Parket bij de Hoge Raad, 17-04-2009, BG4670, 42363

Nr. 42.363

Derde Kamer B

Ingezetenenomslag 1998

MR. R.L.H. IJZERMAN

ADVOCAAT-GENERAAL

Conclusie van 21 oktober 2008 inzake:

Het dagelijks bestuur van het hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht

tegen

X

(...)

Overwegende, dat het gewenst is dat de omslagheffing van het waterschap De Waterlanden voor de taak wegenbeheer bezuiden de Waterlandse Zeedijk in Amsterdam-Noord door het hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht wordt verzorgd;

Gelet op artikel 124, tweede lid van de Waterschapswet;

besluiten;

1. dat voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de heffing en invordering van de omslagheffing ter zake van wegenbeheer in Amsterdam-Noord tussen het IJ en de Waterlandse Zeedijk zoals aangegeven op de kaart als bedoeld in artikel 2, lid 1 van het Reglement van bestuur voor het waterschap De Waterlanden, per 1 januari 1997 het dagelijks bestuur van het hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, gevestigd te Hilversum, in de plaats treedt van het dagelijks bestuur van het waterschap De Waterlanden; (...)

Hof

2.7 Tussen partijen was voor het Hof in geschil:

5.4. (...)

Het waterschap De Waterlanden heeft onder andere als taak de zorg voor de in zijn beheergebied gelegen wegen buiten de bebouwde kom. Niet in geschil is dat belanghebbendes woning in dat beheergebied ligt en dat belanghebbende ingezetene is in de zin van de Verordening.

(...)

5.5. Uit het onder 2.4 geciteerde gedingstuk [zie citaat onder onderdeel 2.5 hiervoor, RIJ] volgt dat de dagelijks besturen van het waterschap De Waterlanden en het hoogheemraadschap AGV overeenkomstig artikel 124, tweede lid, van de Waterschapswet met betrekking tot de heffing van de ingezetenenomslag uit Hoofdstuk IV van de Verordening, voorzover het betreft de ingezetenen wier woning - zoals die van belanghebbende - zowel in het beheergebied van waterschap De Waterlanden als in dat van het AGV ligt, besloten hebben dat het dagelijks bestuur van het laatstgenoemde waterschap in de plaats treedt van dat van het eerstgenoemde waterschap.

Een gedingstuk waaruit kan worden afgeleid dat de dagelijks besturen van het AGV en/of het waterschap De Waterlanden op de voet van artikel 124, derde lid, van de Waterschapswet met betrekking tot de heffing van de litigieuze omslag voor 1998 een ambtenaar van AGV hebben aangewezen ontbreekt. Het Hof is ook niet anderszins gebleken dat een dergelijke aanwijzing bestaat.

(...) Reden hiervan is dat er in deze procedure en procedures waarin door het Gerechtshof te Amsterdam op dezelfde datum uitspraken zijn gedaan (kenmerken P04/02923 en P04/02995) en waartegen eveneens beroep in cassatie is ingesteld (uw kenmerken 42.365, 42.366. 42.367 en 42.368) bevoegdheidskwesties aan de orde zijn. Om zeker te stellen dat er in elk geval door een daartoe bevoegd orgaan beroep in cassatie wordt ingesteld, hebben de dagelijkse besturen van beide waterschappen beroep in cassatie ingesteld. Wij stellen ons overigens op het standpunt dat op grond van het gezamenlijk besluit van de dagelijkse besturen van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht van 5 en 16 december 2003, het dagelijks bestuur van het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht voor de onderhavige aanslag bevoegd is tot het instellen van cassatie.

Wij verzoeken u de beide beroepschriften in cassatie gevoegd te behandelen.

1. Het dagelijks bestuur kan bepalen dat voor de toezending of uitreiking van aanslagbiljetten ingevolge artikel 8, eerste lid, van de Invorderingswet 1990, voor de ambtenaar van het waterschap belast met de invordering van waterschapsbelastingen, een andere ambtenaar van het waterschap in de plaats treedt.

2. De dagelijkse besturen van twee of meer waterschappen kunnen met betrekking tot een of meer waterschapsbelastingen bepalen dat het dagelijks bestuur van één van die waterschappen voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de heffing of invordering van waterschapsbelastingen in de plaats treedt van het andere dagelijks bestuur onderscheidenlijk van die andere dagelijkse besturen.

3. De dagelijkse besturen van twee of meer waterschappen kunnen met betrekking tot een of meer waterschapsbelastingen bepalen dat daartoe aangewezen ambtenaren van een van die waterschappen worden aangewezen als:

a. de in artikel 123, derde lid, onderdeel b, bedoelde ambtenaar van die waterschappen voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de heffing van waterschapsbelastingen;

b. de in artikel 123, derde lid, onderdeel c, bedoelde ambtenaar van die waterschappen voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de invordering van waterschapsbelastingen;

c. de in artikel 123, derde lid, onderdeel d, bedoelde ambtenaren van die waterschappen voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de heffing of de invordering van waterschapsbelastingen;

d. de in artikel 123, derde lid, onderdeel e, bedoelde ambtenaar van die waterschappen voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de invordering van waterschapsbelastingen.

4. Het eerste lid is van overeenkomstige toepassing ten aanzien van het dagelijks bestuur van het waterschap waarvan de ambtenaar belast met de invordering van waterschapsbelastingen op grond van het derde lid, onderdeel b, wordt aangewezen.

5. Indien voor de heffing of de invordering van één of meer waterschapsbelastingen een gemeenschappelijke regeling is getroffen en bij die regeling een openbaar lichaam is ingesteld, kan bij of krachtens die regeling worden bepaald dat een daartoe aangewezen ambtenaar van dat openbaar lichaam wordt aangewezen als:

a. de in artikel 123, derde lid, onderdeel b, bedoelde ambtenaar van het waterschap voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de heffing van waterschapsbelastingen;

b. de in artikel 123, derde lid, onderdeel c, bedoelde ambtenaar van het waterschap voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de invordering van waterschapsbelastingen;

c. de in artikel 123, derde lid, onderdeel d, bedoelde ambtenaren van het waterschap voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de heffing of de invordering van waterschapsbelastingen;

d. de in artikel 123, derde lid, onderdeel e, bedoelde ambtenaar van het waterschap voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de invordering van waterschapsbelastingen.

6. Het eerste lid is van overeenkomstige toepassing ten aanzien van het dagelijks bestuur van het openbaar lichaam waarvan een ambtenaar op grond van het vijfde lid, onderdeel b, wordt aangewezen.

