Parket bij de Hoge Raad, 17-02-2006, AP2046, 38995

Nr. 38.995

Mr de Wit

Derde Kamer A

UTB douanerecht

21 april 2004

Conclusie inzake

X B.V.

Tegen

Staatssecretaris van Financiën

2.2. Op 28 oktober 1994 is aan belanghebbende een vergunning verleend voor het gebruik van de regeling actieve veredeling in de vorm van het systeem inzake schorsing. Daarbij is de eerder aan belanghebbende in dit verband verleende vergunning van 25 november 1991 ingetrokken. In de vergunning van 28 oktober 1994, nr. T6/7118-91, is vermeld dat deze wordt verleend onder de voorwaarden en bepalingen die zijn opgenomen in de tot de vergunning behorende bijlagen. In bijlage 1.15 onder het kopje "goederen bestemd om te worden veredeld" is, voor zover hier van belang, het volgende vermeld:

"e. code. econom. voorwaarde * 6106".

2.3. Bij brief van 23 juli 1996 heeft de inspecteur aan belanghebbende onder meer het volgende meegedeeld:

"Naar aanleiding van een onlangs uitgevoerde controle door de Europese Rekenkamer op een juiste toepassing van de regelgeving van door Nederland verleende vergunningen actieve veredeling is gebleken, dat op bepaalde onderdelen werd afgeweken van door de Raad van de Europese Gemeenschap voorgeschreven bepalingen. Vooruitlopend op een aanpassing van uw vergunning actieve veredeling in verband met o.a. wetswijzigingen veroorzaakt door inwerkingtreding van de nieuwe Douanewet per 1 juni 1996 en het toepassen van voorgeschreven communautaire modellen van vergunningen, dient u alvast met het volgende rekening te houden voor zover dit op uw vergunning van toepassing is.

a. Economische voorwaarden (artikel 552 TVo.)

Bij plaatsing onder de regeling actieve veredeling zal toetsing van de economische voorwaarden stringent worden toegepast. (...) Ik verzoek u deze brief als een integrerend onderdeel van uw vergunning actieve veredeling aan te merken en voor zover op uw vergunning van toepassing gevolg te geven aan eerder genoemde punten."

2.4. In zijn brief van 30 augustus 1996 schreef de Inspecteur naar aanleiding van het eerste namens belanghebbende ingediende verzoek om debitering de zogenaamde 'vrijstellingsrekening'(4) aan de D B.V.:(5)

"Ingevolge (...) de aan X B.V. verleende vergunning (...) dient het verzoek om debitering van de vrijstellingrekening op de achterzijde van het D/W exemplaar van het document IM 5 door de vrijstellingsgenietende te worden ondertekend.

Vervolgens werd door de douane-expediteur een op 5 september 1996 gedagtekende machtiging overgelegd. Deze is door A, directeur van belanghebbende, ondertekend. In de machtiging is voor zover hier van belang het volgende opgenomen:

"Ondergetekende, A machtigt hierbij de personen genoemd in de bijgevoegde bijlage, om namens hem, op de Douaneposten ressorterende onder het Ambtsgebied van het Hoofd van het Douanedistrict P, de ingevolge wettelijke bepalingen inzake de douane en accijnzen, vereiste goederenaangiften te doen, die aangiften en andere vereiste bescheiden te ondertekenen, de verplichting tot zuivering over te nemen en voorts in het algemeen alles te doen wat nodig kan zijn of verlangd kan worden voor en in verband met het doen van aangiften en het vervullen van douane-formaliteiten. Hij verklaart, dat deze machtiging van kracht blijft tot van de intrekking schriftelijk is kennisgegeven aan het Douanedistrict te P, waarbij de datum van ontvangst van deze intrekking op het districtskantoor bepalend is. (...)

Bijlage, behorende bij machtiging van X BV, (...)

1.B (...)

2.C (...)"

2.5. Bij brief van 23 april 1997 dient B van D B.V., een douane-expediteur, een nieuwe aanvraag voor een vergunning actieve veredeling in betreffende vergunning T6/7118-91, gedagtekend 18 april 1997. In deze aanvraag is voor zover hier van belang het volgende opgenomen:

"1. Naam of firmanaam en adres van de aanvrager:

a. van de aanvrager: X B.V. (...)

b. van de veredelaar: idem als bij A (...)

2bis Aangevraagde vergunning:de verlenging van een bestaande vergunning T6/7118- 91 (...)

h. Economische rechtvaardiging:6201. (...)

Bijlage bij de aanvraag voor een vergunning tot actieve veredeling

Economische rechtvaardiging (artikel 552 TVo.CDW) (...)

4. Economische voorwaarden: reden waarom de wezenlijke belangen van de producenten in de Gemeenschap niet worden geschaad onder vermelding van de van toepassing zijnde code economische voorwaarden.

a. De veredeling betreft:

1) de uitvoering van een loonveredelingscontract met een in een derde land gevestigde persoon 6201 .

TOELICHTING:

De bouw van offshoreconstructies cq platforms, is projectmatig en klantgebonden. Voor ieder project wordt een contract opgemaakt, welke ten alle tijde ter inzage liggen, bij X B.V. In 99% van alle projecten bepaald de klant welke materialen en welke subcontractors er moeten worden gebruikt. In veel gevallen worden ook de meeste materialen aangeleverd door de klant. Zeer zeker de meest essentiële onderdelen van het betreffende platform."

2.6. Bij brief van 12 juni 1997 doet de inspecteur belanghebbende een vergunning actieve veredeling, nummer 70-6-1224/97, toekomen. In deze brief is onder meer het volgende opgenomen:

"Deze vergunning dient ter vervanging van de aan u verleende vergunning nummer T6/7118-91, d.d.

25-11-1991. In verband hiermee wordt de vergunning nr. T6/7118-91, d.d. 25-11-1991, hierbij ingetrokken.

Ik adviseer u de voorwaarden en bepalingen van deze vergunning alsmede de bijbehorende toelichting door te nemen met het oog op een juiste uitvoering van deze regeling. Aan de toelichting kunnen geen rechten worden ontleend."

In deze vergunning is voor zover hier van belang het volgende opgenomen:

"Verwijzing naar de aanvraag:

Naam aanvrager: X B.V.

Datum aanvraag: 18 april 1997

NB: Wanneer de gegevens worden verstekt door middel van een verwijzing naar de aanvraag maakt deze deel uit van de vergunning. Hetzelfde geldt voor de eventuele bijlagen die ook een integrerend deel uitmaken van de vergunning. (...)

2. Toegestaan systeem: Systeem inzake schorsing (...)

18. Overgangsbepaling: De invoergoederen ingevoerd met toepassing van de ingetrokken vrijstellingsvergunning nummer T6-7118/91 van 28-10-1994, ten aanzien waarvan de regeling actieve veredeling nog niet is beëindigd ingevolge een aangewezen bestemming (zie bijlage 3) en/of afgeleverd aan andere vrijstellinggenietenden, worden geacht op grond van onderhavige vergunning in het vrije verkeer te zijn gebracht.

19. Datum van inwerkingtreding: 18 april 1997 (...)

Bijlage 1. (...)

1.1 GOEDEREN BESTEMD OM TE WORDEN VEREDELD (...)

e. code. econom. voorwaarde * 6201."

2.7. Bij brief van 24 juni 1997 doet de inspecteur aan belanghebbende de volgende wijziging in de tekst van punt 18 van de vergunning actieve veredeling nummer 70-6-1224/97 toekomen:

"Ingevolge een aangewezen bestemming (zie bijlage 3) en/of afgeleverd aan andere vrijstellinggenietenden worden geacht op grond van onderhavige vergunning te zijn ingevoerd."

2.8. In 1999 vond bij belanghebbende een boekenonderzoek plaats betreffende de naleving van de economische voorwaarden voor de regeling actieve veredeling, in de vorm van het systeem van schorsing, voor de projecten E en F. Dit onderzoek had tevens betrekking op het toetsen van de economische voorwaarde die was opgegeven bij de aanvraag in 1997 voor verlenging van de vergunning actieve veredeling. In het ter zake van dit onderzoek op 6 juli 1999 opgemaakte rapport is onder meer het volgende opgenomen:

"1.1. Bedrijfsactiviteiten (...)

X B.V. voert bovenstaande activiteiten uit voor verschillende opdrachtgevers, die zowel binnen de Europese Gemeenschap als buiten de Europese Gemeenschap zijn gevestigd. De opdrachtgevers voor de te controleren projecten zijn: (...)

EG (...)

Denemarken

FH B.V. (...)

Nederland (...)

De economische voorwaarden zijn voor zowel het project E als het project F niet nageleefd. Naleving van de economische voorwaarden is één van de voorwaarden waaraan moet worden voldaan om goederen onder de regeling actieve veredeling te plaatsen. (...)

De vergunning is afgegeven voor de economische voorwaarde: loonveredeling (code 6201). De definitie van loonveredeling luidt, volgens artikel 552 lid 1 letter a sub i (...) (Toepassingsverordening CDW): de veredeling verricht volgens de instructies en voor rekening van een buiten de Gemeenschap gevestigde opdrachtgever, (...). De opdrachtgever is zoals uit onderstaande tabel blijkt in beide gevallen gevestigd in de Gemeenschap (...)."

2.10. Met dagtekening 9 juli 1999 zijn aan belanghebbende twee uitnodigingen tot betaling gedaan van douanerechten met betrekking tot de goederen die in het kader van de projecten F en E zijn aangegeven tot plaatsing onder de regeling actieve veredeling schorsingssysteem. De desbetreffende uitnodigingen tot betaling zijn als volgt ondertekend:

"Belastingdienst/Douane district P

de inspecteur,

namens deze

(...)

M"

2.11. Bij brief van 21 mei 2001 heeft de inspecteur desgevraagd aan belanghebbende een afschrift verstrekt van het Besluit Mandaatverlening Belastingdienst (BMB). In dit besluit is voor zover hier van belang het volgende opgenomen:

"Het Hoofd van de Belastingdienst/.Douanedistrict P (...)

BESLUIT: (...)

- de in onderdeel A, van het als bijlage bij dit besluit opgenomen mandaatregister, vermelde ambtenaren aan te wijzen om namens mij de bevoegdheid uit te oefenen."

3.2. Voorzover van belang heeft de Douanekamer overwogen:

"6.2. De (...) machtiging omvat de bevoegdheid de ingevolge wettelijke bepalingen inzake de douane en accijnzen vereiste goederenaangiften te doen, die aangiften en andere vereiste bescheiden te ondertekenen, de verplichting tot zuivering over te nemen en voorts in het algemeen alles te doen wat nodig kan zijn of verlangd kan worden in verband met het doen van aangiften en het vervullen van douane-formaliteiten. Voorts staat vast dat op de desbetreffende door de douane-expediteur op eigen naam ingediende aangiften belanghebbende staat vermeld als degene voor wie de goederen zijn bestemd, dat de vergunning van belanghebbende werd vermeld, dat de vergunning desgevraagd werd overgelegd en dat op grond van een verzoek daartoe op de achterzijde van het aangiftedocument de vrijstellingsrekening van belanghebbende werd gedebiteerd. Op grond van deze feiten en omstandigheden komt de Douanekamer tot het oordeel dat de douane-expediteur belanghebbende rechtsgeldig indirect heeft vertegenwoordigd bij het doen van de aangiften - hij heeft gehandeld op eigen naam doch voor rekening van belanghebbende - en dat aan het gestelde in artikel 64, tweede lid, CDW is voldaan. De door belanghebbende aangevoerde omstandigheid dat niet iedere keer bij het indienen van de aangifte de machtiging opnieuw werd overgelegd, leidt niet tot een ander oordeel.

6.12. De Douanekamer is van oordeel dat ook artikel 552, eerste lid, letter e, onderdeel iii (code 6106), UCDW - de code vermeld in de vergunning van 28 oktober 1994, nr. T6/7118-91 - in casu toepassing mist. Gelet op zowel de bewoordingen van evenbedoeld artikellid als op de systematiek van artikel 552 in het geheel lijdt het geen twijfel dat ook in dit geval de afnemer in een derde land moet zijn gevestigd. Dit oordeel is ook in overeenstemming met de Engelse tekst van het desbetreffende artikellid dat als volgt luidt:

"they do not conform to the expressly stated requirements of the third-country purchaser of the compensating products (code 6106);"

Ook in zoverre faalt het beroep van belanghebbende.

4.2.4. Aan de wetsgeschiedenis van artikel 10:5 Awb valt te ontlenen dat een schriftelijk verleend algemeen mandaat een besluit is dat in overeenstemming met artikel 3:42 Awb bekend moet worden gemaakt. Bekendmaking dient derhalve plaats te vinden door kennisgeving van het mandaatbesluit (of de zakelijke inhoud ervan) in een van overheidswege uitgegeven blad of een dag-, nieuws- of huis-aan-huisblad, dan wel op een andere geschikte wijze.(11) Uit de memorie van toelichting op artikel 3:42, eerste lid, Awb volgt dat:(12)

"moet worden voorzien in een zodanige wijze van bekendmaking dat zo goed mogelijk de betrokkenen worden bereikt."

