Rechtbank Gelderland, 08-12-2020, ECLI:NL:RBGEL:2020:6449, AWB 18/2292, 18/2293, 18/2912 en 18/3955

1. Eiseres is een fiscale eenheid voor de omzetbelasting die bestaat uit [bedrijf X] B.V. ( [bedrijf X] ) en [bedrijf Y] B.V. ( [bedrijf Y] ). [bedrijf X] is 100 procent aandeelhouder en bestuurder van [bedrijf Y] , en van de vennootschappen [bedrijf Y1] B.V. en [bedrijf Y2] B.V. Alle aandelen van [bedrijf X] zijn in handen van [stichting Z] (de Stichting). De certificaten daarvan zijn in handen van [persoon C] , tevens statutaire en feitelijke bestuurder van de Stichting. [persoon C] is tevens de enige bestuurder van [bedrijf X] .

2. Verweerder heeft op 13 maart 2012 bij eiseres een boekenonderzoek aangekondigd naar de aangiften omzetbelasting voor de jaren 2008 tot en met 2011. Omdat eiseres volgens verweerder geen medewerking heeft verleend aan het boekenonderzoek, heeft verweerder op 23 november 2012 informatiebeschikkingen afgegeven aan eiseres en aan de vennootschappen die onderdeel uitmaken van de fiscale eenheid.

3. De FIOD heeft in 2013 een onderzoek ingesteld en daarbij de administratie in beslag genomen.

4. Ter behoud van rechten heeft verweerder met dagtekening 24 december 2014 de naheffingsaanslag 2009 opgelegd.

5. Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft in hoger beroep¹ de aan eiseres opgelegde informatiebeschikking vernietigd voor wat betreft de heffing van omzetbelasting voor het jaar 2009 en deze voor het overige gehandhaafd. Aan eiseres is een termijn van twee maanden na het onherroepelijk worden van de uitspraak verleend om alsnog aan de uit de (gewijzigde) informatiebeschikking voortvloeiende verplichting te voldoen.

6. Verweerder heeft vervolgens via de FIOD inzage gekregen in de administratie van eiseres en onderzoek verricht. Bij brief van 28 maart 2017 heeft verweerder een concept controlerapport aan eiseres aangeboden en haar in de gelegenheid gesteld binnen drie weken hierop te reageren. Omdat een reactie uitbleef heeft verweerder bij brief van 26 april 2017 aangekondigd over te gaan tot het opleggen van de naheffingsaanslagen.

7. Met dagtekening 30 juni 2017 heeft verweerder de naheffingsaanslagen 2011 en 2012-2013 opgelegd. Met dagtekening 20 oktober 2017 heeft verweerder de naheffingsaanslag 2008-2010 opgelegd.

8. Eiseres heeft bezwaarschriften ingediend tegen de naheffingsaanslagen. In de bezwaarschriften is vermeld dat eiseres zich niet kan verenigen met de hoogte van de naheffingsaanslagen en dat eiseres verzoekt om te worden gehoord.

9. Met brieven van 13 september 2017 heeft verweerder eiseres in de gelegenheid gesteld de bezwaren tegen de naheffingsaanslagen 2011 en 2012-2013 nader te motiveren. Met brieven van 17 oktober 2017 heeft verweerder herinneringen gestuurd.

10. Eiseres heeft in een brief van 27 oktober 2017 het volgende aan verweerder geschreven:

11. In een brief van 21 november 2017 heeft verweerder een voornemen voor het doen van een uitspraak op bezwaar met betrekking tot de naheffingsaanslagen 2011 en 2012-2013 aan eiseres gezonden. In deze brief heeft verweerder drie data in december 2017 voorgesteld om eiseres te horen.

12. In een brief van 28 november 2017 heeft eiseres aan verweerder gemeld dat zij zeker gehoord wil worden, maar pas een afspraak kan worden gepland in januari 2018 vanwege een operatie in het ziekenhuis.

13. In een brief van 5 december 2017 heeft verweerder drie data in januari 2018 voorgesteld om eiseres te horen met betrekking tot de naheffingsaanslagen 2009, 2011 en 2012-2013.

14. Met een brief van 15 december 2017 heeft verweerder eiseres verzocht het bezwaar tegen de naheffingsaanslag 2008-2010 nader te motiveren. Met een brief van 16 januari 2018 heeft verweerder een herinnering verstuurd.

15. In een brief van 30 januari 2018 heeft verweerder drie nieuwe data in februari 2018 voorgesteld om eiseres te horen met betrekking tot de naheffingsaanslagen 2009, 2011 en 2012-2013. Verweerder verzocht eiseres daarin om vóór 8 februari 2018 te reageren.

16. Eiseres heeft in een brief van 12 februari 2018 het volgende aan verweerder geschreven:

17. Met een brief van 14 februari 2018 heeft verweerder een voornemen voor het doen van een uitspraak op bezwaar met betrekking tot de naheffingsaanslag 2008-2010 aan eiseres gezonden. In deze brief heeft verweerder drie data genoemd om eiseres te horen, te weten op 9, 13 of 14 maart 2018. Verweerder heeft hierbij aangegeven dat als hij geen reactie verneemt, hij één van deze data definitief inplant.

