Rechtbank Noord-Nederland, 18-02-2020, ECLI:NL:RBNNE:2020:652, AWB LEE - 17 _ 2248

1.1.

Eiser heeft de Nederlandse nationaliteit, en woonde heel 2014 in Nederland.

1.2.

Eiser was in 2014 werkzaam in het internationaal vervoer over de Europese binnenwateren. Eiser werkte in 2014 aan boord van het binnenvaartschip [naam schip].

1.3.

Eiser werkte in 2014 van 1 januari 2014 tot 31 augustus 2014 in dienstbetrekking bij [naam werkgever 1], gevestigd in Luxemburg, en vanaf 15 september 2014 tot en met 31 december 2014 in dienstbetrekking bij [naam werkgever 2], gevestigd in Liechtenstein. In de periode 1 september 2014 tot en met 14 september 2014 had eiser geen werkgever.

1.4.

Aan eiser is op 22 december 2014 door de Liechtensteinse autoriteit een A1‑verklaring afgegeven waarin voor de periode 15 september 2014 tot en met 31 december 2015 de Liechtensteinse socialezekerheidswetgeving van toepassing wordt verklaard.

1.5.

In zijn aangifte IB/PVV voor het jaar 2014 heeft eiser vrijstelling van premieheffing verzocht voor het gehele jaar. Bij het opleggen van de aanslag heeft verweerder – op grond van de door Liechtenstein afgegeven A1-verklaring – alleen vrijstelling van premieheffing verleend voor de periode 15 september 2014 tot en met 31 december 2014.

1.6.

Door eisers gemachtigde is op 26 juli 2017 een verzoek bij de Sociale Verzekeringsbank (Svb) ingediend om vast te stellen dat de Luxemburgse wetgeving op eiser van toepassing is, dan wel op grond van de Verordening (EG) nr. 987/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 16 september 2009 tot vaststelling van de wijze van toepassing van Verordening (EG) nr. 883/2004 betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels (Vo 987/2009) tot regularisatie over deze periode over te gaan. In reactie op dit verzoek heeft de Svb op 21 september 2017 een A1‑verklaring afgegeven waarin voor de periode 1 december 2011 tot en met 31 augustus 2014 de Nederlandse socialezekerheidswetgeving van toepassing wordt verklaard.

1.7.

In hun brief van 17 december 2019 hebben de Staatssecretaris van Financiën en de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gereageerd op de gewijzigde motie van de leden Lodders, Omtzigt en Aukje de Vries die is ingediend bij het debat over het wetsvoorstel Wet fiscale arbitrage. De motie gaat over Nederlandse vrachtwagenchauffeurs in dienst van Noorse vervoersbedrijven en Nederlandse rijnvarenden in dienst van Luxemburgse werkgevers. De reactie – voor zover hier van belang – luidt als volgt (Tweede Kamer, vergaderjaar 2018–2019, 35 110, nr. 14):

2. In geschil is het antwoord op de vraag of het bedrag van de verschuldigde premie volksverzekeringen door verweerder juist is vastgesteld.

3. Aanvankelijk was ook in geschil het antwoord op de vraag of het fiscale loon op het juiste bedrag is vastgesteld. Eiser heeft deze beroepsgrond ter zitting in getrokken.

4. De rechtbank stelt voorop dat ter zitting is vast komen te staan dat niet in geschil is dat (zoals ook volgt uit de A1-verklaring van de Svb, zie 1.6.) op grond van de aanwijsregels in de Overeenkomst krachtens artikel 16, eerste lid, van verordening (EG) 883/2004 betreffende de vaststelling van de op rijnvarenden toepasselijke wetgeving (de Rijnvarendenovereenkomst) op eiser in de periode 1 januari 2014 tot en met 31 augustus 2014 de Nederlandse socialezekerheidswetgeving van toepassing is. Eveneens is vast komen te staan dat tussen partijen niet in geschil is dat op grond van het Nederlandse nationale recht op eiser in de periode 1 september 2014 tot en met 14 september 2014 de Nederlandse socialezekerheidswetgeving van toepassing is.