In de memorie van toelichting op artikel 3:42, eerste lid, Awb wordt verder verwezen naar de toelichting op artikel 3.4.3, eerste lid, Voorstel van Wet (thans: artikel 3:12, eerste lid, Awb). Aan deze toelichting ontleen ik dat:(13)

"de wijze waarop de kennisgeving moet plaatsvinden (...) als doelvoorschrift [is] geformuleerd, in die zin dat aan het bestuursorgaan wordt overgelaten te bepalen, welke wijze van bekendmaken het meest in aanmerking komt. Publikatie in een dag-, nieuws-, of huis-aan-huis-blad ligt in het algemeen voor de hand, zodat die wijze van bekendmaken uitdrukkelijk voorop geplaatst is. Maar ook andere manieren zijn goed denkbaar (...). Vaak kan het doel van de kennisgeving worden bereikt met een korte aanduiding van de zakelijke inhoud, zodat de aanvraag of het concept niet in extenso gepubliceerd hoeft te worden."

4.3.1. In de toelichting op het derde cassatiemiddel wordt opgemerkt: 'belanghebbende meent dat hij (...) niet meteen na het opleggen van de uitnodiging heeft kunnen controleren of M daartoe bevoegd was. Naar de mening van belanghebbende blijkt derhalve niet (...) dat het mandaatbesluit op juiste wijze is bekend gemaakt.' Naar ik meen betreft het in een geval als het onderhavige echter twee zaken die dienen te worden onderscheiden. Ingevolge artikel 3:42, eerste lid, Awb is het bestuursorgaan immers bevoegd slechts de zakelijke inhoud van het mandaatbesluit op geschikte wijze bekend te maken, indien deze bekendmaking ingevolge artikel 3:42, tweede lid, Awb gepaard gaat met het ter inzage leggen van het mandaatregister ten kantore van de betrokken eenheid. Het onderhavige mandaatregister kan naar ik meen althans worden aangemerkt als een bij het mandaatbesluit gevoegde: (14)

'bijlage, [waarin] uitvoerige en gedetailleerde (...) specificaties zijn opgenomen'.

Voorts merk ik op dat in de memorie van toelichting op artikel 10:1 Awb uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat de redactie van deze bepaling:(15)

"er niet aan in de weg [staat], dat mandaat plaatsvindt aan een met name genoemde persoon dan wel aan een bepaalde functie."

4.3.3. Overigens merk ik op dat de in de memorie van toelichting op artikel 10:5 Awb opgenomen passage, inhoudende dat:(16)

'mede in verband met de regels omtrent deze materie in het privaatrecht, (...) het bijhouden van een algemeen toegankelijk register waarin alle mandaatverleningen door een bepaald bestuursorgaan te vinden zijn, onder omstandigheden als een goede vorm van bekendmaking [zou] kunnen gelden"

4.4.2. Voorts zou - a contrario geredeneerd - kunnen worden verdedigd dat terinzagelegging van een besluit slechts als een onderdeel van de bekendmaking kan gelden. Uit hetgeen is opgemerkt in onderdeel 4.2.4. hiervoor, moet echter tevens worden afgeleid dat de geschikte wijze van bekendmaking afhankelijk is van het doel van het - niet tot een of meer belanghebbenden gericht zijnde - besluit. Ik meen dan ook dat moet worden afgevraagd welk doel is gediend met de bekendmaking van het mandaatbesluit en of de betrokkenen ter zake zo goed mogelijk worden bereikt. Mijns inziens is een mandaatbesluit als onderhavige toch in het bijzonder erop gericht de interne organisatie van de Belastingdienst/Douanedistrict P vorm te geven. In dat verband ontleen ik aan de memorie van toelichting dat:(19)

"mandaatverlening (...) bij uitstek geschikt [is] in hiërarchische verhoudingen. Het is hèt middel voor een bestuursorgaan om tot een rationele taakverdeling te komen, zonder daarbij de verantwoordelijkheid voor de uitoefening van die bevoegdheden te verliezen."

4.4.3. Nu kan aan een mandaatbesluit als onderhavige een externe werking niet zonder meer worden ontzegd. Immers, het besluit heeft ook invloed op de verhouding tussen de mandaatgever en een belastingplichtige. Deze externe werking ziet naar ik meen echter vooral op een andere situatie dan belanghebbende kennelijk voor ogen staat. Beter gezegd: de omgekeerde situatie. Bij het vraagstuk van de externe werking van het mandaatbesluit is mijns inziens namelijk niet zozeer aan de orde of het door de gemandateerde ambtenaar genomen besluit niet aan het bestuursorgaan kan worden toegerekend, maar veeleer of dat besluit juist wèl aan het bestuursorgaan kan worden toegerekend. Bekendmaking van een mandaatbesluit door de enkele terinzagelegging ten kantore van de betrokken eenheid, speelt derhalve voornamelijk een rol in gevallen waarbij de vraag aan de orde is of handelingen van de mandataris in functie, niettegenstaande een overschrijding van de gegeven bevoegdheid, aan de mandaatgever kunnen worden toegerekend (men kan hierbij bijvoorbeeld denken aan een onrechtmatige daad, of een aan de burger gedane, vertrouwen opwekkende toezegging). In dat verband ontleen ik aan de wetsgeschiedenis:(20)

"Het vertrouwensbeginsel beschermt degene die op de aanwezigheid van een geldig mandaat vertrouwt en daarop ook mocht vertrouwen.

Op basis van de jurisprudentie over dat beginsel zal men moeten aannemen dat er aanleiding bestaat voor een dergelijke toerekening indien aan twee voorwaarden is voldaan. Allereerst moet het bestuursorgaan door zijn gedrag het vertrouwen hebben gewekt dat er een rechtsgeldig mandaat bestond. Het gaat daarbij in beginsel niet om gedrag van de gemandateerde, maar om dat van het bestuursorgaan in wiens naam is gehandeld. In de tweede plaats zal vast moeten staan dat de wederpartij in redelijkheid op de gewekte schijn van bevoegdheid heeft mogen afgaan.

Onder die omstandigheden zal degene die belang heeft bij het toerekenen van het in gepretendeerd mandaat genomen besluit aan het bestuursorgaan, zich op het vertrouwensbeginsel kunnen beroepen. Hij zal dit uiteraard slechts doen, indien het besluit voor hem gunstig is (...). Gezien de beperkte jurisprudentie over deze casuspositie komt het weinig voor dat in dergelijke omstandigheden door het bestuursorgaan een beroep op het ontbreken van een geldig mandaat wordt gedaan. (...).

Iets meer jurisprudentie lijkt te bestaan over gevallen, waarin degene die door een in mandaat genomen besluit in zijn belang is getroffen, dat besluit bestrijdt met de stelling dat aan het mandaat een gebrek kleefde (...). In die gevallen speelt het vertrouwensbeginsel uiteraard geen rol, integendeel; de wederpartij is er juist op uit de geldigheid van het mandaat - en daarmee van het genomen besluit - te bestrijden. Dan zal art. 10:2 beslissend zijn, hetgeen inhoudt dat bij gebreke van (voldoende) mandaat geen toerekening van het besluit aan het bestuursorgaan plaats kan vinden. Er moet dan van een onbevoegd genomen besluit worden gesproken."

4.6.2. Niet uit te sluiten valt echter dat de Hoge Raad de vraag of in het onderhavige geval is voldaan aan het vereiste van bekendmaking passeert en direct overgaat naar de vraag welk rechtsgevolg aan het vermeende gebrek moet worden verbonden. Dan zij gewezen op het arrest HR 7 maart 2003, nr. 37.702, BNB 2003/181, met noot van Van Eijsden. In dit arrest werd onder meer overwogen:

"-3.1. Voor het Hof heeft belanghebbende aangevoerd dat degene die de uitspraak op het bezwaarschrift heeft gedaan, daartoe niet bevoegd was, aangezien het desbetreffende mandaatbesluit niet op de wettelijk voorgeschreven wijze is bekendgemaakt en als gevolg daarvan niet in werking is getreden. Het Hof heeft die grief verworpen in verband met de, ook door belanghebbende ter zitting desgevraagd erkende, gerechtvaardigde belangen van proceseconomie en het bepaalde in artikel 6:22 van de Algemene wet bestuursrecht. Het heeft daartoe overwogen dat honorering van die grief er slechts toe zou leiden dat op het bezwaarschrift opnieuw uitspraak zou moeten worden gedaan, en dat deze uitspraak - naar ter zitting door de Inspecteur is verzekerd - gelijkluidend zou zijn aan de voorliggende uitspraak op het bezwaarschrift.

De tegen dit oordeel gerichte klachten kunnen niet tot cassatie leiden.

's Hofs oordeel moet aldus worden begrepen dat, zo het desbetreffende mandaatbesluit inderdaad nog niet in werking was getreden als gevolg van het formele gebrek dat het niet op de wettelijk voorgeschreven wijze was bekendgemaakt, de onbevoegdheid van degene die de uitspraak op het bezwaarschrift heeft gedaan derhalve uitsluitend op dit formele gebrek berustte, zodat uitsluitend onderzocht behoefde te worden welk gevolg aan dat formele gebrek moest worden verbonden. Dit een en ander geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting.

In 's Hofs oordeel ligt voorts besloten het oordeel dat belanghebbende niet is benadeeld door dit aan de uitspraak op het bezwaarschrift klevende formele gebrek. Dit oordeel is van feitelijke aard en niet onbegrijpelijk. Dan moet worden aangenomen dat, in overeenstemming met het beginsel dat ten grondslag ligt aan artikel 6:22 van de Algemene wet bestuursrecht, dit gebrek niet tot nietigheid van de uitspraak op het bezwaarschrift leidt (vgl. HR 19 oktober 2001, nr. COO/114HR, NJ 2002, 257)."

5.3.1. Het tweede middel bevat een motiveringsklacht, welke is gericht tegen navolgende - onder de rechtsoverwegingen opgenomen - overweging van de Douanekamer:

"Voorts staat vast dat op de desbetreffende door de douane-expediteur op eigen naam ingediende aangiften belanghebbende staat vermeld als degene voor wie de goederen zijn bestemd, dat de vergunning van belanghebbende werd vermeld, dat de vergunning desgevraagd werd overgelegd en dat op grond van een verzoek daartoe op de achterzijde van het aangiftedocument de vrijstellingsrekening van belanghebbende werd gedebiteerd."

5.3.2. Het betoog van belanghebbende berust, althans gedeeltelijk op een onjuiste lezing van de uitspraak van de Douanekamer. In onderdeel 2.9 van de bestreden uitspraak is immers overwogen:

"2.9. Alle aangiften tot plaatsing onder de regeling actieve veredeling in het kader van de projecten F en E zijn gedaan door K, met gebruik van het aangeversnummer van de moedermaatschappij D B.V. Op de desbetreffende aangiften is belanghebbende als geadresseerde vermeld en voorts is op de aangiften verwezen naar de vergunning actieve veredeling van belanghebbende, welke vergunning desgevraagd werd overgelegd."

5.4.3. Thans worden in artikel 5, tweede lid, eerste alinea, CDW twee wijzen van vertegenwoordiging onderscheiden, te weten wanneer de vertegenwoordiger in naam en voor rekening van een andere persoon handelt (directe vertegenwoordiging) en wanneer de vertegenwoordiger handelt in eigen naam, doch voor rekening van een andere persoon (indirecte vertegenwoordiging). Artikel 5, tweede lid, eerste alinea, CDW houdt in:

"De vertegenwoordiging kan:

- direct zijn wanneer de vertegenwoordiger in naam en voor rekening van een andere persoon handelt, dan wel

- indirect zijn, wanneer de vertegenwoordiger in eigen naam, doch voor rekening van een andere persoon handelt."

5.4.4. Men dient goed voor ogen te houden dat het in artikel 5 van het CDW vervatte recht op vertegenwoordiging enkel ten doel heeft zeker te stellen dat de bij de douanewetgeving betrokken (rechts)personen zich kunnen laten vertegenwoordigen. De communautaire regelgever heeft met het bepaalde in artikel 5 CDW met name niet een communautaire rechtsfiguur vertegenwoordiging willen introduceren.(23) Dat acht ik redelijkerwijs niet voor twijfel vatbaar. Behoudens gevallen waarin het CDW zich daartegen zou verzetten, dient de vertegenwoordiging derhalve te worden uitgelegd naar het nationale burgerlijke recht van de betrokken lidstaat.(24) Dat volgt allereerst uit het opschrift van Titel I, Hoofdstuk II, Afdeling 1 van het CDW, alwaar uitsluitend wordt gesproken over het 'recht van vertegenwoordiging'. Deze doelstelling van artikel 5 CDW kan voorts worden afgeleid uit de toelichting van de Commissie op het Voorstel tot vaststelling van de Verordening vertegenwoordiging. Opgemerkt werd namelijk:(25)

"overeenkomstig de voorschriften van het burgerlijk recht of het handelsrecht welke de betrekkingen regelen tussen de natuurlijke of rechtspersonen zelf en tussen deze en de goederen die ze in bezit hebben, mag deze persoon, naargelang het geval, handelen (...) hetzij op zijn naam maar voor rekening van een ander, hetzij op naam en voor rekening van een ander."

