Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 04-08-2022, ECLI:NL:RBZWB:2022:4493, 18/1149

De rechtbank beoordeelt of het afwijzen van de dwangsommen terecht is. Zij doet dat aan de hand van de argumenten die belanghebbende heeft aangevoerd, de beroepsgronden.

De rechtbank is van oordeel dat het beroep ongegrond moet worden verklaard. Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit oordeel heeft.

Ingevolge artikel 8:42 van de Awb dient de inspecteur de op de zaak betrekking hebbende stukken aan de rechtbank te verstrekken.

De rechtbank ziet toe op deze verplichting. Tijdens het vooronderzoek is geconstateerd dat de stukken van het dossier niet volledig zijn. Derhalve heeft de rechtbank de inspecteur verzocht om de op de zaak betrekking hebbende stukken toe te sturen. De rechtbank constateert dat het dossier³ niet volledig is en dat de inspecteur daarmee niet aan zijn verplichting heeft voldaan alle op de zaak betrekking hebbende stukken te overleggen. Op grond van artikel 8:31 van de Awb kan de rechtbank daaruit de gevolgtrekkingen maken die haar geraden voorkomen. In dit geval ziet de rechtbank geen aanleiding om daar consequenties aan te verbinden. Gelet op de door belanghebbende in het beroep aangevoerde argumenten is namelijk niet (voldoende gemotiveerd) gesteld dat ten aanzien van de hier aan de orde zijnde beslissingen de feitelijke gang van zaken onjuist is weergegeven door de inspecteur. Belanghebbende heeft verder ook niet concreet en gemotiveerd gesteld op enige wijze in zijn belang geschaad te zijn. Gelet daarop ziet de rechtbank geen aanleiding hier verdere consequenties aan te verbinden.

Belanghebbende stelt dat het op voorhand heffen van griffierecht in strijd is met het Unierecht en het EVRM. Deze stelling vindt geen steun in het recht. Voor zover belanghebbende betoogt dat de hoogte van het griffierecht in strijd is met het Unierecht, volgt de rechtbank belanghebbende daarin ook niet.⁴

De inspecteur heeft de dwangsommen afgewezen omdat hij meent dat belanghebbende hem onredelijk laat in gebreke heeft gesteld. Of een ingebrekestelling onredelijk laat is, hangt af van de omstandigheden van het geval. Daarbij kan onder meer van belang zijn of het uitblijven van een ingebrekestelling verband hield met bijzondere omstandigheden.⁵ Er is geen harde termijn. Wel zijn er richtsnoeren in de jurisprudentie te vinden. Zo heeft het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch⁶ overwogen dat – behoudens bijzondere omstandigheden – een termijn van meer dan vier maanden in ieder geval niet tijdig is. Belanghebbende heeft in deze situatie geen bijzondere omstandigheden gesteld die een langere periode van stilzitten rechtvaardigen. De rechtbank is dan ook van oordeel dat de ingebrekestellingen onredelijk laat zijn en dat de inspecteur daarom terecht geen dwangsommen heeft toegekend.

De rechtbank is verder van oordeel dat sprake is van kennelijk ongegronde bezwaren. Niet gesteld of gebleken is namelijk dat belanghebbende op enig moment feiten of omstandigheden heeft aangevoerd die de handelswijze van belanghebbende verklaren. Hoewel de inspecteur niet alle bezwaarschriften heeft overgelegd⁷, valt uit de uitspraak op bezwaar af te leiden dat alle bezwaren identiek waren en dat in geen enkel bezwaarschrift concrete feiten en omstandigheden zijn aangevoerd in het kader van de vraag waarom zo lang is stilgezeten. Een andere gang van zaken valt ook niet af te leiden uit de stellingen van belanghebbende: de enige aangevoerde klacht is dat naar zijn mening op ieder moment een ingebrekestelling kan worden gestuurd en dat dit – bij verstrijken van de beslistermijn – tot een dwangsom moet leiden. Gelet daarop was het de inspecteur aanstonds duidelijk dat de bezwaren ongegrond waren. In zoverre zijn de beroepen inzake de dwangsombeschikkingen ongegrond.

