Rechtbank Gelderland, 14-02-2017, ECLI:NL:RBGEL:2017:722, AWB - 12 _ 6189

1. In maart 2009 heeft een tipgever zich gemeld bij de FIOD-ECD, die stelde over informatie te beschikken met betrekking tot Nederlandse belastingplichtigen die rekeningen aanhielden bij drie banken, te weten Rabobank Luxemburg, Generale Bank en Van Lanschot.

In een eerste gesprek is door de FIOD-ECD met de tipgever afgesproken dat de tipgever een deel van de informatie over zou dragen zodat de FIOD-ECD kon beoordelen of deze informatie van belang was voor de belastingheffing. De eerste beperkte informatie is door de tipgever verstrekt op 30 maart 2009. In juni 2009 zijn aanvullende documenten verstrekt.

2. In het “Memo Tipgever Luxemburg” van 2 juli 2009, dat in geschoonde versie tot het procesdossier behoort, is de Belastingdienst tot de conclusie gekomen dat de door de tipgever verstrekte informatie van belang is voor de belastingheffing en dat deze informatie betrouwbaar is. Naar aanleiding van deze bevindingen is met de tipgever een overeenkomst gesloten die door de tipgever is ondertekend op 15 september 2009. Door de Belastingdienst is deze overeenkomst ondertekend op 16 september 2009. Naar aanleiding van het sluiten van deze overeenkomst heeft de tipgever zijn informatie verstrekt aan de Belastingdienst. Met de tipgever is overeengekomen dat hij deze informatie aan de Belastingdienst verstrekt tegen een beloning die een percentage beloopt van de IB/PVV, VB en de heffingsrente die wordt betaald op belastingaanslagen die met behulp van deze informatie kunnen worden opgelegd. Bij de met de tipgever gesloten overeenkomst heeft de Belastingdienst zich verplicht de identiteit van de tipgever niet bekend te maken.

3. Naar aanleiding van de van de tipgever ontvangen informatie is de Belastingdienst een project opgestart onder de naam “Derde Categorie”. Uit deze informatie zou kunnen blijken dat eiseres bij de Rabobank Luxemburg een rekening had met nummer [000] , met een saldo per 7 februari 1996 van ƒ 909.419 en een saldo per 7 juli 1996 van ƒ 1.019.000.

4. Met dagtekening 12 oktober 2009 heeft verweerder eiseres een brief gestuurd. In deze brief werd gesteld dat uit onderzoek is gebleken dat eiseres gerechtigd zou zijn (geweest) tot vermogensbestanddelen in het buitenland. Op grond van artikel 47 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) is verzocht om gegevens en inlichtingen te verstrekken, zoals in de bijlage bij de brief is vermeld. De bijlage bij de brief is met dagtekening 14 oktober 2009 door eiseres ingevuld met de vermelding “n.v.t.”.

5. Op 2 november 2009 heeft eiseres in een gesprek met verweerder verklaard informatie op te zullen vragen bij de betreffende bank(en). Op 30 november 2009 heeft verweerder aan eiseres een voorbeeldbrief gestuurd om te gebruiken bij het opvragen van de informatie bij de banken.

6. Verweerder heeft bij brief van 11 februari 2010 verzocht om te melden in hoeverre er inmiddels bericht van de bank is ontvangen. Eiseres heeft verweerder toegezegd een afschrift van de brieven gericht aan de bank te sturen.

7. Op 16 maart 2010 heeft gemachtigde zich gesteld en heeft aan verweerder verzocht om inzage in het boetedossier.

8. Verweerder heeft op 23 maart 2010 een herinnering gestuurd aan gemachtigde met het verzoek binnen twee weken na dagtekening van deze brief te reageren. Tevens heeft verweerder aangegeven dat er op dat moment nog geen boetedossier is, omdat het onderzoek nog niet is afgerond.

9. Op 25 maart 2010 heeft gemachtigde hieruit afgeleid dat verweerder weigert inzage te verlenen in het boetedossier. Tevens heeft gemachtigde aangegeven dat verweerder navorderingsaanslagen met boetes in het vooruitzicht heeft gesteld. Gemachtigde heeft verder aangegeven dat dit essentiële gegevens zijn die de basis vormen van de criminal charge die al een aanvang heeft genomen. Gemachtigde heeft verweerder nogmaals verzocht om de ter beschikking staande stukken.

