Parket bij de Hoge Raad, 17-10-2008, BB3485, 43641

Nr. 43 641

mr. P. J. Wattel

12 juli 2007

Derde Kamer A

Aanslag Vpb 1996/1997

1.1 De belanghebbende is een vereniging die zich volgens haar statuten ten doel stelt

'het beoefenen van het voetbalspel en/of andere takken van sport, met inachtneming van de christelijke beginselen'.

Dit doel wordt verwezenlijkt door:

- het houden van oefeningen en het spelen van wedstrijden;

- het inrichten, in stand houden en exploiteren van een of meer sportterreinen;

- alle overige wettige en geoorloofde middelen die bevorderlijk zijn voor het bereiken van dit doel.

1.3 Vanaf haar oprichting neemt de belanghebbende deel aan competities onder de auspiciën van de sectie Betaald Voetbal van de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (hierna: KNVB). Om in aanmerking te komen voor (de jaarlijkse verlenging van) de licentie om betaald voetbal te spelen, moet de belanghebbende voldoen aan de door de KNVB gestelde eisen. Deze eisen zijn vastgelegd in het 'Licentiereglement ten behoeve van de sectie betaald voetbal' van 17 februari 1986 van de KNVB (hierna: het licentiereglement). De artikelen 9 en 10 van dat reglement luiden, voor zover hier van belang:

"Artikel 9

1. Ter verkrijging van een licentie dienen clubs te voldoen aan de volgende voorwaarden:

(...)

f. de club dient jaarlijks en voorts als het bestuur betaald voetbal dit noodzakelijk acht over haar financiële positie en draagkracht aan het bestuur betaald voetbal verslag te doen met gebruikmaking van onder andere een daartoe door het bestuur betaald voetbal voor te schrijven model-begroting en model-jaarrekening. De jaarrekening dient te zijn voorzien van een verklaring van een register-accountant;

g. de onder f. bedoelde taakstellende begroting, alsmede de onder i. bedoelde liquiditeitsprognose dienen telkens vooraf door het bestuur betaald voetbal te zijn goedgekeurd;

(...)

1. Het bestuur betaald voetbal is bevoegd zonodig een club te verplichten door het bestuur nader aan te geven maatregelen te nemen ter sanering van een vermogenstekort.

2. a. Een club is voorts verplicht saneringsmaatregelen te nemen, wanneer het exploitatieresultaat negatief afwijkt van de begroting en als gevolg hiervan een negatieve vermogenspositie ontstaat

b. De club is verplicht het onder a. bedoelde saneringsplan vooraf ter goedkeuring aan het bestuur betaald voetbal voor te leggen, die bevoegd is het plan aan te passen en het saneringsplan als definitief vast te stellen of bij gebreke hiervan te verwerpen.

(...)."

De financiële paragraaf licentiesysteem betaald voetbal (een bijlage bij het licentiereglement), bevattende basisregels voor de richtlijnen als bedoeld in artikel 2, lid 2, van het licentiereglement, vermeldt, voor zover hier van belang, het volgende:

"1. Algemeen

DOELSTELLING.

De belangrijkste doelstelling van het licentiesysteem is om met de in het licentiereglement gegeven middelen de continuïteit van het betaald voetbal in Nederland te waarborgen.

Met het oog op die doelstelling liggen aan het licentiesysteem de volgende twee uitgangspunten ten grondslag:

1. iedere bvo moet over een positief of tenminste een nihil vermogen beschikken;

2. iedere bvo moet in principe over een sluitende exploitatie beschikken.

Uit beide uitgangspunten volgt dat aan een bvo bepaalde eisen van rentabiliteit en solvabiliteit gesteld moeten worden.

VERPLICHTINGEN BVO'S.

Om een beeld te kunnen krijgen van de financiële huishouding van elke bvo legt het licentiesysteem aan de bvo's een aantal verplichtingen op.

