Rechtbank Noord-Holland, 16-10-2019, ECLI:NL:RBNHO:2019:8823, AWB 18_3849

6. Er heeft nog een persoon met de naam [A] een verzoek voor een uitkering gedaan aan de Stichting. Dit verzoek is door het bestuur van de Stichting bij e-mailbericht van 22 december 2016 afgewezen. Het e-mailbericht luidt, voor zover van belang:

“Zoals tijdens het gesprek aangegeven staat het bestuur in beginsel niet negatief tegenover uw aanvraag. Wij hebben de aanvraag ook besproken met [eiseres] (weduwe van de oprichter van het fonds). Wij kunnen helaas thans uw aanvraag niet honoreren. Dit heeft te maken met de liquiditeitspositie van de stichting. De stichting heeft naast een beperkte beleggingsrekening een woning (waar [eiseres]) woont. Naast dat u aanvraag is besproken is ook het aankomende (groot) onderhoud van de woning besproken.Om die reden zien wij op dit moment geen mogelijkheden om uw aanvraag te honoreren. Die mogelijkheid zien wij wel wanneer de woning is geliquideerd. Dit zal echter nog wel enige jaren duren en is afhankelijk van de medewerking van [eiseres].”

7. In geschil is of de door eiseres van de Stichting ontvangen uitkeringen op grond van hoofdstuk 2, artikel I onder O, lid 1 onderdeel b van de Invoeringswet Inkomstenbelasting 2001 (hierna: het overgangsrecht) belastbaar zijn als inkomen uit werk en woning (box 1) als periodieke uitkeringen die de tegenwaarde voor een prestatie vormen waar voorafgaand aan 14 september 2009 premies voor zijn betaald.

8. Eiseres stelt dat hier geen sprake van is maar dat het vermogen van de Stichting op grond van artikel 2:14a van de Wet IB 2001 dient te worden toegerekend aan eiseres, en concludeert tot gegrondverklaring van het beroep.

9. Verweerder betoogt primair dat sprake is van belastbare periodieke uitkeringen en subsidiair dat het vermogen van de Stichting dient te worden toegerekend aan eiseres op grond van artikel 2:14a van de Wet IB 2001. Verweerder concludeert tot gegrondverklaring van het beroep en primair tot vermindering van de aanslagen voor zover het betreft het in aanmerking genomen box 3 inkomen, en subsidiair tot vermindering van de aanslagen, te berekenen met inachtneming van de toerekening van het vermogen van de Stichting aan eiseres op grond van artikel 2:14a van de Wet IB 2001.

10. Voor het overige verwijst de rechtbank naar de gedingstukken.

11. Verweerder voert ter onderbouwing van zijn primaire standpunt het volgende aan. Aangezien het gehele vermogen van de Stichting feitelijk jarenlang wordt aangewend ten behoeve van eiseres alleen, heeft zij een concreet en feitelijk recht op periodieke uitkeringen. Het feit dat eiseres het vermogen in juridische zin niet kan opeisen, doet daar naar de mening van verweerder niet aan af. Het afzonderen van het vermogen in de Stichting door [A] bij testament dient daarbij te gelden als betaalde premie.

12. Eiseres betoogt dat aangezien geen sprake is van juridisch afdwingbare rechten van eiseres, er geen sprake is van belastbare periodieke uitkeringen in de zin van het overgangsrecht. Tevens betoogt eiseres dat artikel 2:14a van de Wet IB 2001 de rangorderegeling van artikel 2:14 van de Wet IB 2001 opzij zet en een uitputtende regeling van belastingheffing van afgezonderde particuliere vermogens en inkomsten daaruit bevat, en dat op die grond de uitkeringen aan eiseres niet als periodieke uitkeringen belast kunnen worden.

