Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 01-12-2021, ECLI:NL:RBZWB:2021:6107, AWB - 20 _ 8127

2.1.

Belanghebbende en haar dochter (hierna: de dochter) zijn in december 2016 vanuit Nederland verhuisd naar het buitenland samen met onder meer haar toenmalige partner. Na emigratie bleek de partner echter een relatie met een ander te hebben. In oktober 2017 zijn belanghebbende en de dochter abrupt teruggekeerd naar Nederland vanuit Frankrijk.

2.2.

Na terugkeer mochten belanghebbende en de dochter, omdat zij geen woning konden vinden, tijdelijk gaan inwonen bij de ouders van de oppas van belanghebbendes dochter in [plaats] . Belanghebbende en de dochter hebben zich ook ingeschreven op dat adres in de gemeente [plaats] maar niet als woonadres maar als briefadres. Het niet-inschrijven als woonadres was een voorwaarde die de bewoners hadden gesteld aan de inwoning.

2.3.

Als gevolg van de inschrijving hebben buitengewone opsporingsambtenaren van de gemeente Bergen op Zoom een waarneming ter plaatse gedaan waarbij is vastgesteld dat belanghebbende en haar dochter feitelijk op het adres in [plaats] woonden.

2.4.

Belanghebbende is in november 2017 gaan werken. De dochter ging vanaf diezelfde periode naar school in Bergen op Zoom en verbleef na school bij de kinderopvang.

2.5.

De Sociale Verzekeringsbank heeft naar aanleiding van belanghebbendes aanvraag voor de kinderopvangtoeslag vastgesteld dat belanghebbende en de dochter op hetzelfde adres in Nederland verblijven en heeft de gevraagde kinderbijslag toegekend.

2.6.

Omstreeks 16 juli 2018 – maar in elk geval ná 1 juli 2018 – zijn belanghebbende en de dochter verhuisd naar [woonplaats ] .

2.7.

In de basisregistratie persoonsgegevens (hierna: BRP) stonden belanghebbende en de dochter van 30 november 2017 tot 16 juli 2018 niet ingeschreven op een woonadres maar alleen op een briefadres (zie ook 2.2). Vanaf 16 juli 2018 staan belanghebbende en de dochter in de BRP ingeschreven op een adres in [woonplaats ] als woonadres.

2.8.

In haar aangifte IB/PVV 2018 heeft belanghebbende aangegeven dat zij recht heeft op de inkomensafhankelijk combinatiekorting (hierna: IACK).

2.9.

Bij de vaststelling van de aanslag IB/PVV 2018 heeft de inspecteur geen IACK toegepast. Bij uitspraak op bezwaar is de aanslag gehandhaafd.

2.10.

In geschil is of belanghebbende in 2018 recht heeft op de IACK.

2.11.

2.12.

2.13.

Tussen partijen is niet in geschil dat belanghebbende voldoet aan voorwaarden (a) en (c) van artikel 8.14a van de Wet IB 2001. Het geschil ziet op voorwaarde (b). Daarbij is niet in geschil dat de dochter bij de aanvang van 2018 de leeftijd van 12 jaar nog niet heeft bereikt. Wel is in geschil of voldaan wordt aan de voorwaarde dat belanghebbende en de dochter in 2018 ten minste zes maanden op hetzelfde woonadres staan ingeschreven in de BRP (hierna: de inschrijvingseis). Niet in geschil is dat alleen de periode in Velp (net) onvoldoende is om aan de inschrijvingseis te voldoen. Het draait om de vraag of belanghebbende aan de inschrijvingseis voldoet gelet op de periode waarin zij en de dochter in Bergen op Zoom woonden. Belanghebbende vindt dat zij gelet op de feiten materieel aan de inschrijvingseis voldoet. De inspecteur vindt dat aan de eis niet is voldaan omdat belanghebbende en de dochter in de periode in Bergen op Zoom in de BRP niet stonden ingeschreven op een woonadres, maar slechts op een briefadres.

2.14.

2.15.

Gelet op dit arrest kan het ook voor de toepassing van de inschrijvingseis bij de IACK van belang zijn wat de doelstelling van die eis is voor de IACK. Daarvoor is de wetsgeschiedenis van belang.

2.16.

2.17.

De wetsgeschiedenis verschaft weinig directe informatie over de achtergrond van de inschrijvingseis en de huishoudeis voor de IACK:

- Bij de omzetting van de ACK in de IACK per 1 januari 2009 waarbij tevens de inschrijvingseis en de huishoudeis expliciet in artikel 8:14a van de Wet IB 2001 zijn opgenomen, zijn deze eisen verder niet toegelicht.⁸

- Bij de invoering van de ACK zijn de inschrijvingseis en de huishoudeis evenmin nader toegelicht.⁹ Reden zal zijn dat de ACK een aanvulling was op de toen reeds bestaande combinatiekorting en deze eisen al golden voor de combinatiekorting.

- Bij de invoering van de combinatiekorting zijn de inschrijvingseis en de huishoudeis echter evenmin toegelicht. Dit kan ermee verband houden dat de combinatiekorting is ingevoerd naar aanleiding van een amendement, met vooral een beleidsmatige toelichting.¹⁰

2.18.