De belangrijkste daarvan zijn de verplichtingen om:

- Jaarlijks een taakstellende begroting in te zenden al dan niet vergezeld van een liquiditeitsprognose voor zover het Bestuur Betaald Voetbal zulks nodig acht en voorzien van een verklaring van aannemelijkheid door de registeraccountant (artikel 9, lid 1 sub f);

en

- de jaarrekening in te zenden voorzien van een verklaring van een registeraccountant (artikel 9, lid 1 sub f).

Voorts legt het Bestuur Betaald Voetbal conform zijn in artikel 11 lid 1 neergelegde bevoegdheid de bvo's bij het verlenen van de licentie de voorwaarde op om:

- een tussentijdse resultatenrekening in te dienen voorzien van een aannemelijkheidsverklaring van een registeraccountant.

(...)

3. Vermogen

Hieronder bevindt zich de post kapitaal, waarin de gecumuleerde exploitatieresultaten uit voorgaande jaren zijn begrepen. Het resultaat van het laatste boekjaar wordt apart vermeld. Deze twee posten tezamen vormen het vermogen in enge zin. De reserve vergoedingssommen geeft met het vermogen in enge zin het totale vermogen aan.

Bvo's die een negatief vermogen hebben, dienen dit zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval binnen drie seizoenen terug te brengen tot nihil.

4. Continuïteit en liquiditeit

Indien de continuïteit van de bvo gevaar dreigt te lopen wordt de in artikel 9 lid 1 sub i, bedoelde liquiditeitsprognose geëist.

Indien een bvo ook op termijn er niet in slaagt tot een sluitende exploitatie en een positief (of nihil) vermogen te komen zodat gesproken kan worden van een bedreiging van de continuïteit, kunnen de maatregelen als bedoeld in artikel 3, lid 1, worden opgelegd."

1.7 Over de genoemde voorlichtingsbijeenkomst wordt in de notulen van een bestuursvergadering van de belanghebbende van 7 september 1996 onder meer het volgende vermeld:

"HA, JD en B van C hebben de voorlichtingsbijeenkomst van de KNVB inzake de eventuele vennootschapsbelastingplicht van de BVO's bezocht. Duidelijk werd dat de belastingdienst van mening is dat deze verplichting bestaat. Er wordt weliswaar nog een onderzoek gedaan, maar de conclusie lijkt vast te staan. De discussie zal zich toespitsen op de ingangsdatum en op de vertaling van de commerciële begrotings- en rekeningscijfers naar fiscale cijfers. De BVO's worden verzocht hun op- of aanmerkingen daarover aan de KNVB door te geven."

1.9 Het openbare gedeelte van het rapport heeft als titel 'Gedeelte van het Eindrapport vennootschapsbelasting inzake oriënterend onderzoek belastingplicht Betaald Voetbal Organisaties' en luidt, voor zover te dezen relevant, als volgt:

"6. Samenvatting, Conclusies en Aanbevelingen voor de toekomst

6.1. Samenvatting

(...)

Belastingplicht:

Op grond van artikel 2 lid 1 letter d Wet VpB zijn verenigingen en andere dan publiekrechtelijke rechtspersonen binnenlands belastingplichtig, indien en voorzover zij een onderneming drijven. Een organisatie van kapitaal en arbeid is bij de BVO's aanwezig in de vorm van bedrijfsmiddelen en arbeid. Voorts is er sprake van een winststreven door het begroten van positieve resultaten. Immers, de BVO's mogen niet negatief begroten om hun licentie te behouden. Het gaat niet alleen meer om het spel voetbal maar de BVO's zijn commerciële bedrijven geworden met het bijbehorende winststreven. In die optiek is het voor een BVO niet mogelijk om jarenlang verlies te lijden omdat ze dan haar bestaansrecht verliest. Derhalve zijn alle BVO's naar onze mening belastingplichtig op grond van artikel 2 lid 1 letter d Wet VpB.

