Rechtbank Breda, 31-08-2012, BX9502, 11/4122

Procedurenummers: AWB 11/4122 tot en met 11/4132

Uitspraakdatum: 31 augustus 2012

Uitspraak als bedoeld in afdeling 8.2.6 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in het geding tussen

en

1. Ontstaan en loop van het geding

1.2. De inspecteur heeft bij in één geschrift vervatte uitspraken op bezwaar van 4 juli 2011 de navorderingsaanslagen gehandhaafd.

1.3. Belanghebbende heeft daartegen bij brief van 4 augustus 2011, ontvangen bij de rechtbank op 5 augustus 2011, beroep ingesteld. Ter zake van dit beroep heeft de griffier van belanghebbende een griffierecht geheven van € 41.

1.4. De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.5. Belanghebbende heeft vóór de zitting op 18 juni 2012 een nader stuk ingediend

1.6. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 19 juni 2012 te Breda. Aldaar zijn tegelijkertijd behandeld de zaken met de procedurenummers 11/4122 tot en met 11/4132. Ter zitting zijn verschenen en gehoord, de gemachtigde van belanghebbende [gemachtigde], verbonden aan [kantoornaam gemachtigde] te Nijmegen, en namens de inspecteur, [gemachtigden].

1.7. Partijen hebben ter zitting een pleitnota voorgedragen en exemplaren daarvan overgelegd aan de rechtbank en aan elkaar. Van het verder ter zitting verhandelde is een proces-verbaal opgemaakt, waarvan een afschrift op 2 juli 2012 aan partijen is toegezonden.

1.8. Na de zitting heeft de inspecteur nadere informatie gezonden bij brief van 26 juni 2012 waarop belanghebbende heeft gereageerd bij brief van 8 augustus 2012. De rechtbank heeft vervolgens op 9 augustus 2012 het onderzoek gesloten.

2. Feiten

Op grond van de stukken van het geding en het verhandelde ter zitting staat het volgende vast:

2.1. Belanghebbende is in algehele gemeenschap van goederen gehuwd met [echtgenote].

2.2. In mei 2002 is door [effectenmakelaar] van [kantoornaam effectenmakelaar] (verder: [effectenmakelaar]) vrijwillig aangifte gedaan van overtreding van de Wet toezicht effectenverkeer ten aanzien van diverse personen. Op 20 november 2002 heeft [effectenmakelaar] ten overstaan van de FIOD-ECD verklaard dat hij het vermoeden had dat diverse klanten van het kantoor hun effectenportefeuilles hadden verplaatst naar instellingen in het buitenland. Naar aanleiding van deze verklaring is een strafrechtelijk onderzoek gestart naar [effectenmakelaar], zijn kantoor en enkele andere betrokkenen. Blijkens het aanvangsproces-verbaal van het onderzoek tegen belanghebbende en zijn echtgenote zijn ook hun namen opgekomen in eerder genoemd onderzoek en is besloten ook tegen hen een strafrechtelijk onderzoek in te stellen. Dit besluit is bekrachtigd tijdens het tripartiete overleg op 28 juni 2007.

2.3. Tijdens het strafrechtelijk onderzoek is belanghebbende meerdere malen verhoord. Uiteindelijk heeft belanghebbende op 13 januari 2009 openheid van zaken gegeven. Bij brief van 13 januari 2009 gericht aan de Belastingdienst/FIOD-ECD heeft hij een overzicht gegeven van de door hem aangehouden buitenlandse bankrekeningen. Dat was tot eind 2003 een bankrekening bij de ABN AMRO Bank in Zwitserland, bekend onder de codenaam [codenaam] (rekeningnummer [nummer]; hierna de Zwitserse bankrekening) en vanaf 2004 een bankrekening bij de Danske Bank in Luxemburg (rekeningnummer [nummer]; hierna de Luxemburgse bankrekening). De brief bevatte een rapport van [belastingadviseur] waarin een berekening stond van de alsnog verschuldigde inkomstenbelasting en vermogensbelasting en bevatte alle relevante achterliggende bescheiden.

2.4. [belastingdienstmedewerker], ambtenaar van de Belastingdienst Limburg, is ter zake van het onderzoek naar [kantoornaam effectenmakelaar] voor een periode van 1,5 á 2 jaar als buitengewone opsporingsambtenaar uitgeleend aan de Belastingdienst/FIOD. Daarnaast was hij ook nog werkzaam als aanslagregelaar. [belastingdienstmedewerker] heeft op 14 januari 2009 de rapportage van [belastingadviseur] van de FIOD-ECD ontvangen met het verzoek de inhoud te controleren en beoordelen. Op 15 januari 2009 heeft hij aan de FIOD-ECD voorgesteld om over de berekeningen enkele vragen te stellen aan de advocaat van belanghebbende.

