Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 20-10-2022, ECLI:NL:RBZWB:2022:6096, 21/1347 tot en met 21/1349

De rechtbank beoordeelt of de aanslagen schenkbelasting tot de juiste bedragen zijn opgelegd. Zij doet dat aan de hand van de argumenten die belanghebbenden hebben aangevoerd, de beroepsgronden.

De rechtbank is van oordeel dat de aanslagen tot de juiste bedragen zijn opgelegd. De bonus- en optieverplichtingen komen niet in mindering op de waarde van de aandelen. Daarnaast hebben belanghebbenden geen recht op een vrijstelling op grond van de BOR. Dit betekent dat de inspecteur de latentie ook op het juiste bedrag heeft berekend. Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit oordeel heeft.

Partijen hebben in het kader van de schenking afspraken gemaakt over de waarde van de aandelen [bedrijf 2] en diens deelnemingen. Partijen zijn het erover eens dat tijdens het overleg van 6 april 2017 de bonus- en optieverplichtingen ter sprake zijn gekomen en dat toen de afspraak is gemaakt dat de waarde van [bedrijf 4] in totaal € 20 miljoen bedraagt, waarbij belanghebbenden ermee akkoord zijn gegaan dat bij de waardering geen rekening wordt gehouden met de bonus- en optieverplichtingen. Daarnaast staat vast dat tijdens het nadere overleg op 10 oktober 2017 – na het bod van de derde partij – alleen afspraken zijn gemaakt over de waarde van [bedrijf 4] en niet is gesproken over de andere bezittingen van [bedrijf 2] en de bonus- en optieverplichtingen.

Partijen houdt verdeeld of de bonus- en optieverplichtingen in mindering komen op de waarde van de aandelen [bedrijf 2] . Het gaat daarbij om de wijze waarop de gemaakte afspraken moeten worden uitgelegd. De rechtbank overweegt dat naar aanleiding van het eerste overleg op 6 april 2017 expliciet is overeengekomen dat de bonus- en optieverplichtingen niet in mindering komen op de waarde van de aandelen. Bij de vastlegging van de nadere afspraken op 10 oktober 2017 heeft de inspecteur met de zinsnede ‘verder conform onze afspraken d.d. 26 april jl.’ benoemd dat de overige afspraken gemaakt tijdens het eerste overleg van kracht blijven. Dat geldt dan dus ook voor de afspraken over de bonus- en optieverplichtingen.

Belanghebbenden hebben dat erkend op de zitting, maar zij hebben erop gewezen dat de brief van 10 oktober 2017 geen vaststellingsovereenkomst betreft, maar een vastlegging door de inspecteur. Zij hebben deze alleen ter kennisgeving aangenomen. Er was volgens belanghebbenden onvoldoende tijd om voor de schenking richting de inspecteur te reageren dat de bonus- en optieverplichtingen moesten worden meegenomen. Dat hebben zij op een later moment alsnog gedaan. De rechtbank overweegt dat de gemachtigde van belanghebbenden een dag na de brief van de inspecteur, op 11 oktober 2017, een uitgebreide reactie heeft gestuurd aan de inspecteur en daaruit geenszins blijkt dat de inspecteur er volgens belanghebbenden ten onrechte van uitging dat de overige afspraken van 6 april 2017 in stand bleven. Door dit na te laten, moet het ervoor worden gehouden dat belanghebbenden – die bijgestaan werden door een professionele gemachtigde – kennelijk (op dat moment) hebben ingestemd met de vastlegging van de afspraken door de inspecteur, althans de inspecteur mocht dit redelijkerwijs verwachten. Dat zij later te kennen hebben gegeven dat zij (inmiddels) een andere mening zijn toegedaan, kan niet meer afdoen aan de gemaakte afspraak. In de gegeven omstandigheden moeten de gemaakte afspraken daarom aldus worden uitgelegd dat de bonus- en optieverplichtingen niet in mindering komen op de waarde van de aandelen van [bedrijf 2] .

Aan het voorgaande kan niet afdoen dat het gaat om concrete verplichtingen van ongeveer € 1,8 miljoen (uitgaande van de waarde van [bedrijf 4] zoals tussen partijen bepaald), waaraan ook uitvoering is gegeven. Partijen zijn immers overeengekomen dat in het kader van de schenking, waarbij wordt uitgegaan van de intentie om de onderneming voort te zetten, de bonus- en optieverplichtingen niet worden meegenomen. Gelet op deze bindende afspraak tussen partijen komt de rechtbank niet toe aan een beoordeling van die invloed.

