Parket bij de Hoge Raad, 29-03-2005, AS2752, 02175/04

Conclusie inzake:

[verdachte]

1. Verdachte is door het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch wegens 1. deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven, 2. primair en 3. primair telkens poging tot afpersing, terwijl het feit wordt gepleegd door twee of meer verenigde personen, en 4. primair afpersing, terwijl het feit wordt gepleegd door twee of meer verenigde personen, veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van drie jaar en elf maanden. Voorts heeft het Hof de tenuitvoerlegging gelast van een voorwaardelijk opgelegde straf.

2. Deze zaak hangt samen met de zaken [medeverdachte 2] onder griffienummer 02176/04 en [medeverdachte 1] onder griffienummer 02177/04 waarin ik heden eveneens concludeer.

3. Namens verdachte heeft mr. W.H. Jebbink, advocaat te Amsterdam, negen middelen van cassatie voorgesteld.

4. In het eerste middel wordt naar voren gebracht dat in de cassatiefase de redelijke termijn voor berechting als bedoeld in art. 6 EVRM en 14 IVBPR is overschreden omdat vanaf het moment waarop beroep in cassatie werd ingesteld teveel tijd is verstreken tot het moment waarop de stukken ter griffie van de Hoge Raad zijn ontvangen.

5. Namens verdachte is op 5 december 2003 beroep in cassatie ingesteld. Blijkens een op de inventaris van de stukken geplaatst stempel zijn deze op 6 augustus 2004 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen. Dat betekent dat er tussen het instellen van het beroep in cassatie en de binnenkomst van de stukken meer dan de in HR 3 oktober 2000, NJ 2000, 721, m.nt. JdH, rov. 3.3 bedoelde maximale termijn van acht maanden is verstreken.

6. Te verwachten valt echter dat de Hoge Raad de onderhavige zaak afdoet binnen een termijn van zestien maanden na het instellen van het beroep in cassatie. Bedoelde overschrijding zal dan ook worden gecompenseerd door een voortvarende afdoening.

7. Dit brengt mee dat het middel faalt.

8. Het tweede middel richt zich tegen de verwerping door het Hof van het verweer dat de stelselmatige observaties van verdachte voor zover deze hebben plaatsgevonden voor de inwerkingtreding van de Wet Bijzondere Opsporingsbevoegdheden (voortaan: Wet BOB) d.d. 1 februari 2000 zonder wettelijke basis zijn geweest.

9. Het Hof heeft het in het middel bedoelde verweer als volgt verworpen:

Gedurende het gerechtelijk vooronderzoek zijn de navolgende bevelen tot observatie van verdachte uitgevaardigd:

Uit het aanvullend proces-verbaal d.d. 28 oktober 2003, met nummer 2003.10.28.1756.001 blijkt dat verdachte in de periode van vrijdag 8 oktober 1999 tot en met donderdag 27 januari 2000 op 32 dagen, telkens gedurende één of meer dagdelen enkele uren feitelijk is geobserveerd door leden van een observatieteam.

Ter ondersteuning van het observatieteam, werd gebruik gemaakt van twee camera's, die - blijkens het aanvullend proces-verbaal d.d. 17 november 2003, met nummer 2003.11.17.1756.001 - waren gericht op een flatwoning aan de [a-straat] te [plaats A] en op de openbare weg ter hoogte van het perceel [b-straat 1] te [plaats A].

Elke observatie werd beëindigd bij de aanhouding van verdachte, krachtens het bevel van de officier van justitie gedateerd 13 april 2000. De statische observatie van de [b-straat 1] wordt per 7 februari feitelijk beëindigd.

Artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens houdt voor zover hier van belang in als volgt:

(1) Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé leven (..)

(2) Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht dan voor zover bij wet is voorzien (..)

Het hof is van oordeel dat bij de beoordeling van de vraag of er sprake is van een schending van het in artikel 8, eerste lid genoemde recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer, in de eerste plaats dient te worden vastgesteld of er feitelijk sprake is van een inbreuk op dat recht en, in de tweede plaats, of een zodanige inbreuk op dat recht al dan niet gerechtvaardigd wordt door de aanwezigheid van een wettelijke grondslag.