2.5. Op 27 juli 2010 zijn de onderzoeksresultaten door de Officier van Justitie aan de Belastingdienst verstrekt. Vervolgens heeft [belastingdienstmedewerker], in zijn hoedanigheid als inspecteur van de Belastingdienst, de in 1.1 genoemde navorderingsaanslagen IB/PVV en VB aangekondigd en die met dagtekening 30 november 2010 opgelegd.

3. Geschil

3.2. Partijen doen hun standpunten steunen op de gronden die daartoe door hen zijn aangevoerd ter zitting en in de van hen afkomstige stukken.

3.3. Belanghebbende heeft ter zitting verklaard dat niet meer in geschil is dat de navorderingsaanslag over 2001 eerder te laag dan te hoog is. Ook zijn de beschikkingen heffingsrente niet meer in geschil. Belanghebbende concludeert tot gegrondverklaring van het beroep, vernietiging van de uitspraken op bezwaar en vernietiging van de navorderingsaanslagen over de jaren tot en met 2004.

4. Beoordeling van het geschil

Vooraf

4.1. Ter zitting is de inspecteur in de gelegenheid gesteld om, voor het geval een verklaring van belanghebbende in zijn dossier zou zitten waaruit blijkt dat ter bepaling van het inkomen uit sparen en beleggen alle vermogen aan belanghebbende moet worden toegerekend, deze verklaring binnen twee weken te overleggen. Bij brief van 26 juni 2012 heeft de inspecteur gereageerd. Uit deze brief leidt de rechtbank af, dat de inspecteur niet over een dergelijke verklaring beschikt. Nu de inspecteur door de rechtbank uitsluitend in de gelegenheid is gesteld om genoemde verklaring over te leggen, laat de rechtbank al het overige wat de inspecteur in zijn brief van 26 juni 2012 heeft geschreven, buiten beschouwing.

Bevoegdheid opleggen navorderingsaanslagen

4.2. Vast staat dat de navorderingsaanslagen zijn opgelegd door de Belastingdienst/Limburg, kantoor Heerlen. Belanghebbende stelt dat de navorderingsaanslagen niet bevoegd zijn opgelegd omdat hij onder de verantwoordelijkheid van de Belastingdienst/Limburg, kantoor Roermond valt.

4.3. Uit artikel 3, eerste lid, onderdeel a2, van de Uitvoeringsregeling Belastingdienst 2003 (hierna: de UR Belastingdienst) blijkt dat de Belastingdienst onder meer bestaat uit Belastingregio’s. Eén van deze Belastingregio’s is de regio Limburg. Artikel 11 van de UR Belastingdienst bepaalt dat de woonplaats van een natuurlijk persoon in beginsel bepaalt onder welk belastingregio de natuurlijk persoon ressorteert. Nu niet gesteld of gebleken is dat van een uitzondering in de zin van deze bepaling sprake is, is de rechtbank van oordeel dat de woonplaats van belanghebbende van doorslaggevende betekenis is om te bepalen welke inspecteur bevoegd is. Gelet op het feit dat belanghebbende woonachtig is in [woonplaats], valt belanghebbende onder de verantwoordelijkheid van de Belastingregio Belastingdienst/Limburg. Nu zowel kantoor Heerlen als kantoor Roermond onderdeel is van de Belastingdienst/Limburg, zijn naar het oordeel van de rechtbank de navorderingsaanslagen bevoegd opgelegd.

De verlengde navorderingstermijn: voortvarendheid

4.6. Het startpunt is derhalve het moment waarop aanwijzingen zijn opgekomen dat belanghebbende spaartegoeden aanhield buiten Nederland. Dat is geweest uiterlijk in juni 2007 toen in het tripartiete overleg is besloten belanghebbende en zijn echtgenote strafrechtelijk te vervolgen.

4.7. De inspecteur stelt echter dat als startmoment genomen moet worden het tijdstip waarop de onderzoeksresultaten door de Officier van Justitie aan de Belastingdienst verstrekt zijn, te weten 27 juli 2010. Volgens hem kregen de belastingautoriteiten pas op die datum aanwijzingen van het bestaan van de bankrekeningen. Het gegeven dat de FIOD-ECD al eerder op de hoogte was, telt volgens de inspecteur niet mee aangezien de afdeling opsporing van de FIOD geen belastingautoriteit is maar onderdeel van het Openbaar Ministerie. Om die reden kan zijns inziens ook de inschakeling van [belastingdienstmedewerker] in januari 2009 niet gelden als startdatum omdat dat geschiedde in diens functie als medewerker van de FIOD-ECD. De inspecteur verwijst voor zijn standpunt naar het onder 4.4 opgenomen arrest van het HvJ waarin de term “belastingautoriteiten” uitdrukkelijk wordt gebruikt en tevens naar de uitspraak van het gerechtshof Arnhem van 3 april 2012, nr. 11/00557 e.v. (LJN BW3384).