Ingangstijdstip

Er zijn een aantal tijdstippen voor aanvang van de belastingplicht denkbaar. In eerste instantie zou naar onze mening gekozen moeten worden voor een ingangstijdstip van 1 juli 1994. Volgens artikel 11 lid 3 AWR vervalt de bevoegdheid van de inspecteur tot het vaststellen van de aanslag door verloop van 3 jaren na het tijdstip waarop de belastingschuld is ontstaan. Over het boekjaar 1994/1995 is de belastingschuld ontstaan op 30 juni 1995. Derhalve heeft de inspecteur tot 1 juli 1998 de tijd een primitieve aanslag op te leggen over dit belastingtijdvak. Door te kiezen voor dit ingangstijdstip is er tevens gelegenheid om de belastingplicht op een zorgvuldige wijze te introduceren bij de BVO's en de heffers c.q. klantcoördinatoren binnen de belastingdienst.

Overige aspecten:

Bij sommige BVO's is de amateurafdeling verweven in de betaaldvoetbalafdeling. Teneinde de amateurafdeling buiten de heffing van VpB te houden zal deze gescheiden geadministreerd en gerapporteerd dienen te worden.

1994/1995 1995/1996 1996/1997

Aangegeven belastbaar bedrag -3.658.101 -2.419.356 1.602.310

Correcties

TV-rechten 803.234 734.333 10.949.933

Licentie 200.000 200.000 200.000

Merkenrecht 100.000 100.000 100.000

Spelers 1.341.040 3.244.050 -2.549.139

Aangegeven Oort -8.255 -16.131 -12.334

Werkelijk Oort 17.773 25.320 21.180

Artikel 14 1.374.773

Deelnemingsvrijstelling -32.421 -93.800 -63.225

Belastbaar bedrag -1.236.730 1.774.416 11.623.498

Het resultaat 1995/1996 bevat een incidentele, buitengewone last ad ƒ 2.438.701 ten gevolge van de effecten van het zogenoemde Bosman-arrest(2). Het vermogen van de belanghebbende bedroeg per 1 juli 1994 ƒ 502.284 negatief, per 1 juli 1995 ƒ 1.724.366 negatief, per 1 juli 1996 ƒ 129.436 en per 1 juli 1997 ƒ 11.813.581. De opbrengsten uit de afkoop van spelerscontracten bedroegen:

Boekjaar:

Boekjaar: Opbrengst (guldens)

1994/1995 2.773.960

1995/1996 9.925.500

1996/1997 13.833.650

1997/1998 5.941.389

1988/1999 1.226.519

1999/2000 15.408.000

2000/2001 17.613.421

2001/2002 837.410

1992/1993 1993/1994 1994/1995 1995/1996

Resultaten volgens de KNVB-richtlijnen 0 0 0 80.000

Plus: Fiscale boekwinst spelers 3.075.000 250.000 2.036.800 6.180.000

Minus: Transferkosten spelers 775.000 1.259.000 1.697.143 1.431.876

Commercieel resultaat 2.300.000 -1.009.000 339.657 4.748.125

2.1 Voor het Hof was, voor zover in cassatie van belang, in de eerste plaats in geschil of de belanghebbende subjectief belastingplichtig is voor de vennootschapsbelasting, met name of zij subjectief en objectief winst beoogt en of zij in concurrentie treedt met belastingplichtige ondernemers. Het Hof overwoog daaromtrent:

"4.1. De belanghebbende heeft tijdens het onderzoek ter zitting uitdrukkelijk bevestigd, dat niet in geschil is dat de belanghebbende deelneemt aan het economische verkeer en dat zij een organisatie van kapitaal en arbeid vormt. Aldus spitst vraag I zich toe op het antwoord op de vraag of de belanghebbende naar winst streeft en of deze winst redelijkerwijs ook verwacht kon worden.

