Rechtbank Noord-Holland, 07-05-2014, ECLI:NL:RBNHO:2014:3502, AWB-13_3027

Tussen partijen is in geschil of verweerder bij de beschikking van 13 december 2012 het bedrag van nog te verrekenen persoonsgebonden aftrek mocht vaststellen op nihil.

Ingevolge de sinds 1 januari 2010 geldende bepaling van artikel 16, tweede lid, aanhef en onderdeel c, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) kan navordering mede plaatsvinden in alle gevallen waarin te weinig belasting is geheven doordat ten gevolge van een fout een aanslag ten onrechte achterwege is gelaten of ten gevolge van een fout een belastingaanslag tot een te laag bedrag is vastgesteld, hetgeen de belastingplichtige redelijkerwijs kenbaar is, waarvan in elk geval sprake is indien de te weinig geheven belasting ten minste 30 percent van de ingevolge de belastingwet verschuldigde belasting bedraagt.

Verweerder neemt primair het standpunt in dat de hier in geschil zijnde beschikking kwalificeert als een beschikking als bedoeld in het eerste lid van artikel 6.2a van de Wet IB 2001 en niet als een herzieningsbeschikking in de zin van het derde lid van deze bepaling. Hij voert daartoe aan dat elk jaar het bedrag van nog te verrekenen pga opnieuw kan worden vastgesteld. De rechtbank kan verweerder daarin niet volgen. Verweerders betoog komt erop neer dat hij bij de vaststelling van het bedrag van nog te verrekenen pga geen rekening hoeft te houden met de in voorafgaande jaren gegeven beschikkingen restant pga. Het tegendeel volgt evenwel uit de definitie van de persoonsgebonden aftrek in artikel 6.1 van de Wet IB 2001, waarin is bepaald dat de pga (mede) bestaat uit het gedeelte van de pga van voorgaande jaren dat niet in aanmerking is genomen. De wetgever heeft er met het oog op de rechtszekerheid voor gekozen het restantbedrag van de pga dat doorschuift naar het volgende jaar, vast te leggen in een voor bezwaar vatbare beschikking. Gelet hierop en in aanmerking nemende de redactie van artikel 6.2a van de Wet IB 2001, kan de bestreden beschikking niet anders worden gekwalificeerd dan als een beschikking in de zin van het derde lid van artikel 6.2a van de Wet IB 2001. Verweerder heeft immers een in het verleden gemaakte fout, daarin gelegen dat het uit 2007 afkomstige restantbedrag ten onrechte tot een te hoog bedrag is vastgesteld, willen corrigeren. Dit kan naar het oordeel van de rechtbank niet anders dan middels herziening.

De vraag die vervolgens moet worden beantwoord, is of voldaan is aan de voorwaarden die verbonden zijn aan herziening. Niet in geschil is dat van een zogenoemd nieuw feit geen sprake is en evenmin is in geschil dat eiser niet te kwader trouw is geweest. Wel zijn partijen verdeeld over de vraag of verweerder zijn herzieningsbevoegdheid kan baseren op de per 1 januari 2010 in het vijfde lid van artikel 6.2a van de Wet IB 2001 ingevoerde herzieningsmogelijkheid ingeval van kenbare ambtelijke fouten.

De rechtbank is van oordeel dat verweerder geen gebruik kan maken van de per 1 januari 2010 ingevoerde herzieningsmogelijkheid en overweegt hiertoe als volgt. Op grond van het van toepassing zijnde overgangsrecht kan die herzieningsmogelijkheid voor het eerst toepassing vinden ten aanzien van beschikkingen die zijn genomen na 31 december 2009 (artikel XXI, tweede lid, van de Wet van 23 december 2009 tot wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten (Overige fiscale maatregelen 2010), Stb. 2009, 610). Uit de vaststaande feiten volgt dat de fout die verweerder wenst te herzien, is ontstaan bij het voorbereiden van de in 2.5 vermelde vaststelling van de beschikking restant pga. Gelet op de dagtekening van die beschikking (31 oktober 2008) en het van toepassing zijnde overgangsrecht is het verweerder niet toegestaan te herzien op grond van het – per 1 januari 2010 geldende – vijfde lid van artikel 6.2a van de Wet IB 2001. Dat de foutieve vaststelling doorwerkt in de na 1 januari 2010 vastgestelde beschikkingen, brengt – anders dan verweerder betoogt – niet mee dat het verweerder vrijstaat om te herzien met gebruikmaking van de met ingang van 1 januari 2010 ingevoerde herzieningsmogelijkheid. Hiermee zou een verruiming van de herzieningsmogelijkheid in het nadeel van de belastingplichtige terugwerken naar vóór 1 januari 2010 genomen beschikkingen. Een dergelijke beperking van de rechtsbescherming vindt onvoldoende steun in de tekst van genoemde overgangsbepaling en staat op gespannen voet met de systematiek van het bepaalde in de artikelen 6.1 en 6.2a van de Wet IB 2001. Voorts is niet gebleken dat de wetgever deze uitleg van de overgangsbepaling voor ogen heeft gestaan. Bij deze stand van zaken dient verweerder in zoverre in het ongelijk te worden gesteld.