4.8. De rechtbank is van oordeel dat in het midden kan blijven of de inspecteur aldus een juist standpunt inneemt. Vaststaat immers dat in het tripartiete overleg van 28 juni 2007 is besloten tot strafrechtelijke vervolging van belanghebbende en zijn echtgenote vanwege het vermoeden van het aanhouden van bankrekeningen buiten Nederland zonder dat daarvan in de aangiften melding is gemaakt.

4.10. De rechtbank is van oordeel dat de datum van het tripartiete overleg in elk geval moet worden gezien als tijdstip waarop ook bij de belastingautoriteiten aanwijzingen zijn opgekomen dat belanghebbende spaartegoeden aanhield buiten Nederland, nu bij dat overleg immers ten minste één medewerker van de belastingdienst als “belastingautoriteit” aanwezig is geweest.

4.11. De vraag is dan of de navorderingsaanslagen zijn opgelegd met inachtneming van het tijdsverloop dat na het opkomen van de bedoelde aanwijzingen noodzakelijkerwijs is gemoeid met (i) het verkrijgen van de inlichtingen die nodig zijn voor het bepalen van de verschuldigde belasting, en tevens (ii) het met redelijke voortvarendheid voorbereiden en vaststellen van een aanslag aan de hand van de gegevens die de inspecteur ter beschikking staan.

4.12. Uit de vaststaande feiten volgt dat de inspecteur na het tripartiete overleg geen enkele actie heeft ondernomen om inlichtingen te verkrijgen die nodig waren voor het bepalen van de verschuldigde belasting maar heeft afgewacht waar de FIOD-ECD mee zou komen. De rechtbank acht aannemelijk dat een meer actieve houding van de inspecteur er toe zou hebben geleid dat hij, ten minste ongeveer gelijktijdig met FIOD-ECD, zou hebben kunnen beschikken over de informatie die belanghebbende bij brief van 13 januari 2009 heeft verstrekt. Daarvan uitgaande is de termijn die is verlopen tussen januari 2009 en juli 2010 niet nodig geweest voor het verzamelen van de informatie. Aldus heeft het onderzoek meer tijd gekost dan noodzakelijkerwijs was gemoeid met het verzamelen van inlichtingen die nodig waren voor het bepalen van de verschuldigde belasting. Uitgaande van de vrijheid van kapitaalverkeer van het Verdrag van de EU kunnen de navorderingsaanslagen dan niet in stand blijven.

De verlengde navorderingstermijn: derde landen

4.13. Voor dat geval heeft de inspecteur gesteld dat het beginsel van vrijheid van kapitaalverkeer (en dus het arrest Passenheim) niet van toepassing is als sprake is (geweest) van het aanhouden van banktegoeden in derde landen.

Artikel 64 1. Het bepaalde in artikel 63 doet geen afbreuk aan de toepassing op derde landen van beperkingen die op 31 december 1993 bestaan uit hoofde van het nationale recht of het recht van de Unie inzake het kapitaalverkeer naar of uit derde landen in verband met directe investeringen — met inbegrip van investeringen in onroerende goederen —, vestiging, het verrichten van financiële diensten of de toelating van waardepapieren tot de kapitaalmarkten.”

4.15 De verlengde navorderingstermijn van artikel 16, lid 4, van de AWR is ingevoerd bij wet van 22 mei 1991 en geldt met ingang van 8 juni 1991 zodat het bepaalde van artikel 64 van het Verdrag van toepassing is. De inspecteur stelt dat bij het aanhouden van een bank- en effectenrekening bij een Zwitserse bank sprake is van ‘financiële dienstverlening’ als bedoeld in artikel 64, lid 1, van het Verdrag en dat belanghebbende zich daarvoor niet kan beroepen op de vrijheid van kapitaalverkeer.

4.16. Het HvJ heeft in zijn arrest van 25 juni 2009, nr. C-356/08 (Commissie-Republiek Oostenrijk) beslist dat bankprestaties, waaronder het aanhouden van een bankrekening bij een bank, dienstverlening is in de zin van artikel 57 (toen nog artikel 50) van het Verdrag. Het arrest betrof de verplichting voor bepaalde ondernemers in Oostenrijk om een bankrekening aan te houden bij een Oostenrijkse bank en het HvJ achtte die verplichting in strijd met de vrijheid van dienstverlening (ro. 34, 36 en 40).