Dat van een communautaire rechtsfiguur vertegenwoordiging geen sprake is, volgt ten slotte uit het advies van het Economisch en Sociaal Comité naar aanleiding van het voorstel van de Commissie voor de Verordening vertegenwoordiging. Voorzover van belang werd namelijk opgemerkt:(26)

"(...). De betrekkingen de facto en de jure tussen lastgever en lasthebber vallen onder het nationale handelsrecht (...). (...) de beoordeling van de bewijsmiddelen [is] een zaak van de Lid-Staten en niet van de Commissie."

5.4.5. Artikel 5, tweede lid, tweede alinea, CDW bepaalt voorts dat de lidstaten het recht om op hun grondgebied douaneaangifte te doen volgens de methode van directe vertegenwoordiging of indirecte vertegenwoordiging zodanig kunnen voorbehouden dat de vertegenwoordiger een douanecommissionair (in Nederland: douane-expediteur) moet zijn die aldaar zijn beroep uitoefent.(27) Nederland heeft door middel van artikel 31 Dw gebruik gemaakt van dit recht.(28) De bepaling houdt in:

"Van de mogelijkheid om bij het doen van een douaneaangifte als indirect vertegenwoordiger op te treden (...) kan slechts gebruik worden gemaakt door een douane-expediteur. Hij dient daartoe schriftelijk te zijn gemachtigd."

5.4.7. Uit de toelichting op het voorstel van de Commissie tot vaststelling van de Verordening vertegenwoordiging volgt dat het betreffende voorstel op een viertal 'grondbeginselen' berustte. Kort gezegd hielden deze vier grondbeginselen in dat:

i) elke persoon die feitelijk en rechtens - dat laatste wil zeggen overeenkomstig de voorschriften van het burgerlijk recht of het handelsrecht van de betrokken lidstaat - in staat was het betrokken goed bij de douaneautoriteiten aan te brengen, de mogelijkheid moest hebben de douaneaangifte in te dienen;

ii) de douaneautoriteiten nauwkeurig moesten worden ingelicht over de juridische band die bestond tussen de aangever en de vertegenwoordigde, teneinde de douaneautoriteiten mogelijk te maken hun controles zo goed mogelijk te kunnen verrichten en bij inbreuk op de douanewetgeving de aansprakelijkheid te kunnen vaststellen;

iii) elke in de Gemeenschap gevestigde persoon moest kunnen worden gemachtigd een douaneaangifte in te dienen, ongeacht de lidstaat waar de douaneformaliteiten werden verricht;(31) en

iv) personen die bij herhaling ernstige inbreuken hadden gemaakt op de douanewetgeving, moesten kunnen worden uitgesloten van het recht om een douaneaangifte in te dienen voor rekening van een ander.

5.5.2. Voorgesteld werd namelijk ook dat, ingeval de aanvaarding van de douaneaangifte afhankelijk was van de overlegging van een vergunning, de betreffende aangifte alleen op naam en voor rekening van dezelfde persoon kon worden ingediend als de naam waarop de vergunning was gesteld (artikel 3, tweede lid, van het Voorstel(32)). Het Economisch en Sociaal Comité was zonder meer kritisch over deze inbreuk op het eerste grondbeginsel.(33) Het betreffende Advies vermeldt onder meer:

"De bepalingen van artikel 3, lid 2, zijn (...) zo geformuleerd dat hieruit kan worden gelezen dat douaneaangiften die met (...) een vergunning (...) samenhangen, alleen op eigen naam en voor eigen rekening mogen worden ingediend. Hierdoor zouden alle douaneregelingen, behalve die welke betrekking hebben op het in de handel brengen, worden geëlimineerd. Alleen het (...) geval (van douaneaangifte; WdW) op eigen naam, maar voor rekening van anderen levert hier gevaren op."

5.5.5. De inbreuk op het eerste grondbeginsel dat, indien de aanvaarding van de douaneaangifte bijzondere verplichtingen voor een bepaalde persoon met zich brengt, deze aangifte slechts door deze persoon of voor diens rekening kan worden gedaan, bleef echter gehandhaafd. Artikel 64, eerste lid, en tweede lid, aanhef en letter a, CDW houdt voor zover van belang namelijk in:

"1. (...) de douaneaangifte [kan] worden gedaan door elke persoon die in staat is de goederen bij de douane aan te brengen of te doen aanbrengen en die alle bescheiden kan overleggen die noodzakelijk zijn voor de toepassing van de bepalingen die gelden voor de douaneregeling waarvoor deze goederen zijn aangegeven.

2. Voorwaarde is evenwel dat:

a) indien de aanvaarding van een douaneaangifte bijzondere verplichtingen voor een bepaalde persoon met zich brengt, de aangifte door deze persoon of voor diens rekening wordt gedaan;"

5.5.6. Gezien de totstandkomingshistorie van de Verordening vertegenwoordiging is niet voor twijfel vatbaar dat het in overeenstemming is met de doelstelling van artikel 64, lid 2, aanhef en letter a, CDW, dat het vergunningvereiste voor de regeling actieve veredeling geldt als een 'bijzondere verplichting' in de zin van voormelde bepaling. Punt en Van Vliet merken in dat kader dan ook terecht op:(34)

"Artikel 64, lid 2, CDW beperkt de kring van personen die aangifte kunnen doen (...) met betrekking tot douaneaangiften die bijzondere verplichtingen voor een bepaalde persoon met zich brengen. Bijvoorbeeld de aangifte voor een economische schorsingsregeling, waarbij aan de vergunninghouder verplichtingen zijn opgelegd. In een dergelijk geval kan alleen de vergunninghouder zelf de aangifte doen of moet hij de aangifte, jegens de douaneautoriteiten, voor zijn rekening laten doen. In dit geval kan hij dus niet gebruikmaken van de (...) aangiftemethode, waarbij een ander (meestal een douane-expediteur) op eigen naam en voor eigen rekening aangifte doet. Wanneer een douane-expediteur toch een dergelijke aangifte volgens (...) (deze; WdW) methode zou doen, mag de douaneambtenaar deze aangifte niet aanvaarden."

5.6.2. Artikel 3, derde lid, eerste alinea, van het voorstel van de Commissie bepaalde daarom dat op de douaneaangifte diende te worden vermeld wanneer de aangever als (in)directe vertegenwoordiger de betreffende aangifte indiende. Voorts bepaalde de tweede alinea van diezelfde bepaling dat de douaneautoriteiten van de aangever konden verlangen 'dat hij het bewijs levert van de juistheid van deze gegevens en dat hij nauwkeurig het rechtskarakter van zijn tussenkomst aangeeft'. Aan het - hiervoor reeds aangehaalde - advies van het Economisch en Sociaal Comité ontleen ik over deze bepaling het navolgende:(35)

"2.4. Artikel 3, lid 3, tweede alinea

Hoewel het Comité inziet dat deze bepaling noodzakelijk is voor de douaneautoriteiten, is het toch van oordeel dat de aangever wel voor een zeer gecompliceerde taak kan komen te staan indien hij het bewijs moet leveren van het rechtskarakter van zijn tussenkomst. (...) Ten einde de moeilijkheden te voorkomen die met de bewijslevering inzake vertegenwoordigingsbevoegdheid kunnen zijn verbonden, is het voldoende dat de gevolmachtigde zonder bevoegdheid wordt behandeld als douaneaangever. Deze regeling heeft praktisch nut, aangezien zij de douane-instanties ontslaat van de plicht een min of meer ingewikkeld onderzoek in te stellen ter opsporing van degene die de douanerechten verschuldigd is."

5.6.3. Uiteindelijk kwam artikel 3, vijfde lid, Verordening vertegenwoordiging als volgt te luiden:

"5. Indien de (...) (aangever; WdW) voor rekening van een ander handelt, moet hij zulks vermelden op de aangifte, alsmede of hij de aangifte doet op eigen naam of op naam van degene voor wiens rekening hij handelt, in alle gevallen onder vermelding van naam en adres van laatstgenoemde persoon.

Indien de bevoegde autoriteiten zulks noodzakelijk achten, kunnen zij van de in artikel 2 bedoelde persoon verlangen dat hij de juistheid van deze gegevens aantoont."

5.6.4. Bij invoering van het CDW is voormelde bepaling van de Verordening vertegenwoordiging opgenomen in artikel 5, vierde lid, CDW. Deze bepaling houdt in:

"De vertegenwoordiger dient te verklaren voor de vertegenwoordigde persoon te handelen; voorts dient hij aan te geven of het een directe dan wel een indirecte vertegenwoordiging betreft en moet hij vertegenwoordigingsbevoegdheid bezitten.

De persoon die niet verklaart in naam of voor rekening van een andere persoon te handelen of die verklaart in naam of voor rekening van een andere persoon te handelen, zonder dat hij vertegenwoordigingsbevoegdheid bezit, wordt geacht in eigen naam en voor eigen rekening te handelen."

5.7.3. Onder de volgens de procedure van het Comité vastgestelde voorwaarden staan de douaneautoriteiten evenwel toe dat de schriftelijke douaneaangifte bepaalde vermeldingen niet bevat. Deze 'vereenvoudigde procedures' hebben ten doel het vervullen van de formaliteiten en de procedures zoveel mogelijk te versoepelen (artikel 76 CDW). Onder de 'vereenvoudigde procedures' wordt onder meer begrepen de zogeheten 'procedure van de onvolledige aangifte'. Deze procedure houdt in dat de douaneautoriteiten - in naar behoren gerechtvaardigde gevallen - een douaneaangifte aanvaarden ondanks dat deze aangifte niet alle vereiste vermeldingen bevat (artikel 253, eerste lid, TCDW). Het aanvaarden van de douaneaangifte door de autoriteiten is echter niet onbegrensd. Zo bepaalt artikel 275 TCDW:

"De aangiften tot plaatsing onder een economische douaneregeling (...), die op verzoek van de aangever door het kantoor van plaatsing kunnen worden aanvaard hoewel hierin sommige van de in bijlage 37 bedoelde gegevens ontbreken (...), dienen ten minste de in de vakken 14, (...) van enig document bedoelde gegevens te bevatten, alsmede in vak 44 de verwijzing naar de vergunning (...)."

5.7.4. Van het Enig document zijn verschillende uitvoeringen voorhanden (bijlagen 31 - 34 TCDW). Het Enig document dient te worden ingevuld in overeenstemming met de toelichting (bijlage 37 TCDW), welke zo nodig door de douaneautoriteit van de lidstaat kan worden aangevuld (artikel 212 TCDW). De Nederlandse Douaneautoriteit, heeft van deze bevoegdheid gebruik gemaakt (artikel 3 Dw juncto artikel 18 van het Douanebesluit(38)). De toelichting van de Commissie op het Enig document kan ingevolge artikel 18 Douanebesluit worden aangevuld door de betreffende toelichting inclusief de aanvullingen vast te stellen bij ministeriële regeling. Deze zogenaamde 'Toelichting Enig document' is opgenomen in Bijlage VI bij de Douaneregeling (artikel 29 van de Douaneregeling(39)). Bijlage VI bij de Douaneregeling vermeldt als toelichting en aanvullingen op de vakken 14 en 44 van het Enig document het navolgende:

"14. Aangever of vertegenwoordiger van de geadresseerde

Vermelding van de naam of van de firmanaam en van het volledige adres van de aangever. Indien de aangever tevens de geadresseerde is, wordt 'geadresseerde' vermeld.

In geval van een aangifte door een douane-expediteur voor rekening van een ander (in de zin van artikel 31 Douanewet) tevens vermelden:

- indien de aangifte wordt gedaan voor rekening van de geadresseerde: vrv8.

- (...).

(...).

Bij 'Nr.' kan het aangeversnummer, zoals dat deel uitmaakt van de aangifte-identificatie in vak A, worden vermeld.

(...).

Indien aan de aangever een douanenummer is toegekend, dan dient dat nummer te worden vermeld.

(...);

4. In geval van een aangifte (...) ter voldoening aan de voorwaarden voor vrijstelling van rechten vermelden:

- (...);

- indien een vrijstellingsvergunning (...) is verleend, datum en nummer hiervan en het douanedistrict waar de vergunning is verleend; (...);

- naam en adres van de vrijstellinggenietende; (...)."

5.8.3.1. Gezien de toelichting berust het middel onder meer op de opvatting dat, nu de douane-expediteur bij het doen van de onderhavige aangiften tot plaatsing onder de douaneregeling actieve veredeling niet telkenmale heeft verklaard als indirect vertegenwoordiger op te treden, uit artikel 5, vierde lid, CDW volgt dat de betreffende douaneaangiften door de expediteur niet in de hoedanigheid van gevolmachtigde van belanghebbende kunnen zijn verricht. Als ik het goed zie huldigt de redactie van Douane-Update eenzelfde opvatting. In haar commentaar onder de onderhavige uitspraak van de Douanekamer wordt althans in vragende vorm opgemerkt: (40)

"Er is aangifte gedaan door een indirect vertegenwoordiger. Maar heeft het Hof daarbij art. 5 CDW in de overwegingen betrokken, met name de tweede alinea van het vierde lid? Was er steeds een verklaring als bedoeld in lid 4? Wij lezen dat niet in de uitspraak en X lijkt het uit alle macht te ontkennen. Het Hof neemt als het ware een stilzwijgende, impliciete verklaring aan. Maar kan dat wel?"

