Rechtbank Noord-Nederland, 01-07-2022, ECLI:NL:RBNNE:2022:2223, AWB - 21 _ 2766 tot en met 21_2810

1.1.

Tussen partijen zijn de volgende punten in geschil:

a. of er voor diverse auto’s sprake is van een waardeverminderende factor die een correctie op de koerslijst rechtvaardigt;

b. (in 1 geval) of er sprake is van een nieuwe of gebruikte auto;

c. of er voor diverse auto’s sprake is van meer dan normale gebruiksschade in de zin van artikel 2, onderdeel c van de Wet BPM en indien dat het geval is, de hoogte van die meer dan normale gebruiksschade en de invloed daarvan op de handelsinkoopwaarde;

d. (in 1 geval) of eiser is aan te merken als belastingplichtige;

e. (in 1 geval) de te hanteren nieuwprijs;

f. of eiser recht heeft op ‘informele verrekening’ binnen de naheffingsaanslag indien er – achteraf bezien – op autoniveau sprake is van te veel op aangifte betaalde BPM;

g. of eiser recht heeft op een hogere vergoeding van de proceskosten voor de bezwaarfase;

h. of eiser recht heeft op een immateriële schadevergoeding en zo ja, of deze hoger moet zijn dan gebruikelijk.

1.2.

De rechtbank heeft in de tussenuitspraak al een gemotiveerd oordeel gegeven over de onderdelen a. tot en met f. De rechtbank zal in deze uitspraak daarom, behalve het eindoordeel over de naheffingsaanslag, alleen nog een inhoudelijk oordeel geven over de onderdelen g. en h.

2.1.

Het beroep tegen de naheffingsaanslag is gegrond. De naheffingsaanslag moet worden verminderd naar € 66.802.

2.2.

Omdat de rechtbank de naheffingsaanslag op autoniveau bekijkt (en per auto een zaaknummer heeft aangemaakt), moet de rechtbank ook op autoniveau beoordelen wat de gevolgen zijn. De rechtbank doet daarvoor net alsof de naheffingsaanslag is op te knippen in 73 verschillende stukjes. Die stukjes zijn voor te stellen als fictieve aanslagbiljetten, waarop telkens voor elke auto afzonderlijk het eigen bedrag aan nageheven belasting staat. Van die 73 bedragen waren er in beroep 45 in geschil. Voor elk van die 45 fictieve aanslagbiljetten geldt het volgende:

3. Het beroep wordt geacht mede betrekking te hebben op de belastingrente. Eiseres heeft geen zelfstandige gronden tegen de in rekening gebrachte belastingrente aangevoerd. Nu de met de beschikking belastingrente samenhangende naheffingsaanslag zal worden verminderd, verstaat de rechtbank dat verweerder het bedrag van de belastingrente dienovereenkomstig zal verminderen.

4. Omdat de rechtbank het beroep gegrond verklaart, bepaalt de rechtbank dat verweerder aan eiser het betaalde griffierecht van € 181 vergoedt.

5.1.

Eiser heeft verzocht om vergoeding van proceskosten voor de rechtsbijstand. Voor de beroepsfase zijn partijen het erover eens dat de wegingsfactor ‘zeer zwaar’ moet worden toegepast. Ook zijn partijen het eens over de proceshandelingen en het aantal punten. De rechtbank stelt de vergoeding voor de beroepsfase daarom – met inachtneming van de uitspraak van de Hoge Raad van 27 mei 2022¹ – vast op € 4.554 (1 punt beroepschrift, 1 punt zitting en tweemaal 0,5 punt inlichtingen op verzoek rechtbank x wegingsfactor 2 x tarief € 759).

5.2.

De rechtbank stelt vast dat verweerder een vergoeding heeft toegekend van € 795 in de bezwaarfase. Primair verzoekt eiser om de vergoeding voor de bezwaarfase vast te stellen op in totaal € 5.000 en dus artikel 2, derde lid, Besluit proceskosten bestuursrecht (Bpb) toe te passen. Dat zou dus leiden tot een aanvullende toekenning van € 4.205. Als de rechtbank eisers primaire standpunt niet volgt, zijn partijen het erover eens dat de vergoeding voor de bezwaarfase moet worden vastgesteld op € 1.076 (2 punten x wegingsfactor 2 x € 269), zodat in ieder geval een aanvullende toekenning van € 281 moet volgen.

5.3.

Eisers gemachtigde heeft gesteld dat hij in de bezwaarfase 50 uren heeft besteed aan de proceshandelingen (met name aan het bezwaarschrift en het maken van berekeningen) als bedoeld in het Bpb. Volgens eiser moet hiervoor een uurtarief van € 100 worden vergoed. In dat verband verwijst eiser naar een uitspraak van Rechtbank Noord-Nederland van 28 juli 2021.² Verder heeft eiser ter onderbouwing van de redelijkheid van zijn verzoek erop gewezen dat in de bezwaarfase ook kosten zijn gemaakt voor het opvragen van nieuwe koerslijsten en dat de daadwerkelijk aan eiser in rekening gebrachte kosten volgens een vaste prijsafspraak € 7.500 hebben bedragen.

