Rechtbank Gelderland, 25-10-2021, ECLI:NL:RBGEL:2021:5705, AWB - 18 _ 3696

1. Eiseres drijft een autohandel. In februari 2018 heeft eiseres zestien auto’s (de auto’s) ingeschreven en geregistreerd in het Nederlandse kentekenregister. De auto’s hebben een eerste datum van toelating in het buitenland in 2017. Op aangifte is voor de auto’s een totaalbedrag van € 39.209 aan BPM voldaan naar het tarief van 2018.

2. Op 5 maart 2018 heeft eiseres bezwaar gemaakt tegen de voldoeningen op aangifte. Zij heeft verzocht om teruggave van een bedrag van € 4.374 aan BPM wegens toepassing van het tarief van 2017, te vermeerderen met rente. Op 23 mei 2018 heeft een hoorgesprek plaatsgevonden. Bij uitspraak op bezwaar is het bezwaar ongegrond verklaard.

3. In de beroepsfase zijn de inkoopfacturen van de auto’s overgelegd. De facturen hebben alle een zogenoemde Rechnungsdatum in 2017. Bij twee facturen is de Rechnungsdatum met pen gewijzigd in een datum in 2018. Het Nederlandse kenteken is met dezelfde pen op die factuur gezet. Op alle facturen staat de opmerking “Liefer-Leistungsdatum = Rechnungsdatum”. Op alle facturen worden het vervoerstype en het VIN-nummer van dat voertuig vermeld.

4. In geschil is of eiseres op grond van artikel 16a van de Wet op de belasting van personenauto's en motorrijwielen 1992 (Wet BPM) het tarief 2017 mag toepassen op de auto's die als nieuw zijn aan te merken.

5. Daarnaast is in geschil of eiseres in geval van een teruggaaf recht heeft op vergoeding van rente over het te veel betaalde bedrag aan BPM.

6. Eiseres heeft verzocht om vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn.

7. Eiseres stelt zich op het standpunt dat in dit geval voor alle auto's in 2017 kentekens zijn afgegeven in een andere lidstaat en dat de tenaamstelling in Nederland heeft plaatsgevonden in de eerste twee maanden van 2018 en dat daarom is voldaan aan de voorwaarden van artikel 16a van de Wet BPM voor toepassing van het lagere tarief van 2017. Eiseres heeft in dit verband erop gewezen dat vergelijkbare nieuwe auto's worden geïmporteerd waarbij de importeur de auto's op grond van versnelde inschrijving preregistreert bij de RDW. Hiermee kan een nieuwe auto al worden geregisteerd zonder tenaamstelling en nog voordat de auto fysiek in Nederland is aangekomen. In die gevallen maakt de importeur wel aanspraak op het voorgaande tarief.

8. Verweerder heeft gesteld dat eiseres niet aan de in artikel 16a van de Wet BPM gestelde voorwaarde voldoet dat de auto's vóór de tariefsverhoging in het Nederlands kentekenregister waren geregistreerd. Daardoor verschilt het geval van eiseres met de gevallen waarin gebruik is gemaakt van preregistratie. Volgens verweerder moet in dit geval daarom worden vergeleken met referentieauto's die in 2018 zijn geregistreerd en tenaamgesteld en is er dus geen sprake van een ongelijke behandeling.

9. In artikel 110 van het VWEU is bepaald dat de lidstaten op producten van de overige lidstaten, al dan niet rechtstreeks, geen hogere binnenlandse belastingen heffen van welke aard ook dan die welke, al dan niet rechtstreeks, op gelijksoortige nationale producten worden geheven.

10. De belasting van personenauto's en motorvoertuigen (BPM) is verschuldigd ter zake van de registratie van een auto in het kentekenregister.¹ Onder registratie wordt verstaan het inschrijven en tenaamstellen van een auto in het kentekenregister.² De BPM moet op aangifte worden voldaan en worden betaald voordat de auto op naam is gesteld in het kentekenregister.³

11. De voor een nieuwe auto verschuldigde BPM wordt op grond van artikel 9, eerste lid, van de Wet BPM berekend aan de hand van de CO2-uitstoot. Artikel 16a, eerste lid, van de Wet BPM bevat een regeling voor gevallen waarin een verhoging van de in artikel 9 van de wet opgenomen tarieven in werking treedt voor een personenauto die voordien al zonder tenaamstelling in het kentekenregister was ingeschreven. Deze regeling houdt in dat de belasting op verzoek wordt berekend op de voet van artikel 9 van de Wet BPM zoals dat luidde voor de inwerkingtreding van de tariefverhoging, mits de tenaamstelling van die personenauto plaatsvindt binnen twee maanden na die inwerkingtreding.