6.4.2. Voorzover van belang bepaalde artikel 5 van de Richtlijn actieve veredeling:

"1. De bevoegde autoriteiten kunnen vergunning verlenen in alle gevallen waarin de regeling 'actieve veredeling' kan bijdragen tot het scheppen van de meest gunstige voorwaarden voor de uitvoer van de door veredeling verkregen goederen, zonder dat daardoor de wezenlijke belangen van de producenten uit de Gemeenschap worden geschaad.

2. Tot het scheppen van de meest gunstige voorwaarden voor de uitvoer zonder de wezenlijke belangen van de producenten uit de Gemeenschap te schaden worden geacht bij te dragen die handelingen uit te voeren met toepassing van de regeling 'actieve veredeling', welke, al naar het geval, betrekking hebben op:

a) (...);

d) goederen die noodzakelijkerwijs dienen te worden gebruikt, omdat de in de Gemeenschap beschikbare goederen niet gebruikt kunnen worden, aangezien zij niet die eigenschappen bezitten welke, vooral gelet op de door de kopers van veredelingsprodukten kenbaar gemaakte verlangens, vereist zijn."

6.4.3. In Nederland werd de Richtlijn actieve veredeling geïmplementeerd door aanpassing van de Algemene wet inzake douane en accijnzen (hierna: AWDA).(51) Aan de wetsgeschiedenis ter zake van de aanpassing van de AWDA, meer in het bijzonder de memorie van antwoord, ontleen ik:(52)

"Naar aanleiding van de vraag (...) of de desbetreffende richtlijn niet een stap terug betekent vergeleken bij de situatie zoals Nederland die kende, merkt de ondergetekende (...) op (dat; WdW) het (...) inderdaad thans zò [is], dat een aanvraag om een vrijstelling wegens actief veredelingsverkeer - in tegenstelling tot voorheen - eerst kan worden ingewilligd nadat deze is getoetst aan in de richtlijn vastgestelde economische criteria. Met betrekking tot deze toetsing heeft Nederland zich lange tijd verzet tegen de wensen van een aantal andere lid-staten (...). Staande voor de noodzaak een oplossing te vinden voor de onderlinge aanpassing van op totaal verschillende principes gebaseerde veredelingsregimes en in aanmerking nemende de onder Nederlandse druk tot stand gekomen soepele formulering van de economische criteria en methode van toepassing daarvan, heeft de regering gemeend de totstandkoming van de onderwerpelijke richtlijn - niet langer te moeten tegenhouden."

6.4.4. De economische voorwaarden werden uiteindelijk geïmplementeerd door wijziging van het zgn. Tariefbesluit 1960 bij Besluit van 24 december 1969, Stb. 398. Voorts werd de Beschikking Vrijstelling-Tariefbesluit 1960 gewijzigd bij beschikking van 29 december 1969, nr. B 69/16162, Stcrt. 190. Voorzover van belang hield artikel 14, tweede lid van de Beschikking Vrijstellingen-Tariefbesluit 1960 in:

"Vergunningen tot invoer met vrijstelling kunnen voor de volgende goederen voor onbepaalde tijd worden verleend:

a. (...);

d. goederen welke noodzakelijkerwijs dienen te worden gebruikt omdat de in de lid-staten beschikbare goederen niet gebruikt kunnen worden, aangezien zij niet die eigenschappen bezitten welke, vooral gelet op de door de kopers van de goederen kenbaar gemaakte verlangens, vereist zijn;"

6.5.2. Artikel 5 van de Verordening actieve veredeling bepaalde voorzover van belang:

"De douaneautoriteit verleent de vergunning in de gevallen waarin de regeling actieve veredeling kan bijdragen tot het scheppen van de gunstigste voorwaarden voor de uitvoer van de veredelingsprodukten, voor zover de wezenlijke belangen van de communautaire producenten niet worden geschaad (economische voorwaarden)."

6.5.3. Voorzover van belang luidde artikel 6 van deze Verordening:

"Aan de economische voorwaarden wordt geacht te zijn voldaan, wanneer:

1. de aan veredelingshandelingen te onderwerpen goederen:

(...);

f) in de Gemeenschap worden vervaardigd, maar niet kunnen worden gebruikt omdat zij niet voldoen aan de eisen die door de koper van de veredelingsprodukten in derde landen worden gesteld;

(...)."

6.5.4. Opvallend aan de tekst van artikel 6, eerste lid, onderdeel f, Verordening actieve veredeling, is dat eerst hier de woorden 'in derde landen' werden geïntroduceerd. In het oorspronkelijke voorstel van de Commissie kwam deze passage niet voor. Artikel 5, tweede lid, aanhef en onderdeel e, van het door de Commissie bij de Raad ingediende voorstel voor de Verordening actieve veredeling luidde voorzover van belang namelijk:(55)

"2. De economische voorwaarden worden vervuld geacht wanneer al naar gelang het geval identieke of soortgelijke goederen als die welke bestemd zijn om de veredelingshandelingen te ondergaan:

(...);

e) in de Gemeenschap worden vervaardigd maar niet de vereiste kwaliteit of kenmerken vertonen, rekening houdend met de formeel door de koper van de veredelingsprodukten gestelde eisen;"

6.5.7. Wat daarvan zij, de uiteindelijke tekst van artikel 6, eerste lid, onderdeel f, Verordening actieve veredeling toegevoegde woorden 'in derde landen' laten enige ruimte voor twijfel over de uitleg daarvan. Betoogd zou namelijk kunnen worden dat met de woorden 'in derde landen' werd bedoeld de plaats waar de veredelingsproducten zouden worden afgenomen. Nog afgezien van de omstandigheid dat een dergelijke interpretatie de betreffende woorden zinledig maken (de veredelingsproducten moeten in beginsel immers altijd worden uitgevoerd naar een derde land), ligt het taalkundig beschouwd naar ik meen meer in de rede dat deze woorden betrekking hebben op 'de koper van de veredelingsproducten'. Het komt mij voor dat een soortgelijk betoog opgaat voor wat betreft de Verordnung ueber den aktiven Veredelungsverkehr. Deze Duitse taalversie van de Verordening actieve veredeling bepaalde:

"in der Gemeinschaft erzeugt werden, jedoch nicht verwendet werden können, weil sie nicht den Anforderungen des Käufers der Veredelungserzeugnisse im Drittland entsprechen."

Ook het Règlement relatif au régime du perfectionnement actif lijkt in deze richting te wijzen. De Franse taalversie luidde namelijk:

"sont produites dans la Communauté, mais ne peuvent pas être utilisées parce qu'elles ne sont pas conformes aux exigences exprimées par l'acheteur des produits compensateurs dans le pays tiers."

6.5.8. Niettemin zou enige twijfel kunnen blijven bestaan over de uitleg van de woorden 'in derde landen'. Die twijfel wordt enigszins vergroot doordat de Nederlandse taalversie van de Verordening actieve veredeling een enkelvoudige aanduiding hanteert voor wat betreft de term 'koper', terwijl voorts de meervoudsvorm 'in derde landen' wordt gebezigd. Het komt mij voor dat van enige twijfel dienaangaande geen sprake meer kan zijn indien de Council Regulation on inward processing relief arrangements in de beschouwing wordt betrokken. Artikel 6, eerste lid, onderdeel f, van de Engelse taalversie van de Verordening actieve veredeling luidde namelijk:

"are produced in the Community but cannot be used because they do not conform to the expressly stated requirements of the third-country purchaser of the compensating products."

6.6.1. Hiervoor is de ontstaansgeschiedenis van de litigieuze economische voorwaarde besproken. Hierna zal worden ingegaan op de voor onderhavige zaak van belang zijnde tekst. Als gezegd worden de gevallen waarin de economische voorwaarden worden geacht te zijn vervuld thans in artikel 552 TCDW aangewezen. Voorzover van belang luidt artikel 552 van het TCDW:

"1. De (...) economische voorwaarden worden (...) geacht te zijn vervuld:

(...);

b) (...);

Onder 'goederen die vergelijkbaar zijn' worden goederen verstaan die onder dezelfde achtcijfercode van de gecombineerde nomenclatuur worden ingedeeld en die, met het oog op de verkrijging van de veredelingsprodukten, dezelfde handelskwaliteit en dezelfde technische kenmerken hebben;

(...);

e) indien goederen die in de zin van letter b) vergelijkbaar zijn, in de Gemeenschap worden vervaardigd, maar om een van de volgende redenen niet gebruikt kunnen worden:

(...);

iii) de goederen beantwoorden niet aan de eisen van de afnemer van het veredelingsprodukt in het derde land (code 6106);

(...);"

6.6.3. Mijns inziens ligt het taalkundig beschouwd in de rede dat de woorden 'in het derde land' betrekking hebben op de zinsnede 'de afnemer van het veredelingsproduct' in zijn geheel, en dus niet op de woorden 'het veredelingsproduct' afzonderlijk. De Duitse en de Franse taalversie van het TCDW wijzen overigens in dezelfde richting. In ieder geval volgt uit deze taalversies niet de door belanghebbende voorgestane interpretatie van de woorden 'in het derde land'. In de Duitse taalversie luidt de betreffende bepaling namelijk:

"(1) Die wirtschaftlichen Voraussetzungen (...) gelten (...) als erfüllt: (...) e) wenn vergleichbare Waren (...) in der Gemeinschaft verfügbar sind, jedoch (...) der nicht verwendet werden können (...) iii) die Waren entsprechen nicht den ausdrücklichen Anforderungen des Käufers der Veredelungserzeugnisse im Drittland (Code 6106)"

Voorts bepaalt de Franse taalversie van het TCDW:

"1. Les conditions économiques (...) sont considérées comme remplies (...) e) si des marchandises comparables (...) sont produites dans la Communauté mais ne peuvent pas être utilisées pour (...) des raison (...) iii) elles ne sont pas conformes aux exigences exprimées par l'acheteur des produits compensateurs dans le pays tiers (code 6106)."

6.6.4. Een en ander wordt nog duidelijker bij lezing van de Engelse taalversie van het TCDW. Op grond van deze taalversie acht ik niet aan twijfel onderhevig dat artikel 552, eerste lid, aanhef, en onderdeel e, aanhef en onder iii, TCDW aldus moet worden uitgelegd dat ter zake van de in geschil zijnde economische voorwaarde een vestigingsvereiste voor de afnemer van het veredelingsproduct geldt. De Engelse taalversie van het TCDW bepaalt immers:

"1. The economic conditions (...) shall be considered fulfilled (...) where: (...) (e) comparable goods (...) are produced in the Community but cannot be used for (...) the (...) reason (...) (iii) they do not conform to the expressly stated requirements of the third-country purchaser of the compensating products (code 6106)."

7.4.1.1. Artikel 2 van het oorspronkelijke Voorstel van de Commissie voor deze richtlijn hield voorzover van belang in:(60)

"Er ontstaat een douaneschuld bij invoer:

a) wanneer goederen, die aan rechten bij invoer onderhevig zijn, in het douanegebied van de Gemeenschap in het vrije verkeer zijn gebracht;

b) (...);

c) wanneer aan rechten bij invoer onderhevige goederen onttrokken worden:

- (...);

- (...) aan de verschillende verplichtingen in verband met het gebruik van deze goederen welke met het gebruik van deze goederen welke de gebruikmaking van bedoelde douaneregelingen (...) met zich brengt.

Met een onttrekken aan de verplichtingen in verband met het gebruik van onder de regeling 'actieve veredeling' geplaatste goederen wordt gelijkgesteld het niet overgaan tot de uitvoer van veredelingsprodukten die zijn verkregen door behandeling van goederen van dezelfde soort, van dezelfde hoedanigheid en met dezelfde kenmerken als de ingevoerde goederen, zoals deze uitvoer is toegestaan in het kader van een op het equivalentieverkeer gebaseerde actieve veredelingshandeling overeenkomstig het bepaalde in artikel 24 van de richtlijn van de Raad van 4 maart 1969, inzake de harmonisatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen met betrekking tot de regeling 'actieve veredeling'(61)."

7.4.1.2. Aan de toelichting op dit Voorstel ontleen ik voor zover van belang:(62)

"De juridische omstandigheden waaronder een dergelijke douaneschuld ontstaat, zijn de volgende:

a) bij invoer (artikel 2):

- wanneer een goed uit een derde land met inachtneming van de hiervoor vastgestelde douaneregeling in het douanegebied van de Gemeenschap in het vrije verkeer wordt gebracht;

- (...);

- wanneer een goed wordt onttrokken aan het douanetoezicht of aan de verschillende met betrekking tot het gebruik (behandelingen, be- of verwerking enz.) van dat goed geldende verplichtingen welke voortvloeien (...) uit de douaneregeling waaronder dit goed is geplaatst ((...), actieve veredeling, (...)) (...);

(...)."

