Rechtbank Noord-Holland, 03-08-2020, ECLI:NL:RBNHO:2020:5880, AWB - 17 _ 5304

1. Eiseres heeft op 31 mei 2017 een drietal aangiften gedaan om vlees van runderen, gekoeld en zonder been, met land van oorsprong Uruguay, in het vrije verkeer te brengen onder goederencode 0201 30 00 10. In zaak HAA 17/5304 gaat het om de aangifte van 21.684 kilogram vlees (netto gewicht), in zaak HAA 17/5305 gaat het om de aangifte van 21.340 kilogram vlees (netto gewicht) en in zaak HAA 17/5306 gaat het om de aangifte van 23.108 kilogram vlees (netto gewicht). Bij de aangiften heeft eiseres steeds een beroep gedaan op het tariefcontingent met nummer 092202 en heeft zij de preferentiecode 125 vermeld.

2. Verweerder heeft de aanvragen om toepassing van het tariefcontingent op 31 mei 2017 ingediend bij de Europese Commissie (hierna: Commissie).

3. Op 2 juni 2017 heeft de Commissie de aanvragen van eiseres op grond van artikel 308bis van het Douanewetboek van de Unie (hierna: DWU) in evenredigheid met de aangevraagde hoeveelheden toegewezen. Voor 51,50% van de aangevraagde hoeveelheid kon eiseres gebruik maken van het douanetarief behorend bij het contingent.

4. De Commissie maakt elke dag op haar website bekend welke hoeveelheid van het contingent is toegewezen. De website wordt om 19:00 uur ge-update. Op 31 mei 2017 stonden, voor zover hier van belang, de volgende gegevens op de website:

5. In een e-mail d.d. 8 juni 2017 van het DDS-QUOTA team van de Commissie aan de direct vertegenwoordiger van eiseres staat, voor zover hier van belang, het navolgende:

6. De betreffende website van de Commissie bevat een disclaimer waarin de gebruiker wordt geïnformeerd dat de Commissie geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid voor de informatie op de website aanvaardt. De informatie is niet noodzakelijk volledig, accuraat of up-to-date.

7. In geschil is of de utb’s voor het juiste bedrag zijn uitgereikt. Meer in het bijzonder is in geschil of eiseres ten volle aanspraak kan maken op het tarief dat verbonden is aan het tariefcontigent.

8. Eiseres stelt zich op het standpunt dat op het moment van het doen van de aangiften en het controleren van het contingent er nog voldoende quotum in het contingent aanwezig was en aan haar een volledige toekenning van het aangevraagde quotum toekomt op grond van het recht van “first come, first serve”. Eiseres stelt dat het recht op verdediging alsmede het recht op inzage in de stukken is geschonden. Verweerder weigert inzage te geven in de stukken waaruit de pro-rata verdeling blijkt. Eiseres doet een beroep op artikel 119 van het DWU en meent dat sprake is van een vergissing van de douaneautoriteiten. Zij verwijst naar een uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam van 26 november 2002, ECLI:NL:GHAMS:2002:AP4580.

Eiseres concludeert tot gegrondverklaring van het beroep, vernietiging van de uitspraak op bezwaar en vernietiging van de utb’s. en eiseres maakt aanspraak op vergoeding van de proceskosten en de griffierechten. Ter zitting heeft eiseres zich voorts op het standpunt gesteld dat de redelijke termijn waarbinnen de zaken moeten worden behandeld is overschreden.

9. Verweerder stelt zich op het standpunt dat de utb’s terecht en tot de juiste hoogte zijn opgelegd. De maximale hoeveelheid van het contingent is overschreden op 31 mei 2017. Het contingent is om die reden verdeeld op grond van artikel 51, vierde lid, van de Uitvoeringsverordening van het Douanewetboek van de Unie (hierna: UDWU), dat wil zeggen dat de nog beschikbare hoeveelheid van het contingent wordt uitgedrukt in een percentage van de totaal aangevraagde hoeveelheid in alle op 31 mei 2017 ingediende aanvragen. In dit geval is 51,50% toegewezen. Voor 48,50% is het douanetarief (12,8%) plus € 303,40 per 100 kilogram netto gewicht toegepast. Verweerder stelt dat hij geen stukken heeft en ook niet kan hebben omtrent de berekening van de toewijzing van het contingent en de verdere afhandeling van de aangifte. De aanvraag wordt via automatische systemen doorgeleid naar de Commissie en de Commissie brengt de gegevens weer in het Nederlandse systeem. De Commissie geeft informatie over de stand van en de uitputting van het contingent op haar website. Ten aanzien van het beroep op het vertrouwensbeginsel stelt verweerder dat aan toepassing van artikel 119 van het DWU niet wordt toegekomen. Mocht de rechtbank daar anders over oordelen dan stelt verweerder dat eiseres de vergissing redelijkerwijs kon ontdekken. Verweerder concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep.