1. Voor zover de belastingverordening dit met betrekking tot de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de heffing of de invordering van waterschapsbelastingen toestaat, kan het dagelijks bestuur een of meer ambtenaren van het waterschap aanwijzen, die in zijn plaats treden, en kan het bepalen, dat voor de toezending of uitreiking van aanslagbiljetten ingevolge artikel 8, eerste lid, van de Invorderingswet 1990 voor de ambtenaar van het waterschap, belast met de invordering van waterschapsbelastingen, een andere ambtenaar van het waterschap in de plaats treedt.

2. Ingeval de taken betreffende de waterstaatkundige verzorging van een bepaald gebied zijn opgedragen aan twee of meer waterschappen kunnen de dagelijkse besturen van die waterschappen bij gemeenschappelijk besluit met betrekking tot een of meer waterschapsbelastingen bepalen dat:

a. een van die besturen in de plaats treedt van het andere bestuur, onderscheidenlijk de andere besturen, voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de heffing of de invordering van waterschapsbelastingen;

b. de met de invordering van waterschapsbelastingen belaste ambtenaar van een van die waterschappen in de plaats treedt van de met de invordering van waterschapsbelastingen belaste ambtenaar van het andere waterschap, onderscheidenlijk zodanige ambtenaren van de andere waterschappen, voor de uitvoering van enige wettelijke bepaling betreffende de invordering van waterschapsbelastingen.

3. Bij of krachtens reglement kan de bevoegdheid tot het nemen van een besluit als bedoeld in het tweede lid worden toegekend aan de dagelijkse besturen van waterschappen waaraan taken zijn opgedragen die geheel of gedeeltelijk de waterstaatkundige verzorging van twee of meer afzonderlijke gebieden betreffen.

4. Het eerste lid is van toepassing ten aanzien van het dagelijks bestuur dat op de voet van het tweede of derde lid in de plaats treedt van een of meer andere dagelijkse besturen.

P

229. Artikel 123 bepaalt dat de heffing en invordering van de waterschapsbelastingen geschieden met toepassing van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (Awr) en de Invorderingswet 1990 en dat daarbij de taak van de inspecteur binnen het waterschapsbestuur wordt vervuld door het dagelijks bestuur. Artikel 124, eerste lid, bepaalt vervolgens dat het dagelijks bestuur, voor zover de belastingverordening dat toelaat, zijn taken kan delegeren aan waterschapsambtenaren. Nu deze delegatie op grond van artikel 10:14 Awb niet meer is toegestaan, wordt artikel 123 in die zin gewijzigd dat de taak van de inspecteur wordt geattribueerd aan een daartoe aan te wijzen waterschapsambtenaar. Andere taken ter uitvoering van bovengenoemde wetten worden reeds nu rechtstreeks aan daartoe aan te wijzen ambtenaren van het waterschap geattribueerd (artikel 123, derde lid, onderdelen c tot en met e). Ingevolge artikel 4:81, eerste lid, Awb is het dagelijks bestuur nog wel bevoegd beleidsregels vast te stellen met betrekking tot de uitoefening van de taak als inspecteur door de daartoe aangewezen waterschapsambtenaar. De taak als inspecteur wordt immers onder verantwoordelijkheid van het dagelijks bestuur uitgeoefend.

(...)

Q

(...)

Het huidige tweede en derde lid van artikel 124 worden gewijzigd. Op basis van het huidige tweede en derde lid kunnen de dagelijkse besturen van samenwerkende waterschappen besluiten tot concentratie van de heffings- en invorderingswerkzaamheden bij één van die waterschappen. Dit wordt geëffectueerd door delegatie van heffings- en invorderingsbevoegdheden aan het dagelijks bestuur onderscheidenlijk ambtenaren van het waterschap waarbij de heffings- en invorderingswerkzaamheden worden geconcentreerd. Indien de samenwerkende waterschappen niet behoren tot een zelfde waterstaatkundig verzorgingsgebied is op basis van het vigerende derde lid van artikel 124 een vorenbedoelde delegatie van bevoegdheden slechts mogelijk indien dit bij de reglementen van de samenwerkende waterschappen is bepaald. In de parlementaire geschiedenis van de Waterschapswet wordt voor het vereiste van een reglementsbepaling bij samenwerking tussen waterschappen met een verschillend waterstaatskundig verzorgingsgebied geen bijzondere reden gegeven. Het huidige derde lid behelst voor de provinciale wetgever echter niet de bevoegdheid om samenwerking tussen waterschappen op het vlak van de heffing en invordering van waterschapsbelastingen bindend voor te schrijven (kamerstukken II 1988/89, 19 995, nr. 9, blz 7). Een representatieve steekproef, uitgevoerd vanwege de Minister van Verkeer en Waterstaat, heeft uitgewezen dat in al de onderzochte waterschapsreglementen de in artikel 124, derde lid, bedoelde bevoegdheid zonder enige beperking door de provinciale wetgever wordt verleend. Gezien het voorgaande kan het vereiste van een reglementsbepaling in het huidige derde lid komen te vervallen. Tevens is van de gelegenheid gebruik gemaakt om het tweede en derde lid redactioneel te vereenvoudigen.

(...)

ARTIKEL V

Degene die volgens het recht zoals dat gold voor het tijdstip van inwerkingtreding van deze wet bevoegd was een besluit te nemen of een andere handeling te verrichten, welke bevoegdheid na dat tijdstip als gevolg van deze wet, de Aanpassingswet derde tranche Awb I of de Aanpassingswet derde tranche Awb II niet meer door hem zou kunnen worden uitgeoefend, behoudt niettemin deze bevoegdheid totdat in overeenstemming met deze wet, de Aanpassingswet derde tranche Awb I of de Aanpassingswet derde tranche Awb II in de bevoegdheid is voorzien, doch niet langer dan dertien weken na het tijdstip van inwerkingtreding van deze wet.

1 In persberichten van A is meegedeeld dat men verwacht dat de litigieuze ingezetenenomslag per 1 januari 2009 niet meer zal worden geheven.

2 Hof Amsterdam 26 mei 2005, nr. 03/03182, V-N 2005/41.1.8, Belastingblad 2005/885. De uitspraak is tevens gepubliceerd op www.rechtspraak.nl.

3 Besluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 9 juli 2002, nr. 2002-25839, ter afkondiging van het besluit van het besluit van Provinciale Staten van Noord-Holland d.d. 15 april 2002, nr. 25 tot onder meer opheffing van de waterschappen Hollands Kroon, Westfriesland, Groot-Geestmerambacht, Het Lange Rond, De Waterlanden en het hoogheemraadschap van Uitwaterende Sluizen in Hollands Noorderkwartier, intrekking van de betreffende reglementen, instelling van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, vaststelling van het reglement voor dit hoogheemraadschap en wijziging van het Kiesreglement waterschappen Noord-Holland, Provincieblad 2002, 37.