4.2. De Inspecteur heeft onweersproken gesteld, dat de activiteiten van de belanghebbende, een zogenoemde Betaald Voetbal Organisatie (BVO), bestaan uit:

- het spelen van (voetbal)wedstrijden en het tegen betaling laten bijwonen door toeschouwers van die wedstrijden;

- shirtreclame;

- sponsoring;

- het exploiteren van de businessclub;

- het ontvangen van televisiegelden;

- het realiseren van verkoopresultaten bij de overgang van spelers naar andere clubs; en

- incidentele activiteiten, die een kleine bron van inkomsten vormen.

De belanghebbende heeft in het onderhavige boekjaar de beschikking over een sportaccommodatie in Z, genaamd 'K'.

(...)

4.5. Het Hof verwerpt het betoog van de belanghebbende, dat voor de beoordeling van de subjectieve belastingplicht de opbrengsten uit de verkopen van de spelers buiten beschouwing moeten blijven. Naar het oordeel van het Hof, houdt de verkoop van de spelers dermate nauw verband met het doel van de belanghebbende om het voetbalspel tegen betaling te laten bijwonen door toeschouwers dat met het oog op de beoordeling van de subjectieve belastingplicht de vorenbedoelde opbrengsten behoren tot het resultaat van de voor die belastingplicht in aanmerking te nemen activiteiten.

2.2 Het Hof beantwoordde vervolgens de vraag of de belanghebbende aan de Resolutie van 3 mei 1971, nr. B71/3809, BNB 1971/144, gerechtvaardigd vertrouwen kon ontlenen dat zij niet als subjectief belastingplichtig zou worden aangemerkt:

"4.13. Het Hof is van oordeel, dat de belanghebbende aan de resolutie niet het in rechte te honoreren vertrouwen kan ontlenen, dat zij onder alle omstandigheden niet subjectief belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting zou zijn. In de resolutie en de daaraan voorafgaande, onder 4.12 vermelde, resolutie wordt duidelijk tot uitdrukking gebracht, indien een voetbalvereniging winst beoogt, met name door andere activiteiten dan het tegen betaling laten bijwonen van het voetbalspel door toeschouwers, dat zo'n vereniging niet buiten de subjectieve belastingplicht voor de vennootschapsbelasting wordt gehouden. De belanghebbende beoogt, zoals overwogen onder 4.6, winst en zij behaalt deze winst (mede) met allerlei nevenactiviteiten, zodat in het onderhavige geval de in de resolutie bedoelde uitzondering zich hier voordoet.

3.1 Tegen het oordeel van het Hof heeft de belanghebbende tijdig en regelmatig beroep in cassatie ingesteld. Zij stelt drie middelen voor, die ik als volgt samenvat:

(i) het Hof heeft ten onrechte geoordeeld dat de belanghebbende naar winst streeft en dat winst ook objectief is te verwachten. Zij behaalt structureel een negatief resultaat, dat met incidentele baten (spelersverkopen) moet worden gecompenseerd. Alle inkomsten worden gebruikt voor het optimaliseren van de spelersselectie, want het op niveau houden van de spelersselectie is de hoofddoelstelling. Daarom valt objectief gezien ook geen winst te verwachten. De belanghebbende stelt voorts dat de periode die door het Hof is onderzocht te kort is om conclusies te trekken met betrekking tot de objectieve winstverwachting.

(ii) (kennelijk subsidiair) het Hof heeft ten onrechte de belastingplicht niet pas per 1 juli 1997 doen ingaan. De aankondiging van het onderzoek van de Belastingdienst op 19 juli 1996 kwam als een verrassing. Een dergelijke ingrijpende wijziging in de fiscale situatie vereist een overgangsperiode, mede met het oog op de inrichting van de administratie, het doorberekenen van de vennootschapsbelasting in de prijzen en het rekening houden met de vennootschapsbelasting bij het opstellen van de begroting.