5. Eiser stelt dat over de periode 1 januari 2014 tot en met 14 september 2014 ten onrechte, dan wel teveel, premie volksverzekeringen geheven zijn. Daartoe voert hij – kort weergegeven – de volgende gronden aan:

-

I) Verweerder heeft zelf vastgesteld dat eiser premieplichting was voor de volksverzekeringen, terwijl hij daartoe niet bevoegd is.

-

II) Verweerder heeft zijn besluit onzorgvuldig voorbereid.

-

III) De impasse die ontstaat door de weigering van de Svb om mee te werken aan regularisatie zolang er fiscale procedures lopen dient door de belastingrechter opgelost te worden door middel van het van toepassing verklaren van de Luxemburgse socialezekerheidswetgeving.

-

IV) Als de rechtbank niet de Luxemburgse socialezekerheidswetgeving op eiser van toepassing verklaart, dient de in Luxemburg betaalde socialezekerheidspremie in mindering gebracht te worden op de Nederlandse premieheffing.

6. De rechtbank overweegt dat de premie voor de volksverzekeringen ingevolge artikel 57 van de Wet financiering sociale verzekeringen (Wfsv) wordt geheven door de rijksbelastingdienst. De premie voor de volksverzekeringen wordt ingevolge artikel 58 van de Wfsv bij wege van aanslag geheven met overeenkomstige toepassing van de voor de heffing van de inkomstenbelasting geldende regels. Artikel 11, eerste lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen bepaalt dat de aanslag door verweerder wordt vastgesteld. Gelet op de voorgaande wettelijke regeling heeft verweerder daarom de bevoegdheid premie volksverzekeringen te heffen. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder in het geval van eiser overeenkomstig deze wettelijke regeling zijn heffingsbevoegdheid uitgeoefend.

7. Aan het voorgaande doet niet af dat volgens artikel 5 van de Rijnvarendenovereenkomst en artikel 16 van Verordening (EG) 987/2009 de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dan wel de Svb voor Nederland als de bevoegde autoriteiten zijn aangewezen voor het – op verzoek dan wel na in kennis zijn gesteld van het verrichten van werkzaamheden in meerdere lidstaten – vaststellen van de toepasselijke socialezekerheidswetgeving voor individuele gevallen. Zolang volgens de regels in de Vo 987/2009 met de bevoegde autoriteit van de andere betrokken lidstaat geen vaststelling van de toepasselijke wetgeving heeft plaatsgevonden staat het verweerder in beginsel vrij om op basis van de hem bekende en van belang zijnde feiten en omstandigheden zelfstandig de aanwijsregels toe te passen.

8. Eisers beroep op het zorgvuldigheidsbeginsel komt er samengevat op neer dat een zorgvuldige voorbereiding van het besluit van verweerder om premie volksverzekeringen te heffen had meegebracht dat verweerder – teneinde dubbele heffing te voorkomen – (i) contact met de Luxemburgse autoriteit zou hebben opgenomen of (ii) contact zou hebben opgenomen met de Svb, die de mogelijkheid heeft om in overleg te treden met de Luxemburgse autoriteit, en (iii) zich had gewend tot de Administratieve Commissie voor de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels (de Administratieve Commissie) voor de dialoog- en bemiddelingsprocedure zoals beschreven in besluit Nr. A1 van de Administratieve Commissie. Verweerder heeft deze stellingen van eiser gemotiveerd weersproken.

9. Eisers beroep op het zorgvuldigheidsbeginsel slaagt niet. Geen rechtsregel verplicht verweerder vóór het opleggen van de aanslag contact op te nemen met de Luxemburgse autoriteiten. Verweerder is daarnaast niet bevoegd om in overleg te treden met de Luxemburgse autoriteiten teneinde een regularisatieprocedure te starten en geen rechtsregel verplicht verweerder om in alle gevallen waarin mogelijk sprake is van dubbele heffing met de voor Nederland wel bevoegde autoriteit, de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dan wel de Svb, als vertegenwoordiger van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, contact op te nemen. Hetzelfde heeft te gelden voor eisers stelling dat een interpretatieve vraag had moeten worden voorgelegd aan de Administratieve Commissie. Omstandigheden die in het onderhavige geval voor een dergelijk contact aanleiding zouden geven, zijn niet aannemelijk geworden. De voorbereiding van de onderhavige uitspraken op bezwaar geven geen blijk van een onzorgvuldige handelwijze van verweerder. Naar het oordeel van de rechtbank mocht verweerder gelet op het voorgaande in redelijkheid het standpunt innemen dat over de periode 1 januari 2014 tot en met 31 augustus 2014 de socialezekerheidswetgeving van Nederland van toepassing was.

