Rechtbank Midden-Nederland, 27-07-2015, ECLI:NL:RBMNE:2015:6294, UTR 15/27 en UTR 15/2767

2. Eiser stelt dat voor de aanvraag om een omgevingsvergunning de reguliere voorbereidingsprocedure geldt en dat de omgevingsvergunning vanwege het overschrijden van de beslistermijn van rechtswege is verleend op 18 oktober 2014. Hiervoor voert hij primair aan dat het bouwplan niet in strijd met het geldende bestemmingsplan “Buitengebied Ankeveen” (verder: het bestemmingsplan). Het gebruik van het perceel als paardenbak, uitloopbak en longeerbak past binnen de geldende bestemming “Agrarisch met waarden – Natuur - en Landschapswaarden”, omdat op gronden met deze bestemming de uitoefening van een bestaand agrarisch bedrijf in de vorm van een veehouderij is toegestaan. Eiser heeft al tientallen jaren een veehouderij, bestaande uit het (op)fokken en houden van vleesrundvee en paarden. Het gebruik van de paardenbak, uitloopbak en longeerbak is ten behoeve van de veehouderij en past dus binnen de bestemming. Voor de bedrijfsmatige paardenbak van eiser overeenkomstig het bestemmingsplan is dan ook niet nodig dat op het perceel de nadere aanduiding “specifieke vorm van recreatie - paardenbak” rust. Verder voldoen de geplaatste bouwwerken aan de bouwregels uit het bestemmingsplan, bijvoorbeeld aan de bouwhoogte, zoals neergelegd in artikel 4.2.4, sub g, van de planvoorschriften van het bestemmingsplan. Het gebruik van de bewerkte grond mag op grond van artikel 4.6.2 van de planvoorschriften van het bestemmingsplan ongewijzigd in stand blijven, nu de bewerkte grond reeds aanwezig was op het tijdstip van het van kracht worden van het bestemmingsplan. Subsidiair heeft eiser bepleit dat de hekwerken vergunningvrij kunnen worden opgericht dan wel in de zogenoemde kruimelgevallen passen, zoals opgenomen in artikel 4, onderdelen 3 en/of 9, van bijlage II van het Besluit omgevingsrecht (Bor).

3. Verweerder handhaaft zijn standpunt dat de reguliere procedure niet van toepassing is op de aanvraag en dat er dus geen sprake kan zijn van een van rechtswege verleende omgevingsvergunning. Het gebruik van het perceel als paardenbak, uitloopbak en longeerbak is op grond van het bestemmingsplan slechts toegestaan indien ter plaatse de bestemming “specifieke vorm van recreatie - paardenbak” geldt. Deze aanduiding ontbreekt op het perceel zodat het gebruik in strijd is met de geldende bestemming. Of sprake is van een bedrijfsmatig of een recreatief gebruik van de paardenbak is hierbij volgens verweerder niet relevant. Het bouwen van hekwerken rondom de bakken is niet ten dienste van de bestemming en is in strijd met artikel 4.2 van de planvoorschriften van het bestemmingsplan. De kruimelgevallen van artikel 4 van bijlage II van het Bor kunnen volgens verweerder niet van toepassing zijn omdat het strijdig gebruik van de grond ten behoeve van paardrijden niet in deze bepalingen past.

4. De rechtbank zal, gelet op de standpunten van partijen, moeten beoordelen of de gevraagde omgevingsvergunning al dan niet van rechtswege is verleend. Daarvoor is van belang of de reguliere procedure of de uitgebreide voorbereidingsprocedure gevolgd had moeten worden. Wanneer de uitgebreide voorbereidingsprocedure geldt, is op basis van artikel 3:10, vierde lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in samenhang met artikel 4:20a, eerste lid, van de Awb, artikel 4:20b van de Awb (de vergunning van rechtswege) immers niet van toepassing. Bij de reguliere voorbereidingsprocedure is dit wel het geval.

5. De beantwoording van de vraag of op een aanvraag om omgevingsvergunning de reguliere dan wel de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing is, is, gelet op artikel 3:10, eerste lid, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), afhankelijk van de activiteit die is aangevraagd. Hiervoor dient te worden nagegaan of de aangevraagde activiteit in strijd is met het bestemmingsplan. Indien dit het geval is, dan moet vervolgens worden nagegaan of verweerder op grond van artikel 2.12, eerste lid, van de Wabo bevoegd is van het bestemmingsplan af te wijken.

6.De rechtbank stelt vast dat partijen het erover eens zijn dat de gronden waarop de (bouw)werken zijn gerealiseerd, in het geldende bestemmingsplan de bestemming “Agrarisch met waarden - Natuur - en Landschapswaarden” hebben. Partijen zijn het er ook over eens dat gronden met deze bestemming zijn bestemd voor (onder andere) de uitoefening van een bestaand agrarisch bedrijf in de vorm van veehouderij, niet zijnde intensieve veehouderij.

