Rechtbank Noord-Nederland, 22-05-2014, ECLI:NL:RBNNE:2014:2791, AWB 12_2950

Eiser is geboren op [geboortedag] 1956. Eiser dreef in de jaren 2005 tot en met 2007 aan [adres] een coffeeshop onder de naam [naam], in de rechtsvorm van een eenmanszaak. De onderneming is gestaakt in 2012. Eisers zoon en dochter werkten mee in de onderneming. Voorts werkten er in de jaren 2005 tot en met 2007 ongeveer 10 werknemers in de zaak.

De verhandelde softdrugs werden verpakt in zakjes met een verkoopwaarde van € 5 of € 15. Joints werden los verkocht. De inkopen werden contant betaald. Ook de verkoop geschiedde (vrijwel) uitsluitend contant.

Tijdens openingstijden werd in 2 diensten gewerkt, een dagdienst en een avonddienst.

Verweerder heeft in 2010 een boekenonderzoek ingesteld bij eiser betreffende de aanvaardbaarheid van de aangiften inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen 2005 tot en met 2007 en de aangiften omzetbelasting over de periode 1 januari 2005 tot en met 31 december 2007.

In het met dagtekening 24 mei 2011 opgemaakte rapport inzake het boekenonderzoek heeft verweerder onder meer het volgende opgemerkt:

- Er wordt geen (klad) kasboek bijgehouden;

- Er wordt geen voorraadadministratie gevoerd ten behoeve van de softdrugs.

Op 19 mei 2011 is een schriftelijke waarschuwing uitgereikt.

Het in de branche gebruikelijke brutowinstpercentage dat geldt voor de verkoop van softdrugs heeft verweerder op basis van branche-informatie op 100 % gesteld. Met betrekking tot de privé-vermogensvergelijking heeft verweerder onder meer gewezen op de aankoop van een huis [buitenland].

Eiser maakte op dagbasis de kas op, door dagelijks een zogenoemde Z-afslag te maken. Voorts hield eiser van de verkoop en de voorraad op dagbasis voorraadlijsten c.q. verkooplijsten bij. Deze voorraadlijsten bevatten per artikelsoort en per verkoopprijs een registratie van de beginvoorraad, de aanvulling en de eindvoorraad. Aan de hand van die goederenstroom werd de afzet bepaald. Uit de aldus vastgestelde afzet werd aan de hand van de gehanteerde prijzen vervolgens de dagomzet afgeleid. De betreffende dagomzet werd vergeleken met de kasafslagen. Eventuele kasverschillen werden niet afzonderlijk in de administratie verwerkt. Eisers zoon verwerkte de kasafslagen en de verkooplijsten in Excel.

Een afzonderlijke inkoopadministratie ontbrak.

De kasafslagen en voorraadlijsten heeft eiser tot 26 september 2007 niet bewaard. Verweerder heeft eiser er op die dag op gewezen dat hij deze moest bewaren. Vanaf die datum heeft eiser deze stukken bewaard.

- het waarnemen van de actuele bedrijfsactiviteiten;

- het beoordelen van de actuele administratieve vastleggingen;

- het beoordelen van de kasadministratie;

- het vaststellen van de identiteit en het aantal in de onderneming kennelijk in loondienst werkzame personen;

- het beoordelen of aan de werkgeversverplichtingen is voldaan;

Dit controlerapport geeft de uitkomsten weer van het uitgevoerde onderzoek en vermeldt de standpunten van de Belastingdienst. De opgenomen informatie heeft slechts tot doel de heffing en inning van belastingen te ondersteunen. Het rapport is slechts met dit oogmerk geschreven en is niet bedoeld voor andere doeleinden.

- datum;

- soort;

- winkelvoorraad per soort in grammen en/of in zakjes,

- bijvullingen in grammen en/of in zakjes;

- eindvoorraad per soort in grammen en/of zakjes,

- totaalkolom verkocht in hoeveelheid grammen en/of zakjes met de totale verkoopwaarde.

U voldoet hieraan d.m.v. deze voorraadijst.”

Over de jaren 1991 tot en met 1993 heeft een boekenonderzoek plaatsgevonden (IB/PVV en OB), naar aanleiding waarvan verweerder in een rapportage van 12 december 1995 onder meer het volgende heeft opgemerkt:

Met dagtekening 7 december 2012 heeft verweerder aan eiser een (nadere) voorlopige aanslag IB/PVV 2007 opgelegd.