4 Het bedrag van deze aanslag staat niet in de uitspraak van het Hof vermeld, maar blijkt wel uit het proces-verbaal van het verhandelde ter zitting de dato 17 februari 2005, blz. 1.

5 Artikel 14 Verordening; opgenomen onder 2.2 van 's Hofs uitspraak.

6 Artikel 2, lid 1, van het Reglement; eveneens opgenomen onder 2.2 van 's Hofs uitspraak.

7 Zie bijvoorbeeld de legenda bij de bij het Reglement behorende kaart nr. 1, alsmede onder 2.2 van 's Hofs uitspraak.

8 In de tekst van dit besluit wordt het begrip omslagheffing gebezigd waarmee klaarblijkelijk tevens de ingezetenenomslag bedoeld is.

9 Het betreft de zaak met nr. 42.364 waarin ik heden tevens conclusie neem.

10 Wet van 6 november 1997 tot aanpassing van bijzondere wetten aan de derde tranche van de Algemene wet bestuursrecht (Aanpassingswet derde tranche Awb I), Stb. 1997, 510.

11 Kamerstukken II 1996/97, 25 280, nr. 3, blz. 127-128.

12 Wet van 4 december 1997 tot aanpassing van bijzondere wetten aan de derde tranche van de Algemene wet bestuursrecht (Aanpassingswet derde tranche Awb II), Stb. 1997, 580.

MR. R.L.H. IJZERMAN

ADVOCAAT-GENERAAL

Gemeenschappelijke bijlage bij de conclusies van 21 oktober 2008 inzake:

Nrs.

42.297, 42.363, 42.364, 42.365, 42.366, 42.367, 42.368 en 42.432

Derde Kamer B

Naar mijn opvatting is de vaststelling van de grens van het taak/beheersgebied binnen de bebouwde kom strijdig met datgene wat in de Wet Herverdeling Wegenbeheer artikel 4, lid 2 omschreven is n.l.:

"in afwijking van het eerste lid, onderdeel c (elk van de overige in een gemeente gelegen wegen, onverminderd het bepaalde in artikel 2, in beheer zal zijn bij die gemeente) geschiedt de in artikel 3, tweede lid, onderdeel a, bedoelde aanwijzing zodanig dat de overige wegen die zijn gelegen:

a. buiten de bebouwde kom in de zin van de wegenwet, waarbij de op 1 januari 1988 geldende grens van de bebouwde kom van toepassing is.

b. in een van de gemeenten die zijn opgenomen in de bij deze wet behorende bijlage 2 en

c. in het gebied van een van de in de bedoelde bijlage opgenomen waterschappen, in het beheer zullen zijn bij het in bedoelde bijlage aangegeven waterschap etc."

Als deze wet naar de letter wordt getoetst, mag men de grens van het taakgebied niet leggen binnen de bebouwde kom.

De heffing voor wegenbeheer aan ingezetenen, waaronder ondergetekende, die woonachtig is binnen de bebouwde kom van Amsterdam door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is dan ook onterecht. Immers in de bebouwde kom heeft het Hoogheemraadschap wat betreft het wegenbeheer geen taak (wat in de praktijk ook zo is). Als men stelt dat ingezetenen van de gemeente Amsterdam, ook diegenen die binnen de bebouwde kom woonachtig zijn, belang hebben bij de uitoefening van de wegentaak in Landelijk Noord, waarom worden dan alleen de ingezetenen die hun woonruimte hebben in een deel van de gemeente Amsterdam, namelijk Amsterdam Noord, aangeslagen voor het wegenbeheer?

Wat is het onderscheiden belang van de ingezetenen uit Amsterdam Noord ten opzichte van de ingezetenen die elders in de gemeente Amsterdam woonachtig zijn.

De wegentaak hoort bij een gemeente, wanneer (een deel van) die taak wordt overgedragen, dan hebben of de ingezetenen van dat deel waar de grens is van het taak/beheergebied (volgens de Wet Herverdeling Wegenbeheer buiten de bebouwde kom) dan wel alle ingezetenen van die gemeente, in dit geval Amsterdam, belang bij de behartiging van die taak. Amsterdam Noord is geen gemeente, maar daar slechts een deel van.

1.4 In deze gemeenschappelijke bijlage komen de volgende onderwerpen aan de orde:

- de relevante wetsartikelen van de Waterschapswet (zie onderdeel 2);

- (een) omslagverordening en het daarmee samenhangende reglement (3);

- de relevante wetsartikelen van de Wet herverdeling wegenbeheer (4);

- de wijze waarop de belastingrechter (waterschaps)verordeningen beoordeelt (5);

- jurisprudentie inzake de ingezetenenomslag (6).

De bijlage wordt afgesloten met een beschouwing waarin de onder 1.2 verwoorde vraag wordt beantwoord (7).

Ter bestrijding van kosten die zijn verbonden aan de behartiging van taken die het waterschap zijn opgedragen kunnen enkel omslagen worden geheven van hen die:

(...)

d. ingezetenen zijn;

1. Het algemeen bestuur stelt ten behoeve van de in artikel 116 bedoelde omslagen een verordening vast, waarin, zoveel mogelijk naar onderscheid van de taken die het waterschap ter behartiging zijn opgedragen, voor elk van de categorieën van belanghebbenden die in dat bestuur zijn vertegenwoordigd, de toedeling van het kostendeel is opgenomen. Bij die verordening kan worden bepaald dat, in afwijking van de vorige volzin, kosten van heffing en invordering van waterschapsbelastingen en kosten van de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur rechtstreeks worden toegerekend aan de betrokken categorieën van belanghebbenden.

2. Indien aan de categorieën van belanghebbenden, bedoeld in artikel 11, tweede lid, onderdelen a en b, kosten worden toegedeeld voor eenzelfde taak, kan alleen een gezamenlijk kostendeel worden opgenomen, onverminderd het bepaalde in artikel 116, onderdelen a en b.

3. Bij reglement kan worden omschreven welke uitgangspunten bij de toedeling van kostendelen in elk geval in acht dienen te worden genomen.

4. De in het eerste lid bedoelde verordening behoeft de goedkeuring van gedeputeerde staten. Het besluit tot vaststelling van de verordening wordt binnen vier weken na de vaststelling toegezonden aan gedeputeerde staten, met de naar voren gebrachte bedenkingen en het standpunt daaromtrent van het algemeen bestuur.