7. De rechtbank overweegt allereerst dat volgens de begripsbepalingen van het bestemmingsplan onder een paardenbak wordt volstaan: een buitenrijbaan ten behoeve van paardrijactiviteiten, voorzien van een zandbed, al dan niet in combinatie met een andere ondergrond en al dan niet voorzien van een omheining. Het begrip paardrijactiviteiten wordt omschreven als het houden van paarden en pony’s ten behoeve van verhuur en eigen gebruik waaronder geen paardrijscholen en maneges worden verstaan, alsmede het bieden van gelegenheid aan derden om hun paarden en pony’s in pension te stallen en te weiden.

Naar het oordeel van de rechtbank bestaat in dit geval de desbetreffende grond uit een voor het paardrijden en/of het trainen van paarden van eiser of van derden geschikt gemaakte bodem met (deels) omheiningen, waartussen een functionele samenhang bestaat. De door eiser aangevraagde uitloop- en longeerbak voldoen, net als de paardenbak, aan deze definitie. In het vervolg van deze uitspraak zullen de paarden-, longeer-, en uitloopbak dan ook gezamenlijk worden aangeduid als “de paardenbakken”.

8. De rechtbank volgt eiser niet in zijn betoog dat de paardenbakken in overeenstemming zijn met het bestemmingsplan, aangezien ze zijn gerealiseerd ten behoeve van het exploiteren van de aanwezige veehouderij en voldoen aan de bouwregels uit het bestemmingsplan. Uit de plansystematiek blijkt dat de planwetgever binnen de diverse bestemmingen een specifieke regeling heeft opgenomen voor het al dan niet toestaan van paardenbakken (zie de artikelen 3 tot en met 14 en artikel 17 van de planvoorschriften van het bestemmingsplan). Volgens artikel 4.1 van de planvoorschriften van het bestemmingplan zijn de voor “Agrarisch met waarden – Natuur - en Landschapswaarden” aangewezen gronden op grond van sub a bestemd voor de uitoefening van een bestaand agrarisch bedrijf in de vorm van een veehouderij, niet zijnde een intensieve veehouderij. Op grond van sub f zijn deze gronden ter plaatse van de specifieke aanduiding “specifieke vorm van recreatie - paardenbak” alsmede bestemd voor paardenbakken. Het gebruik van het woord ‘alsmede’ in artikel 4.1, aanhef en sub f, van de planvoorschriften van het bestemmingsplan duidt er op dat het feit dat ter plaatse een bestaand agrarisch bedrijf wordt uitgeoefend, niet automatisch inhoudt dat ook paardenbakken zijn toegestaan. Bij de onderhavige bestemming “Agrarisch met waarden - Natuur - en Landschapswaarden” is verder in artikel 4.2.3 van de planvoorschriften van het bestemmingsplan een specifieke bouwregel opgenomen voor paardenbakken en in artikel 4.5 een specifieke gebruiksregel voor het gebruik van de in artikel 4.1 van de planvoorschriften van het bestemmingsplan bedoelde gronden voor paardenbakken. Op grond van artikel 4.2.3, sub a, van de planvoorschriften van het bestemmingsplan is binnen de bestemming “Agrarisch met waarden - Natuur – en Landschapswaarden” ter plaatse van de specifieke aanduiding “specifieke vorm van recreatie - paardenbak” maximaal één paardenbak toegestaan.

De rechtbank is dan ook van oordeel dat uit de plansystematiek volgt dat, ongeacht de vraag of de paardenbakken (mede) bedrijfsmatig wordt gebruikt, uitsluitend ter plaatse van de aanduiding "specifieke vorm van recreatie - paardenbak" een paardenbak is toegelaten. Steun voor dit oordeel vindt de rechtbank ook in de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) van 22 augustus 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BX5278, over het hier van toepassing zijnde bestemmingsplan. In deze uitspraak oordeelde de ABRvS over het betoog van eiser dat onduidelijk is in hoeverre de op het perceel aanwezige paardenbak met uitloopbak als zodanig zijn bestemd, dat, nu in artikel 4.2.3 een specifieke regeling is opgenomen voor paardenbakken, uit de plansystematiek kan worden afgeleid dat ter plaatse van de aanduiding “specifieke vorm van recreatie - paardenbak” een paardenbak is toegelaten.