10. Verweerder heeft op 29 maart 2010 gereageerd op de brief van gemachtigde met verwijzing naar jurisprudentie van de Hoge Raad. In deze brief schrijft verweerder voorts dat hij over zodanig gedetailleerde gegevens beschikt dat volstrekt duidelijk is dat eiseres de houder is (geweest) van een of meerdere buitenlandse bankrekeningen. Voordat sprake kan zijn van enige inzage in de omvang en inhoud van die gegevens wenst verweerder eerst eiseres’ eigen opgave te ontvangen over de buitenlandse vermogensbestanddelen. Verweerder herhaalt zijn verzoek om inlichtingen te verstrekken. Verweerder voegt daaraan toe dat bij het niet verstrekken van inlichtingen eiseres als weigeraar c.q. ontkenner zal worden aangemerkt hetgeen volgens verweerder consequenties zal hebben voor wat betreft de boetes bij de op te leggen aanslagen.

11. Op 7 april 2010 heeft gemachtigde hierop gereageerd met de stelling dat de Belastingdienst in Nijmegen in strijd met artikel 67m van de AWR respectievelijk 5:49 van de Awb handelt.

12. Op 14 april 2010 heeft eiseres de door verweerder opgestelde verklaring van 21 december 2009 - waarin akkoord was gegaan met een verlengde termijn voor het opleggen van aanslagen voor de jaren 1997 en 2004 - ingetrokken en verweerder tot 1 mei 2010 de gelegenheid gegeven om de navorderingsaanslagen op te leggen.

13. Vervolgens is via e-mail nader gecorrespondeerd onder meer over een nadere opschorting van de termijn voor het opleggen van de navorderingsaanslagen en over het verstrekken van inlichtingen. Op 27 augustus 2010 heeft verweerder opnieuw een vragenformulier (opgaaf en verklaring) gestuurd aan eiseres.

14. Op 14 oktober 2010 heeft eiseres de opgaaf en verklaring ingevuld. In de brief van 15 oktober 2010 heeft gemachtigde verweerder meegedeeld dat eiseres erkent over een bankrekening in Luxemburg te hebben beschikt. Daartoe zijn de bankbescheiden overgelegd. Tevens heeft eiseres aangegeven dat de bankrekening op verzoek van de - in juni 1992 - overleden moeder van eiseres is geopend.

15. Namens eiseres is gemachtigde met verweerder op 15 oktober 2010 het volgende overeengekomen:

16. Op 9 november 2010 is inzage genomen in het dossier.

17. Met dagtekening 10 november 2010 heeft gemachtigde namens eiseres een brief naar verweerder gestuurd met het verzoek om gemachtigde alle relevante – zowel belastende als ontlastende – stukken ter inzage te verstrekken.

18. Op 11 november 2010 heeft verweerder aan eiseres aangekondigd af te wijken van de aangifte inkomstenbelasting 2008 en over de correctie een vergrijpboete op te leggen. Op dezelfde dag heeft verweerder tevens aangekondigd om navorderingsaanslagen met boete op te leggen voor de inkomstenbelasting over de jaren 1997 tot en met 2007 alsmede de VB over de jaren 1998 tot en met 2000.

19. Verweerder heeft met dagtekening 15 november 2010 als volgt gereageerd op de brief van gemachtigde van 10 november 2010:

20. Op 26 november 2010 heeft verweerder aan eiseres meegedeeld dat eiseres binnenkort de definitieve aanslagen met boete ontvangt.

21. In de periode tussen 31 december 2010 en 31 maart 2011 zijn aan eiseres (navorderings-) aanslagen IB/PVV en VB inclusief heffingsrente en boete opgelegd over de jaren 1997 tot en met 2008. Over het jaar 2009 is een definitieve aanslag IB/PVV opgelegd inclusief heffingsrente.

22. In geschil is of de (navorderings-) aanslagen alsmede de boetebeschikkingen terecht en naar de juiste bedragen zijn opgelegd.

23. Eiseres heeft zich op het standpunt gesteld:

-

dat het inzagerecht als bedoeld in artikel 7:4, tweede lid, van de Awb is geschonden;

-

dat zozeer in strijd is gehandeld met hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht dat de (navorderings-) aanslagen moeten worden vernietigd;

-

dat de navorderingsaanslagen die zijn opgelegd met toepassing van artikel 16, vierde lid, van de AWR moeten worden vernietigd, omdat bij het voorbereiden en vaststellen van die aanslagen, mede gelet op de wijze van verkrijging van de gegevens en de identificatie, niet voldoende voortvarend zou zijn gehandeld;

-

dat de opgelegde boetes moeten worden vernietigd, omdat verweerder niet heeft bewezen dat sprake is van opzet of grove schuld;

-

dat de opgelegde boetes moeten worden vernietigd omdat verweerder het verbod op zelfincriminatie heeft geschonden en de boetes alleen gebaseerd zijn op door eiseres zelf overgelegde gegevens en

-

dat, indien de boetebeschikkingen terecht zijn opgelegd, de boetes moeten worden verminderd in verband met de overschrijding van de redelijke termijn.