Wanneer een dergelijke wettelijke grondslag ontbreekt, is er sprake van een schending van het onder artikel 8, eerste lid bedoelde recht.

Met de raadsman constateert het hof, op basis van de onder C3 genoemde omstandigheden, dat er inbreuken zijn gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van verdachte, gedurende de gehele periode dat verdachte werd geobserveerd.

Voorzover het verweer van raadsman - subsidiair - moet worden opgevat als een verzoek tot schorsing van het onderzoek teneinde nader zicht te krijgen op de precieze omvang van de door de politie na 1 februari 2000 verrichte observaties teneinde de inbreuken op de persoonlijke levenssfeer van verdachte vast te kunnen stellen, wordt het verzoek - wegens gebrek aan belang - afgewezen.

Terzake van de na 1 februari 2000 verrichte observaties constateert het hof dat artikel 126g van het Wetboek van Strafvordering ruimschoots voldoende wettelijke basis bood voor de observaties van verdachte, zodat in zoverre van een schending van het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer van verdachte geen sprake kan zijn.

Terzake van de periode vóór 1 februari 2000 moet worden onderzocht of artikel 2 van de Politiewet en artikel 141 van het Wetboek van Strafvordering voldoende wettelijke basis boden voor zodanige observatie.

Het hof betrekt in zijn onderzoek de frequentie, de duur, de intensiteit, de plaats en de wijze waarop de observaties zijn verricht, alsmede de mate van indringendheid van de observaties. Voorts betrekt het hof in zijn oordeel de ernst van de tegen verdachte gerezen verdenking.

Zoals werd weergegeven onder C3 blijkt ten aanzien de frequentie, de duur en de intensiteit van de observaties dat verdachte in de daar genoemde periode op 32 dagen gedurende één of meer dagdelen werd geobserveerd door leden van een observatieteam.

Uit het aanvullend proces-verbaal d.d. 17 november 2003, met nummer 2003.11.17.1756.001 blijkt ten aanzien van de plaats en de wijze waarop deze observaties zijn verricht dat zij hebben plaatsgevonden op of aan de openbare weg en openbare plaatsen. Deze observaties bestonden blijkens de inhoud van voornoemd proces-verbaal uit voor ieder waarneembare gedragingen van verdachte. Op besloten plaatsen werd niet geobserveerd.

Voorts blijkt uit de inhoud van voornoemd proces-verbaal dat het ondersteunende gebruik van videocamera's uitsluitend erop was gericht om te kunnen waarnemen welke subjecten de geobserveerde percelen verlieten en betraden. Het proces-verbaal vermeldt uitdrukkelijk dat de camera's niet zijn gebruikt om personen in de woning waar te nemen. Voorts vermeldt het proces-verbaal dat het bij de camera gericht op het perceel aan de [a-straat] onder bepaalde omstandigheden slechts schimmen van personen waarneembaar waren. De schimmen waren evenwel niet als persoon herkenbaar.

Ten aanzien van de mate van indringendheid van de observaties constateert het hof dat de observaties beperkt zijn gebleven tot de plaatsen waar verdachte zichzelf in de openbaarheid begaf, zodat naar het oordeel van het hof de overlast voor verdachte - voor zover daarvan uit het onderzoek ter terechtzitting is gebleken - niet groot is geweest.

Hoewel de duur, frequentie en intensiteit van de op verdachte gerichte observaties telkens als aanzienlijk zijn aan te merken, is het hof van oordeel dat wanneer dit alles wordt afgezet tegen de ernst van de ten laste gelegde feiten, niet kan worden gezegd dat de observaties hebben geresulteerd in een dusdanige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van verdachte dat artikel 2 van de Politiewet en artikel 141 van het Wetboek van Strafvordering onvoldoende wettelijke basis boden voor de observaties verricht voor 1 februari 2000, zodat niet kan worden gesproken over een schending van artikel 8 EVRM.

