Parket bij de Hoge Raad, 30-06-2022, ECLI:NL:PHR:2022:650, 20/02581

De belanghebbenden in deze zaak verrichten onder meer diensten van budgetbeheer, budgetbegeleiding en budgetadvisering, al dan niet met gebruikmaking van de wettelijke beschermingsmaatregelen bewindvoering en curatele. De vraag staat centraal of deze diensten zijn vrijgesteld van omzetbelasting.

In de gemeenschappelijke bijlage bij deze en een tweetal vergelijkbare zaken onderzoek ik de reikwijdte van de vrijstelling van artikel 11 lid 1 aanhef en onderdeel f Wet op de omzetbelasting 1968 (Wet OB) in samenhang met artikel 7 lid 1 Uitvoeringsbesluit OB 1968 (Uitv.besl. OB) en de posten 29 en 33 van onderdeel b van bijlage B bij dat besluit voor instellingen die werkzaam zijn op het gebied van maatschappelijk werk en schuldhulpverlening.

[A] dreef tot 15 november 2012 een eenmanszaak onder de naam [C]. Hij heeft zijn eenmanszaak ingebracht in de besloten vennootschap [X1] B.V. (belanghebbende 1). [A] is bestuurder en enig aandeelhouder van [B] Beheer B.V., die op haar beurt bestuurder en enig aandeelhouder is van [X1] B.V. Met ingang van 1 januari 2013 vormen beide besloten vennootschappen een fiscale eenheid voor de omzetbelasting (belanghebbende 2).

Belanghebbende 1 en belanghebbende 2 (hierna: belanghebbenden) houden zich bezig met het voeren van financiële administraties, het openen en beheren van bankrekeningen, het aangaan van passende risicoverzekeringen, het aanvragen van bijzondere bijstand en/of toeslagen en het indienen van aangiften inkomstenbelasting. Zij verlenen diensten van budgetbeheer, budgetbegeleiding en budgetadvisering, al dan niet met gebruikmaking van wettelijke beschermingsmaatregelen.¹ Voor het overgrote deel van hun cliënten treden zij op als bewindvoerder.

Vanaf het vierde kwartaal van 2012 hebben belanghebbenden zich op het standpunt gesteld dat hun dienstverlening vrijgestelde schuldhulpverlening betreft op grond van artikel 11 lid 1 onderdeel f Wet OB in samenhang met artikel 7 Uitv.besl. OB en bijlage B post b.33 behorende bij het Uitv.besl. OB. Zij hebben bezwaar aangetekend tegen de naheffingsaanslagen die zijn opgelegd in overeenstemming met de suppletieaangiften over het vierde kwartaal 2012 tot en met november 2015 en de voldoening op aangifte over de tijdvakken december 2015 tot en met mei 2016. De Inspecteur heeft alle bezwaren bij uitspraken op bezwaar afgewezen.

Voor zowel de rechtbank Noord-Nederland (de Rechtbank)² als het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (het Hof)³ is in geschil of de werkzaamheden van belanghebbenden zijn vrijgesteld van omzetbelasting. De Rechtbank beantwoordt deze vraag bevestigend, het Hof ontkennend.

De Rechtbank oordeelt dat de diensten die belanghebbenden verrichten voor hun cliënten bestaande uit inkomensbeheer, (alle vormen van) bewindvoering en curatorschap, zijn vrijgesteld van omzetbelasting op grond van artikel 11 lid 1 onderdeel f Wet OB juncto artikel 7 Uitv.besl. OB en post b.33 van bijlage B bij het Uitv.besl. OB. Uit de parlementaire geschiedenis leidt de Rechtbank af dat het begrip schuldhulpverlening niet alleen hulp bij het oplossen van problematische schulden omvat, maar ook het voorkomen van het ontstaan van (problematische) schulden. De diensten van belanghebbenden zijn op zijn minst gericht op schuldpreventie, aangezien het aannemelijk is dat bij alle cliënten van belanghebbenden zonder de dienstverlening vrijwel zeker schulden zouden ontstaan en cliënten niet zouden kunnen voorkomen dat de schulden problematisch worden, aldus de Rechtbank. Nu de omzet volledig is behaald uit die diensten, heeft de Rechtbank de beroepen gegrond verklaard.

Volgens het Hof moet het begrip ‘schuldhulpverlening’ als bedoeld in art. 11 lid 1 onderdeel f Wet OB in samenhang met post b.33 Uitv.besl. OB strikt worden uitgelegd. Hieronder vallen werkzaamheden die erop zijn gericht een problematische schuldsituatie op te lossen en/of te voorkomen dat een voormalig schuldenaar weer in een problematische schuldsituatie terechtkomt. Het doel van de werkzaamheden moet het oplossen van een problematische schuldsituatie zijn. Belanghebbenden verrichten vooral werkzaamheden die stabilisatie en preventie tot doel hebben. De werkzaamheden die erop zijn gericht om cliënten uit een onoplosbare schuldsituatie te halen en te voorkomen dat ze terugvallen, worden door derden uitgevoerd, zoals de gemeenten en de kredietbanken. De diensten van belanghebbenden hangen ook niet nauw samen met schuldhulpverlening, omdat niet iedere cliënt in een gemeentelijk schuldhulptraject terecht komt.

Belanghebbenden hebben voorts niet aannemelijk gemaakt dat zij een instelling van maatschappelijk werk zijn, zodat het beroep op de vrijstelling van artikel 11 lid 1 onderdeel f Wet OB in samenhang met post b.29 Uitv.besl. OB ook faalt.

Belanghebbenden stellen in cassatie drie middelen voor. Middel I betoogt dat het Hof het begrip ‘schuldhulpverlening’ te strikt heeft uitgelegd. Het oordeel is volgens belanghebbenden voorts onbegrijpelijk en onvoldoende gemotiveerd. Met middel II komen belanghebbenden op tegen het oordeel van het Hof dat niet aannemelijk is geworden dat zij een instelling van maatschappelijk werk zijn. Zij achten het oordeel onbegrijpelijk. Middel III richt zich tegen het oordeel dat het beroep op artikel 132 lid 1 onder g) Btw-richtlijn faalt.

De staatssecretaris van Financiën (de Staatssecretaris) heeft een verweerschrift ingediend waarin hij verdedigt dat de middelen niet tot cassatie kunnen leiden.

Belanghebbende heeft naar aanleiding van het verweerschrift een conclusie van repliek ingediend. De Staatssecretaris heeft laten weten niet te dupliceren.