7.4.3. De uiteindelijke tekst van de Richtlijn douaneschuld kwam voorzover van belang als volgt te luidden:

"Er ontstaat een douaneschuld bij invoer:

a) wanneer goederen die aan rechten bij invoer onderworpen zijn in het douanegebied van de Gemeenschap in het vrije verkeer worden gebracht

b) (...);

c) wanneer aan rechten bij invoer onderworpen goederen onttrokken worden aan het douanetoezicht dat (...) het plaatsen ervan onder een douaneregeling met een dergelijk toezicht met zich meebrengt;

d) wanneer niet wordt voldaan aan een van de verplichtingen welke met betrekking tot aan rechten bij invoer onderworpen goederen voortvloeien (...) uit het gebruik van de douaneregeling waaronder zij zijn geplaatst, dan wel wanneer een van de voor de toekenning van de betrokken regeling vastgestelde voorwaarden niet in acht wordt genomen, tenzij ten genoegen van de bevoegde autoriteiten is vastgesteld dat deze tekortkomingen zonder werkelijke gevolgen zijn gebleven voor de juiste werking van de voorlopige opslag of van de betrokken douaneregeling;"

7.4.6. De Richtlijn douaneschuld werd vervolgens omgezet in de Verordening Douaneschuld.(63) Artikel 2, eerste lid, aanhef en onderdeel d, van de Verordening Douaneschuld hield voorzover van belang in:

"1. Er ontstaat een douaneschuld bij invoer:

a) wanneer aan rechten bij invoer onderworpen goederen in het vrije verkeer worden gebracht (...);

b) (...);

c) wanneer aan de rechten bij invoer onderworpen goederen onttrokken worden aan het douanetoezicht dat (...) het plaatsen ervan onder een douaneregeling met douanetoezicht met zich brengt;

d) wanneer niet wordt voldaan aan een van de verplichtingen welke met betrekking tot aan rechten bij invoer onderworpen goederen voortvloeien (...) uit het gebruik van de douaneregeling waaronder zij geplaatst zijn, dan wel wanneer één van de voor het plaatsen van de goederen onder de betrokken regeling vastgestelde voorwaarden niet in acht wordt genomen, tenzij wordt vastgesteld dat dit verzuim zonder werkelijke gevolgen gebleven is voor de juiste werking (...) van de betrokken douaneregeling;"

7.4.7.1. Artikel 201 CDW bepaalt voorzover van belang:

"1. Een douaneschuld bij invoer ontstaat:

a) wanneer aan rechten bij invoer onderworpen goederen in het vrije verkeer worden gebracht (...)."

7.4.7.2. Artikel 203 CDW luidt:

"1. Een douaneschuld bij invoer ontstaat indien aan rechten bij invoer onderworpen goederen aan het douanetoezicht worden onttrokken."

7.4.7.3. Voorzover van belang bepaalt artikel 204 CDW:

"1. Een douaneschuld bij invoer ontstaat:

a) indien niet wordt voldaan aan een van de verplichtingen welke ten aanzien van aan rechten bij invoer onderworpen goederen voortvloeien (...) uit het gebruik van de douaneregeling waaronder zij zijn geplaatst, of

b) indien een van de voorwaarden die zijn gesteld voor de plaatsing van de goederen onder (...) [de douaneregeling waaronder zij zijn geplaatst] niet in acht is genomen, (...)

in andere gevallen dan die bedoeld in artikel 203, tenzij vaststaat dat dit verzuim zonder werkelijke gevolgen is gebleven voor de juiste werking van (...) de betrokken douaneregeling."

7.5.2. Uit het cassatiemiddel wordt niet direct duidelijk welk doel belanghebbende met het middel voor ogen heeft. Dat volgt wel uit de toelichting op het middel. Aldaar merkt belanghebbende namelijk op dat voor een douaneschuld in de zin van artikel 201 CDW 'in principe alleen de aangever schuldenaar is'. Dat deze opvatting onjuist is moge naar ik meen voldoende volgen uit het bepaalde in artikel 201, derde lid, CDW. Voorzover van belang luidt deze bepaling immers:

"3. Schuldenaar is de aangever. In geval van indirecte vertegenwoordiging is de persoon voor wiens rekening de douaneaangifte wordt gedaan, eveneens schuldenaar. (...)"

7.6.1. Volgens de toelichting op het achtste cassatiemiddel is belanghebbende van mening dat zich in een geval als onderhavige in ieder geval geen belastbaar feit voordoet als bedoeld in artikel 204 CDW. Opmerking verdient dat inderdaad wel is verdedigd dat in casu een douaneschuld ontstaat op grond van artikel 203 CDW. Althans, zo begrijp ik het commentaar van de redactie van Douane-Update op de thans aan de orde zijnde uitspraak van de Douanekamer. Opgemerkt wordt:(68)

"(...) hoe zit het precies met de grondslag van de heffing? Er zijn goederen aangegeven voor de regeling AV zonder dat - naar het oordeel van het Hof - voldaan is aan een daartoe geldende voorwaarde. Anders gezegd, ze mochten helemaal niet onder de regeling worden gebracht. Er is een onjuiste aangifte gedaan voor de goederen. Dan kun je (...) zeggen dat ze zonder de vereiste aangifte in het vrije verkeer zijn gebracht door onttrekking aan het douanetoezicht van de tijdelijke opslag (art. 203 CDW)."

7.6.2. Zoals ik hiervoor al schreef, was uit de totstandkomingshistorie van de Richtlijn douaneschuld reeds af te leiden dat de uitleg van het voor het douanerecht relevante begrip 'onttrekking' zich op het douanetoezicht van de niet-communautaire goederen zou gaan concentreren. Inmiddels heeft het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen ook in die zin beslist. Volgens vaste jurisprudentie van het HvJ EG moet het begrip 'onttrekking' namelijk aldus worden uitgelegd dat daaronder wordt begrepen: (70)

"elk handelen of elk nalaten dat tot gevolg heeft dat de bevoegde douaneautoriteit, al is het maar tijdelijk, geen toegang heeft tot onder douanetoezicht staande goederen en de in de communautaire douanewetgeving voorziene controles niet kan uitvoeren."

7.7.4. Het komt mij voor de beantwoording van deze vraag moet worden bezien in het licht van artikel 85 CDW. Artikel 85 CDW bepaalt: (72)

"Voor het gebruik van iedere economische douaneregeling is een door de douaneautoriteiten afgegeven vergunning vereist."

7.7.6. Als ik het goed zie zijn Punt en Van Vliet de mening toegedaan dat in gevallen als onderhavige een douaneschuld ontstaat als bedoeld in artikel 204, eerste lid, aanhef en onder a, CDW. Zij schrijven namelijk:(73)

"de(...) verplichtingen (...) worden [niet] nagekomen (...) indien men goederen ten onrechte onder een douaneregeling heeft geplaatst. Men heeft bijvoorbeeld goederen onder de regeling 'actieve veredeling' gebracht, terwijl voor deze goederen de daarvoor verleende vergunning niet van toepassing was."

7.7.7. In het Handboek Douane wordt daarentegen de opvatting verdedigd dat bij een ontoereikende (algemene) vergunning sprake is van het niet voldoen aan de gestelde voorwaarden voor plaatsing onder de betrokken economische douaneregeling. Opgemerkt wordt:(74)

"3. Het niet in acht nemen van één van de voorwaarden die zijn gesteld voor het plaatsen van de goederen onder de douaneregeling waaronder zij geplaatst zijn.

7.7.8. Ook Witte is van mening dat in gevallen als onderhavige sprake is van het niet voldoen aan de voorwaarden. Hij betoogt:(75)

"3. Nichterfüllte Voraussetzungen (Absatz 1 Buchst. b.)

Die Einfuhrzollschuld entsteht ebenfalls, wenn Voraussetzungen für die Überführung von Waren in Zollverfahren oder für die Gewährung von Abgabenbegünstigungen auf Grund der Verwendung der Ware zu besonderen Zwecken bei Überführung in das Verfahren nicht erfüllt sind. Entstehungstatbestand is dabei regelmäßig Art. 204 (1) Buchst. b.

a) Verfahren. ZK(76) und DVO(77) verlangen häufig das Vorliegen bestimmter Voraussetzungen für die ordnungsgemäße Überführung einer Ware in das betreffende Zollverfahren. Soweit diese Voraussetzungen bei Überführung in das betreffende Zollverfahren nicht erfüllt sind, führt das zur Einfuhrzollschuldentstehung gem. Art. 204 (1) Buchst. b 1. Fall. Dabei ist unerheblich, ob die Überführung in das Zollverfahren mittels Zollanmeldung im Normalverfahren oder im vereinfachten Verfahren gem. Art. 76 beantragt worden ist.

Erfasst wird hier vor allem das fehlen einer Bewilligung für die Inanspruchnahme des Zollverfahrens. Gem. Art. 85 bedürfen sämtliche Zollverfahren mit wirtschaftlicher Bedeutung einer Bewilligung. Mit Überführung zu einem nicht bewilligten Zollverfahren entsteht die Einfuhrzollschuld. Dabei ist es unerheblich, ob nie eine Bewilligung vorlag oder eine zuvor erfüllte Bewilligung wegen Ablaufs der Geltungsdauer erloschen ist. (...)."

7.7.9. Verder zijn ook Schwarz e.a. van opvatting dat de niet-inachtneming van het bepaalde in artikel 85 CDW, meebrengt dat niet is voldaan aan de voorwaarden. Betoogd wordt:(78)

"c) Nichterfüllung von Voraussetzungen (Buchst. b)

aa) Eine Zollschuld nach Art. 204 Abs. 1 Buchst. B - 1. Alternative entsteht, wenn eine Ware in ein Zollverfahren übergefühhrt wird, obwohl dafür nicht die Voraussetzungen gegeben sind, falls nicht schon vorher ein Entziehen aus der zollamtlichen Überwachung nach Art. 203 Abs. 1 iVm. Art. 865 DVO vorliegt. (...). Der og Tatbestand ist auch erfüllt, wenn diese Pflichtverletzung erst nach Überführung der Ware in das Verfahren festgestellt wird. Auf den Zeitpunkt der Feststellung kommt es hierbei nicht an. Durch die Nichteinhaltung von verfahrensspezifischen Voraussetzungen entsteht nur dann eine Zollschuld, wenn dies die Überführung zu einem nicht-bewilligten Zollverfahren zur Folge hat. Zu diesem Verfahren zählen gem. Art. 84 Abs. 1 Buchst. b (...) die aktive (...) Veredelung (...). Nur diese Verfahren müssen gemäß Art. 85 bewilligt werden. Die besonderen Bewilligungsvoraussetzungen sind dafür in den jeweiligen Abschnitten des ZK enthalten. Voraussetzungen für die Bewilligung sind, dass der Beteiligte die erforderlich Gewähr für den ordnungsgemäßen Ablauf des Verfahrens bietet und zum anderen die Zollbehörden die Möglichkeit haben, die Prüfung und Überwachung zu gewährleisten."

7.7.10. Ten slotte schrijft de redactie van Douane-Update in haar commentaar onder de bestreden uitspraak:(79)

"(...) beweerd kan ook worden dat artikel 204, lid 1, letter b, van toepassing is: er is niet voldaan aan een voorwaarde voor de plaatsing van de goederen onder de regeling AV. Belastingschuldige is dan degene op wie het nakomen van die voorwaarde rustte."

7.8.1. Artikel 204, tweede lid, CDW houdt voorzover van belang in:

"De douaneschuld ontstaat, hetzij op het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de verplichting waarvan de niet-nakoming de douaneschuld doet ontstaan, hetzij op het tijdstip waarop de goederen onder de betrokken douaneregeling werden geplaatst, wanneer achteraf blijkt dat aan een van de voorwaarden voor de plaatsing van de genoemde goederen onder deze regeling (...) niet is voldaan."

7.9.1. Voorzover van belang houdt artikel 204, derde lid, CDW in:

"3. Schuldenaar is de persoon die, naar gelang van het geval, hetzij de verplichtingen moet nakomen welke ten aanzien van aan rechten bij invoer onderworpen goederen voortvloeien (...) uit het gebruik van de douaneregeling waaronder deze goederen zijn geplaatst, hetzij de aan de plaatsing van de goederen onder de regeling verbonden voorwaarden in acht moet nemen."

8.2.1. Aan belanghebbende zijn een tweetal uitnodigingen tot betaling uitgereikt. De litigieuze UTB's kwalificeren ingevolge het bepaalde in artikel 22a, eerste lid, AWR juncto artikel 8, eerste lid, Invorderingswet 1990 als een mededeling in de zin van artikel 221, eerste lid, CDW. Artikel 221 CDW bepaalt onder meer:

"1. Het bedrag van de rechten dient onmiddellijk na de boeking op een daartoe geëigende wijze aan de schuldenaar te worden medegedeeld.

2. (...).

3. De mededeling aan de schuldenaar mag niet meer geschieden na het verstrijken van een termijn van drie jaren te rekenen vanaf de datum waarop de douaneschuld is ontstaan. (...)."

