Rechtbank Gelderland, 24-02-2020, ECLI:NL:RBGEL:2020:1177, AWB - 17 _ 6182

Als gevolg van deze toerekening komt het belang van belanghebbende bij deze procedure te vervallen. (…) Door de gekozen toerekening worden de in het geschil zijnde correcties aan de partner van belanghebbende toegerekend én de overige correcties waarvoor vergrijpboetes zijn opgelegd. (…)

11. Bij brief van 20 december 2019 heeft de gemachtigde aan de rechtbank bevestigd dat geen geschilpunt meer resteert. Wel wenst eiser een proceskostenvergoeding.

12. Bij brief van 24 december 2019 heeft verweerder te kennen gegeven dat de toerekening van de gemeenschappelijke inkomensbestanddelen op grond van de wettelijke regeling niet kan worden gewijzigd, omdat eiser en [persoon J] niet hebben gekozen voor fiscaal partnerschap voordat de aanslagen IB/PVV 2010 onherroepelijk vaststonden. Verweerder wenst de inkomensbestanddelen alsnog in aanmerking te nemen bij eiser.

13. In geschil is of verweerder in de brief van 19 november 2019 een toezegging heeft gedaan waaraan hij is gebonden. Daarbij is in geschil of eiser en [persoon J] een geldige keuze voor fiscaal partnerschap hebben gedaan, of de toezegging van verweerder in strijd met de wet is en of eiser hieraan vertrouwen heeft kunnen ontlenen. Ook heeft eiser de stelling ingenomen dat verweerder zijn standpunt over de juistheid van de navorderingsaanslag ondubbelzinnig heeft prijsgegeven. Voor zover verweerder nog terug kan komen op hetgeen hij heeft vermeld in de brief van 19 november 2019, zijn alleen een deel van de correctie van het inkomen uit aanmerkelijk belang, de daarmee samenhangende heffingsrente en de boete in geschil.

14. Op grond van artikel 1.2, eerste lid, van de Wet inkomstenbelasting 2001 (tekst 2010, hierna: Wet IB 2001) wordt onder partner onder meer verstaan de ongehuwde meerderjarige die met de ongehuwde meerderjarige belastingplichtige in het kalenderjaar gedurende meer dan zes maanden onafgebroken een gezamenlijke huishouding voert en gedurende die tijd op hetzelfde woonadres als de belastingplichtige staat ingeschreven in de basisadministratie persoonsgegevens, en samen en uitsluitend met de belastingplichtige voor het kalenderjaar kiest voor kwalificatie als partner.

15. Op grond van artikel 1.3, eerste lid, van de Wet IB 2001 dient de gezamenlijke keuze voor de kwalificatie als partner te worden gemaakt bij verzoeken in verband met voorlopige teruggaaf of bij aangifte.

16. Hoewel geen van beide partijen hierover iets heeft gesteld, zal de rechtbank er veronderstellenderwijs van uitgaan dat eiser en [persoon J] over 2010 geen voorlopige teruggaaf hebben gevraagd, althans dat zij daarbij niet de keuze hebben gemaakt te kwalificeren als partner. In dat geval zou immers het door verweerder gesignaleerde probleem zich niet voordoen.

17. De eerste vraag die de rechtbank zal beantwoorden, is of verweerder inhoudelijk een juist standpunt inneemt over de wijze en het moment waarop een keuze voor fiscaal partnerschap mogelijk is. Eiser is van mening dat alsnog een keuze voor fiscaal partnerschap mogelijk is ter zake van de navorderingsaanslag, omdat de desbetreffende vermogensbestanddelen niet eerder in de heffing zijn betrokken. De rechtbank volgt die redenering niet. Eiser heeft primair aangevoerd dat de keuze bij aangifte is gemaakt. Dat is echter onjuist. Er is niet tijdig aangifte gedaan ter zake van de IB/PVV 2010. Er zijn immers ambtshalve aanslagen opgelegd aan eiser en [persoon J] . Pas na afloop van de bezwaartermijn is alsnog aangifte gedaan. Hiermee kon verweerder bij het vaststellen van de aanslagen dus geen rekening houden.¹ Ten tijde van de indiening van de aangifte, en dus de keuze voor fiscaal partnerschap, stonden de ambtshalve opgelegde aanslagen IB/PVV 2010 van eiser en [persoon J] al onherroepelijk vast. Een keuze kan op dat moment niet meer gemaakt worden. Dit volgt uit het arrest van de Hoge Raad van 28 april 2006, ECLI:NL:HR:2006:AU3582. De feiten in die zaak waren weliswaar anders, maar de regel uit dat arrest is ook hier van toepassing.