18. In een brief van 21 februari 2018 heeft verweerder met betrekking tot de naheffingsaanslagen 2009, 2011 en 2012-2013 geschreven:

19. Met een brief van 29 februari 2018 heeft verweerder een herinnering met betrekking tot de naheffingsaanslag 2008-2010 aan eiseres gezonden, waarin hij eiseres heeft uitgenodigd om te worden gehoord op 13 maart 2018 om 13:00 uur. Eiseres is daar niet verschenen.

20. In een brief van 2 maart 2018, door verweerder ontvangen op 6 maart 2018, schreef eiseres:

21. Met brieven van 6 maart 2018 (2011, 2012-2013) en 11 april 2018 (2009) heeft verweerder zijn motivering van de uitspraken op bezwaar aan eiseres toegezonden.

22. Verweerder schreef in een brief van 20 maart 2018 aan eiseres:

23. In geschil is of verweerder uitspraak op bezwaar heeft gedaan voor 2008-2010, of eiseres ten onrechte niet is gehoord en of zij door het niet horen is benadeeld. Ook is in geschil of de naheffingsaanslagen te hoog zijn vastgesteld.

24. Eiseres heeft zich onder meer op het standpunt gesteld dat verweerder geen uitspraak op bezwaar heeft gedaan met betrekking tot de naheffingsaanslag 2008-2010, omdat het aanslagnummer in de uitspraak op bezwaar onjuist is.

25. Deze beroepsgrond slaagt niet. In de uitspraak op bezwaar met betrekking tot de naheffingsaanslag 2008-2010 van 13 april 2018 is op de achterzijde van de uitspraak het aanslagnummer van de naheffingsaanslag 2008-2010 vermeld. Dit nummer komt overeen met het aanslagnummer dat is vermeld op het aanslagbiljet van deze naheffingsaanslag. De stelling van eiseres mist daarom feitelijke grondslag. Verweerder heeft met betrekking tot de naheffingsaanslag 2008-2010 dus wel degelijk op geldige wijze uitspraak op bezwaar gedaan.

26. Eiseres stelt zich op het standpunt dat zij niet in de gelegenheid is gesteld om te worden gehoord en dat zij hierdoor is benadeeld. Volgens eiseres hadden onduidelijkheden bij een hoorzitting kunnen worden opgelost en zij verzoekt de zaken terug te wijzen naar verweerder.

27. Verweerder stelt zich op het standpunt dat hem niet kan worden verweten dat eiseres niet is gehoord. Vanaf november 2017 heeft verweerder herhaaldelijk geprobeerd een hoorgesprek te plannen en eiseres is voldoende in de gelegenheid gesteld om de bezwaren mondeling toe te lichten, aldus verweerder. Eiseres is volgens verweerder niet in haar belangen geschaad.

28. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder de hoorplicht geschonden. De rechtbank licht dit als volgt toe.

29. De rechtbank stelt voorop dat verweerder niet kon afzien van het horen omdat de bezwaren kennelijk ongegrond waren. Alhoewel in de bezwaarschriften alleen is vermeld dat eiseres zich niet kan verenigen met de hoogte van de naheffingsaanslagen en de naheffingsaanslagen niet overeenkomen met het grootboek, volgt uit de bezwaarschriften zelf niet dat de bezwaren ongegrond zijn en dat hierover redelijkerwijs geen twijfel mogelijk is.² Eiseres heeft in haar bezwaarschriften verzocht om te worden gehoord. Verweerder diende eiseres daarom in beginsel te horen voordat hij uitspraak op bezwaar deed.

30. Verweerder heeft met betrekking tot de naheffingsaanslagen 2009, 2011 en 2012-2013 diverse keren geprobeerd een afspraak te maken. Maar verweerder heeft eiseres met betrekking tot deze naheffingsaanslagen niet concreet, dat wil zeggen onder vaststelling van plaats en tijd, uitgenodigd om te worden gehoord.³ In de brief van 12 februari 2018, en nogmaals in de brief van 2 maart 2018, heeft eiseres aan verweerder kenbaar gemaakt dat zij een nieuwe adviseur had ingeschakeld en dat zij vanaf 26 maart 2018 een afspraak kon plannen. Eiseres is, zo is ter zitting gebleken, daadwerkelijk bijgestaan door advocaat Van der Hulle in het hoger beroep tegen de aan haar opgelegde informatiebeschikking en advocaat Vermeij heeft de gemachtigde van eiseres daarna bijgestaan in een strafzaak in verband met het opzettelijk indienen van onjuiste aangiften omzetbelasting van eiseres. De rechtbank acht de verklaring van eiseres dat Vermeij ook bijstand zou verlenen in de bezwaarprocedure tegen de naheffingsaanslagen daarom aannemelijk. Het inschakelen van een (nieuwe) adviseur kan een gewichtige reden zijn die aanleiding geeft om een afspraak voor een hoorgesprek uit te stellen, omdat een (nieuwe) adviseur enige tijd moet worden gegund om zich in te lezen. Verweerder is hier ten onrechte ongemotiveerd aan voorbij gegaan. In de brief van 21 februari 2018 stelde verweerder wel nieuwe data voor om eiseres te horen, maar deze waren gelegen vóór 26 maart 2018. Het was verweerder op dat moment bekend dat eiseres voor het hoorgesprek pas vanaf 26 maart 2018 kon worden bijgestaan door de nieuwe adviseur. Ook het herhaalde verzoek van eiseres in de brief van 2 maart 2018 heeft verweerder ongemotiveerd naast zich neergelegd. De enkele omstandigheid dat verweerder herhaaldelijk datavoorstellen had gedaan om eiseres te horen, leidt niet tot een ander oordeel, ook omdat eiseres gemotiveerd tegenvoorstellen heeft gedaan.