4.17. Gezien het in 4.16 genoemde arrest van het HvJ is naar het oordeel van de rechtbank niet voor redelijke twijfel vatbaar dat de diensten die een bank als zodanig verleent aan zijn cliënt naar hun aard een financiële dienst vormen. De rechtbank ziet geen reden om het begrip “financiële diensten” in de zin van artikel 64, lid 1, van het Verdrag beperkter uit te leggen dan het begrip “diensten” in het kader van het vrij verrichten van diensten in de zin van artikel 56 en 57 van het EG-Verdrag. Dat leidt tot de conclusie dat bij het aanhouden van een bank- en of effectenrekening bij een bank sprake is van financiële dienstverlening in de zin van artikel 64, lid 1 van het Verdrag. Ter zake van het aanhouden van tegoeden of effecten bij een bank in een derde land kan dan geen beroep worden gedaan op de vrijheid van kapitaalverkeer zodat de verlengde navorderingstermijn onverkort geldt.

4.18. Het onder 4.17 overwogene betekent dat de navorderingsaanslagen in stand kunnen blijven voor zover zij betrekking hebben op de Zwitserse bankrekening. Dat geldt voor alle jaren tot en met 2003.

4.19. In de navorderingsaanslag over 2004 is betrokken het banksaldo per 1 januari 2004 van de Zwitserse bankrekening ad € 475.517 en het banksaldo van de Luxemburgse bankrekening per 31 december 2004 ad € 426.677. Gezien hetgeen de rechtbank onder 4.12 en 4.17 heeft overwogen, mag de navorderingsaanslag alleen in stand blijven voor zover deze is opgelegd voor het saldo op de Zwitserse bankrekening. De na te vorderen belasting moet derhalve worden verminderd tot 1,2% x € 475.517/2 of € 2.853.

Toerekening echtgenoten

4.20. Nu belanghebbende en zijn echtgenote in algehele gemeenschap van goederen zijn gehuwd en het hier gaat om niet aangegeven vermogensbestanddelen, dient op grond van het bepaalde in artikel 2.17, vierde lid, van de Wet inkomstenbelasting 2001 het vermogen voor de helft aan belanghebbende en voor de helft aan zijn echtgenote te worden toegerekend. Dit is niet gebeurd. De rechtbank zal de navorderingsaanslagen over de jaren 2001 tot en met 2006 verminderen met de helft van de te betalen belasting.

4.22. Daarnaast is niet in geschil dat de navorderingsaanslag inkomstenbelasting/ premieheffing over 1998 moet worden verminderd tot € 18.823 en dat de navorderingsaanslagen vermogensbelasting 1999 en 2000 moeten worden verminderd tot € 1.973 respectievelijk € 1.815.

4.23. Gelet op het vorenstaande dient het beroep gegrond te worden verklaard.

5. Proceskosten

5.1. De rechtbank vindt aanleiding de inspecteur te veroordelen in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het bezwaar en het beroep redelijkerwijs heeft moeten maken. Belanghebbende heeft verzocht om vergoeding van de werkelijke proceskosten. Voor vergoeding van werkelijke kosten is alleen reden indien bijzonder omstandigheden dat rechtvaardigen. Belanghebbende heeft niet aannemelijk gemaakt dat dergelijke omstandigheden zich hier voordoen.

5.2. De rechtbank beschouwt alle zaken met de procedurenummers 11/4122 en 11/4125 tot en met 11/4132 als samenhangende zaken in de zin van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Besluit). De kosten worden op grond van het Besluit voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 1.638 (1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift met een waarde per punt van € 218, 1 punt voor het indienen van het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 437 en een wegingsfactor 1 vermenigvuldigd met factor 1,5 wegens het aantal samenhangende zaken).

6. Beslissing

Deze uitspraak is gedaan op 31 augustus 2012 door mr. A.F.M.Q. Beukers-van Dooren, voorzitter, mr. C.A.F.M. Stassen en mr.dr. N.C.G. Gubbels, rechters, en op dezelfde dag in het openbaar uitgesproken in tegenwoordigheid van mr. M. van Es-Hinnen, griffier.

De griffier, De voorzitter,

Afschrift aangetekend verzonden aan partijen op: 13 september 2012

Aan deze uitspraak hoeft eerst uitvoering te worden gegeven als de uitspraak onherroepelijk is geworden. De uitspraak is onherroepelijk als niet binnen zes weken na verzending van de uitspraak een rechtsmiddel is aangewend of onherroepelijk op het aangewende rechtsmiddel is beslist (artikel 27h, vijfde lid en artikel 28, zevende lid AWR).

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na de verzenddatum hoger beroep instellen bij het gerechtshof te ‘s-Hertogenbosch (belastingkamer), Postbus 70583, 5201 CZ ’s-Hertogenbosch.