8.3.1. Als gezegd stelt het zevende middel dat de Douanekamer ten onrechte ervan is uitgegaan dat belanghebbendes beroep op artikel 220, tweede lid, letter b, CDW (hierna ook: gecodificeerde vertrouwensbeginsel) geen behandeling meer behoefde. Artikel 220 CDW, waarin de boeking achteraf is geregeld, bepaalt onder meer:

"1. Indien het bedrag aan rechten dat voortvloeit uit een douaneschuld, niet is geboekt overeenkomstig de artikel(...) 218 (...), dient de boeking van het in te vorderen (...) bedrag aan rechten te geschieden binnen een termijn van twee dagen te rekenen vanaf de datum waarop de douaneautoriteiten deze situatie hebben vastgesteld en het wettelijk verschuldigde bedrag kunnen berekenen en zij de schuldenaar kunnen aanwijzen (boeking achteraf). (...).

2. (...) tot boeking achteraf wordt niet overgegaan wanneer:

a) (...);

b) het wettelijk verschuldigde bedrag aan rechten niet was geboekt, ten gevolge van een vergissing van de douaneautoriteiten zelf die de belastingschuldige redelijkerwijze niet kon ontdekken en waarbij deze laatste zijnerzijds te goeder trouw heeft gehandeld en aan alle voorschriften van de geldende bepalingen inzake de douaneaangifte heeft voldaan; (...)."

8.3.2. De Douanekamer heeft belanghebbendes beroep op het bepaalde in artikel 220, tweede lid, aanhef en letter b, CDW aldus uitgelegd, dat het beroep geen behandeling behoefde nu 'zowel artikel 552, eerste lid, letter a, onderdeel i (code 6201), UCDW als artikel 552, eerste lid, letter e, onderdeel iii (code 6106), UCDW in casu toepassing missen'. Deze door de Douanekamer gegeven uitleg van belanghebbendes beroep is opmerkelijk te noemen. Het doen van een beroep op het (gecodificeerde) vertrouwensbeginsel veronderstelt immers dat de door een belastingplichtige voorgestane rechtsopvatting niet als juist kan worden aanvaard. Wat daarvan zij, de Douanekamer heeft de beperkte uitleg van het beroep gebaseerd op belanghebbendes verklaringen ter zitting. Aan het proces-verbaal van de zitting ontleen ik voorzover van belang:

"Namens belanghebbende:

(...).

Subsidiair ben ik van mening dat er vertrouwen is gewekt dat het project aan de code 6106 moet worden getoetst. Het subsidiaire beroep ziet derhalve op de situatie dat formeel de code 6201 van toepassing is doch dat het gewekte vertrouwen meebrengt dat toch code 6106 van toepassing is. Het betreft het vertrouwensbeginsel als bedoeld in artikel 220, tweede lid, letter b, CDW. (...). Belanghebbende heeft nooit bedoeld om code 6201 van toepassing te laten zijn op het project. De verklaring van B ondersteunt het beroep op gewekt vertrouwen. B is desgewenst bereid zijn verklaring in persoon ter zitting af te leggen. Ik ben voorts van mening dat uit de brief van 23 juli 1996 blijkt dat de belastingdienst voornemens was de economische voorwaarden strenger te toetsen. In dat licht bezien acht ik onbegrijpelijk dat in 1997 een nieuwe vergunning is afgegeven terwijl uit de in het dossier aanwezige stukken had kunnen worden geconcludeerd dat niet aan code 6201 werd voldaan. Ik acht de stelling van de inspecteur dat op dat moment nog geen controle plaatsvindt, gelet op dezelfde brief, onbegrijpelijk. Hetzelfde geldt ten aanzien van de tijdelijke crediteringen. Het rijmt niet met het voornemen strenger te controleren dat deze tijdelijke crediteringen werden geaccordeerd."

8.3.3. Uit deze passage van het proces-verbaal wordt duidelijk waarop de Douanekamer de beperkte uitleg van belanghebbendes beroep heeft gebaseerd. De Douanekamer heeft aan deze uitlatingen van belanghebbende namelijk de gevolgtrekking verbonden dat belanghebbende met haar beroep op artikel 220, tweede lid, aanhef en letter b, CDW uitsluitend wilde bewerkstelligen dat de onder de vergunning 70-6-1224/97 (loonveredeling) verrichte veredelingsactiviteiten moesten worden geacht te zijn verricht onder de in artikel 552, eerste lid, letter e, onderdeel iii (code 6106), TCDW vervatte economische voorwaarde.(81) Het komt mij voor dat deze door de Douanekamer gegeven beperkte uitleg aan belanghebbendes beroep op gespannen voet staat met de overige, door belanghebbende in haar beroepschrift en pleitnota gestelde feiten en omstandigheden. Zo ontleen ik aan belanghebbendes pleitnota het volgende:(82)

"4. Opgewekt vertrouwen ex artikel 220, lid 2, onder b, CDW

(...).

In de (...) motivering van het beroep is duidelijk gemaakt dat de toetsing bij de vergunningaanvraag in 1997 uitvoeriger moet zijn geweest en uit meer hebben bestaan dan het enkele bekijken van het aanvraagformulier. Van belang daarbij is dat vlak voor de beoordeling van de vergunningaanvraag een boekenonderzoek bij cliënte had plaatsgevonden, waarbij duidelijk was dat de opdrachtgever binnen het douanegebied van de EG was gevestigd(83). Dit was dezelfde opdrachtgever als bij het project E (...). Ook waren er vlak voor de vergunningaanvraag in het kader van de projecten enkele aangiften gedaan, waaruit de naam van de opdrachtgevers bleek. Aangezien het daarbij gaat om zeer bekende namen, te weten E en F, moet bij bestudering van die aangiften redelijkerwijs aanstonds duidelijk zijn geweest dat die opdrachtgevers binnen het douanegebied zijn gevestigd."

8.4.1. De Inspecteur heeft eerst in zijn pleitnota voor de Douanekamer gesteld dat in casu sprake is van een boeking. In de pleitnota wordt betoogd:

"ad. 2: Toepassing artikel 220, lid 2 letter b CDW

Naar mijn mening wordt aan de toepassing van artikel 220 lid 2 niet toegekomen. In tegenstelling tot wat belanghebbende stelt is er geen sprake van een navordering maar van een eerste boeking. Er is geen eerder besluit door mij genomen waarin ik definitief zou hebben aangegeven dat ik niet tot heffing zou overgaan. Ook is uit de redactie van de uitnodiging tot betaling niet op te maken dat sprake zou zijn van een navordering. Ik verwijs naar een uitspraak van de Tariefcommissie van 27 december 2001, nummer 0220/96 TC."

Nu wordt uit de UTB als zodanig niet duidelijk of sprake is van een 'eerste' boeking, hetzij een boeking achteraf. Wel volgt uit de uitspraken op bezwaar dat de Inspecteur aanvankelijk een andere opvatting huldigde. Uit de betreffende uitspraken blijkt namelijk dat de Inspecteur in eerste instantie ervan uit is gegaan dat sprake was van een boeking achteraf. Aan de uitspraken op bezwaar valt namelijk het navolgende te ontlenen:

"Naar aanleiding van de controle is voor beide projecten een UTB (boeking achteraf) opgelegd omdat niet voldaan werd aan de voorwaarden van de van toepassing zijnde vergunning"(87)

8.4.2. Alvorens nader in te gaan op de vraag of in casu sprake is van een 'eerste' boeking, dan wel boeking achteraf moet het volgende worden opgemerkt. Uit het beroepschrift van belanghebbende volgt dat haar beroep op het vertrouwensbeginsel zich enkel uitstrekt tot de toepassing van het in artikel 220, tweede lid, aanhef en letter b, CDW gecodificeerde vertrouwensbeginsel. Het beroepschrift vermeldt:(88)

"Belanghebbende is zich ervan bewust dat op grond van vaste jurisprudentie van uw College navordering van invoerrechten bij een beroep op het vertrouwensbeginsel slechts achterwege kan blijven, indien voldaan wordt aan het bepaalde in artikel 220, lid 2, onder b, CDW (aldus bijvoorbeeld de uitspraken van 23 februari 1999, nr. 0025/96, Douane Update 1999-0618 en 14 januari 1997, nr. 13 384, Uitspraken inzake In- en Uitvoer 1997/15). In het onderstaande zal daarom uiteengezet worden waarom naar de mening van belanghebbende voldaan is aan elk van de voorwaarden, die genoemd worden in artikel 220, lid 2, onder b, CDW."

8.4.5. Voorzover van belang bepalen het eerste en derde lid van artikel 218 CDW:

"1. Indien door de aanvaarding van de aangifte van goederen (...), of door enige andere handeling die dezelfde rechtsgevolgen heeft als die aanvaarding, een douaneschuld ontstaat, dient het met die douaneschuld overeenkomende bedrag te worden geboekt zodra dit bedrag is berekend, of uiterlijk op de tweede dag volgende op de dag waarop de goederen zijn vrijgegeven.

(...).

2. (...).

3. Indien een douaneschuld ontstaat onder andere omstandigheden dan die bedoeld in lid 1, dient het overeenkomstige bedrag aan rechten te worden geboekt binnen een termijn van twee dagen te rekenen vanaf de datum waarop de douaneautoriteiten in staat zijn:

a) het bedrag van de desbetreffende rechten te berekenen, en

b) de schuldenaar aan te wijzen."

8.4.8 Steun voor de hiervoor weergegeven zienswijze meen ik te kunnen vinden bij Schwarz e.a. Zij betogen onder meer:(90)

"Die Freistellung ist gleichzubehandeln wie die zu niedrige buchmäßige Erfassung. In diesen Fällen kommt eine nachträgliche erstmalige buchmäßige Erfassung gem. Art. 218 Abs. 3 ZK nicht in Betracht, weil die Zollbehörde bereits bei der Freistellung in der Lage war, den zutreffenden Abgabenbetrag und den Zollschuldner zu bestimmen."

En tevens:(91)

"Hat (...) die Zolstelle die Waren anlässig ihrer Überführung in ein anderes Zohlverfahren irrtümlich vom Zoll freigestellt, hat sie das Zollverfahren hinsichtlich dieser Waren abgeslossen; eine Berechnung gem. Art.218 Abs. 1 ZK ist irrtümlich nicht erfolgt. Da die Zollschuld durch die Annahme der Zollanmeldung entstanden ist, liegt ein Fall des Art. 218 Abs. 3 ZK nicht vor.'

8.4.9. Het zal gelet op vorenstaande duidelijk zijn dat ik in casu primair een ruime uitleg van de in artikel 218, eerste lid, CDW vervatte zinsnede 'indien door de aanvaarding van de aangifte van goederen (...) een douaneschuld ontstaat' voorsta. Deze uitleg houdt in dat de douaneschuld in het onderhavige geval is ontstaan op het tijdstip van aanvaarding van de douaneaangifte tot plaatsing van de goederen onder de schorsingsregeling. Het is ook dat moment waarop door de douaneautoriteiten daadwerkelijke een controle van de feiten en omstandigheden had kunnen plaatsvinden. Dat een en ander in casu feitelijk niet heeft plaatsgevonden is mogelijkerwijs het gevolg geweest van het (mogelijk ten onrechte) verlenen van een algemene vergunning actieve veredeling aan belanghebbende, doch die omstandigheid kan niet wegnemen dat de douaneautoriteit op het moment van plaatsing van de goederen onder de regeling tot boeking van de douaneschuld had moeten overgaan. Zo begrijp ik ook de opmerking van de Inspecteur in zijn brief van 23 juli 1996 (zie onderdeel 2.3 van deze conclusie), waarin wordt opgemerkt:

"Bij plaatsing onder de regeling actieve veredeling zal toetsing van de economische voorwaarden stringent worden toegepast."

8.4.10. Een meer restrictieve uitleg van artikel 218, eerste lid, CDW lijkt daarentegen te worden verdedigd door Punt en Van Vliet, wanneer zij schrijven:(92)

"Indien een douaneschuld ontstaat door aanvaarding van de aangifte voor een douaneregeling of door enige andere handeling die dezelfde rechtsgevolgen heeft als de aanvaarding, moet het bedrag van de douaneschuld worden geboekt, zodra dit berekend is, of uiterlijk op de tweede dag volgende op de dag waarop de goederen zijn vrijgegeven. De meest voorkomende situatie is de aangifte om goederen in het vrije verkeer te brengen. Echter ook het brengen van goederen onder de douaneregeling actieve veredeling met teruggaaf doet een douaneschuld ontstaan."

8.4.12. Mocht de Hoge Raad ondanks voorgaande evenwel menen dat artikel 218, eerste lid, CDW niet ziet op gevallen als onderhavige, dan ben ik subsidiair van mening dat in casu sprake is van de mededeling van een boeking achteraf, omdat de douaneautoriteiten uiterlijk op het tijdstip van beëindiging van de douaneregeling tot een 'eerste' boeking hadden moeten overgaan. Op zijn laatst op dat moment moeten de douaneautoriteiten worden geacht in staat te zijn geweest (i) het bedrag van de rechten bij invoer te berekenen, en (ii) de schuldenaar aan te wijzen, zoals bedoeld in artikel 218, derde lid, CDW. Steun voor deze opvatting kan worden ontleend Schwarz e.a., wanneer zij schrijven:(93)

"Hat die Zollstelle das Zollverfahren abgeschlossen, zu dem die Waren angemeldet worden sind, und eine buchmäßige Erfassung von entstandenen Abgaben nicht vorgenommen, hat es diese durch eine nachträgliche buchmäßige Erfassung nachzuholen. Es spielt dabei keine Rolle, aus welchen Gründen die ursprüngliche buchmäßige Erfassung unterblieben ist, zB Irrtum, Fahrlässigkeit, Kollusion. (...)"