Uit het doel van de combinatiekorting en dat van de (I)ACK kan niettemin wel worden afgeleid wat de doelstelling van de inschrijvingseis en de huishoudeis is. De combinatiekorting beoogde een tegemoetkoming te bieden voor een specifieke last die werkenden met jonge kinderen hebben: de kosten van het uitbesteden van de zorg voor die kinderen.¹¹ De (I)ACK heeft als doel om de arbeidsparticipatie van alleenstaande ouders en minstverdienende partners met een of meer kinderen tot twaalf jaar te bevorderen.¹² In beide gevallen gaat het dus om situaties waarin sprake is van combinatie van werk en zorg voor jonge kinderen.¹³ Aangenomen kan worden dat de inschrijvingseis en de huishoudeis criteria zijn om te bepalen of de belastingplichtige de zorg heeft over het desbetreffende kind. Klaarblijkelijk diende de ‘formele’ inschrijvingseis als een helder, eenvoudig toepasbaar, criterium en had de afzonderlijke huishoudeis daarbovenop als doel te borgen dat de korting alleen werd toegekend indien er ook materieel sprake van was dat de belastingplichtige de zorg had over het kind. De huishoudeis is inmiddels vervallen onder handhaving van de inschrijvingseis, maar gelet op de aangevoerde reden daarvoor (zie 2.16, slot) is daarmee geen wijziging van de doelstelling beoogd ten opzichte van die van de inschrijvingseis en de huishoudeis tezamen. De rechtbank gaat dus ervan uit dat de inschrijvingseis als doel heeft een helder, eenvoudig toepasbaar, criterium te geven voor de bepaling of een belastingplichtige de zorg heeft over een jong kind (of anders gezegd: of een jong kind tot het huishouden van de belastingplichtige hoort).

2.19.

De inspecteur heeft erkend dat belanghebbende en de dochter van 30 november 2017 tot 16 juli 2018 feitelijk op hetzelfde adres hebben gewoond en dat belanghebbende in deze periode verantwoordelijk was voor de opvoeding van haar dochter. De inspecteur heeft ook gemeld te begrijpen waarom belanghebbende niet op een woonadres stond ingeschreven tot 16 juli 2018. De inspecteur ziet echter – zo is ook ter zitting nogmaals verklaard – geen ruimte om de IACK toe te kennen. De reden is dat de wet als voorwaarde stelt dat de inschrijving in de BRP het woonadres is.

2.20.

De inspecteur bepleit in wezen een mechanische wetstoepassing. Aan de inspecteur kan worden toegegeven dat het arrest van de Hoge Raad van 28 juni 2019 zo gelezen zou kunnen worden dat daarin steun is te vinden voor de opvatting van de inspecteur. Toch volgt de rechtbank de inspecteur daarin niet, omdat die lezing erop zou neerkomen dat de inschrijvingseis in alle gevallen strikt naar de letter moet worden toegepast, dus met voorbijgaan aan eventuele bijzondere omstandigheden van het geval. Vanzelfsprekend dient de rechter als uitgangspunt de afweging van de wetgever te respecteren. Met dat uitgangspunt is echter niet zonder meer in tegenspraak om bij de toepassing van de wet rekening te houden met bijzondere omstandigheden waarvan kan worden aangenomen dat de wetgever die niet heeft verdisconteerd bij zijn afweging.

2.21.

Dit laatste doet zich naar het oordeel van de rechtbank in dit geval voor. Naast de andere hierna in 2.22 vermelde omstandigheden is daarbij vooral het volgende van belang. De wetgever is klaarblijkelijk uitgegaan van de ‘normale situatie’ dat een ouder en het kind kunnen beschikken over een woning op een adres waarop zij zich ook kunnen inschrijven als woonadres in de BRP. In dit geval kon belanghebbende echter niet over een dergelijke woning beschikken. Belanghebbende en de dochter mochten wel inwonen bij een derde, maar alleen onder de voorwaarde dat zij zich niet op dat adres als ‘woonadres’ inschreven. Aangezien belanghebbende en de dochter nergens anders konden wonen, ontbrak een reëel alternatief.

2.22.

Dat hier sprake is van bijzondere omstandigheden, betekent niet dat voorbijgegaan kan worden aan de inschrijvingseis. Wel is een op de omstandigheden van het geval toegespitste toepassing van die eis geboden, met inachtneming van de bedoeling van de wetgever. Voor het geval van belanghebbende leidt dat tot het oordeel dat voor de toepassing van de inschrijvingseis in dit geval sprake is van een situatie die gelijk te stellen is met een situatie waarin aan de inschrijvingseis wordt voldaan. De rechtbank heeft daarbij de volgende, deels overlappende, omstandigheden in aanmerking genomen met betrekking tot de periode tot 16 juli 2018.

- Belanghebbende heeft feitelijk de zorg over de dochter en, samenhangend, de dochter behoort tot haar huishouden. Belanghebbende voldoet daarmee aan de achterliggende ‘zorg’-eis voor de IACK, waarvoor de inschrijvingseis beoogt een criterium te geven.