Aan de verkrijger wordt een voorwaardelijke vrijstelling verleend voor het ondernemingsvermogen dat wordt verkregen in het kader van een bedrijfsopvolging.¹ Om van een bedrijfsopvolging te kunnen spreken is onder meer vereist dat de verkrijger vijf jaar lang voldoet aan het voortzettingsvereiste. Dat betekent in dit geval dat belanghebbenden de certificaten van aandelen of een gedeelte van de in deze certificaten besloten rechten gedurende vijf jaar niet mochten vervreemden.² Als binnen vijf jaar na de verkrijging van het ondernemingsvermogen niet meer (geheel) wordt voldaan aan het voortzettingsvereiste, vervalt in zoverre de voorwaardelijke vrijstelling.³

Voor toepassing van de BOR is in de wet een definitie gegeven wanneer sprake is van de verkrijging van ondernemingsvermogen.⁴ Het gaat onder meer om de verkrijging van:

Het geschil spitst zich toe op de vraag welke gevolgen de verkoop van de aandelen in [bedrijf 4] kort na de schenking heeft voor het voortzettingsvereiste en de toepassing van de BOR. De inspecteur stelt zich op het standpunt dat de BOR in het geheel niet dient te worden toegekend, dan wel, subsidiair, dat de BOR volledig moet worden teruggenomen omdat slechts voor een verkrijging van ondernemingsvermogen met een waarde van € 0 wordt voldaan aan het voortzettingsvereiste. Belanghebbenden zijn van mening dat de BOR op het moment van de schenking conform de compromisafspraak moet worden toegekend. Vervolgens vervalt de BOR volgens hen alleen voor zover deze is toegekend voor de aandelen [bedrijf 4] . Op de zitting hebben belanghebbenden het standpunt ingenomen dat voorgaande betekent dat de BOR van toepassing blijft op de waarde van de onroerende zaak, aangezien deze niet is verkocht en in zoverre nog wordt voldaan aan het voortzettingsvereiste. De BOR moet dan per saldo worden toegekend op een verkrijging van € 200.000, dus € 66.667 per belanghebbende.

De rechtbank overweegt dat voor het antwoord op de vraag of belanghebbenden ondernemingsvermogen hebben verkregen waarop de BOR van toepassing is, de situatie op het tijdstip van de schenking beslissend is.⁵ Vast staat dat op dat moment de aandelen in [bedrijf 4] nog niet waren verkocht en, zoals tussen partijen is overeengekomen, werd voldaan aan de voorwaarden van de BOR. De rechtbank is daarom van oordeel dat de BOR in eerste instantie conform de afspraken tussen partijen op de verkrijging van toepassing is. De onroerende zaak wordt dan als beleggingsvermogen van [bedrijf 2] meegenomen in de voorwaardelijke vrijstelling.

Vervolgens dient te worden beoordeeld in hoeverre de vrijstelling vervalt vanwege de verkoop van de aandelen in [bedrijf 4] . Daarvoor is van belang voor welk deel van de verkrijging op dat moment nog wordt voldaan aan de voorwaarden van de BOR en er dus ondernemingsvermogen is verkregen waarvoor wordt voldaan aan het voortzettingsvereiste. In zoverre blijft de voorwaardelijke vrijstelling gehandhaafd.

Op grond van de wet geldt de vrijstelling voor een verkrijging van (certificaten van) aandelen in een lichaam die een onderneming drijft. De ondernemingen gedreven door [bedrijf 2] en de overige deelnemingen, met uitzondering van [bedrijf 4] , zijn voortgezet. Er moet worden beoordeeld tot welke waarde de vermogensbestanddelen van die lichamen kunnen worden aangemerkt als ondernemingsvermogen en zodoende voor de BOR in aanmerking komen. Het gaat dan om de waarde van de vermogensbestanddelen voor zover deze toerekenbaar zijn aan die onderneming en het beleggingsvermogen tot maximaal 5% van die waarde. Tussen partijen is gezien de gemaakte afspraken niet in geschil dat de waarde van de ondernemingen van [bedrijf 2] en de overige deelnemingen na de verkoop € 0 bedragen. Er wordt dan 5% van € 0, dus € 0, aan beleggingsvermogen aangemerkt als ondernemingsvermogen. Dit betekent dat voor € 0 aan ondernemingsvermogen nog steeds wordt voldaan aan het voortzettingsvereiste. Per saldo bestaat er dus geen recht meer op toepassing van de BOR. De inspecteur heeft daarom terecht bij het opleggen van de aanslag – de aandelen in [bedrijf 4] waren toen al verkocht – geen rekening gehouden met toepassing van de BOR.

Partijen zijn het erover eens dat als het gelijk bij de eerste twee geschilpunten aan de inspecteur is, de inspecteur de belastinglatentie bij het opleggen van de aanslagen op het juiste bedrag heeft berekend. De rechtbank beslist dienovereenkomstig.