10. Eiser stelt dat de Nederlandse autoriteiten de procedureregels uit Verordening (EG) nr. 987/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 16 september 2009 tot vaststelling van de wijze van toepassing van Verordening (EG) nr. 883/2004 betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels (de Toepassingsverordening) niet hebben gevolgd. Eiser stelt vervolgens onder verwijzing naar het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 19 juni 2003, Sante Pasquini, C-34/02, ECLI:EU:C:2003:366 (Sante Pasquini) dat hij daarvan niet het dupe mag worden. Verrekening van de in Luxemburg betaalde sociale zekerheidspremies met de Nederlandse premieheffing is niet voldoende om de voor eiser ontstane problemen op te lossen. Eiser wordt dan geconfronteerd met de hogere Nederlandse premieheffing, en de mogelijkheid dat hij de in Luxemburg ontvangen (hogere) sociale zekerheidsuitkeringen zal moeten terugbetalen, terwijl in Nederland geen uitkeringen meer gedaan zullen worden omdat de termijnen voor het aanvragen daarvan inmiddels zijn verlopen. Omdat de Svb weigert te beslissen op verzoeken om een regularisatieovereenkomst te sluiten zolang fiscale procedures lopen, ontstaat een impasse die door de belastingrechter doorbroken dient te worden door het Luxemburgse socialezekerheidsrecht van toepassing te verklaren, aldus eiser.

11. Verweerder wijst op de A1-verklaring over de in geschil zijnde periode (zie 1.6.), waaruit volgt dat het Nederlandse socialezekerheidsrecht van toepassing is. Gelet op het arrest van de Hoge Raad van 5 oktober 2018, ECLI:NL:HR:2018:1725, is ook de belastingrechter aan deze A1-verklaring gebonden, aldus verweerder.

12. De rechtbank overweegt dat uit het hiervoor genoemde arrest van de Hoge Raad van 5 oktober 2018 volgt dat de belastingrechter niet voorbij mag gaan aan een niet ingetrokken A1‑verklaring. Gelet daarop ziet de rechtbank geen mogelijkheid om – in weerwil van de aan eiser afgegeven A1-verklaring – het Luxemburgse socialezekerheidsrecht van toepassing te verklaren. Als eiser op de door hem aangevoegde gronden van mening is dat een ander sociaalzekerheidsrecht op hem van toepassing moet worden verklaard, dan had hij tegen de A1‑verklaring bezwaar moeten maken bij de Svb.

13. De rechtbank begrijpt eisers beroep zo dat – nu de rechtbank eisers verzoek om het van toepassing verklaren van het Luxemburgse socialezekerheidsrecht afwijst – hij de rechtbank verzoekt eenzelfde verrekening toe te passen als gerechtshof ’s‑Hertogenbosch heeft toegepast in zijn uitspraak van 28 augustus 2019, ECLI:NL:GHSHE:2019:3141. Eiser stelt dat zijn geval vergelijkbaar is met dat van de eiser in deze uitspraak van het gerechtshof.

14. Verweerder stelt dat eisers geval niet vergelijkbaar is met dat van eiser in de bovengenoemde uitspraak van gerechtshof ’s-Hertogenbosch. Er is in eisers geval geen sprake van voorlopige premieheffing, zoals wel het geval was in de zaak waar de uitspraak van het gerechtshof over ging.

15. Gerechtshof ’s-Hertogenbosch heeft in zijn uitspraak van 28 augustus 2019 (ECLI:NL:GHSHE:2019:3141) ten aanzien van de verrekening van buitenlandse premie als volgt overwogen:

4.14.

De belastingrechter is aan die A1-verklaring gebonden, ook al staat die nog niet onherroepelijk vast.3

4.15.

Daarmee staat vast, dat belanghebbende voor de periode van 1 april 2012 tot en met 31 december 2013 verzekerings- en premieplichtig is in Nederland.