- Belanghebbende en de dochter zijn op hetzelfde adres ingeschreven in de BRP, zij het niet als woonadres maar als briefadres. Nu zij dus wel ingeschreven zijn (op hetzelfde adres) in de BRP, bovendien kennelijk ook op voor derden - althans de Belastingdienst - kenbare wijze, is het gezamenlijke adres eenvoudig toetsbaar.

- Belanghebbende had geen reëel alternatief voor het inwonen. Gelet daarop en aangezien dat inwonen alleen mocht onder de voorwaarde dat belanghebbende zich niet als woonadres op het adres inschreef, had belanghebbende – anders dan de inspecteur aanvoert – redelijkerwijs niet de keuze om zich wel op het adres als woonadres in te schrijven.

- Op het adres waarop belanghebbende en de dochter ingeschreven zijn, wonen zij ook feitelijk en mocht ook gewoond worden.¹⁴

- Bij een juiste, althans reguliere, toepassing van de BRP, zouden belanghebbende en de dochter op het adres ingeschreven moeten zijn geworden in de BRP als woonadres en niet als briefadres, aangezien naar de maatstaven van de Wet BRP (zie 2.12) sprake is van een woonadres voor belanghebbende en de dochter.

- Aangezien de dochter niet op een ander (woon)adres is ingeschreven in de BRP, doet zich niet het risico voor dat een ander de IACK toepast in verband met de dochter;

- Belanghebbende werkte ook in de periode tot 16 juli 2018 al. Er was dus ook in die periode al sprake van een situatie van combinatie van werk en zorg, waarvoor de IACK is bedoeld.

2.23.

De rechtbank benadrukt dat het voorgaande niet aldus moet worden begrepen dat de rechtbank de opvatting heeft dat als zodanig doorslaggevend is dat een belastingplichtige en een kind feitelijk op hetzelfde adres wonen, ongeacht de wijze waarop zij in de BRP zijn ingeschreven. Dat is niet de opvatting van de rechtbank. De rechtbank begrijpt goed dat het door een belastingplichtige als ‘formeel’ kan worden ervaren als in een situatie waarin vaststaat dat de belastingplichtige en het kind feitelijk op hetzelfde adres wonen, de IACK toch niet wordt toegekend om de reden dat het kind op een ander woonadres is ingeschreven in de BRP dan de belastingplichtige. Toch is er als uitgangspunt ook in zo’n geval een goede verklaring waarom wordt vastgehouden aan de inschrijvingseis. Immers, zou dat anders zijn, dan zou dat betekenen dat de feitelijke situatie doorslaggevend is. Dat zou vervolgens meebrengen dat in andere gevallen discussies kunnen ontstaan over waar een kind feitelijk woonde, terwijl de wetgever dergelijke feitelijke discussies heeft willen voorkomen met een helder criterium in de vorm van de inschrijvingseis. Het oordeel in 2.22 hiervóór houdt wel in dat er bij de toepassing van de inschrijvingseis ruimte kan zijn om rekening te houden met de (zeer) bijzondere omstandigheden van het geval.

2.24.

De rechtbank overweegt ten overvloede nog het volgende. Voor het geval de wet zodanig moet worden uitgelegd dat zij toch geen ruimte biedt voor een toepassing van de inschrijvingseis op een wijze zoals hiervoor in 2.22 gedaan, dan zou de rechtbank de benadering in de – ter zitting besproken – uitspraak van rechtbank Gelderland, ECLI:NL:RBGEL:2021:2135, ook voor dit geval geboden achten. De rechtbank is namelijk van oordeel dat, gelet op de zeer bijzondere omstandigheden van het geval (zie 2.21 en 2.22), ook in dit geval een strikte toepassing van de inschrijvingseis zozeer zou indruisen tegen fundamentele rechtsbeginselen, dat die strikte toepassing achterwege moet blijven. De fundamentele rechtsbeginselen die in dit geval in het geding zijn, zijn het evenredigheidsbeginsel en het gelijkheidsbeginsel. Met betrekking tot het gelijkheidsbeginsel merkt de rechtbank voor de duidelijkheid op dat het maken van onderscheid op basis van de inschrijvingseis niet in het algemeen in strijd met het gelijkheidsbeginsel is,¹⁵ maar dat dit niet wegneemt dat in een concreet geval een strikte toepassing van die eis, zonder rekening te houden met bijzonderheden van het geval, wel kan indruisen tegen het gelijkheidsbeginsel.¹⁶

2.25.

Gelet op het vorenstaande is het beroep gegrond verklaard. De aanslag moet worden verminderd tot een aanslag waarbij rekening wordt gehouden met de IACK.

2.26.

Belanghebbende krijgt het griffierecht vergoed. Voor een proceskostenveroordeling is geen aanleiding. Er is namelijk niet gebleken van beroepsmatig verleende rechtsbijstand en er zijn verder geen kosten gesteld die voor vergoeding in aanmerking komen op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht.

1. bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd.2 - het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden: a. de naam en het adres van de indiener;