9. Zoals hiervoor reeds is overwogen, voldoen de paardenbakken aan de definitie van paardenbakken, zoals opgenomen in de begripsbepalingen van het bestemmingsplan. De constructie van de paardenbakken, bestaande uit een paardrijbodem en de omheining ervan, is niet bedoeld om los van elkaar te functioneren en vormt één geheel. Nu voor paardenbakken een specifieke regeling in het bestemmingsplan geldt, kan het oprichten van de paardenbakken, anders dan eiser heeft betoogd, niet verder ‘geknipt’ worden in het onderdeel plaatsen van omheiningen (het bouwen van bouwwerken) en het bewerken van de gronden (het aanleggen van werken). De rechtbank komt dan ook niet toe aan toetsing van de omheiningen aan de bouwhoogte, zoals neergelegd in artikel 4.2.4 van de planvoorschriften, en aan toetsing van het bepaalde in artikel 4.6.2 van de planvoorschriften voor het uitvoeren van werken of werkzaamheden. Hierbij overweegt de rechtbank verder dat de hekwerken fungeren als omheining van de paardenbakken. Daardoor is de functie van de omheining wezenlijk anders dan die van een erf- of perceelafscheiding in de zin van het Bor (zie de Nota van toelichting, Stb 2010, 143, p. 150) en kan deze daarmee dan ook niet op één lijn worden gesteld. De hekwerken/omheiningen zijn dan ook geen vergunningvrij bouwwerk als bedoeld in artikel 2, aanhef en onderdeel 12, van bijlage II van het Bor.

10. Tussen partijen is niet in geschil dat op het perceel de aanduiding "specifieke vorm van recreatie - paardenbak" ontbreekt. De rechtbank komt dan ook tot de conclusie dat de paardenbakken zowel wat betreft het bouwen als het gebruiken van de gronden voor paardenbakken in strijd zijn met het geldende bestemmingsplan. Voor het oprichten van de paardenbakken is dan ook op grond van artikel 2.1, eerste lid, aanhef en onder a en c, van de Wabo een omgevingsvergunning nodig voor de activiteit het bouwen van een bouwwerk en het gebruiken van gronden of bouwwerken in strijd met een bestemmingsplan.

11. Om de vraag te beantwoorden welke procedure vervolgens op een zodanige aanvraag om omgevingsvergunning van toepassing is, moet, zoals hiervoor reeds is overwogen, worden beoordeeld of verweerder op grond van artikel 2.12, eerste lid, van de Wabo bevoegd is van het bestemmingsplan af te wijken.

12. Niet is gesteld of gebleken dat in de planvoorschriften een basis voor de afwijkingsbevoegdheid als bedoeld in artikel 2.12, eerste lid, aanhef en onder a, onderdeel 1º, van de Wabo te vinden is. Ook kan, anders dan eiser stelt, niet met toepassing van artikel 4 van bijlage II van het Bor in samenhang met artikel 2.12, eerste lid, aanhef en onder a, onderdeel 2º, van de Wabo omgevingsvergunning worden verleend. Ten aanzien van artikel 4, aanhef en onderdeel 3, van bijlage II van het Bor geldt dat de oppervlakte van een bouwwerk niet meer mag bedragen dan 50 m². De oppervlakte van de aangevraagde paardenbakken overschrijdt de 50 m² ruimschoots, zodat aan onderdeel 3 geen toepassing kan worden gegeven. Wat artikel 4, aanhef en onderdeel 9, van bijlage II van het Bor betreft, overweegt de rechtbank dat dit onderdeel de mogelijkheid creëert om bestaande bouwwerken een andere functie te geven. Deze situatie doet zich hier niet voor, reeds omdat geen sprake is van een vergund/bestaand bouwwerk.

13. De rechtbank komt op basis van het voorgaande tot de conclusie dat een omgevingsvergunning slechts met toepassing van artikel 2.12, eerste lid, aanhef en onder a, onderdeel 3º, van de Wabo kan worden verleend. Op de aanvraag is dus de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing die, zoals verweerder terecht heeft gesteld, bij overschrijding van de beslistermijn niet tot gevolg heeft dat vergunning van rechtswege is verleend. De omstandigheid dat verweerder in eerste instantie aan eiser heeft meegedeeld dat de reguliere procedure van toepassing is, maakt dit niet anders. Artikel 3.10, eerste lid, van de Wabo schrijft immers dwingendrechtelijk voor welke procedure op de aanvraag van toepassing is en verweerder heeft in dit geval niet de bevoegdheid hiervan af te wijken. De beroepsgrond slaagt niet.

14. Er is dus geen sprake van een van rechtswege verleende omgevingsvergunning. Verweerder heeft terecht geweigerd die bekend te maken en verweerder heeft daarom ook geen dwangsom verbeurd als bedoeld in artikel 4:20d, eerste lid, van de Awb.

15. Het beroep dat zich richt tegen het niet tijdig bekendmaken van de gestelde van rechtswege verleende omgevingsvergunning is ongegrond en voor een proceskosten-veroordeling bestaat geen aanleiding.