13. Dienaangaande overweegt de rechtbank als volgt. Het betoog van eiseres dat artikel 2:14a van de Wet IB 2001 de rangorderegeling van artikel 2:14 van de Wet IB 2001 opzij zou zetten, en dat op die grond de uitkeringen niet in box 1 belast zouden kunnen worden, wordt verworpen. Met het overgangsrecht voor op 31 december 2000 bestaande rechten op periodieke uitkeringen die de tegenwaarde van een prestatie vormen heeft de wetgever continuering van het oude regime voor wat betreft de heffing over de inkomsten uit dergelijke rechten beoogd. Het gevolg van deze eerbiedigende werking is dat heffing van inkomstenbelasting over de genoten uitkeringen of verstrekkingen blijft plaatsvinden naar het progressieve tarief. Die eerbiedigende werking strekt ertoe dat deze zogenoemde fiscale claim na inwerkingtreding van de Wet IB 2001 behouden blijft (vergelijk ook Hoge Raad 26 september 2014, ECLI:NL:HR:2014:2776). In de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel ter invoering van artikel 2:14a van de Wet IB 2001 is vermeld:

14. In geschil is vervolgens of eiseres gerechtigd is tot periodieke uitkeringen die voor haar belastbaar zijn in box 1. In de nota naar aanleiding van het verslag bij het wetsvoorstel ter invoering van artikel 2:14a van de Wet IB 2001 is het volgende vermeld:

15. In zijn arrest van 10 april 2015 (ECLI:NL:HR:2015:849) heeft de Hoge Raad ten aanzien van een trust naar het recht van de staat New York, Verenigde Staten van Amerika, die een inwoner van de Verenigde Staten voor zijn dochter had opgericht, onder verwijzing naar de in overweging 13 aangehaalde wetsgeschiedenis het volgende overwogen:

16. De vraag die in dit geding voorligt is in hoeverre ten aanzien van de Stichting sprake is van een juridisch afdwingbaar recht van eiseres op periodieke uitkeringen, nu dit blijkens de wettekst en de parlementaire toelichting daarop vereist is om de uitkeringen als periodieke uitkeringen te kunnen belasten. De rechtbank is van oordeel dat hier geen sprake van is, op grond van de volgende overwegingen. Eiseres is, anders dan in bovengenoemd arrest van de Hoge Raad van 10 april 2015 ten aanzien van de aldaar aan de orde zijnde trust, niet benoemd tot (enige) begunstigde of gerechtigde tot het vermogen van de Stichting. Blijkens de doelomschrijving in de statuten van de Stichting komt iedereen die de naam [A] draagt of daarvan afstamt in aanmerking voor geldelijke hulp. Bovendien hebben in geval van overlijden van eiseres de rechthebbenden op haar nalatenschap op grond van de doelstelling en overige bepalingen die voor (het bestuur van) de Stichting gelden, geen enkele aanspraak op het vermogen van de Stichting. Het bestuur van de Stichting heeft derhalve een discretionaire bevoegdheid ten aanzien van de aanwending van het vermogen van de Stichting.

17. Dat feitelijk door de Stichting tot op heden alleen uitkeringen aan eiseres zijn gedaan maakt het vorenstaande naar het oordeel van de rechtbank niet anders, nu blijkens het hiervoor genoemde arrest van de Hoge Raad voor de beoordeling van de vraag of sprake is van belastbare periodieke uitkeringen de juridische werkelijkheid doorslaggevend is. De juridische werkelijkheid is dat eiseres rechtens noch in feite aangewezen is als begunstigde van de Stichting en dat noch zij noch haar erfgenamen juridisch aanspraak kunnen maken op dit vermogen en dat het bestuur van de Stichting een discretionaire bevoegdheid heeft ten aanzien van de aanwending van dit vermogen. Verweerder heeft nog gesteld dat sprake zou zijn van een juridisch afdwingbaar recht van eiseres op grond van gewoonterecht, hieruit bestaande dat eiseres al vele jaren uitkeringen om in haar levensonderhoud te voorzien heeft ontvangen van de Stichting. Daaromtrent is de rechtbank van oordeel dat het enkele feit dat gedurende vele jaren uitkeringen zijn gedaan voor eiseres nog geen recht op het vorderen van enige uitkering ontstaat. Dit geldt te meer nu er voor de Stichting geen natuurlijke verbintenis bestaat tot levensonderhoud van eiseres en de rechtsverhouding tussen de Stichting en eiseres wordt beheerst door de voor de Stichting van toepassing zijnde statuten.