5. De in het eerste lid bedoelde verordening wordt tenminste eenmaal in de vijf jaren herzien.

6. Bij de toepassing van de voorgaande leden worden in aanmerking genomen de aard en de omvang van het belang of de belangen van de onderscheidene categorieën van belanghebbenden bij de behartiging van de taken waarmee het waterschap is belast.

artikel 2

1. Het gebied van het waterschap is aangegeven op de bij dit reglement behorende kaart nr. 1. (...)

artikel 3

(...)

2. Het waterschap heeft als neventaken:

a. wegenbeheer; (...)

artikel 14

1. De waterschapsomslag wordt geheven van degenen die in het waterschapsgebied ingezetenen zijn. (...)

artikel 15

Met inachtneming van het bepaalde dienaangaande in de Kostentoedelingsverordening bedragen de tarieven van de waterschapsomslag, bedoeld in artikel 14, per woonruimte:

(...)

c. voor wegenbeheer f 31,55

artikel 26

Het dagelijks bestuur kan bepalen dat voor de toezending of uitreiking van aanslagbiljetten ingevolge artikel 8, eerste lid, van de Invorderingswet 1990 voor de ambtenaar van het waterschap, belast met de invordering van waterschapsbelastingen, een nadere ambtenaar van het waterschap in de plaats treedt.

1. Provinciale staten stellen, uiterlijk acht weken voor de overgangsdatum, een herverdelingsplan vast.

2. Het herverdelingsplan bevat:

a. de aanwijzing, voor zover dat krachtens de artikelen 4 en 5 noodzakelijk is, van de wegen die met ingang van de overgangsdatum in beheer overgaan, waarbij van elk van de in beheer overgaande wegen de oude en de nieuwe beheerder worden vermeld;

b. van elk van de krachtens onderdeel a aangewezen wegen een zodanige nadere aanduiding met zo nodig een kaart van de weg en met zo nodig een tekening van het dwarsprofiel dat duidelijk wordt

1. tot welke grens het overgaande weggebied zich uitstrekt,

2. welke onder de zorg van de oude beheerder vallende bijbehorende werken en bijbehorende voorzieningen voor het wegverkeer binnen de grens van het overgaande gebied niet onder de zorg van de nieuwe beheerder van de weg komen te vallen, en

3. welke onder de zorg van de oude beheerder vallende bijbehorende werken en bijbehorende voorzieningen voor het wegverkeer buiten het overgaande gebied onder de zorg van de nieuwe beheerder van de weg komen te vallen;

c. (...)

f. van elk van de krachtens onderdeel a, onderscheidenlijk onderdeel c, onderscheidenlijk onderdeel e aangewezen wegen, bruggen en tunnels met overgaande bijbehorende werken en voorzieningen voor het wegverkeer een aanduiding van de onroerende zaken en van de rechten waaraan onroerende zaken zijn onderworpen, voor zover die zaken en rechten toebehoren aan de oude beheerder en na de beheersovergang dienen over te gaan op de nieuwe beheerder.

Artikel 4

1. De in artikel 3, tweede lid, onderdeel a, bedoelde aanwijzing geschiedt zodanig dat op de overgangsdatum

a. elk van de wegen die in de bij deze wet behorende bijlage 1 zijn aangegeven in rood, in beheer zal zijn bij het Rijk,

b. elk van de wegen die in bijlage 1 zijn aangegeven in groen, in beheer zal zijn bij de provincie, en

c. elk van de overige in een gemeente gelegen wegen, onverminderd het bepaalde in artikel 2, in beheer zal zijn bij die gemeente.

2. In afwijking van het eerste lid, onderdeel c, geschiedt de in artikel 3, tweede lid, onderdeel a, bedoelde aanwijzing zodanig dat op de overgangsdatum de overige wegen die zijn gelegen

a. buiten de bebouwde kom in de zin van de Wegenwet, waarbij de op 1 januari 1988 geldende grens van de bebouwde kom van toepassing is,

b. in een van de gemeenten die zijn opgenomen in de bij deze wet behorende bijlage 2, en

c. in het gebied van een van de in bedoelde bijlage opgenomen waterschappen,

in beheer zullen zijn bij het in bedoelde bijlage aangegeven waterschap, met dien verstande dat de wegen die zijn gelegen in een gebied dat behoort tot meer dan een van de in de bijlage genoemde waterschappen, niet in beheer zullen zijn bij het overliggende waterschap.

(...)

Bijlage 2. behorende bij de Wet herverdeling wegenbeheer (Stb. 1992, 563)

Overzicht van de gemeenten waar wegen in beheer zullen zijn bij het aangegeven waterschap

Gemeenten in de provincie Noord-Holland

Gemeente Waterschap

(...)

Amsterdam De Waterlanden(5)

(...)

3.3. Onderdeel 2 van het middel betoogt dat de kostentoedelingsverordening en de omslagklassenverordening onverbindend zijn wegens strijd met het bepaalde in de artikelen 3:2 en 3:4, leden 1 en 2, Awb, omdat als gevolg van de toerekening van indirecte kosten aan de verschillende omslagklassen naar verhouding van hun belang bij de voorzieningen en als gevolg van de overschrijding van de ontwerpbegroting waarmee het waterschap bij de totstandkoming van de verordeningen heeft gewerkt, de waterschapsomslag voor een onevenredig deel ten laste van de omslagklasse bemalen cultuur is gekomen.

Het Hof heeft in zijn rechtsoverweging 5.6 geoordeeld dat belanghebbende tegenover het door het waterschap gestelde onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat het bestuur bij het maken van keuzen bij de totstandkoming van de verordeningen dermate onzorgvuldig heeft gehandeld dat zulks tot onverbindendheid van de verordeningen dient te leiden. Dit oordeel moet aldus worden begrepen dat hetgeen belanghebbende heeft aangevoerd, in het licht van hetgeen het waterschap daartegenover heeft gesteld, niet de slotsom rechtvaardigt dat het bestuur bij het maken van de voor het tot stand brengen van de verordeningen noodzakelijke keuzen dermate onzorgvuldig heeft gehandeld, dat moet worden gesproken van een willekeurige en onredelijke heffing die de wetgever niet op het oog kan hebben gehad, en dat deze verordeningen daarom onverbindend zijn (cursivering toegevoegd, RIJ). Dit oordeel geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting, zodat ook onderdeel 2 van het middel faalt.

5.1. Aard en doel van een waterschap brengen mee dat tot het omslagplichtig gebied uitsluitend worden gerekend onroerende goederen die belang hebben bij de taakvervulling van het waterschap of deze taakvervulling door het veroorzaken van wateroverlast noodzakelijk maken. Dit uitgangspunt begrenst de bevoegdheden welke de wetgever aan de waterschappen heeft toegekend op het gebied van de heffing van omslagen.