8.4.13. De vraag die alsdan moet worden beantwoord is of de schorsingsregeling actieve veredeling in het onderhavige geval reeds definitief was beëindigd. In dat verband zou verdedigd kunnen worden dat op het tijdstip van de uitreiking van de UTB's slechts een voorlopige creditering van de vrijstellingsrekening had plaatsgevonden, zodat van definitieve beëindiging in casu vooralsnog geen sprake is geweest.(94) Uit het Handboek Douane kan immers worden afgeleid dat de douaneautoriteiten eerst tot definitieve creditering overgaan nadat zij een controle hebben uitgevoerd op naleving van de verplichtingen en voorwaarden welke uit het gebruik van de regeling voortvloeien.(95) Men moet er evenwel op bedacht zijn dat de figuur 'vrijstellingsrekening' in het communautaire recht niet voorkomt. Deze regeling is namelijk enkel een door Nederland ingevoerde uitvoeringsmaatregel ter controle van de douaneregeling actieve veredeling.(96) Voorzover van belang merken Tusveld en Vervaet daarover op:(97)

"Door het aanzuiveren/beëindigen (volgen van één der aangewezen bestemmingen) van de regeling wordt het invoerdocument gezuiverd. Formeel vindt dit plaats door het overleggen van het afgetekende exemplaar van het uitvoerdocument (...) bij de douane waar de goederen onder de regeling zijn geplaatst.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

1 Het Hoofd van het Belastingdienst/Douanedistrict P.

2 Douanekamer 24 december 2002, nr. 00/90218. Een van commentaar voorziene samenvatting is opgenomen in DouaneUpdate, Nr.5/2003, Duda 2003-0176.

3 Douanekamer 24 december 2002, nr. 00/90216. De uitspraak is gepubliceerd in Douanerechtspraak 2003/21. Een becommentarieerde samenvatting van de uitspraak is opgenomen in DouaneUpdate, Nr.5/2003, Duda 2003-0176.

4 Het betreft hier de eerste douaneaangifte (nr. 3922600 96 3501) welke is begrepen in de uitnodiging tot betaling ter zake van het project E (zaaknummer 39.995). Zie hiervoor o.m. bijlage 1 bij de betreffende UTB's, zoals opgenomen in Bijlage A bij de verweerschriften van de Inspecteur.

5 Een afschrift van deze brief is als bijlage G aan de conclusie van dupliek van de Inspecteur toegevoegd.

6 Verordening (EEG) nr. 2913/92 van de Raad van 12 oktober 1992 tot vaststelling van het communautair douanewetboek (Pb. EG van 19 oktober 1992, nr. L 302, blz. 1 e.v.).

7 Zoals gewijzigd bij Wet van 2 november 1995 tot inwerkingtreding van en aanpassing van wetgeving aan de Douanewet (Invoeringswet Douanewet), Stb. 554.

8 Ministeriële regeling WDB94-129 van 14 juni 1994, Stcrt. 114. Voorzover van belang gewijzigd bij de Regelingen WD96/472M van 23 mei 1996, Stcrt. 98 (wijziging aangebracht door inwerkingtreding Douanewet), WDB 96/642 M van 20 december 1996, Stcrt. 249 (wijziging door inwerkingtreding Douanewet; wijzigingen met terugwerkende kracht tot 1 juni 1996 van toepassing), en WDB 97/589 van 19 december 1997, Stcrt. 1997, 246 (wijziging aangebracht door inwerkingtreding Derde tranche Algemene wet bestuursrecht).

9 Ongetwijfeld zal de inwerkingtreding van de Derde tranche Algemene wet bestuursrecht per 1 januari 1998 de oorzaak van het litigieuze mandaatbesluit zijn geweest.

10 Zie hiervoor de als 'Productie 15' aangeduide bijlage bij de conclusie van repliek voor de Douanekamer van belanghebbende.

11 Wet van 4 juni 1992, Stb. 315 en Wet van 29 december 1993, Stb. 1994/1.

12 Tweede Kamer, vergaderjaar 1988-1989, 21 221, nr. 3, blz. 83.

13 Tweede Kamer, vergaderjaar 1988-1989, 21 221, nr. 3, blz. 78-79. Cursivering: WdW.

14 Tweede Kamer, vergaderjaar 1993-1994, 23 700, nr. 3, blz. 14.

15 Tweede Kamer, vergaderjaar 1993-1994, 23 700, nr. 3, blz. 168. Cursivering: WdW.

16 Tweede Kamer, vergaderjaar 1993-1994, 23.700, nr. 3, blz. 173.

17 Vgl. Zijlstra e.a., Algemeen bestuursrecht 2001: mandaat en delegatie, Boom Juridische uitgevers, Den Haag, 2001, blz. 112.

18 Besluit van 21 juli 1997, Stcrt. 138, zoals gewijzigd bij Besluit van 19 december 1997.

19 Tweede Kamer, vergaderjaar 1993-1994, 23 700, nr. 3, blz. 167.

20 Tweede Kamer, vergaderjaar 1993-1994, 23 700, nr. 3, blz. 169.

21 Verordening (EEG) nr. 3632/85 van de Raad van 12 december 1985 tot vaststelling van de voorwaarden waaronder een persoon een douaneaangifte kan doen (Pb. EG van 27 december 1985, nr. L 350, blz. 1 e.v.).

22 Voorstel van 11 januari 1979 van de Commissie van de Europese Gemeenschappen voor een Verordening van de Raad tot vaststelling van de voorwaarden waaronder een persoon een douaneaangifte kan indienen (COM(78) 724 def.) en Voorstel van 28 juni 1979 van de Commissie van de Europese Gemeenschappen tot wijziging van het voorstel voor Verordening van de Raad tot vaststelling van de voorwaarden waaronder een persoon wordt toegelaten een douaneaangifte in te dienen (COM(79) 342 def.).

23 Anders: Commissie ter bestudering van vertegenwoordiging in het belastingrecht, Geschrift van de Vereniging voor Belastingwetenschap, Vertegenwoordiging in het belastingrecht, no. 206, blz. 30.

24 De wel bekende verschillen ten aanzien van de middellijke vertegenwoordiging tussen het Angelsaksische recht en het continentaal-Europese recht kunnen derhalve blijven bestaan.

25 Vgl. de toelichting op het voorstel van de Commissie, blz. 2, onder a, tweede alinea.

26 Advies inzake een voorstel voor een verordening (EEG) van de Raad tot vaststelling van de voorwaarden waaronder een persoon een douaneaangifte kan indienen (Pb. EG van 10 september 1979, nr. C 227, blz. 23 e.v.).

27 Deze 'kan-bepaling' - welke de mogelijkheid opent om het optreden als direct of indirect vertegenwoordiger in het nationale recht te beperken - staat op gespannen voet met de idee van een douane-unie, alsook met de bedoeling van de Commissie van de EG om de potentiële vervalsing van de concurrentievoorwaarden in de Gemeenschap te bestrijden (vgl. onderdeel 5.4.2). Hoewel het voorstel van de Commissie tot vaststelling van de Verordening vertegenwoordiging niet voorzag in de betreffende 'kan-bepaling', bleek invoering van de verordening zonder een dergelijke bepaling echter politiek onhaalbaar. Zoals volgt uit artikel 5, tweede lid, tweede alinea, CDW, leidde een nieuw poging van de Commissie bij de invoering van het CDW overigens tot eenzelfde resultaat. Wat dat laatste betreft zij verwezen naar het Voorstel voor een verordening tot vaststelling van het communautair douanewetboek (COM(90) 71 def. - SYN 253, blz. 24 en 25).

28 Wet van 2 november 1995, Stb. 553.

29 Tweede Kamer, vergaderjaar 1993-1994, 23.716, nr. 6, blz. 8.

30 Vgl. Geschrift van de Vereniging voor Belastingwetenschap no. 206, a.w., blz. 30.

31 De voorheen wel gestelde eis dat de aangever moest zijn gevestigd in de lidstaat waar de douaneformaliteiten werden vervuld, kwam derhalve te vervallen.

32 Publicatieblad EG van 1 februari 1979, nr. C 29, blz. 4.

33 Advies inzake een voorstel voor een verordening (EEG) van de Raad tot vaststelling van de voorwaarden waaronder een persoon een douaneaangifte kan indienen (Pb. EG van 10 september 1979, nr. C 227, blz. 23 e.v.).

34 Punt en Van Vliet, Douanerechten; Inleiding tot het communautaire douanerecht, FM 90, Kluwer - Deventer 2000, blz. 192.

35 Advies inzake een voorstel voor een verordening (EEG) van de Raad tot vaststelling van de voorwaarden waaronder een persoon een douaneaangifte kan indienen (Pb. EG van 10 september 1979, nr. C 227, blz. 23 e.v.).

36 De termen 'aangifte' en 'douaneaangifte' zijn communautair identieke begrippen. Vgl. Punt en Van Vliet, a.w., blz. 174.

37 Verordening (EEG) nr. 2454/93 van de Commissie van 2 juli 1993 houdende vaststelling van enkele bepalingen ter uitvoering van Verordening (EEG) nr. 2913/92 van de Raad tot vaststelling van het communautair douanewetboek (Pb. EG van 11 oktober 1993, nr. L 253, blz. 1 e.v.).

38 KB van 4 maart 1996, Stb. 166.

39 Ministeriële regeling van 10 mei 1996, nr. WD96/402, Stcrt. 94.

40 DouaneUpdate, Nr.5/2003, Duda 2003-0176.

41 Belanghebbende verwijst o.m. naar TC 17 augustus 1999, nr. 0069/97, UTC 1999/50 (r.o. 6.2) en TC 24 augustus 1999, nr. 0093/98, UTC 2000/12 m.nt. R.J.M. Bosch (r.o. 6.2.).

42 Verordening (EEG) nr. 2454/93 van de Commissie van 2 juli 1993 houdende vaststelling van enkele bepalingen ter uitvoering van Verordening (EEG) nr. 2913/92 van de Raad tot vaststelling van het communautair douanewetboek (Pb EG van 11 oktober 1993, nr. L 253, blz. 1 e.v.). Hierna zal deze verordening worden aangeduid als 'TCDW'.

43 Zo merkt A-G Van Gerven in onderdeel 12, laatste alinea, van zijn conclusie voor het arrest HvJ EG van 11 februari 1993, C-291/91 (TVU), Jurispr. EG 1993, blz. I-00579, op dat, nu deze bepaling in afwijking van het wettelijk gedefinieerde begrip 'loonveredeling' wel intracommunautaire loonveredeling toestaat, 'het (...) niet de bedoeling [kan] zijn de rechtsonderhorigen (...)van [de (...) tegenstrijdigheid] het slachtoffer te laten zijn'.

44 In zijn verwijzingsuitspraak van 8 september 1993, 3 K 666/93 besliste het Finanzgericht München naar aanleiding van het arrest-TVU dan ook: 'Das HZA hat zur recht den Antrag der Klägerin auf Erstattung von Eingangsabgaben wegen irrtümlich in den freien Verkehr überführter Waren abgelehnt.' Zie hiervoor Zeitschrift für Zölle und Verbrachsteuern 1994, nr. 6, blz. 177 lk. e.v.

45 Zie over de ratio van deze douaneregeling ook Tusveld/Vervaet, Veredelingsverkeer; Een overzicht van de douanetechnische en BTW-regelingen ter zake van het veredelingsverkeer, Kluwer - Deventer, Fenedex, 1996, blz. 31 en 32.

46 Tekst tot inwerkingtreding van Verordening (EG) nr. 2700/2000 van het Europees Parlement en de Raad van 16 november 2000 tot wijziging van Verordening (EEG) nr. 2913/92 van de Raad tot vaststelling van het communautair douanewetboek (Pb. EG van 12 december 2000, nr. L 311, blz. 17 e.v.).

47 Ook voor de toepassing van de douaneregeling behandeling onder douanetoezicht kent het communautaire recht een zgn. 'positieve lijst'. Mijn ambtgenoot A-G Overgaauw merkt daarover terecht op (zie onderdelen 3.5.1 - 3.5.3 van zijn conclusie voor de zaak met nummer 39.193) dat daarmee wordt voorkomen dat de douaneautoriteit wordt geconfronteerd met aanzienlijke problemen van praktische aard, omdat anders een diepgaande macro-economische beoordeling van de situatie in de gehele Gemeenschap zou zijn vereist.

48 Het Douanegebied van de Gemeenschap is gedefinieerd in artikel 3 van het CDW. Wat onder territoriale wateren moet worden begrepen wordt in het CDW niet gedefinieerd. Derhalve zijn ter zake de Internationale verdragen en - bij het ontbreken daarvan - de regelgeving van de lidstaten bepalend. Vgl. Lux, Guide to Community Customs Legislation, Bruylant, Brussels 2002, blz. 42. Ingevolge het bepaalde in artikel 3 van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee (Pb. EG van 23 juni 1998, nr. L 179, blz. 3 e.v.) is de breedte van de territoriale zee van een staat in beginsel begrensd tot 12 zeemijl.