18. Dit zou mogelijk anders zijn indien de juridische vastlegging van de doelstelling van de Stichting anders is dan hetgeen [A] bij het oprichten van de Stichting in wezen zou hebben beoogd, wat dan zou inhouden dat eiseres rechthebbende tot het vermogen van de Stichting zou zijn, maar dat is in dit geding niet aannemelijk geworden. Integendeel, uit de brief van [E] N.V. van 6 juli 2006 blijkt dat naast het zonder financiële zorgen kunnen laten doorleven van zijn vrouw het de bedoeling van [A] was dat zijn vermogen aan zijn familie zou toekomen, zoals ook verwoord in de juridische documentatie. Er zijn overigens door verweerder onvoldoende feiten en omstandigheden gesteld, laat staan aannemelijk gemaakt, dat hetgeen in de statuten van de Stichting is bepaald niet de werkelijke bedoeling van [A] is geweest. De rechtbank verwerpt in dit verband het betoog van verweerder dat uit de gang van zaken bij de behandeling van de in overweging 6 genoemde aanvraag voor een uitkering moet worden afgeleid dat de behoefte van eiseres bij de uitkering van gelden een doorslaggevende stem heeft. Uit het e-mailbericht van 22 december 2016 kan slechts worden afgeleid dat overleg met eiseres heeft plaatsgevonden, niet dat zij een doorslaggevende stem bij de beslissing van het bestuur heeft gehad. De verwijzing naar de noodzaak van medewerking van eiseres voor liquidatie van de door haar bewoonde woning maakt dit niet anders.

De periodieke uitkeringen door de Stichting aan eiseres zijn derhalve bij haar niet belastbaar als inkomen uit werk en woning. Het gelijk op dit punt is derhalve aan eiseres.

19. Vervolgens zal de rechtbank het beroep van verweerder op interne compensatie behandelen, namelijk dat indien er geen sprake is van belastbare periodieke uitkeringen

(box 1) het vermogen van de Stichting dient te worden toegerekend aan eiseres (box 3). Tussen partijen is – in geval de rechtbank van oordeel is dat er geen sprake is van belastbare periodieke uitkeringen – niet in geschil dat de bezittingen en schulden, opbrengsten en uitgaven van de Stichting zijn aan te merken als een afgezonderd particulier vermogen, dat [A] dit heeft afgezonderd en dat eiseres diens erfgenaam is in vorenbedoelde wettelijke zin.

20. Op grond van een en ander dient het vermogen van de Stichting te worden toegerekend aan eiseres en tot haar inkomen uit sparen en beleggen te worden gerekend. Tussen partijen is niet in geschil dat dit de volgende bedragen betreft:

21. Gelet op het vorenoverwogene dienen de beroepen gegrond te worden verklaard, en dienen de aanslagen IB/PVV 2011 tot en met 2014 en ZVW 2011 tot en met 2014 te worden verminderd met inachtneming van hetgeen hiervoor onder 20 is vermeld. Tevens dienen de beschikkingen heffingsrente (2011) respectievelijk belastingrente (2012 tot en met 2014) dienovereenkomstig verminderd te worden.

22. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eiseres gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 2.298 (1 punt voor het verschijnen ter zitting, 1 punt voor het indienen van het beroepschrift met een waarde per punt van € 512 en een wegingsfactor van 1, 1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift en 1 punt voor het verschijnen ter hoorzitting met een waarde per punt van € 254 en een wegingsfactor van 1, en toepassing van de factor 1,5 nu sprake is van vier samenhangende zaken in de zin van artikel 3, lid 2, van het Besluit proceskosten bestuursrecht).