Dat - zoals de verdediging heeft gesteld - officier van justitie in diens bevelen telkens aan de observaties heeft gerefereerd als 'stelselmatige' observatie, doet aan dit oordeel van het hof niet af.

Het hof verwerpt mitsdien het onder C weergegeven verweer."

10. In de toelichting op het middel wordt aangevoerd dat het Hof niet met een beroep op de ernst van de tenlastegelegde feiten mag concluderen dat de observaties die qua duur, frequentie en intensiteit door het Hof als "aanzienlijk" worden aangemerkt niet hebben geresulteerd in een dusdanige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van verdachte dat art. 2 Politiewet 1993 en art. 141 Sv daarvoor geen voldoende wettelijke basis zouden vormen.

11. In HR 12 februari 2002, NJ 2002, 301, waarin het ging om een met het onderhavige geval vergelijkbare wijze van observeren op of aan de openbare weg en op openbare plaatsen, liet de Hoge Raad het oordeel van het Hof dat gelet op de duur, de intensiteit, de plaats en de wijze waarop de observaties waren verricht deze slechts een zo beperkte inbreuk maakten op de persoonlijke levenssfeer van verdachte dat art. 2 Politiewet 1993 en art. 141 Sv daarvoor een toereikende grondslag bieden, in stand, waarbij de Hoge Raad tevens overwoog (zie rov. 3.4): "mede in aanmerking genomen het aantal en de aard van de feiten waarvan de betrokkene werd verdacht".(1) Daarin ligt besloten dat bij de vraag of genoemde bepalingen een toereikende grondslag bieden voor observaties, de ernst van de feiten waarvan verdenking is gerezen mag worden meegewogen.

12. Zoals in de toelichting op het middel wordt verlangd heeft het Hof de ernst van de tegen verdachte gerezen verdenking meegewogen. Het Hof spreekt daarvan uitdrukkelijk, zij het dat het zich in zijn afsluitend oordeel beperkt tot de ernst van de tenlastegelegde feiten. Gelet op hetgeen het Hof eerder heeft overwogen moet in genoemde afsluitende overweging opgenomen afweging de ernst van de jegens verdachte gerezen verdenking begrepen worden geacht.

13. Het middel faalt.

14. Het derde middel behelst de klacht dat het Hof het verweer dat na de inwerkingtreding van de Wet Bijzondere Opsporingsbevoegdheden (voortaan: Wet BOB) d.d. 1 februari 2000, een eventuele verlenging van een onder de oude regeling gegeven machtiging tot het opnemen van telecommunicatie en het vorderen van gegevens met betrekking tot het telecommunicatieverkeer (artikelen 125f (oud) en 125g (oud) van het Wetboek van Strafvordering) dient te voldoen aan de eisen van de nieuwe wet, te weten de eisen gesteld door de artikelen 126m tot en met 126t van het Wetboek van Strafvordering, ten onrechte, althans op ontoereikende gronden heeft verworpen.

15. Het Hof heeft over dit verweer als volgt overwogen en beslist:

Uit een ambtsedig proces-verbaal van de regiopolitie Midden en West Brabant d.d. 26 juni 2000, blijkt dat tegen verdachte ten aanzien van de onderstaande telefoonaansluitingen voor de hieronder vermelde perioden machtigingen ex artikel 125f (oud) en/of 125g (oud) van het Wetboek van Strafvordering zijn gegeven, telkens onder vermelding van één G.V.O. nummer, te weten: 99/1390. Bij dit proces-verbaal zijn de door de rechter-commissaris gegeven beschikkingen als bijlage gevoegd. De navolgende beschikkingen werden - voor zover hier van belang - verleend:

- voor de telefoonaansluiting [001] een vijftal beschikkingen gedurende de periode 27 september 1999 tot 14 februari 2000;

- voor de telefoonaansluiting [002] een zevental beschikkingen gedurende de periode 18 oktober 1999 tot 1 mei 2000;

- voor de telefoonaansluiting 06-[003] een viertal beschikkingen gedurende de periode 18 oktober 1999 tot 9 februari 2000;

- voor de telefoonaansluiting 06-[004] werd afgegeven een vijftal beschikkingen gedurende de periode 3 november 1999 tot 22 maart 2000;

- voor de telefoonaansluiting 06-[005] werd afgegeven een tweetal beschikkingen gedurende de periode 5 november 1999 tot 31 december 1999;

- voor de telefoonaansluiting 06-[006] werd afgegeven een vijftal beschikkingen gedurende de periode 5 november 1999 tot 24 maart 2000.