In de informatiebeschikking van 17 oktober 2011 heeft verweerder onder meer het volgende opgemerkt:

In artikel 52 van de AWR is, voor zover hier van belang, bepaald dat administratieplichtigen gehouden zijn van hun vermogenstoestand en van alles betreffende hun bedrijf naar de eisen van dat bedrijf op zodanige wijze een administratie te voeren en de daartoe behorende boeken, bescheiden en andere gegevensdragers op zodanige wijze te bewaren, dat te allen tijde hun rechten en verplichtingen alsmede de voor de heffing van belasting overigens van belang zijnde gegevens hieruit duidelijk blijken.

De rechtbank overweegt dat bij de beantwoording van de vraag of eiser heeft voldaan aan de administratieplicht, rekening moet worden gehouden met de aard en omvang van de onderneming. Naar het oordeel van de rechtbank mag van een exploitant van een coffeeshop, gelet op de aard van de branche, niet worden verwacht dat hij ter zake van de inkopen van softdrugs over inkoopfacturen beschikt (vgl. Hoge Raad 27 september 2002, LJN AD8780 en Hoge Raad 31 mei 2013, LJN BX7184). Wel mag worden verwacht dat hij op een systematische wijze de inkoop van softdrugs in zijn administratie vastlegt. Dit houdt onder meer in dat hij (bijvoorbeeld door middel van dagstaten) in hoeveelheden, soort softdrugs en geld bijhoudt op welke data inkopen zijn verricht en wat daarvan de inkoopwaarde is geweest, en dat hij een hierop aansluitende kas- en voorraadadministratie voert. Ook bij gebreke van inkoopfacturen dient de inkoop dus op een betrouwbare en controleerbare manier geadministreerd te worden. Eiser heeft dat echter niet gedaan. Het feit dat ten tijde van het bijvullen van de softdrugs in de coffeeshop de hoeveelheid en de soort softdrugs werden geadministreerd op de verkooplijsten, is onvoldoende om van een dergelijke inkoopadministratie te kunnen spreken. Het tijdstip van bijvullen in de coffeeshop kan immers afwijken van het moment waarop de daadwerkelijke inkoop heeft plaatsgevonden. Wanneer de primaire registratie van de inkopen zoals in casu niet op de voorgeschreven wijze plaatsvindt, is het niet goed mogelijk om de administratie als geheel achteraf op betrouwbare wijze te controleren. Precies die controle achteraf vormt de kern van wat artikel 52 van de AWR beoogt mogelijk te maken. Naar het oordeel van de rechtbank maakt het hierbij geen verschil of de softdrugs geproportioneerd (in zakjes) werd ingekocht of in eigen beheer werd gesneden: in beide gevallen ontbreekt een deugdelijke primaire registratie van de inkopen, en in beide gevallen had een dergelijke registratie er wel moeten zijn.

Ten aanzien van de kasadministratie is een vergelijkbare situatie als onder 12.2 aan de orde. Nu er geen primaire registratie van de in- en uitgaande kasgelden (bijvoorbeeld met behulp van een afzonderlijk kasboek of kasregister) heeft plaatsgevonden, kan achteraf niet meer worden gecontroleerd of en in hoeverre de uit de kasafslagen blijkende verantwoording juist en volledig is geweest. Naar het oordeel van de rechtbank is het onvoldoende om, zoals eiser heeft gedaan, alleen (dagelijkse) kasafslagen te maken en deze te vergelijken met de voorraadlijsten. Alleen aan de hand van een deugdelijk gevoerde kasadministratie, waarbij op dagbasis de tellingen van het kasgeld worden geregistreerd, zou het mogelijk zijn geweest om bijvoorbeeld eisers stelling inzake de geconstateerde kasverschillen op juistheid te toetsen.