12. Tussen partijen staat vast dat sprake is van auto's die nieuw zijn als bedoeld in de Wet BPM en waarop het tarief van artikel 9 van die wet van toepassing is. Eiseres importeert de nieuwe auto's vanuit Duitsland via een Duitse dealer. De Duitse dealer ontvangt de auto's rechtstreeks vanuit de fabriek en zet ze op Duits kenteken. Vervolgens gaan de auto's (op de vrachtwagen) naar eiseres die de auto's fysiek bij de RDW presenteert om ze te registreren. Importeurs die voldoen aan de voorwaarden voor versnelde inschrijving⁴ – waaronder dat zij vergunninghouder zijn als bedoeld in artikel 8 van de Wet BPM – kopen de auto's rechtstreeks van de fabrikant en verkrijgen daarbij de gegevens waarmee zij die auto's – nog voordat ze klaar zijn – bij de RDW kunnen preregistreren in het Nederlandse kentekenregister. Deze auto's worden vervolgens rechtstreeks vanaf de fabriek geleverd aan de importeurs zonder dat de auto's langs de RDW hoeven. Voor in 2017 gepreregistreerde auto's geldt daarom dat zij op grond van artikel 16a van de Wet BPM in aanmerking komen voor het tarief 2017 als zij vóór 1 maart 2018 worden tenaamgesteld.

13. Verweerder heeft onder verwijzing naar een uitspraak van het Hof van Justitie EU van 11 december 1990⁵ betoogd dat in dit geval artikel 110 van het VWEU niet van toepassing is, omdat geen sprake is van binnenlandse productie. Volgens verweerder gaat het om geïmporteerde auto's die moeten worden vergeleken met andere geïmporteerde auto's en moet dus worden getoetst aan artikel 34 van het VWEU.

14. De rechtbank volgt dit betoog niet. BPM is een binnenlandse belasting die zonder onderscheid op ingevoerde en nationale auto's wordt geheven ter zake van de registratie voordat van de weg gebruik mag worden gemaakt. Volgens het Hof van Justitie EU wordt een dergelijke registratiebelasting, die niet vanwege de overschrijding van de grens wordt geheven maar om van de openbare weg gebruik te kunnen maken, aangemerkt als een binnenlandse belasting die moet worden getoetst aan artikel 110 van het VWEU. ⁶ De rechtbank ziet geen aanleiding voor het oordeel dat dat in deze zaak anders zou moeten liggen, bijvoorbeeld omdat de BPM zo hoog is dat aannemelijk is dat die de import van auto's uit andere lidstaten belemmert. Gelet hierop vormt artikel 110 van het VWEU het toetsingskader in deze zaak.

15. Volgens vaste jurisprudentie komt het bij de toepassing van artikel 110 van het VWEU erop aan om vast te stellen dat ter zake van de registratie van een uit een andere lidstaat afkomstig motorvoertuig niet méér BPM wordt geheven dan ter zake van gelijksoortige motorvoertuigen die in Nederland op het tijdstip van de registratie in de handel zijn. Bij de toetsing aan dit artikel kan onderscheid worden gemaakt tussen ongebruikte en gebruikte motorvoertuigen. Binnen de desbetreffende groep moet worden gewaarborgd dat de registratiebelasting op gelijksoortige motorvoertuigen in gelijke mate drukt.⁷

16. Uit die jurisprudentie leidt de rechtbank voorts af dat bij de beantwoording van de vraag of sprake is van gelijksoortige motorvoertuigen gekeken moet worden naar de op de Nederlandse markt aangeboden motorvoertuigen die op hetzelfde moment te koop worden aangeboden.⁸ Afhankelijk van de markt, is het naar het oordeel van de rechtbank niet noodzakelijk dat het motorvoertuig op dat moment al fysiek aanwezig is in Nederland. Wel is van belang of op het moment van aanbieden op de Nederlandse markt de (te verwachten) verschuldigde BPM onderdeel uitmaakt van de (onderhandelingen over de) verkoopprijs of daarmee samenhangende verkoopvoorwaarden.