- voor de telefoonaansluitingen 06-[007] (gebruiker [slachtoffer 1]: slachtoffer) werd een beschikking afgegeven voor de periode 13 januari 2000 tot 10 februari 2000;

- voor de telefoonaansluitingen en [008] (gebruiker [slachtoffer 2]: slachtoffer) werd een beschikking afgegeven voor de periode 19 januari 2000 tot 16 februari 2000;

- voor de telefoonaansluitingen [009] en 06-[010] (beiden in gebruik bij [slachtoffer 5]) werd afgegeven:

- voor de telefoonaansluiting 06-[014] (verdachte) werd afgegeven een tweetal beschikkingen gedurende de periode 26 januari 2000 tot 23 februari 2000 tot 22 maart 2000.

Voor de telefoonaansluiting met het Imei nummer [015], in gebruik bij [verdachte], werd een beschikking gegeven voor een tap voor de periode van 14 maart 2000 tot 11 april 2000.

Voor de telefoonaansluiting 06-[016] (in gebruik bij [slachtoffer 1]) werd afgegeven een tweetal beschikkingen gedurende de periode 31 januari 2000 tot 27 maart 2000.

Voor de telefoonaansluiting [017] (in gebruik bij [betrokkene 1]) werd een beschikking afgegeven voor de periode 17 februari 2000 tot 16 maart 2000.

Voorts werd een beschikking afgegeven voor de telefoonaansluiting 06-[018].

2. In zaken (onderstreping hof) waarin voor het tijdstip van inwerkingtreding van deze wet is bepaald dat gegevensverkeer wordt afgetapt en opgenomen of gevorderd dat inlichtingen terzake van gegevensverkeer worden verstrekt, blijven de artikelen 125f, 125g en 125h van het Wetboek van Strafvordering(2) van kracht.

De Memorie van Toelichting op dat artikel IV van de Wet BOB (Tweede Kamer, 1996-1997, 25403, nr. 3, pp. 95 en 96) houdt - voor zover hier van belang - in als volgt:

Het tweede lid geeft een voorschrift voor de gevallen waarin de rechter-commissaris op het moment van inwerking treden van deze wet telecommunicatie aftapt of inlichtingen terzake van gegevensverkeer vordert(3). Bepaald is, dat de artikelen 125f, 125g en 125h in die gevallen van toepassing blijven. Deze bepaling verbiedt niet, dat een tap op basis van het oude regime wordt beëindigd, en op basis van het nieuwe regime aansluitend een nieuwe tap wordt gestart. Nodig is dat evenwel niet: de tap kan in het kader van het gerechtelijk vooronderzoek worden afgewikkeld.

Aangezien de hierboven onder B3 opgesomde beschikkingen - ook voor zover zij eerst na 1 februari 2000 werden afgegeven - steeds werden afgegeven in het kader van dezelfde zaak en hetzelfde gerechtelijk vooronderzoek, kan niet worden gezegd dat op onrechtmatige wijze werd getapt."

16. Volgens de toelichting op het middel heeft de wetgever in art. V BOB alleen een overgangsregeling willen treffen voor taps die liepen ten tijde van de inwerkingtreding van art. 126m Sv. Deze taps, aldus de toelichting op het middel, kunnen, zoals volgt uit de Memorie van toelichting, worden afgewikkeld onder het oude regime dan wel worden beëindigd als de nieuwe wet in werking treedt om volgens de regels van het nieuwe regime te worden voortgezet.