Nu van de inkopen een primaire registratie in geld en goederen in feite ontbrak, terwijl de kasadministratie op onderdelen onvoldoende was, is achteraf geen sluitende verbandscontrole op de geld- en goederenbeweging mogelijk. In een onderneming als die van eiser, waarin fysieke voorraad verhandeld wordt en nagenoeg uitsluitend sprake is van contant geldverkeer, is dat een fundamenteel gebrek (vgl. het arrest van de Hoge Raad van 5 oktober 2012, LJN BX9201). Zonder een sluitende inkoop- en voorraadadministratie te voeren en te bewaren kan niet worden voldaan aan de in artikel 52 van de AWR gestelde eis, aldus de Hoge Raad in zijn arrest van 31 mei 2013, LJN BX7184. Hieraan doet volgens de Hoge Raad niet af dat het in de branche niet gebruikelijk zou zijn een inkoop- en voorraadadministratie te voeren en dat het voeren daarvan tot problemen in de strafrechtelijke sfeer kan leiden. Het voorgaande betekent dat eiser de op hem rustende administratieplicht als bedoeld in artikel 52 van de AWR heeft geschonden.

De rechtbank is voorts van oordeel dat eiser in de periode vóór 26 september 2007 de bewaarplicht zoals vastgelegd in artikel 52 van de AWR heeft geschonden, door de kasafslagen en voorraadlijsten tot dat moment niet te bewaren. De betreffende bescheiden maken, gelet op de aard en omvang van eisers onderneming, deel uit van de administratie. Naast de onder 12.2 tot en met 12.4 geconstateerde schending van de administratieplicht als zodanig, is er derhalve eveneens sprake geweest van een schending van de bewaarplicht, althans tot 26 september 2007. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder ook deze schending ten grondslag mogen leggen aan de informatiebeschikking, nu hieraan in die beschikking uitdrukkelijk is gerefereerd.

Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder derhalve voldoende aannemelijk gemaakt dat de administratie niet naar de eisen van artikel 52 van de AWR is gevoerd, en dat ten onrechte stukken die tot die administratie hebben behoord, niet zijn bewaard. De beroepsgronden die zien op de schending van artikel 52 van de AWR falen.

De rechtbank stelt vast dat verweerder in de onder 1.10 genoemde rapportages van de bedrijfsbezoeken vanaf 2008 steeds expliciet heeft opgenomen dat niet is beoordeeld of en in hoeverre aan de administratieve verplichtingen werd voldaan. Een rechtens te beschermen vertrouwen kan dan ook in ieder geval niet worden ontleend aan laatstgenoemde rapportages.

Met betrekking tot de eveneens onder 1.10 genoemde rapportage van het bedrijfsbezoek uit 2007 overweegt de rechtbank als volgt. Verweerder heeft niet vermeld dat tijdens het bedrijfsbezoek in algemene zin is beoordeeld of en in hoeverre aan de administratieve verplichtingen werd voldaan. Naar het oordeel van de rechtbank mocht eiser aan het uitblijven van de mededeling van verweerder dat zij niet (volledig) aan de administratieve verplichtingen voldeed, dan ook niet de conclusie verbinden dat haar wijze van administreren in orde was. Dit geldt temeer nu verweerder in de rapportage juist heeft gewezen op verschillende (volgens verweerder) geconstateerde gebreken en de reikwijdte van het bedrijfsbezoek expliciet heeft beperkt.

Uit de rapportage van het bedrijfsbezoek uit 2007 kan naar het oordeel van de rechtbank worden afgeleid dat de administratie van de voorraad en de verkopen van softdrugs aan de hand van de onder 1.6 genoemde voorraadlijsten in beginsel voldoet aan de eisen van artikel 52 van de AWR. Het aldus gewekte vertrouwen kan eiser echter niet baten, nu dit slechts ziet op de beide genoemde onderdelen van de administratie (de voorraad- en verkoopadministratie). De geconstateerde gebreken die betrekking hebben op met name de kas- en inkoopadministratie kunnen daaronder redelijkerwijs niet worden begrepen.

De stelling van eiser dat uit de correctie van de aftrek van de op 28 februari 2007 in beslag genomen handelsvoorraad zou volgen dat de gehele handelsvoorraad niet tot de administratie van artikel 52 van de AWR behoort, kan de rechtbank niet volgen. Het komt de rechtbank eerder voor, dat het ontbreken van een inkoopadministratie de doorslaggevende reden is geweest voor het weigeren van de aftrek. Daarbij neemt de rechtbank in aanmerking dat op eiser de bewijslast rustte om aannemelijk te maken dat het om een bedrijfsvoorraad ging.

Gelet op al het voorgaande verwerpt de rechtbank eisers beroep op het vertrouwensbeginsel.