4.16.

Vaststaat echter ook, dat voor de periode van 1 april 2012 tot en met 31 december 2013 de verzekerings- en premieplicht voor de volksverzekeringen dient te worden bepaald op basis van de sinds 1 mei 2010 geldende basis- en toepassingsverordening. Vaststaat dat Nederland de procedureregels in:

- het Besluit A1 van 12 juni 2009 betreffende de instelling van een dialoog- en bemiddelingsprocedure met betrekking tot de geldigheid van documenten, het bepalen van de toepasselijke wetgeving en het verlenen van prestaties uit hoofde van Verordening (EG) nr. 883/2004 van het Europees Parlement en de Raad (Pb. 2010/C 106/01) van de Administratieve Commissie voor de coördinatie van de sociale zekerheidsstelsels (hierna: het Besluit A1) en

- artikel 6, artikel 16 en artikel 73 van de toepassingsverordening

niet heeft nageleefd.4 Deze procedurevoorschriften zijn erop gericht te voorkomen dat twee of meer lidstaten van dezelfde persoon sociale verzekeringspremies heffen. Daartoe moeten lidstaten met elkaar in overleg treden en in overleg tot het oordeel komen in welke lidstaat een persoon verzekerings- en premieplichtig is. Van een dergelijke vereiste loyale samenwerking tussen Nederland en Luxemburg blijkt in deze zaak niets.

4.17.

Kort samengevat komt de situatie neer op het volgende:

- de Inspecteur stelt niet het bevoegde orgaan te zijn om in overleg te treden met Luxemburg, dus hij heft de premie volksverzekeringen ongeacht of in Luxemburg al is geheven (proces-verbaal van het nadere onderzoek ter zitting op 3 april 2019);

- de SVB is wel het bevoegde orgaan om in overleg te treden met Luxemburg, maar omdat zij in Nederland niet over de heffing gaat treedt zij niet in overleg met Luxemburg om de aldaar reeds geheven sociale verzekeringspremies door Luxemburg aan Nederland op de voet van artikel 73 van de toepassingsverordening te laten betalen en deze Luxemburgse premies (door de Inspecteur) te (laten) verrekenen met de aanslag.

4.18.

Aldus wordt doordat in Nederland de bevoegdheden zijn verdeeld over de SVB en de Belastingdienst belanghebbende geconfronteerd met een dubbele heffing.

4.19.

In het kader van de sinds 1 mei 2010 geldende basis- en toepassingsverordening moeten Nederland en Luxemburg samen actief optrekken.

4.20.

De onder 2.6 en 2.7 vermelde door de staatssecretaris van Financiën aan de Tweede Kamer gegeven antwoorden wijken daarvan af. Dit komt omdat die antwoorden juist zijn voor de situatie tot 1 mei 2010, maar niet voor de situatie na 1 mei 2010.

4.21.

Zoals belanghebbende in wezen betoogt wordt hij van het kastje naar de muur gestuurd. De Inspecteur wijst naar de SVB, de SVB naar de Inspecteur. Over wat de Inspecteur doet of nalaat oordeelt de belastingrechter en over wat de SVB doet of nalaat oordeelt de Centrale Raad van Beroep. Het doorlopen van beide bestuursrechtelijke kolommen heeft wel geleid tot vele nieuwe A1-verklaringen, maar (tot nu toe) niet tot het voorkomen van dubbele heffing.

4.22.

Nu Belastingdienst, SVB noch politiek lijken te kunnen komen tot naleving van de sinds 1 mei 2010 geldende Unierechtelijke verplichting om dubbele heffing te voorkomen is het Hof van oordeel dat de belastingrechter deze impasse dient te doorbreken. In dit verband wijst het Hof op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 19 juni 2003, Sante Pasquini, C-34/02, ECLI:EU:C:2003:366, randnummer 70 e.v., waarbij – in essentie – is bevestigd dat migrerende werknemers er niet de dupe van mogen worden dat regels die de betrekkingen tussen socialezekerheidsorganen van verschillende lidstaten beheersen niet of niet volledig worden nageleefd.

4.23.

Belanghebbende heeft bij brief van 30 april 2019 een overzicht gegeven van de volgens hem in Luxemburg reeds geheven sociale verzekeringspremies.