17. Naast het door het Hof genoemde art. V BOB en de door het Hof geciteerde toelichting is voor de beoordeling van het middel van belang art. X van de eveneens op 1 februari 2000 in werking getreden Wet van 27 mei 1999 tot partiële wijziging van het Wetboek van Strafvordering (herziening van het gerechtelijk vooronderzoek), Stb. 243 (hierna: Wet herziening gerechtelijk vooronderzoek), luidende:

"In strafzaken waarin ten tijde van de inwerkingtreding van deze wet reeds een gerechtelijk vooronderzoek is ingesteld of dit gerechtelijk vooronderzoek nog niet onherroepelijk is gesloten, blijven de op dat tijdstip vervallen bepalingen van toepassing op de wijze waarop het gerechtelijk vooronderzoek wordt verricht en gesloten."

Deze bepaling is door de wetgever verder niet toegelicht. Voorts is van belang het bepaalde in art. 125g (oud) Sv:

18. H.H.J. Knol beschrijft de betekenis van laatstgenoemde overgangsbepaling aldus:(4) "Kort gezegd komt dit erop neer dat voor een g.v.o. dat vóór 1 februari 2000 is geopend en dat nog niet onherroepelijk is gesloten de oude regels blijven gelden. Op een dergelijk g.v.o. zijn dus de oude regelingen met betrekking tot o.a. de telefoontap, het doen van huiszoeking (met verlof van de rechtbank!) en de regels die betrekking hebben op de sluiting van het g.v.o. van toepassing."

19. Deze opvatting onderschrijf ik. Het is een uitleg van art. X Wet herziening gerechtelijk vooronderzoek, die aan de behoefte van de praktijk tegemoet komt. Het is immers allesbehalve praktisch om tijdens een lopend gerechtelijk vooronderzoek het wettelijk regime zo ingrijpend te doen wijzigen als met de Wet herziening gerechtelijk vooronderzoek is geschied. Dat heeft de wetgever kennelijk met genoemde overgangsbepaling willen voorkomen. De tekst van de overgangsbepaling laat daarover in mijn ogen eigenlijk ook geen twijfel bestaan. Een vraagteken zou eventueel kunnen worden gezet bij het begrip "wijze van onderzoek" dat beperkt zou kunnen worden opgevat in die zin dat dit begrip alleen betrekking heeft op het bepaalde in titel III van Boek I Sv. Nog daargelaten dat de wetsgeschiedenis voor een dergelijke beperkte uitleg geen aanwijzingen bevat, ligt een dergelijke beperkte uitleg ook daarom niet voor de hand omdat de Wet herziening gerechtelijk vooronderzoek vooral voorziet in een ingrijpende herziening van de niet in genoemde titel geregelde bevoegdheden van de rechter-commissaris tijdens het gerechtelijk vooronderzoek en de overgangsregeling dus juist in die wijzigingen moet voorzien. Voor wat betreft het "tappen" komt daar nog bij dat zoals de aanhef van art. 125g (oud) Sv laat zien het daarbij gaat om een bevoegdheid die alleen tijdens het gerechtelijk vooronderzoek kan worden uitgeoefend en ook daarom onder "wijze van onderzoek" zal moeten worden begrepen.

20. Het ligt allesbehalve voor de hand voor de uitleg van art. V Wet BOB een uitleg te kiezen die leidt tot een ander resultaat dan het bepaalde in art. X Wet herziening gerechtelijk vooronderzoek. Daar komt nog bij dat laatstgenoemde bepaling specifiek is toegespitst op het gerechtelijk vooronderzoek, eerstgenoemde bepaling niet. Het Hof heeft dus een juiste uitleg gegeven aan art. V Wet BOB.

21. Het middel faalt.

22. Het vierde middel klaagt dat de bewijsmotivering van de onder 2 bewezenverklaarde poging tot afpersing onbegrijpelijk is dan wel onvoldoende met redenen is omkleed, omdat het ter zake van feit 2 gebezigde bewijsmiddel 11 inhoudt dat het slachtoffer [slachtoffer 3] een geldbedrag aan verdachte heeft betaald van naar schatting fl. 2.000,--.

