Rechtbank Amsterdam, 28-04-2015, ECLI:NL:RBAMS:2015:9795, AMS 14/4873

Op 20 mei 2009 hebben de bevoegde autoriteiten van India verweerder verzocht om op grond van artikel 26 van de Overeenkomst tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Republiek India tot het vermijden van dubbele belasting en het voorkomen van het ontgaan van belasting met betrekking tot belastingen naar het inkomen en naar het vermogen (de Overeenkomst) inlichtingen te verstrekken over eiseres in verband met een onderzoek naar Reliance Communications Ltd. te India. Eiseres is daarvan een 100% dochteronderneming.

Bij het primaire besluit heeft verweerder eiseres meegedeeld dat de gevraagde inlichtingen aan de bevoegde Indiase autoriteiten worden verstrekt. Tegen dit besluit heeft eiseres bezwaar gemaakt. Naar aanleiding van de hoorzitting op 15 maart 2011 heeft verweerder vragen gesteld aan de bevoegde Indiase autoriteiten ten aanzien van het uitputtingsbeginsel en het heffingsbelang voor India. Bij brief van 9 december 2013, welke door verweerder onder geheimhouding is verzonden, heeft het ministerie van Financiën van India de vragen beantwoord.

Hangende het beroep heeft eiseres bij de voorzieningenrechter van deze rechtbank verzocht om schorsing van het bestreden besluit (procedurenummer AMS 14/4872). Dit verzoek heeft de voorzieningenrechter bij uitspraak van 1 oktober 2014 toegewezen, in die zin dat het bestreden besluit is geschorst tot zes weken nadat uitspraak in beroep is gedaan. De voorzieningenrechter heeft hiertoe overwogen dat op voorhand niet kan worden gezegd dat het bestreden besluit zal standhouden en dat verweerder onvoldoende zwaarwegende belangen heeft gesteld waarom de inlichtingen reeds nu moeten worden verstrekt. Het is volgens de voorzieningenrechter niet uitgesloten dat de inlichtingen door de bevoegde Indiase autoriteiten zullen worden doorgegeven aan ambtenaren belast met de uitvoering van de FEMA dan wel anderen, zodat de verzending van die inlichtingen onomkeerbare gevolgen kan hebben.

Op grond van artikel 5 van de WIB deelt de minister van Financiën (de minister) op verzoek van de bevoegde autoriteit van een verzoekende staat alle inlichtingen die hij in zijn bezit heeft of naar aanleiding van een administratief onderzoek verkrijgt en die naar verwachting van belang zijn voor de administratie en handhaving van de nationale wetgeving van de verzoekende staat met betrekking tot de heffing van belastingen die vallen onder de reikwijdte van de wederzijdse bijstand, bedoeld in artikel 1, aan die bevoegde autoriteit mee.

3. De rechtbank stelt voorop dat zij voor de beoordeling van dit beroep met toepassing van artikel 8:29, vijfde lid, van de Algemene wet bestuursrecht kennis heeft genomen van de door verweerder vertrouwelijk overgelegde documenten.

4. Naar vaste rechtspraak kan – in het kader van een procedure die ziet op de kennisgeving van de inwilliging van het verzoek om inlichtingen, als bedoeld in artikel 5, tweede lid, van de WIB (thans de artikelen 5 en 5a van de WIB) – de juistheid van de te verstrekken informatie aan de orde worden gesteld, kan worden onderzocht of de verzoekende autoriteit belang bij de informatie kan hebben en kan worden getoetst of een van de weigeringsgronden, als bedoeld in artikel 13 van de WIB (thans artikel 14 van de WIB), aan de orde is. Ook kan daarin de rechtmatigheid van het ingestelde onderzoek, dan wel de wijze van uitvoering daarvan, worden onderzocht (zie bijvoorbeeld de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) van 15 juli 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BJ2662).

Met verweerder is de rechtbank van oordeel dat het in deze speciale wettelijke procedure met name gaat om de belangen van eiseres als belastingplichtige in de verstrekkende staat, nu de te verstrekken inlichtingen betrekking hebben op eiseres. De belangen van moederbedrijf Reliance Communications Ltd. als belastingplichtige in de ontvangende staat (India) vallen daar niet onder. Daarbij wijst de rechtbank erop dat hoewel sprake is van een moeder-dochter-verhouding tussen Reliance Communications Ltd. en eiseres, dit onverlet laat dat zowel Reliance Communications Ltd. als eiseres als zelfstandige rechtspersoon deelneemt aan het rechtsverkeer. Zij moeten daarom als twee te onderscheiden rechtspersonen worden gezien.

De belangen die eiseres in deze procedure heeft gesteld, hebben betrekking op het moederbedrijf. Dergelijke belangen kunnen niet worden aangemerkt als door de reikwijdte van de WIB bestreken belangen van eiseres als belastingplichtige in de verstrekkende staat. De rechtbank concludeert daaruit dat de belangen van eiseres niet aan verstrekking in de weg staan.