(iii) (a) het Hof heeft het beroep op door de resolutie opgewekt vertrouwen ten onrechte afgewezen. Uit de tekst van de resolutie blijkt dat BVO's slechts belastingplichtig zijn in uitzonderingssituaties, nl. bij "primair winststreven" (winststreven als doel van de organisatie) en niet bij "afgeleid winststreven" (winststreven dat slechts in dienst staat van een ander doel van de organisatie); (b) onbegrijpelijk is 's Hofs vaststelling dat gesteld noch gebleken zou zijn dat de belanghebbende geen overschotten behaalt met het tegen betaling laten bijwonen van het voetbalspel door toeschouwers.

4.2 HR 15 november 1989, nr. 25 940, BNB 1990/48, na conclusie Verburg, met noot Van Dijck, betrof de subjectieve belastingplicht van de Stichting Centraal Laboratorium van de Bloedtransfusiedienst van het Nederlandse Rode Kruis (CLB). Het CLB voerde de volgende werkzaamheden uit: het vervaardigen van bloedtransfusieapparatuur en infusievloeistoffen, de bereiding van bloedproducten uit bloed dat om niet ter beschikking was gesteld door donoren, de bereiding van diagnostica, diagnostiek, wetenschappelijk onderzoek en het geven van onderwijs. Het hof overwoog dat het CLB met een deel van deze activiteiten in concurrentie trad met andere ondernemers in de zin van art. 4 Wet Vpb, zodat het CLB voor die activiteiten subjectief belastingplichtig was. Met een ander deel van de activiteiten werd niet in concurrentie getreden, maar die activiteiten werden volgens het hof meegetrokken in de belaste activiteiten omdat de boekhouding niet te splitsen viel. Ten aanzien van het afnemen van bloed oordeelde het hof dat het CLB met die activiteit niet deelnam aan het economische verkeer. U overwoog op het cassatieberoep van de Staatssecretaris:

"De omstandigheid dat bedoelde werkzaamheden zozeer waren verweven met de overige werkzaamheden van belanghebbende dat een splitsing niet goed valt te realiseren, kan weliswaar ertoe leiden dat afzonderlijke vaststelling van de resultaten van de ondernemingsactiviteiten en van de overige werkzaamheden stuit op moeilijkheden die mogelijkerwijs slechts door schattingen kunnen worden opgelost, maar rechtvaardigt - nu het Hof niet heeft vastgesteld dat belanghebbende ook deze werkzaamheden heeft betrokken in haar streven naar overschotten - niet de gevolgtrekking dat laatstbedoelde werkzaamheden deel uitmaakten van het drijven van de onderneming. 's Hofs uitspraak is derhalve niet naar de eis der wet met redenen omkleed.

(...)

5.2. 's Hofs omschrijving van de werkzaamheden van belanghebbende, als samengevat onder 4.1 en 4.2 hiervoor, laat geen andere gevolgtrekking toe dan dat de verwerving van het bloed een onmisbaar onderdeel vormde van werkzaamheden die in ieder geval gedeeltelijk als het drijven van een onderneming waren aan te merken, zodat het (doen) afnemen van het bloed niet anders kan worden gezien dan als een handeling die belanghebbende in het kader van haar werkzaamheden en mitsdien ook in het kader van haar onderneming verrichtte."

4.3 Dat een scheiding tussen ondernemings- en niet-ondernemingsactiviteiten moet worden gemaakt, volgt eveneens uit HR 26 januari 2000, nr. 35 044, BNB 2000/213, met noot Van der Geld. De belanghebbende in die zaak (een stichting) stelde dat zij slechts fungeerde als doorgeefluik van gelden tussen aannemers en een (andere) stichting. U overwoog dat de juistheid van deze stelling meebrengt dat de belanghebbende geen onderneming drijft en "dat ingeval komt vast te staan dat belanghebbende nog andere activiteiten (...) verricht en moet worden geoordeeld dat deze andere activiteiten op zichzelf beschouwd een onderneming vormen, zulks niet zonder meer meebrengt dat de hiervóór (...) genoemde activiteiten tot de ondernemingsactiviteiten kunnen worden gerekend."(6) Van der Geld annoteerde:

