Rechtbank Noord-Holland, 21-10-2020, ECLI:NL:RBNHO:2020:8528, AWB - 19 _ 4943

2. Eiseres meent dat haar ten onrechte een proceskostenvergoeding is onthouden voor de bezwaarfase, omdat zij haar dieetkosten en de kosten van de ziekenfondstaxi voor de nierdialyse van haar echtgenoot, die in bezwaar in aftrek zijn toegelaten, al in haar aangifte in aftrek had gebracht. Bovendien heeft zij tijdens de bezwaarfase een compromis gesloten met verweerder over de afhandeling van het jaar 2015. Op dat moment was bij verweerder reeds bekend, zo stelt eiseres, dat het bezwaar voor het jaar 2014 gegrond moest worden verklaard. Eiseres wil daarom dat haar kosten voor de behandeling van het bezwaar voor het jaar 2014 worden vergoed, net zoals dat voor het jaar 2015 is gebeurd.

3. Verweerder is van mening dat terecht geen kostenvergoeding is toegekend voor de bezwaarfase, omdat geen sprake is van een aan verweerder te wijten onrechtmatigheid. Eiseres heeft de relevante stukken pas in de bezwaarfase overgelegd, wat ook bij de vragenbrieven voor het opleggen van de aanslag had gekund. Het feit dat tijdens de behandeling van het bezwaar een compromis is gesloten over 2015 doet volgens verweerder niet ter zake, omdat de onrechtmatigheid die moet worden beoordeeld alleen betrekking kan hebben op de vaststelling van de beschikking en niet op de behandeling van het bezwaar.

4. Artikel 7:15, tweede lid, van de Awb bepaalt dat de kosten, die de belanghebbende in verband met de behandeling van het bezwaar redelijkerwijs heeft moeten maken, door het bestuursorgaan uitsluitend worden vergoed op verzoek van de belanghebbende voor zover het bestreden besluit wordt herroepen wegens aan het bestuursorgaan te wijten onrechtmatigheid.

5. Naar het oordeel van de rechtbank is de gegrondheid van het bezwaar niet het gevolg van een aan verweerder te wijten onrechtmatigheid. Naar tussen partijen niet in geschil is, heeft verweerder in bezwaar de beschikking verminderd naar aanleiding van door eiseres in de bezwaarfase overgelegde bescheiden die verweerder bij het vaststellen van de beschikking nog niet voorhanden had. Het feit dat tijdens de behandeling van het bezwaar voor het jaar 2014 een compromis werd gesloten voor het jaar 2015 doet naar het oordeel van de rechtbank niet ter zake, omdat daaruit niets kan worden afgeleid over de rechtmatigheid van de beschikking. Dat betekent dat verweerder terecht vergoeding van de door eiseres in bezwaar gemaakte kosten heeft geweigerd.

6. Eiseres heeft verzocht om vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn. Als gevolg van de lange behandelingsduur heeft zij spanning en stress gehad. Zij heeft in dit verband opgemerkt dat, hoewel de beschikking niet ertoe leidt dat zij belasting moet betalen, deze wel van belang is voor haar toeslagen.

7. Volgens verweerder behoeft geen immateriële schadevergoeding te worden toegekend omdat het financiële belang van deze procedure nihil is. Er is immers geen belasting verschuldigd op de beschikking. Mocht er toch recht bestaan op vergoeding van immateriële schade, dan meent verweerder dat de termijn is afgelopen op de dag van de zitting, waarop aan eiseres bekend is geworden dat de beschikking van tafel is, zodat de spanning en frustratie bij haar zijn weggenomen.

8. Bij de beoordeling van de vraag of de redelijke termijn is overschreden moet worden aangesloten bij de uitgangspunten als neergelegd in het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252. De termijn vangt als regel aan op het moment waarop verweerder het bezwaarschrift ontvangt. De in aanmerking te nemen termijn eindigt op het moment waarop de rechter uitspraak doet in de procedure met betrekking tot het geschil dat de belastingplichtige en de inspecteur verdeeld houdt (de hoofdzaak). Naar het oordeel van de rechtbank biedt het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252 geen steun voor de opvatting van verweerder dat op deze laatste regel een uitzondering bestaat voor een geval als het onderhavige, waarin het primaire besluit tijdens de beroepsfase door het bestuursorgaan wordt herroepen, maar nog wel geschil bestaat over de vergoeding van proceskosten in de bezwaarfase.