23. Het onder 2 bewezenverklaarde houdt kort gezegd in dat verdachte samen met anderen heeft gepoogd van [slachtoffer 3] bedragen van fl. 50.000,-- en fl. 5000,-- af te persen. Bewijsmiddel 11 houdt in als tegenover de politie afgelegde verklaring van [slachtoffer 3]:

"U houdt mij mijn verklaring voor die ik op 16 mei 2000 bij de politie tegenover de verbalisanten Wouters en Vergunst heb afgelegd. U vraagt mij of ik geld heb betaald aan [verdachte]. Ja, het klopt dat ik geld heb betaald aan [verdachte]. Ik denk dat dit fl. 2.000,- was."

24. In zijn verklaring van 16 mei 2000 vertelt [slachtoffer 3], dat [verdachte] hem heeft gevraagd hun organisatie met fl. 5.000,- te steunen doch dat hij [verdachte] heeft gezegd dat hij dat bedrag niet had en dat niet kon betalen.

25. Bewijsmiddel 11 draagt aan het bewijs van de bewezenverklaarde poging bij doordat het enerzijds laat zien hoe ernstig de als feit 2 bewezenverklaarde bedreigingen waren, en anderzijds doordat er mede uit volgt dat deze bedreigingen, zoals bewezenverklaard, niet tot afgifte van een bedrag van fl. 5.000,-- hebben geleid omdat [slachtoffer 3] een zo groot bedrag niet bezat. Anders dan het middel wil, kan bewijsmiddel 11 dus wel aan het bewijs bijdragen en maakt het de bewijsmotivering van feit 2 niet onbegrijpelijk.

26. Het middel faalt.

27. Het vijfde middel bevat de klacht dat het Hof onbeantwoord heeft gelaten het onder meer op feit 2 betrekking hebbende verweer dat het verband ontbreekt tussen het door verdachte en/of zijn mededaders jegens [slachtoffer 3] en [slachtoffer 4] toegepaste geweld of de bedreiging daarmee en de poging [slachtoffer 3] te bewegen tot betaling van fl. 5.000,-, althans dat er geen bewijs is voor het oogmerk van wederrechtelijke bevoordeling met fl. 5.000,--. In elk geval zou het Hof de bewezenverklaring van de poging tot afpersing van fl. 5.000,- ontoereikend hebben gemotiveerd.

29. In deze inhoud van de bewijsmiddelen ligt, naar het Hof kennelijk en niet onbegrijpelijk heeft geoordeeld, besloten dat verdachte en/of zijn mededaders, zoals de bewezenverklaring het samenvat, "een bedreigende en intimiderende situatie/sfeer [hebben] doen ontstaan/opgeroepen en in stand gehouden", door [slachtoffer 4] en [slachtoffer 3] meerdere keren te bedreigen en door het eenmaal daadwerkelijk toepassen van geweld tegen [slachtoffer 4] waarbij ook [slachtoffer 3] aanwezig was, waarna vervolgens één van hen, onmiskenbaar gebruik makend van bedoelde situatie/sfeer, de bedreigde [slachtoffer 3] om fl. 5.000,-- heeft gevraagd.

30. Tegen deze achtergrond getuigt het in de bewezenverklaring besloten liggende oordeel van het Hof dat er verband bestaat tussen enerzijds het door verdachte en/of zijn mededaders jegens [slachtoffer 3] en [slachtoffer 4] toegepaste geweld en de dreiging daarmee en anderzijds de poging [slachtoffer 3] te bewegen tot betaling van fl. 5.000,-- niet van een onjuiste rechtsopvatting en is dit oordeel evenmin onbegrijpelijk. Dat geldt eveneens voor het oordeel dat verdachte en zijn mededaders het oogmerk hadden zich wederrechtelijk te bevoordelen met fl. 5.000,--.

31. Nu het in het middel bedoelde verweer(5), waarop het Hof voor wat betreft de betwisting van het bewijs van het oogmerk van wederrechtelijke bevoordeling reeds daarom niet behoefde in te gaan omdat het ter terechtzitting van het Hof niet met zoveel woorden is gevoerd, zijn weerlegging vindt in de gebezigde bewijsmiddelen was het Hof niet gehouden om het verweer apart te bespreken.