Verweerder heeft in deze procedure nog gesteld dat men na ontvangst van de reactiebrief van eiser d.d. 4 november 2008 “akkoord is gegaan met het lagere bedrag maar dat bij de verwerking een fout is gemaakt” en dat sprake is geweest van een administratieve fout. Voor zover verweerder hiermee een beroep doet op de schrijf- en tikfoutenleer zoals ontwikkeld in de jurisprudentie van de Hoge Raad, is de rechtbank van oordeel dat verweerders beroep niet kan slagen. Het betreft hier immers een fout die is opgetreden doordat de computer van de Belastingdienst bij de digitale verwerking van het papieren aangiftebiljet een bedrag van € 154.213 heeft ‘gelezen’ in plaats van het door eiser aangegeven bedrag van € 4.213. Er is derhalve sprake van een scanfout die het gevolg is van een onjuiste gegevensverwerking. Deze onjuiste gegevensverwerking vloeit voort uit een bepaalde werkwijze waarvoor binnen de Belastingdienst gekozen is. Een dergelijke fout dient voor rekening en risico van verweerder te blijven (vgl. Hoge Raad 14 april 2006, nr. 40.958, ECLI:NL:HR:2006:AT7225). Dat de scanfout mogelijk het gevolg is van de omstandigheid dat eiser op het aangiftebiljet in het betreffende veld Tipp-ex heeft aangebracht en dat bij het scannen de gewitte tekst kennelijk niettemin zichtbaar is geworden, blijft in dit verband eveneens voor rekening en risico van verweerder. Aan het voorgaande doet evenmin af de enkele stelling van verweerder, op wie de bewijslast rust, dat men na genoemde reactiebrief van eiser akkoord is gegaan met het lagere bedrag maar dat bij de verwerking een fout is gemaakt. Zonder nadere toelichting met betrekking tot de wijze waarop deze akkoordverklaring zou hebben plaatsgevonden en de verwerking daarvan, dient het ervoor te worden gehouden dat de onjuiste verwerking van de gegevens voortvloeit uit de binnen de Belastingdienst gekozen werkwijze en kan niet worden geoordeeld dat sprake is van een met een schrijf- of tikfout gelijk te stellen fout. Het ambtelijk verzuim kan ook niet op deze grond worden hersteld.

Uit het voorgaande volgt dat het gelijk aan eiser is. Gelet hierop behoeven de overige door eiser aangevoerde gronden geen behandeling meer.

De rechtbank zal het beroep gegrond verklaren en de beschikking met dagtekening 13 december 2012 alsmede de uitspraak op bezwaar vernietigen.

De rechtbank vindt aanleiding verweerder te veroordelen in de kosten die eiser in verband met de behandeling van het bezwaar en het beroep redelijkerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 1.460 (in de bezwaarfase 1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift en 1 punt voor het telefonisch horen met een waarde per punt van € 243, in de beroepsfase 1 punt voor het indienen van het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 487, en een wegingsfactor 1). De rechtbank ziet geen aanleiding om de indiening door eiser van een reactie op het verweerschrift aan te merken als een proceshandeling waaraan een punt moet worden toegekend. De reactie is immers ingediend (20 november 2013) nadat de rechtbank partijen had uitgenodigd voor de zitting (30 oktober 2013) en is aangemerkt als nader stuk. Dat eiser zijn reactie een conclusie van repliek noemt, doet daaraan niet af, nu de rechtbank de reactie niet als conclusie van repliek heeft aangemerkt en zulks ook niet behoefde te doen.