5.2. Het Hof heeft geoordeeld dat de taakomschrijving van het waterschap zoals die luidt ingevolge artikel 3 van het Bijzonder reglement van bestuur zodanig is dat ook belanghebbende geacht moet worden bij die taakuitoefening belang te hebben. Nu het Hof niet vermeldt in welk opzicht belanghebbendes buitendijks aan het Markermeer gelegen jachtwerf belang heeft bij de taakvervulling van het waterschap, is dat oordeel zonder nadere motivering niet begrijpelijk. Tegenover belanghebbendes stelling, dat het waterschap niets van doen heeft met deze buitendijks gelegen jachtwerf en daarvoor ook niets heeft gedaan, staat immers enkel de niet nader geadstrueerde mededeling van het waterschap dat zakelijk gerechtigden van buitendijks gelegen land niet geacht kunnen worden geheel belangeloos te staan tegenover een goede taakvervulling van het waterschap.

Belanghebbendes klacht treft in zoverre doel.

6.2. De Hoge Raad kan de zaak afdoen. Uit 's Hofs uitspraak en uit de stukken van het geding blijkt immers niet dat feiten of omstandigheden zijn aangevoerd waaruit zou kunnen volgen dat de onderwerpelijke jachtwerf, ofschoon deze buitendijks is gelegen, nochtans enig belang heeft bij de taakvervulling van het waterschap of deze taakvervulling door het veroorzaken van wateroverlast noodzakelijk maakt.

Hieruit volgt dat, zo al verbindende kracht toekomt aan artikel I van het Bijzonder reglement van bestuur voor het waterschap De Waterlanden voor zover daarin de jachtwerf tot het gebied van het waterschap wordt gerekend, in zoverre aan artikel 2 van de Verordening op de waterschapsomslag van het waterschap en aan artikel 16 van evengenoemd reglement verbindende kracht moet worden ontzegd en dat de jachtwerf derhalve ten onrechte in de onderhavige waterschapsomslag is betrokken.

3.3. Het ontwerp van wet voor de Waterschapswet, dat voorzag in de sedert de inwerkingtreding van die wet bestaande mogelijkheid dat ingezetenen als zelfstandige categorie van belanghebbenden bij de uitoefening van de taken van het waterschap worden vertegenwoordigd in het waterschapsbestuur, liet niet een afzonderlijke ingezetenenomslag toe. Aan dit laatste lag ten grondslag de opvatting dat voorzover het ingezetenenbelang geacht moet worden meer te omvatten dan louter het kunnen wonen in de woonruimte, te weten ook het wonen in het waterschapsgebied als zodanig, dit vatbaar was voor toedeling aan de gebruikers woongebouwd. Die opvatting is, zoals ook blijkt uit de hier van toepassing zijnde tekst van de Waterschapswet en in het bijzonder artikel 116, bij de parlementaire behandeling van dit wetsontwerp verlaten, hetgeen als volgt werd toegelicht:

'In het licht van het algemeen beginsel 'belang - betaling - zeggenschap' kan, waar ingezetenen als categorie van belanghebbenden ingevolge artikel 2.2 in aanmerking kunnen komen voor een aparte vertegenwoordiging in het algemeen bestuur een ingezetenenomslag niet ontbreken. Deze kan slechts strekken tot omslag van dat deel van de kosten van bepaalde waterschapstaken dat valt toe te delen aan het algemeen belang van 'wonen - werken - leven' in het waterschapsgebied, wel te onderscheiden van de (klassieke) specifieke belangen bij het genot en gebruik van het onroerend goed. (Zie omtrent de gedachte van een ingezetenen-vertegenwoordiging (en - omslag) de memorie van toelichting op blz. 24).

Daarmee wordt niet miskend dat ingezetenen op zich een specifiek en continu belang hebben bij het gebruiken van 'woongebouwd', doch dat belang moet toch veeleer worden beschouwd als deel uit te maken van het bovenaangeduide algemeen belang (waarin het als het ware op gaat) zodat geen plaats is voor een afzonderlijke toedeling van kosten aan de gebruikers van woongebouwd als zodanig en dus ook niet voor gebruikersomslag.

Het voorgaande overziende moet worden geconcludeerd dat de wijze waarop de gedachte van een inwonersomslag uitdrukking heeft gekregen in het wetsontwerp misverstand wekt, met name doordat in artikel 4.18, eerste lid, tweede volzin, is gesteld dat die omslag loopt via degenen die gebruiker zijn van het gebouwd. Ook de memorie van toelichting op dat punt schiet tekort. (Memorie van antwoord, Kamerstukken II 1988/89, 19 995, nr. 6, blz. 57/58).'

3.4. Dit in aanmerking genomen bestaat er geen grond in artikel 116, aanhef en letter d, van de Waterschapswet aldus uit te leggen dat een ingezetene slechts dan in de heffing van de ingezetenenomslag kan worden betrokken indien de bij hem in gebruik zijnde woonruimte een specifiek belang heeft bij de taakuitoefening van het waterschap. De wetgever heeft nu eenmaal het algemene belang dat iedere ingezetene van het waterschap heeft bij 'wonen-werken-leven' binnen het gebied waar het waterschap zijn taken uitoefent, voldoende grond geacht voor de ingezetenenomslag. Ook de tweede klacht faalt.

3.1. Het eerste middel richt zich tegen het oordeel van het Hof dat het Hoogheemraadschap het tarief van de ingezetenenomslag niet afhankelijk had mogen stellen van de ligging van de in de omslag te betrekken woonruimten binnen zijn beheersgebied, indien en voorzover in dat gebied geen waterschapstaken aan andere waterschappen zijn opgedragen, en tegen de aan dat oordeel verbonden gevolgtrekking dat in zoverre de tarievenlijst onverbindend is en voor de ingezetenenomslag een tarief is komen te ontbreken.

3.2. Ingevolge het bepaalde in artikel 116, aanhef en letter d, van de Waterschapswet (tekst 1996; hierna: de Wet) kan ter bestrijding van kosten die zijn verbonden aan de behartiging van taken die het waterschap zijn opgedragen, een omslag worden geheven van hen die ingezetenen zijn. In artikel 119, lid 1, van de Wet is bepaald dat het algemeen bestuur ten behoeve van de in artikel 116 bedoelde omslagen een verordening vaststelt, waarin, zoveel mogelijk naar onderscheid van de taken die het waterschap ter behartiging zijn opgedragen, voor elk van de categorieën van belanghebbenden die in dat bestuur zijn vertegenwoordigd, de toedeling van het kostendeel is opgenomen. Voorts is in artikel 121 van de Wet bepaald dat de omslag bedoeld in artikel 116, letter d, wordt vastgesteld op een gelijk bedrag per woonruimte.