32. Het middel faalt.

33. Het zesde middel houdt in dat ten aanzien van verdachte het als feit 2 bewezenverklaarde medeplegen door [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] van poging tot afpersing en hun opzet daarop niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid.

34. In mijn conclusie in de zaak tegen de medeverdachte [medeverdachte 1] (nr. 02177/04) heb ik bij de bespreking van het vijfde middel uiteengezet waarom [medeverdachte 1] zich wel heeft schuldig gemaakt aan bedoeld medeplegen. In mijn conclusie in de zaak tegen de medeverdachte [medeverdachte 2] (nr. 02176/04) ben ik bij de bespreking van het vijfde middel tot de slotsom gekomen dat bedoeld medeplegen ten aanzien van [medeverdachte 2] niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid. Kortheidshalve verwijs ik naar de conclusies in genoemde zaken.

35. Het voorgaande komt er op neer dat in de onderhavige zaak wel voldoende bewijs is voor medeplegen door [medeverdachte 1], niet voor medeplegen door [medeverdachte 2] zodat ten hoogste had kunnen worden bewezenverklaard dat verdachte het onderhavige feit tezamen en in vereniging met een ander en niet, zoals is bewezenverklaard, tezamen en in vereniging met anderen heeft begaan.

36. Het middel is ten dele terecht voorgedragen. Nu het voorgaande voor de strafwaardigheid van het bewezenverklaarde zonder belang is, behoeven hieraan in cassatie geen gevolgen te worden verbonden.

37. Het zevende middel richt zich tegen het bewijs van de onder 3 bewezenverklaarde poging tot afpersing van [slachtoffer 5]. Het bewijs zou niet toereikend dan wel onbegrijpelijk zijn omdat bewijsmiddel 37 inhoudt dat verdachtes bedreiging aan het adres van [slachtoffer 5] "Ik zal je kapotsnijden" is gedaan ongeveer anderhalve maand voordat verdachte [slachtoffer 5] vroeg om betaling van fl. 1000,--. Daarom zou daaruit niet kunnen worden afgeleid dat verdachte bij die uiting het oogmerk had zich wederrechtelijk te bevoordelen, terwijl dit evenmin blijkt ten aanzien van de medeverdachten. Bovendien zou uit de bewijsmiddelen niet zijn af te leiden dat verdachte ter zake van die uiting bewust, nauw en volledig heeft samengewerkt met zijn medeverdachten.

39. Ook al is een bedreiging aanvankelijk niet gedaan met het oog op het afpersen van de bedreigde, dan neemt dit nog niet weg dat het gebruikmaken van die bedreiging ter afpersing meebrengt dat die bedreiging alsnog moet worden aangemerkt als geschied ter uitvoering van het voornemen de bedreigde af te persen. Art. 317 Sr eist immers niet meer dan dat men iemand dwingt tot afgifte door geweld of bedreiging met geweld. Dat dwingen door geweld of bedreiging met geweld kan ook plaatsvinden door te verwijzen naar eerder gepleegd geweld of eerder gepleegde bedreigingen omdat ook daardoor iemand onder ongeoorloofde druk tot afgifte kan worden gezet. Zo valt ook te begrijpen dat bedreiging ook omvat geweld dat door een ander dan de bedreiger zal worden aangewend.(6)

40. Anders dan het middel wil is voor bewezenverklaring van poging tot afpersing dus niet vereist dat verdachte en zijn mededaders reeds ten tijde van bedoelde bedreiging het oogmerk hadden zich wederrechtelijk te bevoordelen.

41. Verdachte en zijn mededaders hebben, zoals de bewezenverklaring het samenvat, "een bedreigende en intimiderende situatie/sfeer doen ontstaan/opgeroepen en in stand gehouden" door onder meer de in bewijsmiddel 37 genoemde bedreiging. Nadat verdachte en zijn mededaders door die bedreiging samen met andere bedreigingen en met geweld een bedreigende en intimiderende situatie/sfeer hebben doen ontstaan/opgeroepen en in stand gehouden, heeft verdachte de bedreigde [slachtoffer 5] om geld gevraagd. Door gebruik makend van die door verdachte en zijn mededaders geschapen situatie, [slachtoffer 5] om geld te vragen heeft het Hof, gezien hetgeen ik hiervoor heb uiteengezet, het gebruik maken van die door verdachte en zijn mededaders geschapen situatie als uitvoering kunnen aanmerken van de bewezenverklaarde poging tot afpersing.