Belanghebbende stelt voor het eerst ter zitting – en in algemene zin, ook met betrekking tot andere zaken van belanghebbende die op dezelfde dag zijn behandeld – dat hij in de bezwaarfase ten onrechte niet is gehoord. De inspecteur heeft afgezien van het horen om de reden dat hij het bezwaar kennelijk ongegrond heeft verklaard.

De rechtbank overweegt dat de inspecteur op grond van artikel 7:3 van de Awb van het horen van belanghebbende kon afzien gelet op de terechte kennelijke ongegrondverklaring. Naar het oordeel van de rechtbank is het verder niet voor redelijke twijfel vatbaar dat het Unierecht, en in het bijzonder het Unierechtelijke beginsel van eerbiediging van de rechten van de verdediging, in dit geval niet van het bestuursorgaan verlangt dat het de belanghebbende vooraf hoort over zijn voornemen om het door die belanghebbende ingediende bezwaarschrift ongegrond te verklaren aangezien de ingebrekestelling negen maanden na het verstrijken van de beslistermijn verstuurd, geen bijzondere omstandigheden zijn aangevoerd waar dit door is veroorzaakt en de dwangsombeslissingen nu bij de rechter ter toetsing liggen.⁸

In deze zaken is dus de hoorplicht niet geschonden. De rechtbank overweegt ten overvloede dat ook indien het hoorrecht wel geschonden zou zijn én zelfs als daaraan niet zou kunnen worden voorbijgegaan met toepassing van artikel 6:22 van de Awb, er geen aanleiding zou zijn voor terugwijzing. Het zou namelijk geboden zijn dat de rechtbank zelf in de zaak voorziet. Daarbij is in aanmerking genomen (i) het belang van definitieve geschilbeslechting (artikel 8:41a van de Awb) en (ii) het belang om de tijd die is gemoeid met de bezwaar- en beroepsfase niet verder te laten oplopen

Voor de beoordeling of belanghebbende recht heeft op een vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn, gelden de uitgangspunten in de jurisprudentie van de Hoge Raad.⁹ Als uitgangspunt geldt een redelijke termijn van twee jaar. De rechtbank overweegt dat het hier gaat om procedures inzake dwangsommen waarin nagenoeg dezelfde geschilpunten ter discussie staan. Verder zijn de zaken gezamenlijk behandeld op de zitting van 14 juli 2022. Gelet hierop bestaat er voor alle fasen van de procedure een zodanige samenhang dat ter vaststelling van het bedrag van de immateriëleschadevergoeding voor alle zaken gezamenlijk eenmaal het tarief van € 500 per half jaar wordt gehanteerd. De rechtbank ziet geen reden om bij overschrijding van de redelijke termijn de vergoeding ook te berekenen over de eerste twee jaar, zoals belanghebbende bepleit.

De bezwaarschriften zijn op 11 januari 2018 ingediend. De uitspraak op bezwaar is op 29 januari 2018 verzonden. De uitspraak van de rechtbank wordt op 4 augustus 2022 gedaan en dus afgerond 55 maanden na indiening van het bezwaarschrift. Daarmee is de redelijke termijn overschreden met 31 maanden. Belanghebbende heeft daarom recht op een immateriëleschadevergoeding van € 3.000. De overschrijding moet volledig worden toegerekend aan de beroepsfase. De rechtbank heeft de minister in zoverre mede aangemerkt als partij in dit geding.

Belanghebbende heeft aanspraak gemaakt op vergoeding van rente, naar de rechtbank begrijpt niet alleen ter zake van het griffierecht, maar ook in verband met de proceskostenvergoeding en de immateriëleschadevergoeding. De rechtbank honoreert die aanspraak in zoverre dat beslist is dat recht bestaat op een vergoeding van wettelijke rente indien de immateriëleschadevergoeding, het griffierecht en/of de proceskostenvergoeding niet aan belanghebbende wordt uitbetaald binnen vier weken na de datum van deze uitspraak.¹⁰ Er is geen aanleiding – ook niet met betrekking tot de vergoeding van het griffierecht – de rente op een eerder moment te laten ingaan.¹¹

De rechtbank heeft geen aanleiding gezien tot het stellen van prejudiciële vragen. Anders dan belanghebbende betoogt is de rechtbank daartoe niet verplicht en is het evenmin zo dat de rechtbank niet bevoegd is het Unierecht zelf uit te leggen en toe te passen.¹²