4.24.

De Inspecteur heeft bij brief van 29 mei 2019 betwist dat de bedragen sociale verzekeringspremies betreffen.

4.25.

Gelet op deze betwisting kan het Hof niet precies vaststellen hoeveel sociale verzekeringspremies voor belanghebbende in Luxemburg zijn betaald.

4.26.

Omdat Nederland niet overeenkomstig artikel 73 van de toepassingsverordening in contact is getreden met Luxemburg om te achterhalen hoeveel sociale verzekeringspremies voor belanghebbende in Luxemburg zijn betaald, dient de onzekerheid over het bedrag dat in Luxemburg al voor belanghebbende is betaald voor rekening en risico te komen van de Inspecteur. Daarom zal het Hof uitgaan van de door belanghebbende opgegeven bedragen van de in Luxemburg geheven sociale verzekeringspremies. Dit betekent dat met de volgende bedragen aan in Luxemburg geheven sociale verzekeringspremies rekening wordt gehouden:

- 1 april 2012 tot en met 31 december 2012: 9/12 x € 5.087,42 = € 3.815.57;

- 2013: € 5.214,64.

In de aanslagen zijn de volgende premies geheven:

- 2012: € 10.548 -/- € 3.431 ( premiedeel heffingskorting) = € 7.117;

- 2013: € 10.392 -/- € 3.027 ( premiedeel heffingskorting) = € 7.365.

Het Hof zal het premiegedeelte van deze aanslagen verminderen met (afgerond) € 3.816 (2012) en € 5.215 (2013).”

16. De rechtbank overweegt ten aanzien van de door eiser verzochte premieverrekening als volgt. De rechtbank ziet in het geval van eiser geen aanleiding voor een verrekening van premie volksverzekeringen zoals het gerechtshof ’s‑Hertogenbosch die in bovengenoemde uitspraak heeft toegepast. De rechtbank wijst in dit verband op de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep van 28 augustus 2019 (ECLI:NL:CRVB:2019:2817), waarin de Centrale Raad van Beroep onder meer het volgende heeft overwogen:

8.8

Het ligt dan ook, mede gelet op de preambule bij Vo 987/2009, punten 9 en 10, in de rede dat de Svb zich mede verantwoordelijk acht voor een verrekening van in een andere lidstaat reeds betaalde socialeverzekeringpremies als bedoeld in het tweede lid van artikel 72 van Vo 987/2009 indien naderhand blijkt dat iemand in Nederland verzekerings- en premieplichtig is en niet in een andere lidstaat, waar reeds sociale verzekeringspremies zijn betaald.”

17. De rechtbank sluit zich aan bij het door de Centrale Raad van Beroep geformuleerde uitgangspunt dat met het Unierecht onverenigbare dubbele heffingen van socialeverzekeringspremies dienen te worden voorkomen of hersteld door de Svb en de socialezekerheidsrechter. De rechtbank acht dit uitgangspunt in lijn met het arrest van de Hoge Raad van 5 oktober 2018 (ECLI:NL:HR:2018:1725).

18. Op grond van het hiervoor vermelde uitgangspunt is het naar het oordeel van de rechtbank, behoudens uitzonderingssituaties, niet aan de belastingrechter om de door eiser voorgestane verrekening van buitenlandse socialeverzekeringspremies toe te passen. Een dergelijke uitzonderingssituatie doet zich naar het oordeel van de rechtbank hier niet voor. Weliswaar is ook bij eiser (deels) sprake van dubbele premieheffing, maar anders dan in de zaak van het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch heeft eiser niet (meermalen) geprocedeerd in de socialezekerheidskolom, is er bij eiser geen sprake van ‘vele nieuwe A1-verklaringen’ en is eiser daardoor minder van het kastje naar de muur gestuurd dan de belanghebbende in de zaak bij het gerechtshof. Daarnaast wordt inmiddels vanuit de politiek verdere actie ondernomen om de problematiek rondom dubbele premieheffing – in het bijzonder ook de dubbele premieheffing voor Rijnvarenden – op te lossen (zie 1.7.). Ten tijde van de uitspraak van het gerechtshof bestond hierover minder duidelijkheid.