"-4. (...) overweegt de Hoge Raad dat geen sprake is van een automatische `force attractive' (meezuigende werking) indien de stichting overigens een onderneming zou drijven. Blijkbaar is het ontvangen en doorbetalen van scholingsgelden een zodanige aparte activiteit dat deze los gezien moet worden van andere (wellicht wel vennootschapsbelastingplicht opleverende) activiteiten. In HR 15 november 1989, nr. 25 940, BNB 1990/48* (het Rode-Kruisarrest) besliste de Hoge Raad dat het gratis geven van bloed door donoren niet los gezien kon worden van de ondernemingsactiviteit van het `bloedtransfusiebedrijf'. Het verschil met de onderhavige casus zit in het feit dat het afnemen van bloed essentieel is voor het `bloedtransfusiebedrijf' en die samenhang in het onderhavige geval tussen de doorgeefluikfunctie en mogelijke overige activiteiten van de stichting minder evident is."

4.7 HR 6 december 1989, nr. 25 889, BNB 1990/91, met noot Hofstra, betrof een stichting die over een aantal jaren overschotten realiseerde. De stichting betoogde dat niet werd gestreefd naar overschotten, omdat de overschotten bedoeld waren voor de vorming van een garantievermogen, de aanschaf van apparatuur en nieuwe huisvesting. Het hof leidde hieruit af dat de stichting juist wel naar de overschotten streefde. U overwoog op het cassatieberoep van de stichting:

"4.1. Het Hof heeft aan de vaststelling dat belanghebbende met een duurzame organisatie van kapitaal en arbeid aan het economische verkeer deelneemt, en aan het oordeel dat belanghebbende bewust naar winst streefde, terecht de gevolgtrekking verbonden dat belanghebbende een onderneming dreef in de zin van artikel 2, lid 1, letter d, van de wet op de vennootschapsbelasting 1969.

4.2. Het Hof behoefde zich van zijn oordeel over het winststreven van belanghebbende niet te laten weerhouden door hetgeen belanghebbende had aangevoerd omtrent de bestemming van de jaarlijkse overschotten en het was evenmin gehouden uitdrukkelijk in te gaan op het door belanghebbende aan artikel 16 van haar statuten ontleende argument voor het ontbreken van een winstoogmerk.

(...)

4.4. Voorts is onjuist de in cassatie door belanghebbende verdedigde stelling dat als toets voor de aanwezigheid van een winststreven in alle gevallen de vraag moet worden beantwoord of de betrokken vereniging of stichting haar werkzaamheden zou staken wanneer zij geen overschotten meer zou kunnen behalen."

4.10 Het Hof heeft zijn oordeel dat de belanghebbende naar winst streefde en dat deze winst ook redelijkerwijs te verwachten viel, gebaseerd op:

- de opgaande lijn in het jaarlijkse belastbare bedrag van de belanghebbende in de boekjaren 1994/1995 (ƒ 1.236.730 negatief), 1995/1996 (ƒ 1.774.416, ook na een buitengewone last ad ƒ 2.438.701) en 1996/1997 (ƒ 11.623.498);

- de groei van belanghebbendes fiscale vermogen tussen 1 juli 1994 (ƒ 502.284 negatief) en 1 juli 1997 (ƒ 11.813.581);

- belanghebbendes streven naar het behoud van haar KNVB-licentie, dus naar het voorkomen van tekorten.

Daarbij achtte het Hof expliciet (r.o. 4.7) niet van belang de resultaten voor 1994/1995 en de resultaten na 1996/1997, omdat gesteld noch gebleken was dat de overschotten in 1995/1966 en 1996/1997 het resultaat waren van incidentele activiteiten, zodat aannemelijk is dat de overschotten het gevolg zijn van structurele activiteiten.