18. Gelet op het voorgaande heeft verweerder in de brief van 19 november 2019 toegezegd mee te zullen werken aan iets wat wettelijk niet mogelijk was. De vraag die de rechtbank dient te beantwoorden is of eiser hieraan niettemin vertrouwen heeft kunnen ontlenen dat de navorderingsaanslag zou worden verminderd.

19. Verweerder heeft aangevoerd dat eiser geen vertrouwen aan de brief van 19 november 2019 heeft kunnen ontlenen, omdat verweerder is uitgegaan van een onjuiste voorstelling van zaken, dat eiser daarmee bekend was, en dat de wet in de weg staat aan uitvoering van hetgeen in de brief is vermeld.

20. De rechtbank is van oordeel dat eiser wel degelijk gerechtvaardigd vertrouwen aan de brief van 19 november 2019 heeft kunnen ontlenen. Zoals volgt uit wat hiervoor is overwogen, is de toezegging van verweerder in strijd met de wet. Dat enkele feit maakt niet dat geen vertrouwen kan zijn gewekt. Onder omstandigheden kan strikte toepassing van de wet zodanig in strijd komen met het vertrouwensbeginsel dat die toepassing achterwege dient te blijven.²

21. Naar het oordeel van de rechtbank is de toezegging niet evident in strijd met de wet. Dit volgt al uit het feit dat verweerder zelf bij de ambtshalve opgelegde aanslagen het inkomen uit sparen en beleggen bij helfte heeft gedeeld, hoewel uit de berekening die is gevoegd bij de aanslag op naam van [persoon J] volgt dat het saldo van de banktegoeden van eiser (gemiddeld over 1 januari en 31 december 2010) aanzienlijk hoger was dan dat van [persoon J] . Ook verweerder is er toen klaarblijkelijk van uitgegaan dat zij fiscaal partner waren.

22. Daar komt bij dat eiser in zijn verzoek van 20 juni 2019 aan verweerder geen onjuiste informatie heeft verstrekt. In brieven van 27 november 2018 en 14 maart 2019 heeft eiser voor andere jaren een toedeling van de gemeenschappelijke inkomensbestanddelen in box 2 (inkomen uit aanmerkelijk belang) verzocht tussen hem en [persoon J] . In dat kader spreekt de gemachtigde van eiser in de brief van 20 juni 2019 over “zijn fiscaal partner”. Niet is gesteld dat dit (voor die jaren) onjuist is. Vervolgens schrijft de gemachtigde in die brief:

23. Bovendien heeft verweerder in zijn reactie aan eiser van 17 juli 2019 kenbaar gemaakt dat hij zorgvuldig naar het verzoek zal kijken en pas zal beslissen als hij de benodigde informatie omtrent de relevante feiten en de af te wegen belangen heeft vergaard. Gelet op de verstreken tijd tot de beslissing op 19 november 2019 mocht eiser erop vertrouwen dat verweerder daadwerkelijk het benodigde onderzoek had gedaan en tot een definitief standpunt was gekomen. Voor zover verweerder is uitgegaan van verkeerde informatie, hoefde eiser dat niet te begrijpen en is dat ook niet veroorzaakt door eiser.