10. Voor het overige verwijst de rechtbank naar de gedingstukken.

11. Artikel 49, eerste lid, van de UDWU luidt als volgt:

“Tariefcontingenten die zijn geopend in overeenstemming met de Uniewetgeving met betrekking tot de methode van administratie in dit artikel en in de artikelen 50 tot en met 54 van deze verordening worden beheerd overeenkomstig de chronologische volgorde van de data van aanvaarding van de douaneaangiften voor het in het vrije verkeer brengen.”

12. Artikel 51 van de UDWU luidt, voor zover hier van belang, als volgt:

13. Voor de goederen waarop de aangiften van eiseres zien gold een tariefpreferentie voor een vooraf vastgesteld invoervolume, een zogeheten tariefcontingent zoals bedoeld in artikel 56, vierde lid, DWU. Uit artikel 58, eerste lid, DWU volgt dat het toezicht op en bewaken van contingenten een taak van de Commissie is. Daarvoor heeft zij in de artikelen 49-54 UDWU voorschriften gegeven.

14. Uit de artikelen 49-54 UDWU, gelezen in samenhang met hoofdstuk 6.15 van het Handboek Douane en de e-mail van 8 juni 2017 van het TAXUD-DDS-Quota team, leidt de rechtbank het navolgende af.

15. Partijen verschillen van mening over hetgeen in het vorenstaande kan worden gelezen. Eiseres is van mening dat haar drie aanvragen (van in totaal 66.132 kilogram) moeten zijn begrepen in de op die dag op de website van de Commissie vermelde hoeveelheid van 325.690 kilogram aan ‘total awaiting allocation”. Haar aanvragen zouden daarom geheel moeten zijn toegewezen omdat deze hoeveelheid kleiner is dan de vermelde ‘balance”. Volgens de toelichting van verweerder wordt de hoeveelheid aan ‘total awaiting allocation” waarop eiseres duidt echter gevormd door de aanvragen van 30 mei 2017 en de aanvragen van 31 mei 2017 van vóór 12.00 uur. Verweerder heeft daarbij verwezen naar het Douanehandboek, waarin het werkproces van de Commissie wordt beschreven. Aanvragen gedaan op 31 mei 2017 ná 12.00 uur worden op 1 juni 2017 verwerkt en gaan behoren tot de ‘total awaiting allocation” op 1 juni 2017.

16. Of de aanvragen van eiseres al dan niet begrepen waren in de vermelde hoeveelheid aan ‘total awaiting allocation” op 31 mei 2017 kan naar het oordeel van de rechtbank hier in het midden blijven, nu ervan moet worden uitgegaan dat deze “total awaiting allocation” op 31 mei 2017 niet de totale hoeveelheid aan aanvragen is geweest die op 1 juni 2017 (aanvragen geaccepteerd op 30 mei 2017) en vervolgens op 2 juni 2017 (aanvragen geaccepteerd op 31 mei 2017, zowel vóór als na 12.00 uur) voor toewijzing voorlag. Met die aanvragen werd het resterende saldo overschreden, waardoor op 2 juni 2017 toewijzing naar rato aan de orde is, als bedoeld in artikel 51, vierde lid, UDWU.

17. Naar het oordeel van de rechtbank mocht eiseres er op grond van de informatie die zij op 31 mei 2017 (na de update van 19.00 uur) ontleende aan de website van de Commissie niet van uitgaan dat haar aanvraag volledig zou worden toegewezen.

18. Uit de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ) volgt dat de verplichting van de lidstaten om de rechten van de verdediging te eerbiedigen een beginsel van Unierecht is, dat geldt wanneer bezwarende besluiten worden genomen die binnen het toepassingsgebied van het recht van de Europese Unie vallen. Het beginsel brengt in het bijzonder mee dat eenieder het recht heeft om te worden gehoord alvorens een besluit wordt genomen dat zijn belangen op nadelige wijze kan beïnvloeden en vereist dat de adressaten van besluiten die hun belang aanmerkelijk raken in staat worden gesteld naar behoren hun standpunt kenbaar te maken over de elementen waarop de administratie haar besluit wil baseren. Bezwarende besluiten zoals een utb vallen binnen het toepassingsgebied van het recht van de Unie.

