Rechtbank Gelderland, 11-02-2016, ECLI:NL:RBGEL:2016:654, AWB - 15 _ 4798

1. Eiseres heeft over de jaren 2008, 2009 en 2010 bezwaar gemaakt tegen de aangifte omzetbelasting op respectievelijk 10 maart 2009, 1 februari 2010 en 10 maart 2011.

2. De bezwaarschriften zijn voor langere tijd aangehouden en op 2 juli 2014 heeft de gemachtigde van eiseres verweerder nader geïnformeerd omtrent de wijze waarop de correctie over het privégebruik van de auto zal moeten worden doorgevoerd.

3. Verweerder heeft in 2014 bij uitspraken op bezwaar op de bezwaren van eiseres beslist zonder beslissing op het verzoek tot kostenvergoeding. De beslissingen op de verzoeken tot kostenvergoeding zijn in 2015 gedaan.

4. Partijen hebben afgesproken om de onderhavige zaak uit te procederen, waarna verweerder de uitkomst zal toepassen op negenentwintig andere vergelijkbare zaken waarbij gemachtigde optreedt. Daarin zijn steeds twee of drie op elkaar gelijkende zaken aan de orde. In het verweerschrift is vermeld:

" 0.1 Onderstaand geschil speelt niet alleen bij belanghebbende, gemachtigde vertegenwoordigt nog een negenentwintig-tal cliënten waarbij de casuïstiek vrijwel identiek is. Om proceseconomische redenen ben ik dan ook met gemachtigde overeengekomen dat de onherroepelijke uitkomst in deze zaak ook heeft te gelden voor de overige aangewezen gevallen."

5. In geschil is of voor elk van de jaren 2008 en 2010 (het jaar 2009 is door omstandigheden weggevallen) recht bestaat op proceskostenvergoeding als bedoeld in de artikelen 7:15 en 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: de Awb) en het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Besluit), en zo ja voor welke hoogte. In verband met de stelling van verweerder, dat het samenhangende zaken betreft, is in geschil of het Besluit van 2014 of van 2015 van toepassing is.

6. Eiseres stelt dat voor ieder jaar 1 punt voor bezwaar ad € 244 moet worden toegekend waarbij factor 1 wordt gehanteerd. Verweerder stelt primair dat voor de twee jaren in totaal 1 punt voor bezwaar moet worden toegekend waarbij factor 1 wordt gehanteerd omdat sprake is van samenhangende zaken. Verweerder stelt subsidiair dat de proceskostenvergoeding moet worden gematigd tot 50% omdat sprake is van bijzondere omstandigheden en meer subsidiair dat voor ieder jaar 1 punt voor bezwaar moet worden toegekend waarbij factor 0,5 wordt gehanteerd vanwege het gewicht van de zaak.

7. Ingevolge artikel 2, eerste lid, onderdeel a, van het Besluit wordt het bedrag van de kosten vastgesteld overeenkomstig het in de bijlage bij het Besluit opgenomen tarief. Ingevolge artikel 3, eerste lid, van het Besluit, worden voor de toepassing van artikel 2, eerste lid, onderdeel a, samenhangende zaken beschouwd als één zaak. Tot 1 januari 2015 luidde het tweede lid van artikel 3 van het Besluit als volgt:

8. Bij Besluit van 27 oktober 2014 tot wijziging van het Besluit proceskosten bestuursrecht in verband met een verruiming van de regeling voor samenhangende zaken (Stb. 2014, 411) is met ingang van 1 januari 2015 de samenhangregeling gewijzigd. Artikel 3, lid 2, van het Besluit luidt sindsdien:

9. Ingevolge artikel II van genoemd Besluit van 27 oktober 2014 (hierna: het overgangsrecht) blijft het Besluit proceskosten bestuursrecht zoals dat luidde vóór 1 januari 2015 van toepassing op een vóór die datum bekendgemaakte beslissing op een bezwaar of administratief beroep en op een vóór die datum bekendgemaakte uitspraak van een bestuursrechter. In afwijking van de eerste volzin geldt het Besluit proceskosten bestuursrecht zoals het ingevolge dit Besluit is komen te luiden indien de bestuursrechter een beslissing op bezwaar of administratief beroep of een uitspraak van een bestuursrechter vernietigt en daarbij een partij veroordeelt in de kosten van bezwaar, administratief beroep of beroep bij de bestuursrechter waarop vóór 1 januari 2015 is beslist of uitspraak is gedaan.

10. De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 14 november 2014, nr. 14/00760, ECLI:NL:HR:2014:3191, overwogen:

11. Op grond van artikel 7:15, derde lid van de Awb moet het bestuursorgaan op een verzoek tot vergoeding van de kosten voor de behandeling van het bezwaar beslissen bij beslissing op het bezwaar. Vast staat dat verweerder dat in dit geval heeft nagelaten.

12. De latere beslissing van verweerder op het verzoek om vergoeding van kosten in de brief van 15 juli 2015 respectievelijk 20 juli 2015 dient op één lijn te worden gesteld met een (afzonderlijke) beslissing op bezwaar, waartegen afzonderlijk beroep kan worden ingesteld (zie het hiervoor genoemde arrest van de Hoge Raad van 14 november 2014). Eiseres heeft aldus bij brief van 31 juli 2015 tijdig beroep ingesteld.

13. Het geschil over de proceskostenvergoeding draait om de vraag welke tekst van het Besluit van toepassing is, de tekst die tot 1 januari 2015 gold (hierna: het oude Besluit) of de tekst van na 1 januari 2015 (hierna: het nieuwe Besluit). Onder het oude Besluit is namelijk in een geval als dit geen sprake van samenhangende zaken, omdat de tijd tussen de indiening van de bezwaarschriften te lang is. Onder het nieuwe Besluit is volgens verweerder wel sprake van samenhangende zaken, ook al zijn de uitspraken op bezwaar door de massaliteit van het proces niet van dezelfde datum (augustus en november 2014).