19. Gelet op het voorgaande wijst de rechtbank eisers verzoek om verrekening van de Luxemburgse socialeverzekeringspremies af.

20. Het beroep wordt geacht mede betrekking te hebben op de belastingrente. Eiser heeft geen zelfstandige gronden tegen de in rekening gebrachte belastingrente aangevoerd. De rechtbank ziet geen aanleiding af te wijken van de beschikking belastingrente. Hierbij wijst de rechtbank eiser erop dat het bedrag van de belastingrente het bedrag van de aanslag volgt.

21. Uit het voorgaande volgt dat het beroep ongegrond is.

22. Eiser heeft verzocht om een immateriële schadevergoeding (ISV) wegens overschrijding van de redelijke termijn.

23. Volgens vaste jurisprudentie geldt voor een uitspraak in eerste aanleg dat deze niet binnen een redelijke termijn is geschied als de rechtbank niet binnen twee jaar nadat die termijn is aangevangen uitspraak doet, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden. In die termijn is de duur van de bezwaarfase begrepen. De termijn vangt aan op de dag van ontvangst van het bezwaarschrift en eindigt op de dag van de uitspraak in het beroep. Als de redelijke termijn is overschreden, dan moet de rechtbank beoordelen in hoeverre die overschrijding is toe te rekenen aan verweerder en in hoeverre aan de rechtbank. Daarbij heeft te gelden dat de bezwaarfase niet langer dan een half jaar mag duren en de beroepsfase niet langer dan anderhalf jaar. De ISV bedraagt forfaitair € 500 per half jaar (of deel daarvan) van overschrijding (zie Hoge Raad 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252).

24. Verweerder heeft het bezwaarschrift op 22 november 2016 ontvangen. Tot aan de datum van deze uitspraak zijn er afgerond 3 jaren en 3 maanden verstreken, zodat de redelijke termijn voor geschilbeslechting (nu van bijzondere omstandigheden niet is gebleken) met (afgerond) 15 maanden is overschreden. Dit leidt tot een ISV van € 1.500 (3 maal een half jaar à € 500).

25. Voor wat betreft de toerekening van de ISV aan verweerder en de rechtbank overweegt de rechtbank als volgt. De uitspraak op bezwaar is gedaan op 19 mei 2017, dus binnen 6 maanden na ontvangst van het bezwaarschrift. In de bezwaarfase is de redelijke termijn daarom niet overschreden. De gehele termijnoverschrijding is toe te rekenen aan de rechtbank. Daarom veroordeelt de rechtbank de Minister tot vergoeding van de immateriële schade voor het gehele bedrag van € 1.500.

26. Omdat het bedrag van de ISV minder dan € 5.000 beloopt, behoeft de Minister, gelet op de beleidsregel van 8 juli 2014, nr. 436935, Stcrt. 2014, nr. 20210, alsmede de regeling van 27 oktober 2017, Stcrt. 2017, nr. 62751, niet in de gelegenheid te worden gesteld hierop schriftelijk of mondeling verweer te voeren.

27. De rechtbank ziet, gelet op hetgeen hiervoor bij 24. is overwogen, aanleiding tot toekenning aan eiser van een vergoeding voor door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand in de beroepsprocedure. Voor een vergoeding van de in bezwaar gemaakte proceskosten bestaat geen aanleiding, aangezien de uitspraak op bezwaar volledig in stand is gebleven. De proceskostenvergoeding in de beroepsfase stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht vast op € 525 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, en 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 525 en een wegingsfactor 0,5). Wat betreft de in bezwaar gemaakte proceskosten en de wegingsfactor verwijst de rechtbank naar respectievelijk overweging 2.3.1 en 2.3.2 van het arrest van de Hoge Raad van 20 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:660.

28. Ook het griffierecht van € 46 moet, gelet op hetgeen bij 24. is overwogen, aan eiser vergoed worden.

29. Omdat de overschrijding van de redelijke termijn geheel aan de rechtbank is toe te rekenen, moet de vergoeding van de proceskosten en van het griffierecht plaatsvinden door de Minister (zie Hoge Raad 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252, r.o. 3.14.1 en 3.14.2). De rechtbank veroordeelt de Minister tot het vergoeden van de proceskosten en het griffierecht.