3.3. Het Hof heeft zijn onder 3.1 weergegeven oordeel gebaseerd op de tekst en de ontstaansgeschiedenis van de Wet. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van de artikelen 116, aanhef en letter d, en 121 van de Wet, zoals weergegeven in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 3.3.1, 3.3.2, 3.4.1 en 3.5, valt inderdaad af te leiden dat de wetgever van mening was dat de inwoners van een waterschapsgebied een continu belang van meer algemene aard hebben dat niet fysiek gebonden is aan hun woning doch aan het waterschapsgebied als geheel, dat dit algemene belang bestaat uit 'wonen-werken-leven' in het waterschapsgebied, dat iedere ingezetene een gelijk belang heeft bij de uitvoering van de waterschapstaken en dat het in de lijn van het algemene 'ingezetenen-belang' ligt dat voor de hoogte van de omslag wordt gedacht aan een gelijk bedrag per omslagplichtige.

3.4. Het belang van de ingezetenen van een waterschap bij de uitoefening van het deel van de waterschapstaken dat in de opvatting van het Hof aan de ingezetenenomslag ten grondslag ligt, is echter niet goed te onderscheiden van het belang dat iedere ingezetene van Nederland bij de uitoefening van die taken van dat waterschap - en van de overeenkomstige taken van andere waterschappen - heeft (zie de conclusie van de Advocaat-Generaal Moltmaker voor het arrest van de Hoge Raad van 17 maart 1999, nr. 33 295, BNB 1999/179, onder 11.2.1 en 11.2.3). Met deze opvatting van de ingezetenenomslag is dan ook moeilijk te rijmen dat voor de omslagplicht het wonen binnen het gebied van het waterschap beslissend is. Maar dat was onvermijdelijk nu de wetgever hier een heffingsbevoegdheid voor de waterschappen heeft willen scheppen; de wettelijke opzet brengt mee dat door middel van de ingezetenenomslag iemand alleen kosten die voortvloeien uit het uitoefenen van taken door en binnen het gebied van het waterschap waar hij woont, in rekening mogen worden gebracht. Indien binnen een waterschapsgebied verschillende taakgebieden zijn te onderscheiden, en vooral indien in delen van het gebied van een waterschap sommige taken aan andere waterschappen zijn opgedragen, ligt het in die opzet echter voor de hand deze gedachte door te trekken en over de ingezetenen van een deelgebied alleen de kosten om te slaan die gemoeid zijn met de in dat gebied door het waterschap uitgeoefende taken, voorzover toe te rekenen aan de ingezetenen. Dat is in overeenstemming met artikel 119, lid 1, van de Wet, volgens welke bepaling de kosten zoveel mogelijk per taak dienen te worden toegedeeld aan de verschillende categorieën van belanghebbenden, waaronder ook de ingezetenen vallen. In het bijzonder in de situatie waarin binnen één geografisch gebied verschillende taken aan verschillende waterschappen zijn opgedragen, leidt de andere opvatting, die door het Hof is gevolgd, ook tot onredelijke resultaten. Weliswaar heeft het Hof dat onderkend, door voor die situatie een uitzondering op de regel aan te nemen, maar daarvoor ontbreekt, zoals in het tweede middel terecht wordt betoogd, in de uitleg die het Hof aan artikel 121 geeft, een wettelijke grondslag.

3.5. Gelet op het vorenoverwogene brengt een redelijke wetstoepassing mee dat het bepaalde in de artikelen 121 en 119, lid 1, van de Wet aldus moet worden opgevat dat deze bepalingen waterschappen waarvan het gebied bestaat uit verschillende taakgebieden, zoals kennelijk ook het geval is met betrekking tot het gebied van het Hoogheemraadschap, de vrijheid laten hetzij in hun gehele gebied de ingezetenenomslag op een gelijk bedrag per woonruimte te stellen, hetzij per taakgebied de ingezetenenomslag op een gelijk bedrag per woonruimte te stellen, zoals het Hoogheemraadschap kennelijk heeft gedaan. Het eerste middel treft mitsdien doel. Het tweede middel behoeft verder geen behandeling. De Hoge Raad kan de zaak afdoen.

(...)

10.1. De benadering van de Wsw

10.1.1. Blijkens art. 13, eerste lid, en art. 119, zesde lid, Wsw wordt door de wet het antwoord op de vraag of, en zo ja, in hoeverre een bepaalde categorie in concreto in aanmerking komt voor zeggenschap en omslagplicht, afhankelijk gesteld van de aard en de omvang van het belang en de belangen die de betreffende categorie heeft bij de behartiging van de taken van het waterschap. Dit criterium geldt zowel voor de zeteltoekenning en -verdeling als voor de taaksgewijze toedeling van de waterschapskosten, de zgn. kostentoedeling.

10.1.2. Het ingezetenenbelang mag niet vereenzelvigd worden met het belang van de gebruikers van woonruimten als zodanig:

'(De ingezetenenomslag) kan slechts strekken tot omslag van dat deel van de kosten van bepaalde waterschapstaken dat valt toe te delen aan het algemeen belang van 'wonen-werken-leven' in het waterschapsgebied, wel te onderscheiden van de (klassieke) specifieke belangen bij het genot en het gebruik van het onroerend goed. ... Daarmee wordt niet miskend dat ingezetenen op zich een specifiek en continu belang hebben bij het gebruik van 'woongebouwd', doch dat belang moet toch veeleer worden beschouwd als deel uit te maken van het bovenaangeduide algemeen belang (waarin het a.h.w. opgaat) zodat geen plaats is voor een afzonderlijke toedeling van kosten aan de gebruikers woongebouwd als zodanig en dus ook niet voor een gebruikersomslag.'

10.1.3. Voorts staat het ingezetenenbelang in geen geval voor niet-waterstaatkundige of zgn. bovenwaterschappelijke belangen. Voor zover de taakbehartiging redelijkerwijs moet worden geacht het belang van het gebied van het waterschap te boven te gaan op grond dat deze tevens in belangrijke mate de behartiging is van een nationaal of provinciaal belang, komen de kosten ten laste van het Rijk, onderscheidenlijk de daarbij betrokken provincie of provincies (art. 98, tweede volzin, Wsw).

(...)