14. De rechtbank leidt uit het hiervoor genoemde arrest van de Hoge Raad van 14 november 2014 af dat de Hoge Raad een nagekomen beslissing over de proceskostenvergoeding ziet als een aanvulling op de uitspraak op bezwaar, die deze completeert. Mede gelet op artikel 7:15, derde lid, van de Awb, waarin is vermeld dat de beslissing over de proceskostenvergoeding wordt gedaan in (en dus tegelijk met) de uitspraak op bezwaar, brengt dit naar het oordeel van de rechtbank mee dat de uitspraak op bezwaar en de beslissing over de proceskosten moeten worden gezien als één geheel, welk geheel als datum de datum heeft van de inhoudelijke uitspraak op bezwaar, ook als de beslissing over de proceskostenvergoeding later is genomen. Dit wordt bevestigd door het feit dat volgens de Hoge Raad ook beroep ingesteld kan worden tegen de uitspraak op bezwaar zonder de beslissing over de proceskostenvergoeding en dat de latere beslissing over de proceskostenvergoeding dan meegenomen wordt bij de behandeling van het beroep. Alleen voor wat de beroepstermijn betreft heeft de Hoge Raad de beslissing over de proceskosten als een aparte beslissing beschouwd, hetgeen kennelijk moet worden gezien in het kader van de rechtsbescherming van de burger.

15. Voor de vraag welke versie van het Besluit van toepassing is in dit geval, waarin de uitspraak op bezwaar in 2014 is gedaan en de beslissing over de proceskosten in 2015, is het voorgaande van doorslaggevend belang. Het overgangsrecht bij het nieuwe Besluit zoals hiervoor bij het toetsingskader is vermeld is van toepassing. De beslissing op een bezwaar, zoals bedoeld in de eerste zin van artikel II van het overgangsrecht, is in dit geval gedaan in 2014, zodat het oude Besluit van toepassing is. De omstandigheid dat de beslissing over de proceskostenvergoeding pas in 2015 is genomen, doet daaraan niet af, omdat die beslissing de oorspronkelijke uitspraak op bezwaar completeert.

16. Aan het voorgaande doet niet af dat in de Nota van toelichting bij het overgangsrecht van het Besluit, is opgemerkt dat in beginsel bepalend is het tijdstip waarop het bestuursorgaan de kostenvergoeding vaststelt. Aangenomen moet worden dat deze opmerking is gedaan uitgaande van het wettelijke systeem waarin het besluit over de proceskosten tegelijk wordt bekend gemaakt met de inhoudelijke uitspraak op bezwaar. In elk geval blijkt uit die opmerking niet dat de wetgever zelfs in een geval als het onderhavige, waarin lange tijd tussen de uitspraak op bezwaar en de beslissing over de proceskosten-vergoeding ligt, de bekendmaking van de beslissing over de proceskostenvergoeding doorslaggevend acht voor de toepassing van het overgangsrecht.

17. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat verweerder het oude Besluit had moeten toepassen, zodat geen sprake is van samenhangende zaken en er dus niet om die reden een beperking in de proceskostenvergoeding kon worden aangebracht.

18. Verweerder heeft voor dat geval als subsidiair standpunt aangevoerd dat de proceskostenvergoeding moet worden gematigd tot 50%, omdat sprake is van bijzondere omstandigheden. Hij verwijst daarvoor naar een uitspraak van Hof Arnhem-Leeuwarden van 12 mei 2015, ECLI:NL:GHARL:2015:3361, en naar een arrest van de Hoge Raad van 25 september 2015, ECLI:NL:HR:2015:2794. Volgens verweerder is bij betaling van twee of drie maal de forfaitaire proceskostenvergoeding voor twee of drie belastingjaren sprake van een wanverhouding tussen de werkelijke proceskosten en de vergoeding op basis van het forfait. Gemachtigde van eiseres heeft dit gemotiveerd bestreden met een opsomming van de werkzaamheden die zij per zaak heeft moeten doen, met daarbij een schatting van de daarmee gemoeide kosten. Zij komt aldus hoger uit dan 3 maal 244 euro, is 732 euro. Verweerder heeft hier vraagtekens bij geplaatst. De rechtbank is van oordeel dat bij deze stand van zaken niet aannemelijk is geworden dat hier sprake is van een wanverhouding. De feiten liggen hier anders dan in de door verweerder genoemde uitspraken van het Hof Arnhem-Leeuwarden en de Hoge Raad, zodat die uitspraken hier niet richtinggevend kunnen zijn.

19. Meer subsidiair heeft verweerder zich erop beroepen dat een lagere factor moet worden gehanteerd vanwege het gewicht van de zaak, namelijk 0,5. De rechtbank verwerpt ook dit standpunt. Ten eerste heeft verweerder zelf een factor 1 toegepast, waarop hij thans niet kan terugkomen. Ten tweede is de rechtbank van oordeel dat het gewicht van de onderhavige zaken in de bezwaarfase als gemiddeld moet worden beoordeeld. Voor de beroepsfase ligt dat anders, omdat het daar alleen gaat over de proceskostenvergoeding, zodat daarvoor wel met factor 0,5 moet worden gerekend.

20. Gelet op het voorgaande dienen de beroepen gegrond te worden verklaard.

23. Opmerking verdient nog dat, anders dan gemachtigde tijdens de zitting bepleitte, voor de 29 andere zaken die deze zaak volgen, niet de proceskostenvergoeding voor de beroepsprocedure geldt. In die 29 andere zaken is immers geen beroepsprocedure gevoerd.