19. Het beginsel van eerbiediging van rechten van verdediging heeft echter geen absolute gelding maar kan beperkingen bevatten, mits deze beperkingen beantwoorden aan de doeleinden van algemeen belang die met de betrokken maatregel worden nagestreefd én geen sprake is van een onevenredige en onduldbare ingreep waardoor de gewaarborgde rechten in hun kern worden aangetast. Aan de eerste voorwaarde wordt voor beschikkingen van de douaneautoriteiten altijd voldaan, omdat het algemeen belang van de EU is gediend bij een snelle inning van de eigen middelen. Wat betreft de tweede voorwaarde geldt dat geen afbreuk wordt gedaan aan het beginsel van eerbieding van de rechten van verdediging als de adressaat de mogelijkheid heeft om opschorting van de tenuitvoerlegging van de beschikking van de douaneautoriteiten tot de eventuele herziening daarvan te krijgen, voor zover de voorwaarden van artikel 244, tweede alinea, van het Communautair Douanewetboek (hierna: CDW) voor opschorting van de tenuitvoerlegging niet te eng worden toegepast (zie HvJ 20 december 2017, C-276/16 (Prequ’Italia Srl), ECLI:EU:C:2017:1010).

20. De omstandigheid dat eiseres niet in de gelegenheid is gesteld zich uit te laten voorafgaand aan het opleggen van de utb’s leidt gelet op het voorgaande niet tot het oordeel dat het beginsel van eerbiediging van de rechten van verdediging is geschonden.

21. Eiseres beklaagt zich voorts over het feit dat verweerder geen stukken heeft overgelegd dan wel inzage heeft gegeven in de stukken waaruit blijkt dat er op het tijdstip van aanvaarding van de aangiften geen quotum onder het contingent beschikbaar was en waarom en hoe de pro-rata toedeling tot stand is gekomen en stelt dat verweerder in strijd heeft gehandeld met artikel 7:4 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) en artikel 41 en 42 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (2016/C 202/02) (hierna: Handvest).

22. In het arrest Hof van Justitie 9 november 2017, C-298/16, (Ispas, ECLI:EU:C:2017:843) is onder meer overwogen:

23. Verweerder heeft toegelicht dat hij niet beschikt over de door eiseres gevraagde gegevens. De aanvraag wordt via de automatische systemen van de Nederlandse douane doorgeleid naar de Commissie waar de toewijzing (of afwijzing) plaatsvindt, die vervolgens wordt ingebracht in het Nederlandse systeem. Daarna vindt de automatische afhandeling plaats.

Gegeven de hierboven onder overweging 14 beschreven aanvraagprocedure, is de rechtbank niet gebleken van feiten of omstandigheden die zouden moeten leiden tot het oordeel dat verweerder het beginsel van eerbiediging van de rechten van verdediging is geschonden doordat hij eiseres niet kan voorzien van de door haar gevraagde gegevens.

24. Ten slotte heeft eiseres zich onder verwijzing naar de uitspraak van het gerechtshof Amsterdam van 26 november 2002 op het standpunt gesteld dat sprake is van een vergissing van de douaneautoriteiten en haar een beroep toekomt op gerechtvaardigd vertrouwen. Anders dan eiseres heeft gesteld, mist artikel 119 DWU in dit geval toepassing. Er is immers geen sprake van navorderingen. Deze grond kan daarom niet slagen.

25. Gelet op het vorenoverwogene dient het beroep ongegrond te worden verklaard.

26. Eiseres heeft verzocht om vernietiging van de uitspraken op bezwaar wegens overschrijding van de redelijke termijn waarbinnen de zaken moeten worden behandeld.

27. Nu de rechtbank een vergoeding van immateriële schade aan eiseres heeft toegekend vanwege overschrijding van de redelijke termijn, is er aanleiding de Staat op de voet van artikel 8:75 van de Awb en het bepaalde in rechtsoverweging 3.14.2 van het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2016, nr. 14/03907, ECLI:NL:HR:2016:252, te veroordelen in de proceskosten van eiseres. Voor een integrale proceskostenvergoeding ziet de rechtbank geen aanleiding nu eiseres in de hoofdzaak in het ongelijk is gesteld. De rechtbank merkt de onderhavige zaken aan als samenhangende zaken in de zin van artikel 3, tweede lid, van het Besluit proceskoten bestuursrecht (het Besluit). De kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 525 (1 punt voor het indienen van een beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting, met een waarde per punt van € 525 en een factor 0,5 voor het gewicht van de zaak), nu de Staat slechts wordt veroordeeld in de proceskosten van eiseres omdat aan haar een vergoeding voor immateriële schade wordt toegekend (vgl. Hoge Raad 20 maart 2015, nr. 14/01332, ECLI:NL:HR:2015:660). De rechtbank ziet voorts aanleiding de Staat op te dragen het door eiseres betaalde griffierecht van € 333 te vergoeden.