17. De rechtbank acht aannemelijk op basis van hetgeen partijen ter zitting hebben verklaard dat de auto's die eiseres via de Duitse dealer importeert en die in 2017 van een Duits kenteken zijn voorzien zich wat hun objectieve kenmerken betreffen niet onderscheiden van auto's die op hetzelfde moment zijn afgeleverd door de fabriek aan Nederlandse vergunninghouders en die in 2017 zijn gepreregistreerd in het Nederlands kentekenregister. De rechtbank acht bovendien aannemelijk dat de gepreregistreerde auto's op de Nederlandse markt werden aangeboden op het moment dat eiseres haar auto's op die markt aanbood. Het verschil in verschuldigde BPM voor de registratie van de auto's van eiseres in de periode vóór 1 maart 2018 en de BPM die de vergunninghouders bij tenaamstelling in dezelfde periode zijn verschuldigd is uitsluitend terug te voeren op de administratieve hoedanigheid van de vergunninghouder en niet op een objectief kenmerk van de auto. Door dat verschil worden de auto's die de vergunninghouder importeert (indirect) beschermd ten opzichte van de gelijksoortige auto's die worden geïmporteerd door een handelaar die niet aan de desbetreffende voorwaarden voor versnelde inschrijving kan of wil voldoen. Dit verschil leidt tot een ongelijke behandeling waarvoor verweerder geen rechtvaardiging heeft gegeven en die daarom naar het oordeel van de rechtbank niet verenigbaar is met de volstrekte neutraliteit die artikel 110 van het VWEU voorschrijft.

18. De conclusie moet zijn dat het beroep gegrond is en dat eiseres recht heeft op teruggaven ter zake van de voldoeningen op aangifte. Tussen partijen zijn de bedragen van de teruggaaf niet in geschil. De rechtbank zal die bedragen vaststellen.

19. Voor zover eiseres om een rentevergoeding over de teruggaven heeft gevraagd, kan zij zich wenden tot de Ontvanger op grond van artikel 28c van de Invorderingswet 1990.

20. Eiseres heeft verzocht om een vergoeding voor immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn. De rechtbank gaat bij de beoordeling van dit verzoek uit van de regels die de Hoge Raad hiervoor heeft gegeven in het overzichtsarrest van 19 februari 2016.¹⁰

21. Verweerder heeft het bezwaarschrift van eiseres ontvangen op 5 maart 2018. De periode tussen deze datum en de uitspraak van de rechtbank is (afgerond) 20 maanden langer dan twee jaar. De rechtbank ziet geen redenen om de redelijke termijn in dit geval langer vast te stellen dan twee jaar. De redelijke termijn is dus met (afgerond) 20 maanden overschreden. Naar boven afgerond is dit 4 keer een half jaar. Dit betekent een schadevergoeding van € 2.000 (4 keer een half jaar ad € 500). De uitspraak op bezwaar van verweerder dateert van 24 mei 2018. Dit is niet langer dan de termijn van zes maanden die geldt voor de behandeling van het bezwaar. Verweerder hoeft daarom geen schadevergoeding te betalen. De schadevergoeding komt geheel ten laste van de Staat, omdat de overschrijding van de redelijke termijn alleen in de beroepsfase is ontstaan. De rechtbank zal de Staat veroordelen om het bedrag van € 2.000 aan eiseres te betalen.

22. De rechtbank vindt aanleiding verweerder te veroordelen in de kosten die eiseres in verband met de behandeling van het bezwaar en het beroep redelijkerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 1.598 (1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift, 1 punt voor het verschijnen ter hoorzitting met een waarde per punt van € 265, 1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 534 en een wegingsfactor 1).

23. Omdat het beroep gegrond wordt verklaard, zal de rechtbank bepalen dat verweerder het door eiseres betaalde griffierecht moet vergoeden.