10.4.1. De MvA Wsw, blz. 58, zegt:

'In van het algemene 'ingezetenen-belang' ligt, dat voor de hoogte van de omslag wordt gedacht aan een gelijk bedrag per omslagplichtige. Anderzijds moet worden bedacht dat een ingezetenen-omslag, waaraan iedere ingezetene (...) zou zijn onderworpen, ondoelmatig zou zijn (...). Niet onredelijk is het naar mijn mening om de ingezetenen voor de ingezetenen-omslag te identificeren met huishoudens, in dier voege dat per huishouden slechts één aanslag wordt opgelegd aan één omslagplichtige die als ingezetene wordt aangemerkt.'

(...)

11.2.1. Het is duidelijk dat het alle inwoners van Nederland op enigerlei wijze zou treffen in hun wonen, werken en recreëren als de waterschappen hun werk niet deden en Nederland voor meer dan de helft onder water zou staan. Dit betekent, dat alle inwoners enig belang hebben bij de activiteiten van de waterschappen. Het zou dus heel wel denkbaar zijn om die activiteiten - althans voor een deel - te bekostigen uit de algemene middelen via de normale belastingheffing. De uitkeringen aan de waterschappen zouden m.i. dan gerelateerd moeten zijn aan de kosten die de onderscheiden waterschappen maken en niet aan het aantal inwoners binnen het beheersgebied van het waterschap. Het maakt immers voor het algemeen belang en voor de kosten niet uit of een bepaalde zeedijk 10 000 of 100 000 inwoners beschermt.

(...)

11.2.3. Dat bepaalde opvattingen tot de consequenties leiden als omschreven in het vorige punt is m.i. geenszins denkbeeldig. Uit geen van de talrijke citaten in de punten 9 en 10 hiervóór is mij duidelijk geworden, wat het - in termen van kostentoedeling relevante - verschil is tussen het algemeen belang als bedoeld in punt 11.2.1 en het algemeen taakbelang dat ingezetenen geacht worden te hebben bij de taakverrichting van één bepaald waterschap. In de vorenbedoelde citaten tref ik hierover slechts vage noties aan, bijv. waar in algemeen luidende termen wordt gewaarschuwd tegen een te grote uitbreiding voor wat betreft bovenwaterschappelijke taken (10.1.3, 10.2.3, 10.2.4 eerste alinea, 10.2.10), waar de kostenverdeling tussen de onderscheiden belangen slechts 'op gevoelsmatige gronden' kan worden aangegegeven (10.4.2) of 'zoekenderwijs met meeweging van niet-kwantificeerbare factoren' (10.4.3), waar het algemeen taakbelang wordt aangeduid als een 'immaterieel belang', zulks ter rechtvaardiging van de gedachte dat iedere ingezetene een even groot belang heeft (10.2.5, 10.2.6), waar dat belang 'niet fysiek gebonden aan de woning doch aan het waterschapsgebied als geheel' (9.2.5, slot), 'subject- of persoonsgericht' (10.2.5, 10.2.6, 10.2.8, 10.2.9) of 'mobiel' wordt genoemd ter verdediging dat het een uitstralingseffect heeft buiten het gebied waar de taak feitelijk wordt uitgeoefend, met bijv. als consequentie dat ook de bewoner van een buitendijks gelegen huis, dat geen specifiek taakbelang heeft bij de verrichtingen van het waterschap in de ingezetenenomslag kan worden betrokken (10.3.3). Het is dan ook niet te verwonderen, dat men in de latere rapportages niet goed raad lijkt te weten met het belangcriterium als richtsnoer voor de ingezetenenomslag en men er meer en meer over denkt het kostenveroorzakingsbeginsel te vervangen door het solidariteitsbeginsel (10.4.6 - 10.4.9). De stap naar een systeem als omschreven in punt 11.2.1 is dan niet erg groot meer.

3.1. Voorzover onderdeel 1 van het middel berust op de opvatting dat in de Verordening op de waterschapsomslagen van het waterschap IJsseldelta onder 'taakgebied' iets anders wordt verstaan dan het bij het waterschapsreglement aangegeven beheersgebied van het waterschap, en wel in die zin dat het gedeelte van dat beheersgebied dat buitendijks is gelegen - en waar ook belanghebbendes woning ligt -, daar buiten valt, faalt het. Met de definitie in artikel 1, aanhef en letter a, van de verordening heeft het verenigd college kennelijk juist bedoeld het begrip taakgebied te definiëren als het bij het waterschapsreglement aangegeven beheersgebied van het waterschap. De aldaar voorkomende bijzin 'waarin de aan het waterschap opgedragen waterschapstaken worden behartigd' is niet bedoeld om een deel of delen van dat gebied uit te zonderen, maar slechts als nadere aanduiding van het bedoelde beheersgebied in zijn totaliteit.

3.2. Het onderdeel faalt ook voor het overige. 's Hofs oordeel dat in artikel 118, lid 3, van de Waterschapswet onder 'gebied van het waterschap' moet worden verstaan het gebied zoals dit op de voet van artikel 2, lid 1, van de Waterschapswet (tekst 1995) door provinciale staten bij reglement is begrensd, is juist, en zijn daarop voortbouwende oordeel dat belanghebbende terecht als ingezetene is aangemerkt, geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en kan, als verweven met waarderingen van feitelijke aard, voor het overige in cassatie niet op zijn juistheid worden getoetst.

3.3. Onderdeel 2 van het middel keert zich tegen 's Hofs verwerping van belanghebbendes beroep op - naar de Hoge Raad verstaat - het beginsel dat ongelijke gevallen voor de belastingheffing naar de mate van ongelijkheid ongelijk moeten worden behandeld. Ook dit onderdeel faalt, omdat 's Hofs oordeel - wat er zij van de daarvoor gegeven motivering - juist is. De wetgever heeft het algemene belang dat iedere ingezetene van het waterschap heeft bij 'wonen-werken-leven' binnen het gebied waar het waterschap zijn taken uitoefent, de grond geacht voor de ingezetenenomslag (vgl. HR 17 maart 1999, nr. 33 295, BNB 1999/179). Dat algemene belang is voor belanghebbende, die juist buiten de dijk woont, kennelijk niet of althans niet noemenswaardig anders dan voor andere ingezetenen. Van een overduidelijke onevenredigheid is derhalve geen sprake.

