Rechtbank Gelderland, 02-12-2020, ECLI:NL:RBGEL:2020:6505, AWB - 19 _ 6815

3.3.2.

De jaarlijkse uitkering die uit de lijfrenteverplichting voortvloeit leidt tot een persoonsgebonden aftrekpost in de zin van artikel 6.1 van de Wet. Een dergelijke aftrekpost is een door de wetgever geschapen faciliteit voor persoonlijke uitgaven. Die aftrekpost houdt geen verband met de verwerving van inkomen door de belastingplichtige en kan als zodanig ook niet worden gerekend tot diens inkomen uit werk en woning (of uit aanmerkelijk belang). Zij is naar de bedoeling van de wetgever "niet-box gebonden" (zie de wetsgeschiedenis geciteerd in onderdeel 3.6 van de conclusie van de Advocaat-Generaal).

3.3.3.

Uit het voorgaande volgt dat een dergelijke uitkering geen (negatief) voordeel is dat een bestanddeel vormt van het belastbare inkomen uit werk en woning (of uit aanmerkelijk belang). Hetzelfde geldt voor de verplichting tot het doen van dergelijke uitkeringen. Het bepaalde in artikel 2.14, lid 1, van de Wet staat er derhalve niet aan in de weg deze verplichting aan te merken als schuld in de zin van artikel 5.3 van de Wet.

3.3.4.

Uit het vorenoverwogene volgt bovendien dat een verplichting tot het doen van periodieke uitkeringen niet kan worden aangemerkt als een vermogensbestanddeel dat bij de schuldenaar inkomen genereert als bedoeld in artikel 2.14, lid 2, van de Wet. De lijfrenteverplichting vormt ook geen schuld die betrekking heeft op vermogensbestanddelen die bij de schuldenaar wel dergelijk inkomen genereren.

3.4.

Nu evenmin enige bepaling in hoofdstuk 5 van de Wet daaraan in de weg staat, kan de lijfrenteverplichting in aanmerking worden genomen bij de bepaling van belanghebbendes belastbare inkomen uit sparen en beleggen. Het middel komt derhalve terecht op tegen het andersluidende oordeel van de Rechtbank.”

18. De Hoge Raad redeneert in het arrest van 2009 vanuit de rangorderegeling van artikel 2.14 van de Wet IB 2001. Daaruit volgt dat schulden die niet in aanmerking moeten worden genomen in box 1 of in box 2, schulden zijn in de zin van artikel 5.3, derde lid, van de Wet IB 2001 (box 3). In het arrest van 2 februari 2018 wordt verwezen naar de regel die in het arrest van 27 februari 2009 is gegeven, zodat ervan kan worden uitgegaan dat die regel in elk geval sinds 2009 gold. Indien die regel wordt toegepast op de renteswap die in de zaak van eiser aan de orde is, dan is deze renteswap een schuld die in box 3 kan worden meegenomen. Het gaat immers om een verplichting met een waarde in het economisch verkeer en deze verplichting dient niet in box 1 of in box 2 in aanmerking te worden genomen. Tot het arrest van 2018 meende de Belastingdienst weliswaar dat renteswaps niet in box 3 als schuld konden worden opgenomen, maar dat neemt niet weg dat de wet en de uitleg in het arrest van 2009 al wel bestonden voordat de aanslag werd vastgesteld. De rechtbank is daarom van oordeel dat de onjuistheid van de aanslag niet voortvloeit uit het arrest van de Hoge Raad van 2 februari 2018, maar uit de tekst van de wet, in combinatie met de regel uit het arrest van de Hoge Raad van 27 februari 2009. Het arrest van 2 februari 2018 is alleen een verduidelijking van de eerdere jurisprudentie en dat levert geen nieuwe jurisprudentie op in de zin van art. 45aa van de URIB.

19. Gelet op het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat verweerder het verzoek om ambtshalve vermindering onterecht heeft afgewezen.