9. Voor een uitspraak in eerste aanleg heeft te gelden dat deze niet binnen een redelijke termijn geschiedt indien de rechtbank niet binnen twee jaar nadat die termijn is aangevangen uitspraak doet, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden. De berechting van deze zaak is aangevangen met de ontvangst van het bezwaarschrift door verweerder op 15 januari 2018 en geëindigd met de uitspraak van de rechtbank op 21 oktober 2020. De voor de procedure in eerste aanleg in aanmerking te nemen termijn bedraagt derhalve afgerond vierendertig maanden. Van bijzondere omstandigheden die een langere termijn dan twee jaar rechtvaardigen, is naar het oordeel van de rechtbank geen sprake. De redelijke termijn is daarom overschreden met afgerond tien maanden.

10. In belastingzaken wordt, indien de redelijke termijn is overschreden, behoudens bijzondere omstandigheden verondersteld dat de belanghebbende immateriële schade heeft geleden in de vorm van spanning en frustratie. Indien een geschil betrekking heeft op een zeer gering financieel belang bestaat evenwel geen aanleiding om uit te gaan van deze veronderstelling. Indien het belang van een procedure uitsluitend is gelegen in de vaststelling van een of meer door of aan een bestuursorgaan te betalen bedragen moet worden aangenomen dat de procedure betrekking heeft op een zeer gering financieel belang, indien de som van die bedragen niet meer beloopt dan € 15 (zie HR 24 februari 2017, ECLI:NL:HR:2017:292).

11. Naar het oordeel van de rechtbank brengt een redelijke verdeling van de bewijslast mee dat op de belanghebbende die verzoekt om een schadevergoeding, de stelplicht en bewijslast rusten met betrekking tot de aanwezigheid en omvang van die schade (vgl. het arrest van de Hoge Raad van 13 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:559, r.o. 2.2.2). In een geval als het onderhavige, waarin het gaat om vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn en waarin het bestuursorgaan gemotiveerd heeft betwist dat de procedure een meer dan zeer gering financieel belang heeft, brengt dat mee dat de belanghebbende aannemelijk maakt dat een zodanig belang wel aanwezig is.

12. Eiseres heeft in deze procedure weliswaar gesteld dat het belang van deze procedure niet uitsluitend is gelegen in de vermindering van de beschikking, maar ook in de gevolgen daarvan voor haar toeslagen, maar zij heeft die stelling niet onderbouwd of gekwantificeerd. Tegenover de gemotiveerde betwisting door verweerder heeft zij daarom naar het oordeel van de rechtbank niet aannemelijk gemaakt dat zij een meer dan zeer gering financieel belang heeft bij de procedure, zodat geen aanleiding bestaat om uit te gaan van de veronderstelling dat de lange duur van de procedure spanning en frustratie bij de belanghebbende heeft veroorzaakt. Aangezien in dit verband blijkens het arrest van de Hoge Raad van 17 oktober 2014, ECLI:NL:HR:2014:2981, r.o. 2.3 wordt geabstraheerd van de vraag of daadwerkelijk spanning en frustratie is ondervonden, moet in dit geval ervan worden uitgegaan dat de overschrijding van de redelijke termijn niet ertoe heeft geleid dat eiseres immateriële schade heeft geleden in de vorm van spanning en frustratie. Daarom zal de rechtbank volstaan met de constatering dat de redelijke termijn is overschreden (zie HR 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252, r.o. 3.9.6).

13. Omdat verweerder tijdens deze beroepsprocedure de beschikking heeft vernietigd, veroordeelt de rechtbank verweerder in de door eiseres gemaakte proceskosten. Omdat in beroep uitsluitend de kostenvergoeding in geschil was, merkt de rechtbank het gewicht van de zaak aan als licht en bepaalt zij de wegingsfactor op 0,5. De kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 525 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 525 en een wegingsfactor 0,5).