3. (...) Het Hof heeft geoordeeld dat belanghebbende, als degene die het gebruik heeft van een woonruimte welke is gelegen in het gebied van het waterschap, terecht is betrokken in de ingezetenenomslag, en dat daaraan niet afdoet dat de gebouwde onroerende zaak welke belanghebbende tot woonruimte dient geen belang heeft bij, en geen profijt van, de waterschapsvoorzieningen, omdat de wetgever, zoals is beslist in het arrest van de Hoge Raad van 17 maart 1999, nr. 33 295, BNB 1999/179, het algemene belang dat iedere ingezetene van het waterschap heeft bij 'wonen-werken-leven' binnen het gebied waar het waterschap zijn taken uitoefent, voldoende grond heeft geacht voor de ingezetenenomslag.

Vervolgens heeft het Hof geoordeeld dat een beleid zoals wordt gevoerd door het waterschap, waarbij de ingezetenenomslag wordt gedifferentieerd naar taakgebied, leidt tot een willekeurige en onredelijke omslagheffing die de wetgever niet op het oog kan hebben gehad en die bovendien in strijd is met de in artikel 121 van de Waterschapswet neergelegde gelijke behandeling.

4. Beoordeling van het in het principale beroep voorgestelde middel

Het middel slaagt op de gronden die zijn vermeld in het arrest van de Hoge Raad van 10 augustus 2001, nr. 36 014, BNB 2001/339.

5. Beoordeling van de klachten in het incidentele beroep

5.1. Het Hof heeft met juistheid geoordeeld dat onder 'het gebied van het waterschap' in artikel 118, lid 3, van de Waterschapswet moet worden verstaan het gebied zoals dit op de voet van artikel 2, lid 1, van de Waterschapswet door provinciale staten bij reglement is begrensd. De van een andere opvatting uitgaande klacht van belanghebbende is derhalve ongegrond.

5.2. Ook de - reeds voor het Hof aangevoerde - klacht over schending van het gelijkheidsbeginsel faalt.

De wetgever heeft het algemene belang dat iedere ingezetene van het waterschap heeft bij 'wonen-werken-leven' binnen het gebied waar het waterschap zijn taken uitoefent, de grond geacht voor de ingezetenenomslag. Dat algemene belang is voor belanghebbende, die juist buiten de dijk woont, kennelijk niet of althans niet noemenswaardig anders dan voor andere ingezetenen binnen het gebied waarvoor het waterschap dezelfde reglementaire taken (zowel waterkwantiteitsbeheer als waterkeringszorg) heeft. Van een overduidelijke onevenredigheid is derhalve geen sprake.

Zoals de Hoge Raad heeft beslist in zijn hiervoor in 4 vermelde arrest van 10 augustus 2001 laat de Waterschapswet waterschappen waarvan het gebied bestaat uit verschillende taakgebieden de vrijheid hetzij in hun gehele gebied de ingezetenenomslag op een gelijk bedrag per woonruimte te stellen, hetzij per taakgebied de ingezetenenomslag op een gelijk bedrag per woonruimte te stellen. Het waterschap heeft voor het laatste gekozen. Die keuze is niet in strijd met het gelijkheidsbeginsel, nu de situatie van ingezetenen wier woonruimte ligt in het gebied waarin het waterschap niet de reglementaire zorg voor de waterkering heeft, in dat opzicht verschilt van die van belanghebbende, zodat die gevallen in zoverre niet gelijk zijn.

7.12 Belanghebbenden achten de geldende regelgeving en de daaraan voor hen verbonden gevolgen (zeer) onredelijk. Het is hier niet de plaats om een opinie te geven over de indeling en voortgaande herindeling van waterschappen. Noch over de toedeling van diverse taken aan, al dan niet qua beheersgebied overlappende, waterschappen. Het gaat om een deels historisch bepaalde(12), ingewikkelde maatschappelijke en bestuurlijke problematiek(13) waarvan de fiscaliteit in principe slechts het sluitstuk vormt.

Maar in casu zijn bij de vermeende (grote) onredelijkheid van deze omslagheffing toch wel twee kanttekeningen te plaatsen.

De eerste is dat nu het waterschap binnen het deel van zijn beheersgebied dat is gelegen binnen de bebouwde kom van een gemeente geen wegenbeheer mag verrichten, dit betekent dat in zoverre ook geen kosten worden gemaakt die in de omslag kunnen worden betrokken.

De tweede kanttekening is dat wegen plegen door te lopen van binnen naar buiten de bebouwde kom, zodat ook binnen de bebouwde kom van een gemeente wonende ingezetenen er heel wel belang bij kunnen hebben, in het kader van hun 'wonen-werken-leven', via binnen de bebouwde kom gelegen wegen de bebouwde kom te verlaten met gebruikmaking van doorlopende en aansluitende wegen, aldus hun reis vervolgend.

1 Het betreft het opgeheven waterschap De Waterlanden alsmede de rechtsopvolger het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier; hierna: het waterschap.

2 Wet van 29 oktober 1992 tot herverdeling van het wegenbeheer over Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen en daarmee samenhangende herziening van de financiering van de wegenzorg (Wet herverdeling wegenbeheer), Stb. 1992, 563. Zie over deze wet onderdeel 4 hierna.

3 In persberichten van A is meegedeeld dat men verwacht dat de litigieuze ingezetenenomslag per 1 januari 2009 niet meer zal worden geheven.

4 De rechtsvoorganger van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

5 De rechtsvoorganger van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

6 Een handzaam overzicht van deze jurisprudentie is te vinden in R.E.C.M. Niessen en C.M. Bergman, Cassatie in belastingzaken, Deventer: Kluwer 2006, blz. 56 e.v.

7 Zie onderdeel 5 van zijn conclusie.

8 In zijn arrest van 8 oktober 2004, nr. 37.631, BNB 2005/22, omtrent toetsing van een legesheffing, heeft de Hoge Raad deze leer voortgezet, zij het in een aangepaste formulering.

9 Wet van 17 mei 1978, Stb. 1978, 285 vanaf 1 januari 1979.

10 Zie daarover onder andere de conclusie van A-G Niessen voor HR 3 maart 2006, nr. 39.811, BNB 2006/178.

11 In de zaak met nr. 42.432 is dat niet het geval; zie onderdeel 2 van mijn conclusie in die zaak.

12 Zie bijvoorbeeld L.G.M. Stevens, 'Geld voor water', in: Liberale Gifte (Vriendenbundel Ferdinand Grapperhaus), Deventer: Kluwer 1999, blz. 344 e.v. en de aldaar genoemde bronnen; zie voorts het proefschrift van J.H. van Gelderen, Waterschapslasten, Maastricht: Shake Publishing 1999, blz. 73 e.v.

13 Zie daarover A. van Hall, 'Enige observaties omtrent waterschapsbelastingen', in: Jubileumbundel. Belastingblad 25 jaar, Deventer: Kluwer 2007, blz. 29 e.v.