Onder verwijzing naar de in bezwaar overgelegde opinie van belastingadvieskantoor Nishith Desai Associates of Mumbai van 31 januari 2011 (de opinie) betwist eiseres dat India een heffingsbelang heeft. Verweerder heeft deze opinie, zo stelt eiseres, ten onrechte buiten beschouwing gelaten. In zijn algemeenheid heeft eiseres verder aangevoerd dat zij vreest voor wat er met de inlichtingen gebeurt als deze worden verstrekt. Zij heeft hierbij verwezen naar een uitspraak van het Supreme Court of India van 4 juli 2011 en naar informatie die door Duitsland en Frankrijk is verstrekt maar die openbaar is geworden in de Indiase pers. Voorts bestaat er volgens eiseres een reëel gevaar dat de gegevens door de bevoegde Indiase autoriteit zullen worden gebruikt voor niet-fiscale doeleinden, zoals de uitvoering van de FEMA, en dat de gegevens in handen van de pers zullen belanden. Geheimhouding van de inlichtingen is dan ook niet gewaarborgd, zodat eiseres verzoekt om de inlichtingenverstrekking te verbieden.

Voor zover de belangen van Reliance Communications Ltd. in deze procedure nog aan de orde kunnen komen, speelt het interstatelijk vertrouwensbeginsel een centrale rol. Dit rechtsbeginsel heeft ingang gevonden in zaken zoals deze, maar ook in andere (bestuursrechtelijke) zaken waarin de uitleg van (wederzijdse) verdragsverplichtingen aan de orde is. Slechts in zeer bijzondere gevallen wordt een uitzondering op dit beginsel aangenomen, bijvoorbeeld in zaken betreffende de uitzetting van vreemdelingen waarbij hen mogelijk in een andere verdragsstaat een vernederende of onmenselijke behandeling in strijd met artikel 3 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden wacht. Een dergelijke uitzondering doet zich in deze zaak echter niet voor. De Afdeling heeft in dit kader – met name met betrekking tot de toetsing aan het zogeheten uitputtingsbeginsel – overwogen dat aan de strekking van de WIB, te weten het mogelijk maken van de onderlinge uitwisseling van fiscale inlichtingen tussen staten die zich daartoe wederzijds hebben verplicht, te zeer afbreuk zou worden gedaan, indien de staat, waaraan een verzoek om inlichtingen wordt gericht, niet op de mededeling van de verzoekende staat dat de gevraagde informatie in eigen land niet verkrijgbaar is, zou mogen afgaan (zie bijvoorbeeld de uitspraak van 16 november 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY3708).

De rechtbank stelt vast dat verweerder niet zonder meer is afgegaan op het verzoek van de bevoegde Indiase autoriteiten, maar nog een aantal nadere vragen heeft gesteld. De Indiase autoriteiten hebben vervolgens bij brief van 9 december 2013 uitdrukkelijk bevestigd dat er een heffingsbelang is en dat de geheimhoudingsverplichting in acht wordt genomen.

Hetgeen door eiseres is aangevoerd, maakt niet dat verweerder niet zou mogen afgaan op de mededelingen van de Indiase autoriteiten. Daarbij wijst de rechtbank erop dat artikel 26 van de Overeenkomst niet voorziet in een absoluut gebod tot geheimhouding, maar daarop juist ook (onder voorwaarden) uitzonderingen mogelijk maakt met betrekking tot het uitputtingsbeginsel en de geheimhouding van de inlichtingen. Een oordeel van de Indiase rechter dat leidt tot openbaarmaking van met toepassing van de Overeenkomst verkregen gegevens is dus niet op voorhand in strijd met de Overeenkomst. Dat in het verleden inlichtingen in de pers openbaar zijn gemaakt, maakt evenmin dat verweerder niet tot verstrekking zou mogen overgaan. Daartoe verwijst de rechtbank naar hetgeen zojuist is overwogen met betrekking tot het ontbreken van een absolute geheimhoudingsplicht. Daaraan voegt de rechtbank toe dat ook niet is gebleken dat het bij de door eiseres genoemde voorbeelden ging om handelen van de Indiase overheid en niet van lekken door anderen.

Binnen het hiervóór weergegeven beoordelingskader maakt het uiteindelijk geen verschil of wordt uitgegaan van de oude of van de nieuwe tekst van artikel 26 van de Overeenkomst. De rechtbank heeft overigens geen aanknopingspunten gevonden om het standpunt van verweerder dat getoetst dient te worden aan de tekst zoals die luidt vanaf 2 november 2012 onjuist te achten. Hierbij is van belang dat een wets- of verdragswijziging onmiddellijke werking heeft, tenzij overgangsrecht anders bepaalt. De informatieverstrekking had op 2 november 2012 nog niet plaatsgevonden. Ook het bestreden besluit (een volledige heroverweging ex nunc van het primaire besluit) dateert van nadien. Ten slotte is door eiseres geen beroep gedaan op bepalingen van overgangsrecht die leiden tot voortgezette toepasselijkheid van het oude artikel 26 van de Overeenkomst. Verweerder heeft dan ook terecht getoetst aan het nieuwe artikel 26 van de Overeenkomst.

Uit al hetgeen hiervoor is overwogen, volgt dat de door eiseres aangevoerde beroepsgronden niet slagen.

Tot slot heeft eiseres ter zitting verzocht om de voorlopige voorziening te wijzigen, in die zin dat deze wordt voortgezet totdat op een eventueel hoger beroep is beslist. Verweerder heeft ter zitting verzocht om onmiddellijke opheffing van de getroffen voorziening.

De rechtbank wijst beide verzoeken af om onnodige processuele complicaties te voorkomen. De reeds getroffen voorziening blijft daarom in stand. Binnen de in die voorziening gestelde termijn kan, indien hoger beroep is ingesteld, bij de hogerberoepsrechter om het treffen van een (nadere) voorlopige voorziening worden verzocht.

7. Het beroep is ongegrond.

8. Voor een proceskostenveroordeling of een vergoeding van het griffierecht bestaat geen aanleiding.