5.4.

Verweerder heeft zich primair op het standpunt gesteld dat de proceskosten voor de bezwaarfase moeten worden bepaald aan de hand van het forfait en dat er in deze zaak geen goede reden is om daarvan af te wijken. Verder heeft verweerder erop gewezen dat het maken van kosten voor het opnieuw opvragen van de koerslijsten aan eiser zelf te wijten is.

5.5.

De rechtbank wijst erop dat er voor de toepassing van het Bpb sprake is van één zaak, nu de verschillende besluiten op één aanslagbiljet staan en er ook één uitspraak op bezwaar is.³ In dat geval kan de rechtbank alleen in de wegingsfactor rekening houden met de zwaarte en de omvang van de zaak. Volgens het Bpb kan die wegingsfactor maximaal 2 bedragen.

5.6.

De rechtbank overweegt dat uit de jurisprudentie blijkt dat de toekenning van een proceskostenvergoeding op grond van artikel 2, derde lid van het Bpb in ieder geval mogelijk is als het bestuursorgaan een beschikking of uitspraak geeft of in rechte handhaaft, terwijl op dat moment duidelijk is dat die beschikking of uitspraak in een daartegen ingestelde procedure geen stand zal houden.⁴Een andere grond voor toekenning kan zijn dat verweerder in vergaande mate onzorgvuldig heeft gehandeld.⁵ Tussen partijen is niet in geschil dat deze situaties zich hier niet voordoen.

5.7.

De Hoge Raad heeft in het arrest van 4 februari 2011⁶ in rechtsoverweging 3.5. onder andere het volgende overwogen:

5.8.

De Hoge Raad heeft in het arrest van 9 oktober 2015⁷ in rechtsoverweging 2.6.2. het volgende overwogen:

5.9.

De rechtbank leidt uit voornoemde arresten af dat het mogelijk is om zowel naar boven als naar beneden af te wijken van de in artikel 2, eerste lid van het Bpb opgenomen vergoeding op basis van het forfaitaire puntensysteem. Er moet dan wel sprake zijn van bijzondere omstandigheden, waaronder is begrepen de situatie dat het vasthouden aan het puntensysteem leidt tot een onredelijke vergoeding. Naar het oordeel van de rechtbank is daar in dit geval inderdaad sprake van. De rechtbank ziet redenen om af te wijken van het forfaitaire systeem, vooral omdat het forfaitaire systeem niet goed is toegesneden op de kenmerken van een geval als dit. Daarmee bedoelt de rechtbank dat er formeel maar één zaak is, terwijl de keur aan geschilpunten die hier spelen bij verschillende auto’s, in andere BPM-zaken ook plegen voor te komen en het dan gaat om evenzovele afzonderlijke ‘zaken’ waarin telkens een afzonderlijke proceskostenvergoeding kan worden toegekend. De rechtbank merkt op dat in het geval van eiser het bezwaar ten aanzien van een reeks auto’s heeft geleid tot een lager bedrag aan BPM, terwijl het beroep in nog eens 7 zaaknummers gegrond is. Een vergoeding op grond van het puntensysteem zou tot een dermate lage vergoeding leiden in verhouding tot de hoeveelheid werk die de gemachtigde redelijkerwijs heeft moeten verrichten, dat maatwerk naar het oordeel van de rechtbank op zijn plaats is.

5.10.

De onderhavige zaak betrof in de bezwaarfase 73 auto’s. Ook als de rechtbank uitgaat van schaalvoordelen bij het maken van (her)berekeningen, staat voor de rechtbank buiten kijf dat een vergoeding van € 795 geen passende vergoeding is, ook al is het uitgangspunt van het Bpb slechts het geven van een tegemoetkoming in de werkelijke kosten.

5.11.

Bij de beoordeling van wat dan wél redelijk is, vindt de rechtbank de kosten die eiser heeft gemaakt voor het opvragen van de nieuwe koerslijsten niet relevant. Het gaat namelijk om de beoordeling van de kosten die de rechtsbijstand met zich brengt. De rechtbank heeft op zichzelf geen twijfel over de in rekening gebrachte kosten en ook niet over de redelijkheid van het aantal uren dat de gemachtigde heeft besteed en het genoemde tarief. Wel overweegt de rechtbank dat de vergoeding naar de bedoeling van de wetgever als uitgangspunt een tegemoetkoming in de werkelijke kosten beoogt te zijn. Alles afwegend komt de rechtbank dan op een vergoeding van € 2.500 voor de kosten in verband met de behandeling van het bezwaar. Dus moet verweerder nog aanvullend € 2.500 -/- € 795 = € 1.705 vergoeden.

6.1.