31. Met betrekking tot de naheffingsaanslag 2008-2010 is dit niet anders. Verweerder heeft eiseres in de brief van 29 februari 2018 concreet uitgenodigd om te worden gehoord op 13 maart 2018. Maar verweerder had op dit moment al de brief van 12 februari 2018 van eiseres ontvangen (waarin de wijziging van adviseur werd aangekondigd en de mogelijkheid om in de week van 26 maart 2018 met bijstand van die adviseur gehoord te worden). Verweerder had deze brief van 12 februari 2018 ook in verband moeten brengen met het bezwaar tegen de naheffingsaanslag 2008-2010, omdat in de brief wordt verwezen naar eiseres en niet naar specifieke bezwaarschriften van eiseres. Dat de brief van 12 februari 2018 een reactie is op de brief van verweerder van 30 januari 2018 doet daar niet aan af. Daar komt bij dat eiseres met de brief van 2 maart 2018 nogmaals duidelijk heeft aangegeven dat zij pas vanaf 26 maart 2018 een afspraak kon plannen. De rechtbank neemt daarom aan dat eiseres met deze twee brieven vooraf en onder opgaaf van (gewichtige) redenen aan verweerder kenbaar heeft gemaakt dat zij op 13 maart 2018 niet kon. Verweerder kon er daarom niet van uitgaan dat eiseres niet gehoord zou willen worden.⁴ Verweerder heeft het belang van eiseres dat zij had om haar nieuwe adviseur de gelegenheid te geven zich in te lezen, ten onrechte ongemotiveerd ter zijde geschoven.

32. Aan de schending van de hoorplicht kan niet met toepassing van artikel 6:22 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) worden voorbij gegaan, omdat eiseres en verweerder van mening verschillen over de van belang zijnde feiten.⁵ De inhoudelijke geschilpunten zien immers met name op de vraag of eiseres recht op aftrek van voorbelasting heeft. Verweerder stelt zich daarbij op het standpunt dat eiseres geen recht op aftrek toekomt, onder meer omdat de daarvoor benodigde facturen ontbreken, terwijl eiseres aanvoert dat zij wel degelijk over facturen beschikt.

33. De rechtbank acht vernietiging van de uitspraken op bezwaar en terugwijzing van de zaken naar de bezwaarfase in dit geval niet aangewezen, omdat de zaken al zo oud zijn en terugwijzing een nog grotere vertraging zou opleveren. Verweerder krijgt daarom met toepassing van artikel 8:51a van de Awb, de zogenoemde bestuurlijke lus, de mogelijkheid om het gebrek, de schending van de hoorplicht, te herstellen. Verweerder krijgt de gelegenheid om binnen acht weken na verzending van deze tussenuitspraak eiseres te horen. Eiseres heeft met verweerder op de zitting een afspraak gemaakt om te worden gehoord op 9 december 2020 om 10.00 uur. In verband met de coronamaatregelen zal de hoorzitting in beginsel plaatsvinden via beeldbellen, tenzij verweerder toestemming krijgt om een fysieke hoorzitting te houden. Eiseres draagt ervoor zorg dat verweerder uiterlijk één week voorafgaand aan de hoorzitting de nadere stukken heeft ontvangen die eiseres van belang acht, waaronder met name facturen waaruit het recht op aftrek blijkt. Mocht het hoorgesprek niet plaatsvinden op de geplande dag, dan dient verweerder dit binnen één week na 9 december 2020 aan de rechtbank mede te delen en zo spoedig mogelijk (maar in elk geval binnen acht weken na deze uitspraken) een nieuwe datum voor het hoorgesprek te plannen.

34. Binnen vier weken na het hoorgesprek zullen beide partijen de rechtbank schriftelijk dienen te informeren over de stand van zaken (de zogenaamde zienswijzen als bedoeld in artikel 8:51b van de Awb). Met name is van belang dat partijen de uitkomsten van het hoorgesprek op hun standpunten duidelijk weergeven. Daarna zal de rechtbank beoordelen op welke wijze de beroepen verder worden behandeld.