24. Verweerder heeft zich - kort gezegd - op het standpunt gesteld:

-

dat geen sprake is van een schending van het inzagerecht;

-

dat geen sprake is van enig handelen dat zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht;

-

dat de belastingaanslagen met voldoende voortvarendheid zijn opgelegd;

-

dat ten aanzien van de boetebeschikkingen voldoende bewezen is dat sprake is van opzet van eiseres en

-

dat het verbod op zelfincriminatie niet aan het opleggen van de boetebeschikkingen in de weg staat.

25. De beschikkingen heffingsrente zijn niet meer in geschil. Bovendien is tussen partijen niet in geschil dat de boetebeschikkingen bij de IB/PVV 1997 en VB 1998 moeten worden vernietigd.

26. Eiseres heeft de rechtbank verzocht om de tipgever als getuige te horen. Naar de rechtbank begrijpt, wenst eiseres de tipgever te horen in verband met de wijze waarop de tipgever aan de gewraakte informatie is gekomen alsmede over het moment waarop de tipgever de informatie die op eiseres betrekking heeft aan de Belastingdienst heeft verstrekt. De rechtbank overweegt hieromtrent als volgt.

27. Nu verweerder ter zitting het standpunt heeft ingenomen dat

- veronderstellenderwijze - ervan uit kan worden gegaan dat de tipgever de informatie op onrechtmatige wijze heeft verkregen, kan de rechtbank een oordeel geven over de bruikbaarheid van het door hem verstrekte bewijsmateriaal. De tipgever hoeft dus niet te worden gehoord omtrent de wijze van verkrijging van de gewraakte informatie. De rechtbank zal hierna onder 31. een oordeel geven over de bruikbaarheid van het bewijsmateriaal.

28. Voorts heeft eiseres gesteld dat zij in verband met het voortvarendheidsvereiste wil kunnen controleren op welk moment de Belastingdienst kon beschikken over de informatie van de tipgever. De rechtbank kan omtrent het voortvarendheidsvereiste echter een oordeel geven, ook zonder dat de tipgever hieromtrent is gehoord. Het oordeel over het voortvarendheidsvereiste volgt hierna onder 32.

29. Nu de rechtbank het horen van de tipgever niet zinvol acht voor de beoordeling van het geschil wijst zij het verzoek van eiseres om de tipgever te doen horen af (zie Hoge Raad 13 maart 2009, ECLI:NL:HR:2009:BH5559 en Hoge Raad 25 september 2015, ECLI:NL:HR:2015:2798).

30. Ten aanzien van haar standpunt dat sprake is van schending van het inzagerecht heeft eiseres aangevoerd dat verweerder bij het verlenen van het inzagerecht met een beroep op artikel 8:29 van de Awb een veelheid aan passages heeft geanonimiseerd, terwijl in een eerdere uitspraak van deze rechtbank is bepaald dat deze passages openbaar moeten worden gemaakt (rechtbank Arnhem 7 februari 2012, ECLI:NL:RBARN:2012:BV2902). De rechtbank overweegt dat de rechtbank in de onderhavige zaak (rechtbank Gelderland 15 januari 2014, ECLI:NL:RBGEL:2014:144) heeft geoordeeld dat verweerder zich terecht heeft beroepen op geheimhouding. Indien en voor zover eiseres het met deze beslissing oneens is, staat hiertegen het middel van hoger beroep open tegelijk met het eventuele hoger beroep tegen de onderhavige uitspraak. Gesteld noch gebleken is dat verweerder meer passages heeft geanonimiseerd dan waarvan de rechtbank in de hiervoor genoemde beslissing de geheimhouding heeft toegewezen. De rechtbank is daarom van oordeel dat verweerder het recht op inzage niet heeft geschonden.

31. Eiseres heeft gesteld dat het van de tipgever verkregen bewijs, waarop het onderzoek van verweerder is gebaseerd, moet worden uitgesloten nu volgens haar sprake is van strafbare feiten ten aanzien van de verkrijging van het bewijs. De tipgever moet zich, naar eiseres stelt, hebben schuldig gemaakt aan diefstal dan wel verduistering (al dan niet in dienstbetrekking) en bovendien aan schending van artikel 273, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht. Verweerder heeft gesteld dat er veronderstellenderwijze vanuit kan worden gegaan dat van deze strafbare feiten sprake is. De rechtbank overweegt voor dat geval dat het enkele feit dat de tipgever strafbare feiten heeft gepleegd niet tot de conclusie kan leiden dat het door hem aangeleverde bewijs niet mag worden gebruikt voor fiscale doeleinden. Het gebruik van deze bewijsmiddelen door de inspecteur is slechts dan niet toegestaan, indien zij zijn verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijke handelende overheid mag worden verwacht dat dit gebruik onder alle omstandigheden ontoelaatbaar moet worden geacht (Hoge Raad 1 juli 1992, ECLI:NL:HR:1992:ZC5028 en Hoge Raad