Eiser heeft verzocht om immateriële schadevergoeding. De rechtbank stelt vast dat het bezwaar is ontvangen vóór de dagtekening van de naheffingsaanslag. Daarom gaat de rechtbank voor het begin van de termijn uit van de dagtekening van de naheffingsaanslag, namelijk 15 november 2018. De uitspraak van de rechtbank is van 1 juli 2022. Dat betekent dat de duur van de berechting in eerste aanleg 3 jaar en 7 en halve maand is. Dat is een overschrijding van 1 jaar en 7 en halve maand. Voor de bepaling van de vergoeding wordt dat afgerond naar 2 jaar. Als uitgangspunt leidt dit tot een vergoeding van 4 x € 500 = € 2.000. De uitspraak op bezwaar is van 20 augustus 2021. De bezwaarfase heeft dus ruim 2 jaar en 9 maanden geduurd. De overschrijding in de bezwaarfase is dus 2 jaar en 3 maanden. Daaruit volgt dat de overschrijding geheel te wijten is aan verweerder.

6.2.

Primair verzoekt eiser om af te wijken van het onder 6.1. vermelde uitgangspunt, omdat de discussie over de hoogte van de naheffingsaanslag een belangrijke rol heeft gespeeld in de strafzaak tegen eiser. Dat komt omdat rechters en officieren volgens de oriëntatiepunten van het LOVS bij het bepalen van de strafmaat in (fiscale) fraudezaken veel belang hechten aan het benadelingsbedrag.

6.3.

Verweerder is het niet eens met de (hoogte van de) gevraagde vergoeding, maar heeft zich gerefereerd aan het oordeel van de rechtbank op dit punt.

6.4.

De naheffingsaanslag is opgelegd op 15 november 2018 en bedroeg € 141.385. De uitspraak op bezwaar is van 20 augustus 2021, waarbij de naheffingsaanslag is verlaagd naar € 75.933. Het strafvonnis is van 2 maart 2020.

6.5.

De rechtbank is gevoelig voor de argumenten van eiser. Uit de tabel van het LOVS volgt voor dit concrete geval bijvoorbeeld dat bij een benadelingsbedrag tussen € 70.000 en € 125.000 het oriëntatiepunt is 5-9 maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf of een taakstraf in combinatie met een voorwaardelijke gevangenisstraf. Voor benadelingsbedragen tussen € 125.000 en € 250.000 geldt als oriëntatiepunt 9-12 maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Kijkend naar het bedrag van de naheffingsaanslag zoals die oorspronkelijk is opgelegd, mocht eiser dus rekening houden met de oplegging van een flinke onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Als die naheffingsaanslag in bezwaar verlaagd zou worden tot een bedrag onder de € 125.000 was gelet op de oriëntatiepunten in elk geval de mogelijkheid geopend dat eiser niet de gevangenis in zou hoeven. De rechtbank kan zich heel goed voorstellen dat vooral de dreiging van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf aanzienlijke onzekerheid en onrust meebrengt. Dat eiser die onrust en onzekerheid in feite aan zichzelf te wijten heeft, maakt voor de beoordeling van de redelijke termijn van berechting niet uit. De rechtbank vindt dat in dit bijzondere geval, waarin de uitkomst van een bezwaarprocedure en de onzekerheid over die uitkomst een wezenlijke invloed heeft op de aard van een op te leggen straf (de bak in of een taakstraf), reden is om af te wijken van het normbedrag van € 500 per halfjaar. Daarbij neemt de rechtbank de volgende omstandigheden in aanmerking:

-

Dat de overschrijding in alleen de bezwaarfase in totaal is 2 jaar en 3 maanden (wat zelfstandig bekeken zou leiden tot een vergoeding van afgerond 5 x € 500).

-

Dat de periode van de overschrijding begint op 15 mei 2019 (na de 6 maanden die verweerder heeft om te beslissen op een bezwaar).

-

Dat de periode waarin sprake is van de hiervoor bedoelde extra spanning en onzekerheid eindigt op 2 maart 2020, de dag waarop duidelijk werd dat eiser veroordeeld werd tot een taakstraf met een voorwaardelijke gevangenisstraf.

-

Dat uit de overwegingen van de strafrechter over de strafmaat volgt dat de oriëntatiepunten inderdaad een rol hebben gespeeld.

-

Dat deze periode voor het gevoel van de rechtbank min of meer dubbel zou moeten tellen.

-

Dat voor de verdere vertraging (na 2 maart 2020) geen bijzondere omstandigheden meer bestaan en dus ook geen reden voor een dubbeltelling.

-

Dat de gevraagde € 15.000 meer dan het zevenvoudige is van het uitgangspunt van € 2.000, en overeenkomt met een bedrag dat normaliter pas wordt bereikt bij een overschrijding van de termijn met 15 jaren.

6.6.

De rechtbank vindt dat alle relevante omstandigheden samen genomen moeten leiden tot een immateriële schadevergoeding van € 3.000.