42. Bewijsmiddel 37 kan dus bijdragen aan het bewijs van de bewezenverklaarde poging tot afpersing ook al blijkt louter uit dat bewijsmiddel niet dat de door het middel bedoelde bedreiging reeds toen werd gedaan met het oog op - voorzichtig gezegd - het bevorderen van de voldoening aan een later gedaan verzoek tot afgifte van geld.

43. Het voorgaande brengt mee dat ook niet noodzakelijk is dat uit de bewijsmiddelen blijkt dat verdachte ter zake van de door het middel bedoelde uiting bewust, nauw en volledig heeft samengewerkt met zijn medeverdachten.

44. Het middel faalt.

45. In het achtste middel wordt aangevoerd dat de bewezenverklaring terzake van feit 4 niet uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid omdat daaruit niet blijkt van een verband tussen het door verdachte en/of zijn mededaders jegens [slachtoffer 1] toegepaste geweld of de bedreiging daarmee en de afgifte door [slachtoffer 1] van fl. 500,-.

47. In deze inhoud van de bewijsmiddelen ligt, naar het Hof kennelijk en niet onbegrijpelijk heeft geoordeeld, besloten dat verdachte en/of zijn mededaders, zoals de bewezenverklaring het samenvat, "een bedreigende en intimiderende situatie/sfeer [hebben] doen ontstaan/opgeroepen en in stand gehouden", door [slachtoffer 1] te bedreigen en door jegens hem geweld toe te passen, waarna vervolgens één van hen, onmiskenbaar gebruik makend van bedoelde situatie/sfeer, [slachtoffer 1] om fl. 500,-- heeft gevraagd.

48. Tegen deze achtergrond getuigt het in de bewezenverklaring besloten liggende oordeel van het Hof dat er verband bestaat tussen enerzijds het door verdachte en/of zijn mededaders jegens [slachtoffer 1] toegepaste geweld en de dreiging daarmee en anderzijds het bewegen van [slachtoffer 1] tot betaling van fl. 500,--, niet van een onjuiste rechtsopvatting en is dit oordeel evenmin onbegrijpelijk.

49. Het middel faalt.

50. Het negende middel houdt in dat ten aanzien van verdachte het als feit 4 bewezenverklaarde medeplegen aan afpersing en het opzet daarop niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid, omdat daaruit niet kan worden afgeleid dat verdachtes gedragingen zijn gericht op een nauwe en volledige samenwerking met zijn mededaders terzake van zijn "verzoek" aan [slachtoffer 1] om fl. 500,- te betalen.

51. In mijn conclusies in de zaken tegen de medeverdachten [medeverdachte 1] (nr. 02177/04) en [medeverdachte 2] (nr. 02176/04) heb ik bij de bespreking van het negende respectievelijk het achtste middel uiteengezet dat en waarom [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] zich hebben schuldig gemaakt aan bedoeld medeplegen.

52. Uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen volgt eveneens dat de verdachte desbewust zo nauw en volledig met [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] heeft samengewerkt met het oog op de afpersing van [slachtoffer 1], dat van (opzet op) medeplegen kan worden gesproken. Niet alleen volgt uit die bewijsmiddlelen immers dat de verdachte uitvoeringshandelingen van de onderhavige afpersing heeft verricht, maar ook dat hij dit deed als lid van de organisatie DevSol/DHKP-C waarin hij ten opzichte van [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1], zoals hij zich blijkens de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen kennelijk bewust was, een ondergeschikte rol vervulde (bewijsmiddelen 1 en 46).

53. Het middel faalt.

54. De middelen 4, 5, 7 en 8 kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

55. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen waarop het bestreden arrest zou dienen te worden vernietigd.

56. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

AG