20 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:643). Het gaat daarom om de vraag of verweerder het verwijt treft dat zijn handelen zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijke handelende overheid mag worden verwacht (het zogenoemde “zozeer-criterium”). Gelet op de ambtsedige verklaring die als B4 tot de gedingstukken behoort, alsmede de considerans in de overeenkomst van 15/16 oktober 2009 acht de rechtbank aannemelijk dat de tipgever zich uit eigen beweging bij de Belastingdienst heeft gemeld en dat hij toen reeds over de gewraakte informatie beschikte. De intentie tot het beschikbaar stellen van de informatie door de tipgever aan de Belastingdienst was dus reeds bij de tipgever aanwezig. De rechtbank heeft geen enkele reden om aan te nemen dat de Staat betrokken is geweest bij het vergaren van de informatie door de tipgever of de tipgever tot dat vergaren heeft uitgelokt. Dat de tipgever achteraf voor zijn informatie betaald is, maakt het voorgaande naar het oordeel van de rechtbank niet anders, nu van het in het vooruitzicht stellen van een betaling voorafgaande aan de informatievergaring op geen enkele wijze is gebleken. Van wetenschap van de Staat omtrent een onrechtmatige verkrijging door de tipgever (waarvan hier slechts veronderstellenderwijze is uitgegaan) is evenmin gebleken. De rechtbank acht het belang van de Belastingdienst bij het achterhalen van zwartspaarders zodanig gerechtvaardigd dat het enkele feit dat de Belastingdienst niet heeft doorgevraagd naar de wijze waarop de tipgever zijn informatie heeft verkregen niet kan leiden tot de conclusie dat jegens eiseres is gehandeld op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht dat het gebruik van de informatie van de tipgever ontoelaatbaar moet worden geacht.

32. Eiseres heeft gesteld dat verweerder ter zake van de navorderingsaanslagen die met gebruikmaking van de verlengde navorderingstermijn zijn opgelegd, niet voortvarend genoeg heeft gehandeld. Eiseres heeft gesteld dat zij niet kan controleren op welk moment de Belastingdienst kon beschikken over de informatie die op haar betrekking heeft. De rechtbank overweegt dat de overeenkomst tussen de tipgever en de Belastingdienst op 15 respectievelijk 16 september 2009 is getekend. Verweerder heeft gesteld dat de informatie pas daarna door de tipgever aan de Belastingdienst is verstrekt. Dit strookt met de verklaring van de gemachtigde van eiseres die ter zitting heeft verklaard dat het de tipgever om het geld te doen was en dat hij het bankgeheim (misschien) niet had geopenbaard als hij niet was betaald. Gelet hierop is aannemelijk dat de tipgever eerst na ondertekening van de overeenkomst de gewraakte informatie beschikbaar heeft gesteld. Eiseres is op 12 oktober 2009 voor het eerst aangeschreven. Vervolgens is er over en weer gecorrespondeerd, waarna verweerder met dagtekening 31 december 2010 de eerste navorderingsaanslagen heeft opgelegd (IB/PVV 1997 en VB 1998). Uiteindelijk hebben de laatste navorderingsaanslagen een dagtekening van 31 maart 2011 gekregen. De rechtbank is van oordeel dat uit de gedingstukken genoegzaam blijkt dat verweerder op geen enkel moment langer dan zes maanden heeft stilgezeten en dus dat het tijdsverloop vanaf de ontvangst van de inlichtingen van de tipgever tot aan het opleggen van de navorderingsaanslagen niet te lang is geweest. Zelfs indien zou worden aangenomen dat de voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst door de tipgever overhandigde informatie op 30 maart 2009 op eiseres zag, is naar het oordeel van de rechtbank geen sprake van schending van het voortvarendheidsvereiste, gelet op de noodzaak om vast te stellen of de informatie betrouwbaar was en de zorgvuldigheid die daarbij betracht moest worden. Van onnodig stilzitten van de zijde van verweerder is geen sprake. Nu de rechtbank van oordeel is dat verweerder voortvarend genoeg heeft gehandeld, is er geen reden de navorderingsaanslagen te vernietigen.