49 Richtlijn 69/73/EEG van de Raad van 4 maart 1969 inzake de harmonisatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen met betrekking tot de regeling 'actieve veredeling' (Pb EG van 8 maart 1969, nr. L 058, blz. 1 e.v.). Hierna: 'Richtlijn actieve veredeling'.

50 Zo stelden bepaalde lidstaten de vergunning tot gebruikmaking van de regeling 'actieve veredeling' afhankelijk van een voorafgaand onderzoek naar de belangen van de nationale producenten van dezelfde of soortgelijke goederen als die waarvoor de vergunning werd gevraagd, terwijl andere lidstaten slechts nagingen of de technische voorwaarden waaronder de voorgenomen veredelingshandelingen moesten plaatsvinden een douanecontrole mogelijk maakten.

51 Wet van 18 december 1969, Stb. 589.

52 Tweede Kamer, vergaderjaar 1969-1970, 10 246, nr. 6, blz. 6, r.k.

53 Ook uit de Engelse, Duitse en Franse taalversie van de Richtlijn actieve veredeling volgt op geen enkele wijze dat de afnemer van de veredelingsproducten buiten het douanegebied van de Gemeenschap moest zijn gevestigd. De Engelse taalversie van de betreffende Richtlijn luidde: '( d ) the use of which is requisite by reason of the fact that those available in the community cannot be used because, in the light of the particular requirements specified by purchasers of compensating products, they do not have the desired qualities'. De Duitse taalversie van de Richtlijn bepaalde: 'd ) waren, deren verwendung erforderlich ist, weil die in der gemeinschaft verfügbaren waren nicht verwendet werden können, da sie - insbesondere unter berücksichtigung der forderungen des käufers der veredelungserzeugnisse - nicht die erforderlichen eigenschaften aufweisen'. Ten slotte hield de Franse taalversie van de Richtlijn actieve veredeling in: 'd ) les marchandises dont l'utilisation est rendue necessaire du fait que celles disponibles dans la communaute ne peuvent etre utilisees parce qu'elles ne presentent pas les qualites requises, compte tenu notamment des exigences formulees par les acheteurs de produits compensateurs'.

54 Verordening (EEG) nr. 1999/85 van de Raad van 16 juli 1985 betreffende de regeling actieve veredeling (Pb. EG van 20 juli 1985, nr. L 188, blz. 1 e.v.). Hierna: Verordening actieve veredeling.

55 Voorstel van de Commissie aan de Raad voor een verordening betreffende de regeling actieve veredeling (COM(80) 916 def., blz. 6).

56 Geraadpleegd zijn het advies van het Economisch en Sociaal Comité (Pb. EG van 15 juli 1982, nr. C 178, blz. 34 e.v.), alsook de behandeling van het voorstel in Europees Parlement (Pb. EG van 19 juli 1982, nr. C 182, blz. 123 en 124).

57 Vgl. beroepschrift in cassatie, blz. 11.

58 Als ik het goed zie, heeft de Raad van de Europese Unie de hiervoor weergegeven economische consequentie inmiddels ook onderkend. Althans, zo begrijp ik de ingevolge artikel 1 van Raadsverordening (EG) nr. 861/1999 aangebrachte wijziging van bijlage I van Verordening (EEG) nr. 2658/87 met betrekking tot de tarief- en statistieknomenclatuur en het gemeenschappelijk douanetarief (booreilanden) (Pb EG van 27 april 1999, nr. L 108, blz. 11). Deze per 28 april 1999 in werking getreden wijziging houdt namelijk in dat de schorsing van douanerechten voor producten die zijn bestemd voor de bouw, de reparatie, het onderhoud of de verbouwing van boor- of werkeilanden van GN-onderverdeling 8430 49 is uitgebreid. Sindsdien heeft de betreffende 'bijzondere bepaling' namelijk niet meer alleen betrekking had op boor- of werkeilanden welke in de territoriale zee van de lidstaten stonden of werden geplaatst, maar tevens op diezelfde installaties buiten de territoriale zee van de lidstaten. Met deze wijziging van de bijzondere bepaling wordt het voor veredelaars als belanghebbende in elk geval eenvoudiger om vrij van rechten bij invoer booreilanden buiten de territoriale zee van de lidstaten te plaatsen.

59 Richtlijn 79/623/EEG van de Raad van 25 juni 1979 inzake de harmonisatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen op het gebied van de douaneschuld (Pb. EG van 17 juli 1979, nr. L 179 blz. 31 e.v.).

60 Opgenomen in Publicatieblad EG van 10 juni 1976, nr. C 128, blz. 48 e.v.

61 Voetnoot 2: PB nr. L 58 van 8. 3. 1969, blz. 1.

62 Voorstel van de Commissie voor een richtlijn van de Raad inzake de harmonisatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen op het gebied van de douaneschuld (COM (76) 127 def., Brussel, 2 april 1976).

63 Verordening (EEG) nr. 2144/87 van de Raad van 13 juli 1987 inzake de douaneschuld (Pb. EG van 22 juli 1987, nr. L 201, blz. 15 e.v.).

64 Het is vaste jurisprudentie van de Tariefcommissie dat de vermelding van een onjuist artikel in de UTB niet tot vernietiging van de betreffende mededeling hoeft te leiden. Zie bijvoorbeeld TC 10 februari 1987, nr. 11.995, UTC 1987/27, TC 16 augustus 1990, nr. 12.598, UTC 1991/5 en TC 12 oktober 1990, nr. 12.490, UTC 1991/6. Vgl. ook Punt/Van Vliet, a.w., blz. 44.

65 Vgl. Punt/Van Vliet, a.w., blz. 310 en 312.

66 Thans: 546 TCDW. Zie voor deze wijziging Verordening (EG) nr. 993/2001 van de Commissie van 4 mei 2001 tot wijziging van Verordening (EEG) nr. 2454/93 houdende vaststelling van enkele bepalingen ter uitvoering van Verordening (EEG) nr. 2913/92 van de Raad tot vaststelling van het communautair douanewetboek (Pb. EG van 28 mei 2001, nr. L 141, blz. 1 e.v.).

67 Zie hiervoor de tot de gedingstukken behorende vergunning, opgenomen als bijlage ('productie 1') bij het beroepschrift voor het Hof. In 'Bijlage 3' van de vergunning (blz. 12) wordt opgemerkt: 'om de regeling te beëindigen op een wijze als opgenomen onder de letter(..) d (...) (dat wil zeggen: dat de veredelingsproducten in het vrije verkeer worden gebracht; WdW), is (...) toestemming van de inspecteur vereist.

68 DouaneUpdate, Nr.5/2003, Duda 2003-0176.

69 Vgl. HvJ EG van 12 februari 2004, nr. C-337/01 (Hamann International), rechtsoverweging 29.

70 Vgl. HvJ EG van 1 februari 2001, nr. C-66/99 (D. Wandel), Jurispr. EG, blz. I-00873, rechtsoverweging 47, HvJ EG van 11 juli 2002, nr. C-371/99 (Liberexim), Jurispr. EG, blz. I-06227, rechtsoverweging 55, alsmede HvJ EG van 12 februari 2004, nr. C-337/01 (Hamann International), rechtsoverweging 31.

71 Vgl. o.m. Besluit van 9 februari 1996, nr. DGM94/2603, laatstelijk gewijzigd bij besluit van 17 december 2001, nr. BCPP 2001/3570 M, opgenomen in: Handboek Douane, Deel 7 - 1e publicatie, Suppl. 19 van 23 januari 2002, blz. 7-9, Rutten/Serneels, Handboek Douane en Internationale handel 2002 - 2003, Fiscale Handboeken, Intersentia, Antwerpen - Groningen - Oxford, blz. 38, nr. 135, alsmede Punt/Van Vliet, a.w., blz. 42 en 43.

72 Art. 4, tweede lid, Richtlijn actieve veredeling hield in: 'De bevoegde autoriteiten staan het gebruik maken van de regeling aan de belanghebbenden toe op hun verzoek, hetzij door middel van vergunningen die op grond van bepalingen van algemene strekking zonder meer worden verleend, hetzij door middel van algemene of bijzondere vergunningen'. Art. 3, eerste lid, Verordening actieve veredeling bepaalde: 'Het gebruik van de regeling actieve veredeling is afhankelijk van de afgifte, door de douaneautoriteit van de Lid-Staat waar de veredelingshandelingen zullen worden verricht, van een vergunning voor actieve veredeling (...)'.

73 Punt/Van Vliet, a.w., blz. 42.

74 Handboek Douane, Deel 7 / Ontstaan van een douaneschuld (28.00.00) - 1e publicatie, Suppl. 19 (23 januari 2002), onderdeel 1.1.4.

75 Witte, Zollkodex (3. Auflage), Art. 204 Rz. 26 en 27.

76 Mijn noot: Zollkodex.

77 Mijn noot: Durchführungsverordnung zum Zollkodex.

78 Schwarz e.a, Zollrecht; Kommentar, Texte und Entscheidungssammlung, 3. Auflage, Carl Heymanns Verlag KG, München, Band 1/3, Aufl. - 35 Lfg./Juli 2003, Art. 204/6, Rz. 11.

79 DouaneUpdate, Nr.5/2003, Duda 2003-0176.

80 Vgl. o.m. de zaken TC 6 september 1993, nr. 12.789, UTC 1993/61 en TC 19 juli 1996, nr. 98/95, UTC 1996/38.

81 Overigens ben ik van mening dat het alsdan veeleer in de rede had gelegen dat belanghebbende zich op het standpunt had gesteld dat het 'niet-voldoen aan de voorwaarden' zoals bedoeld in artikel 204, eerste lid, CDW, kon worden geregulariseerd op voet van het bepaalde in artikel 859, aanhef en onderdeel 9, TCDW.

82 Zie: Pleitnota belanghebbende, blz. 5 en 6.

83 Zie onder meer p. 20 van de motivering van het beroepschrift d.d. 21 januari 2001.

84 Jurispr. EG blz. 4199 e.v. (r.o.23).

85 Dat van een ambtshalve toepassing van artikel 220, tweede lid, aanhef en letter b, CDW sprake moet zijn, geldt overigens eveneens indien het betoog van Punt/Van Vliet en Van Hilten juist zou zijn dat het instellen van bezwaar en beroep tegen een UTB communautairrechtelijk moet worden opgevat als een verzoek om terugbetaling/kwijtschelding in de zin van artikel 236 CDW. Zie Punt/Van Vliet, a.w., blz. 392 e.v., alsmede Van Hilten, UTB, Awb en CDW; Wat te doen bij bezwaar tegen een UTB? En geldt dat dan ook voor de accijns en voor de Wet OB 1968?, WFR 2003, blz. 184 e.v. Artikel 236 CDW schrijft immers gebiedend voor dat de douaneautoriteiten in voorkomende gevallen ambtshalve tot terugbetaling of kwijtschelding dienen over te gaan. Een en ander heeft mutatis mutandis te gelden voor de Douanekamer.

86 Of zou de Douanekamer van opvatting zijn geweest dat in casu sprake was van een boeking in plaats van een boeking achteraf? Zie daarvoor onderdeel 8.4 hierna.

87 Cursivering: WdW.

88 Motivering van het pro forma beroep, blz. 12.

89 Vgl. HvJ EG 26 november 1998, nr. C-370/96 (Covita), Jurispr. EG 1998, blz. I-07711 (r.o. 36 - 37) en HvJ EG 7 september 1999, nr. C-61/98 (De Haan), Jurispr. EG 1999, blz. I-05003 (r.o. 34 - 35). Overschrijding van de boekingstermijnen heeft in zoverre slechts tot gevolg dat de betrokken lidstaat vertragingsrente aan de Gemeenschappen moet betalen in het kader van de terbeschikkingstelling van eigen middelen.

90 Schwarz e.a, a.w., Band 1/3, Aufl. - 7. Lfg./März 1996, Art. 220/13, Rz. 37.

91 Schwarz e.a, a.w., Band 1/3, Aufl. - 32. Lfg./Dezember 2002, Art. 220/18, Rz. 57.

92 Punt/Van Vliet, a.w., blz. 365.

93 Schwarz e.a, a.w., Band 1/3, Aufl. - 7. Lfg./März 1996, Art. 220/13, Rz. 37.

94 Zie de als 'productie 4' (project E) en 'productie 6' (project F) aangeduide bijlagen bij het beroepschrift van belanghebbende.

95 Vgl. Handboek Douane, Deel 5 / Actieve veredeling (16.00.00) - 1e publicatie, Suppl. 31 (13 maart 2003), onderdelen 21.1.4 en 21.1.5

96 Tusveld/Vervaet, a.w., blz. 44, voetnoot 25.

97 Tusveld/Vervaet, a.w., blz. 68 e.v.

98 Vgl. Punt/Van Vliet, a.w., blz. 308 e.v.