24. Het standpunt in de brief van verweerder van 19 november 2019 is ondubbelzinnig. Verweerder heeft met de toezegging dat door de gekozen toerekening de correcties aan [persoon J] worden toegerekend, het vertrouwen gewekt dat de navorderingsaanslag zou worden verminderd. Eiser heeft er ook blijk van gegeven dat hij hiervan uitging, gelet op de brief van de gemachtigde van 20 december 2019. Zeker na dat moment was er voor verweerder geen weg meer terug, omdat vaststaat dat eiser uiterlijk op dat moment op de hoogte was van het standpunt van verweerder. Op 24 december 2019 was verweerder dus gehouden aan de toezegging.

25. Gelet op het voorgaande slaagt het beroep op gewekt vertrouwen. De navorderingsaanslag dient te worden verminderd door vermindering van het belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang en het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen tot nihil. De beschikking heffingsrente en de boetebeschikking dienen te worden vernietigd. De rechtbank onderkent dat dit er per saldo toe leidt dat het totale belastbare inkomen lager wordt vastgesteld dan in de primitieve aanslag doordat verweerder het belastbaar inkomen uit werk en woning in de navorderingsaanslag lager heeft vastgesteld dan in de primitieve aanslag. Dat heeft voor een groot deel te maken met de aftrek van rente voor de eigen woning en daarnaast met enkele kleine correcties. Deze posten zijn tussen partijen niet in geschil.

26. Eiser heeft om een integrale proceskostenvergoeding gevraagd. Verweerder stelt zich op het standpunt dat eiser helemaal geen recht heeft op een vergoeding, omdat de keuze van toerekening van de inkomsten aan [persoon J] pas in de beroepsfase heeft plaatsgevonden, in de bezwaarfase geen sprake is van een fout van verweerder en de noodzaak tot het instellen van beroep uitsluitend voortvloeit uit het handelen van eiser.

27. Aangezien de rechtbank niet aan een inhoudelijke beoordeling van de correctie toekomt, en het beroep gegrond is vanwege de keuze alsnog de gezamenlijke inkomensbestanddelen aan [persoon J] toe te rekenen, heeft eiser geen recht op vergoeding van de kosten in de bezwaarfase. Die worden immers slechts vergoed als sprake is van een aan verweerder toe te rekenen onrechtmatigheid. Voor de beroepsfase geldt als hoofdregel dat de proceskosten worden vergoed. Een uitzondering geldt als het uitsluitend aan het handelen van de belanghebbende te wijten is dat beroep nodig is.³ Deze uitzondering dient te worden gelezen in de sleutel van het vereiste dat kosten in redelijkheid moeten zijn gemaakt. De rechtbank deelt als uitgangspunt de visie van verweerder dat als het instellen van beroep alleen zou voortvloeien uit het feit dat eiser niet eerder heeft verzocht de gezamenlijke inkomensbestanddelen aan [persoon J] toe te rekenen er geen redenen zouden zijn voor toekenning van een proceskostenvergoeding. Het verloop van de procedure is echter mede afhankelijk geweest van de wisselende standpunten van verweerder. Als de discussie op dezelfde wijze in de bezwaarfase was gevoerd, is het aannemelijk dat verweerder het bezwaar ongegrond had verklaard en dat eiser terecht in beroep was gekomen. Daarom kan niet gezegd worden dat het uitsluitend aan het handelen van eiser te wijten is dat er beroep is ingesteld en zal de rechtbank voor de beroepsfase wel een vergoeding toekennen. Zij ziet daarbij geen aanleiding af te wijken van de uitgangspunten van het Besluit proceskosten bestuursrecht. Naar het oordeel van de rechtbank is geen sprake van tegen beter weten in handelen of anderszins zodanig onzorgvuldig handelen door verweerder dat dit een hogere dan de forfaitaire vergoeding rechtvaardigt.

28. Gezien het voorgaande stelt de rechtbank de kosten voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 1.050 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 525 en een wegingsfactor 1). Van overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten is de rechtbank niet gebleken.