6.2 De belanghebbende beroept zich op vertrouwen, gewekt door de passage in de Resolutie die als volgt luidt:

"Voetbal- en andere sportverenigingen zijn in het algemeen niet aan de venn. bel. onderworpen, ook al wordt aan het publiek tegen betaling toegang verleend tot de wedstrijden. Het bovenstaande geldt niet indien in uitzonderingsgevallen, bijv. door de exploitatie van een eigen stadion, mocht blijken dat de verenigingen winst beogen. (2. Verg. hierbij min. res. 16 juli 1946, no. 232, vermeld in de noot op B 8252.) Ook de leidende sportbonden worden onder dezelfde beperking niet in de vennootschapsbelasting betrokken."

De Procureur-Generaal

Bij de Hoge Raad der Nederlanden

1 SNS staat voor Stichting Nederlandse Sporttotalisator, de organisator van onder andere de Toto en de Lotto.

2 HvJ EG 15 december 1995, zaak C-415/93, Jur. EG 1995, I-4921.

3 Gerechtshof 's-Hertogenbosch 14 september 2006, nr. 03/01533, NTFR 2007/514.

4 Zie recentelijk HR 28 oktober 2005, nr. 41 071, BNB 2006/80, na conclusie Van Ballegooijen, met noot Essers, met name onderdelen 2.1-2.3 van de conclusie.

5 Zie ook E. Bos, 'De stichting en de interdependentie tussen subject en object; een dilemma', WFR 1987/1573, onderdeel 3.

6 Vgl. voorts uw eerdergenoemde arrest HR BNB 2006/80, waarin een scheiding werd aangebracht tussen een museum en de museumwinkel.

7 Zie o.a. zijn noot bij HR 12 februari 1986, nr. 23 245 in FED 1986/1000 en zijn noot bij het bloedtransfusie-arrest BNB 1990/48.

8 Zulks volgde reeds uit HR 14 oktober 1942, B. 7561.

9 Zie o.a. C.P.M. van Houte, De stichting in het Nederlandse belastingrecht, Deventer: Kluwer 1994, blz. 51, N.H. de Vries en R.J. de Vries, Cursus Belastingrecht, deel vennootschapsbelasting, Deventer: Kluwer (losbl.), paragraaf 1.0.4.c, de conclusie van A-G Van Ballegooijen bij HR BNB 2006/80, onderdeel 4.3 en L.G.M. Stevens, 'Belastingplicht van stichtingen', in: G. Goossens en J.F.M. Giele (red.), 'Gielebundel: opstellen aangeboden aan prof. J.F.M. Giele', Deventer: Kluwer 1990, blz. 637.

10 Vgl. de noot van Hofstra bij HR 6 december 1989, nr. 25 889, in BNB 1990/91.

11 Onder meer HR 29 juni 1955, nr. 12 383, BNB 1955/299, HR 12 februari 1986, BNB 1987/188 en HR 29 september 1999, nr. 34 682, V-N 1999/46.1.

12 Vgl. o.a. E. Bos, 'Winst beogen is besmettelijk!', WFR 1985/1049, C.P.M. van Houte, a.w., blz. 48 en de aantekening van Marres bij HR 28 oktober 2005, nr. 41 071, in FED 2006/28. Zie ook onderdeel 2.14 e.v. van de conclusie van A-G Van Ballegooijen bij HR BNB 2006/80.

13 Art. 11 van de Wet van 15 mei 1829, houdende algemeene bepalingen der wetgeving van het Koningrijk (Stb. 1822, 10 en Stb. 1829, 28).

14 De belanghebbende verwart overigens kennelijk het afgeleide winststreven (de vereniging streeft niet naar winst voor zichzelf, maar voor direct betrokken, zie o.a. HR 6 maart 1985, nr. 22 583, BNB 1985/213, na conclusie Van Soest, met noot Slot en HR 24 juni 1987, nr. 23 933, BNB 1987/264, na conclusie Verburg, met noot Slot) met het ondergeschikte ondernemersdoel (de vereniging streeft wel naar winst, maar slechts om haar hoofddoel te kunnen financieren).

15 Vgl. r.o. 4.11 en 4.12 van de Hofuitspraak.