20. Verweerder heeft verzocht de zaak in dat geval terug te wijzen om nader te kunnen toetsen of en tot welk bedrag de aanslag te hoog is vastgesteld. Los van het feit dat eiser geen terugwijzing wil, is dit naar het oordeel van de rechtbank niet nodig, omdat verweerder genoeg mogelijkheden had om via een conclusie van dupliek en/of op zitting te reageren op eisers conclusie van repliek.

21. Voor wat betreft de stelling van verweerder dat de renteswap op 1 januari 2013 geen negatieve waarde kan hebben, omdat eiser de overeenkomst met de [naam bank] vrijwillig heeft verlengd, overweegt de rechtbank als volgt. In de brief van 26 juli 2012 met als onderwerp ‘Bevestiging van de verlenging van een [rente] ’ staat dat de bank van haar recht gebruik heeft gemaakt om de einddatum te verlengen van 1 mei 2012 naar 1 mei 2017. De rechtbank acht mede op basis van de tekst van deze brief aannemelijk dat de verlenging een eenzijdige beslissing van de bank is geweest, zoals eiser heeft aangevoerd, ook omdat de variabele rente toen al veel lager was dan de vaste rente. Het is volstrekt helder dat deze verlenging zeer ongunstig voor eiser uitpakte. De geloofwaardige verklaring van de gemachtigde ter zitting maakt dat de rechtbank ervan overtuigd is dat zijn cliënten niets te kiezen hadden. De stelling van verweerder faalt daarom. De renteswap had wel degelijk een negatieve waarde op 1 januari 2013.

22. Volgens eiser bedroeg de contante waarde van de renteswap (het derivaat) per 31 december 2012 negatief € 686.389. Verweerder staat een andere berekening voor die op negatief € 155.600 uitkomt. Eiser heeft in zijn conclusie van repliek, door overlegging van de e-mails van de [naam bank] , gemotiveerd gesteld dat de waarde van negatief € 686.389 de juiste contante waarde was. Verweerder heeft ter zitting erkend dat dit weliswaar de contante waarde was, maar hij heeft de hoogte betwist. De rechtbank acht de waarde van negatief € 686.389 aannemelijk, omdat verweerder gelet op de door eiser gelegde stukken van de [naam bank] onvoldoende heeft aangevoerd.

23. Verweerder stelt verder dat er sprake is van een vorderingsrecht in box 3 in verband met het uniform herstelkader rentederivaten. Naar het oordeel van de rechtbank was op 1 januari 2013 nog niet duidelijk dat eiser samen met zijn broer een vorderingsrecht op de bank had in verband met schadevergoeding. Pas op zijn vroegst vanaf maart 2016, toen het uniform herstelkader derivaten bekend werd, was duidelijk dat eiser en zijn broer een vorderingsrecht hadden. Verweerder heeft aangevoerd dat een eventueel vorderingsrecht toch al in 2013 in box 3 moet worden opgenomen, vanwege de omstandigheid dat de schade zijn grondslag vindt in het afsluiten van het product waarbij onjuiste inlichtingen zijn gegeven. De rechtbank wijst dit betoog af, omdat bij het afsluiten van het product nog niet duidelijk was dat schade zou worden geleden en ook niet dat er later een regeling zou komen waarbij de schade vergoed zou worden. Met het vorderingsrecht behoeft bij de ambtshalve vermindering van de aanslag IB/PVV 2013 derhalve geen rekening te worden gehouden.

24. Gelet op het voorgaande dient het beroep gegrond te worden verklaard. De rechtbank zal het box 3 inkomen op nul vaststellen.

25. De rechtbank vindt aanleiding verweerder te veroordelen in de kosten die eiser in verband met de behandeling van het bezwaar en het beroep redelijkerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op afgerond € 787 (1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift met een waarde per punt van € 261 en een wegingsfactor 1, 1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 0,5 punt voor de conclusie van repliek en 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 525 en een wegingsfactor 1, gedeeld door twee vanwege de samenhang met de zaak van de echtgenote van eiser). Van overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten is de rechtbank niet gebleken.