Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 17-02-2023, ECLI:NL:RBZWB:2023:1102, 20/6058 en 20/6059

1. s de vordering terecht (tot de nominale waarde) als belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang in de navorderingsaanslag IB/PVV in aanmerking genomen?

2. is in de navorderingsaanslagen terecht een bedrag van € 45.000 als belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden betrokken?

3. is de vergrijpboete terecht en tot het juiste bedrag aan belanghebbende opgelegd?

Alvorens de rechtbank inhoudelijk ingaat op de antwoorden op de vragen die partijen verdeeld houden, merkt de rechtbank het volgende op. Partijen zijn het er over eens dat voor de beantwoording van die vragen geen omkering en verzwaring van de bewijslast geldt, omdat de inspecteur niet kan bewijzen dat belanghebbende is uitgenodigd tot het doen van aangifte. De rechtbank ziet geen aanleiding om van dat standpunt van partijen af te wijken. Dat betekent dat voor de beoordeling van de geschilpunten een normale verdeling van de bewijslast van toepassing is.

De rechtbank stelt voorop dat voor navordering over het jaar 2014 in beginsel een nieuw feit is vereist.¹ Dat betreft een feit dat de inspecteur bij het opleggen van de aanslagen over 2014 niet bekend was of redelijkerwijs bekend had kunnen zijn. De inspecteur stelt zich op het standpunt dat daarvan sprake is. Daartoe voert hij aan dat hij pas bekend werd met de feiten die aanleiding gaven tot navordering door middel van het bij belanghebbende ingestelde boekenonderzoek. De definitieve aanslagen waren toen al opgelegd. Belanghebbende betwist dat sprake is van een nieuw feit dat navordering rechtvaardigt. Reeds gedurende het boekenonderzoek ingesteld bij [B.V. 2], waar al in juni 2015 inleidende gesprekken voor zijn gevoerd, was de inspecteur op de hoogte van relevante informatie voor de inkomstenbelasting van belanghebbende. De inspecteur heeft destijds nagelaten die informatie in het dossier van belanghebbende te voegen, hetgeen leidt tot een ambtelijk verzuim dat navordering verhindert, aldus belanghebbende.

De rechtbank stelt vast dat de definitieve aanslagen zijn vastgesteld op 7 september 2016. De inspecteur heeft het boekenonderzoek bij belanghebbende pas ingesteld na het opleggen van de definitieve aanslagen. De gedurende het ingestelde boekenonderzoek verkregen informatie rechtvaardigt in beginsel navordering over dat jaar. Dat al eerder gegevens in het dossier van [B.V. 2] aanwezig waren die mogelijkerwijs van belang konden zijn voor de heffing van inkomstenbelasting bij belanghebbende, maakt dat naar het oordeel van de rechtbank niet anders. Voor de inspecteur bestaat bij het regelen van de aanslagen IB/PVV en Zvw niet de verplichting tot het raadplegen van dossiers die zijn aangelegd voor andere belastingplichtigen, tenzij de in het dossier van belanghebbende aanwezige gegevens daartoe redelijkerwijs aanleiding geven.² Dat van dat laatste geval sprake is, is niet gesteld en is de rechtbank overigens ook niet gebleken, zodat in zoverre van een ambtelijk verzuim geen sprake is. Anders dan belanghebbende betoogt, kan ook het feit dat de inspecteur destijds informatie uit het boekenonderzoek bij [B.V. 2] niet heeft toegevoegd aan het inkomstenbelastingdossier van belanghebbende, niet tot de constatering van een ambtelijk verzuim leiden. Naar het oordeel van de rechtbank bestond voor de controlerend ambtenaar geen aanleiding om gaande het onderzoek naar [B.V. 2] te concluderen dat sprake was van voor belanghebbende belastbaar inkomen. De enkele constatering dat een vordering naar belanghebbende was overgegaan, is – nog los van de vraag of die informatie al voorhanden was vóór 7 september 2016 – daarvoor onvoldoende. De inspecteur beschikt daarom over een nieuw feit dat navordering over 2014 rechtvaardigt.

Gelet op het voorgaande komt de rechtbank aan de bespreking van het subsidiaire standpunt van de inspecteur, te weten dat er grond is voor navordering omdat belanghebbende te kwader trouw is in de zin van artikel 16 van de AWR, niet toe.

Vervolgens ziet de rechtbank zich voor de vraag gesteld of de inspecteur terecht de verkrijging van de vordering door belanghebbende als belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang in de navorderingsaanslag IB/PVV in aanmerking heeft genomen.

Daartoe wordt voorop gesteld dat naast natuurlijke personen die in Nederland wonen (binnenlandse belastingplichtigen), ook natuurlijke personen die niet in Nederland wonen maar wel Nederlands inkomen genieten (buitenlandse belastingplichtigen) inkomstenbelasting in Nederland verschuldigd kunnen zijn.³ Van een buitenlandse belastingplichtige wordt onder meer inkomstenbelasting geheven over het door hem in het kalenderjaar genoten belastbare inkomen uit aanmerkelijk belang in een in Nederland gevestigde vennootschap.⁴ Onder inkomen uit aanmerkelijk belang behoren dan ook de voordelen die worden behaald bij vervreemding. Het betaalbaar stellen van liquidatie-uitkeringen door een vennootschap waarin de belastingplichtige een aanmerkelijk belang heeft, wordt aangemerkt als een (fictieve) vervreemding⁵.

In dit geval staat vast dat belanghebbende enig aandeelhouder is van [B.V.], en [B.V.] in Nederland was gevestigd. Naar aanleiding van de ontbinding van [B.V.] heeft belanghebbende in 2014 de vordering om-niet verkregen. Die verkrijging wordt daarom aangemerkt als fictieve vervreemding, zodat het voordeel daaruit in de Nederlandse belastingheffing als belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang wordt betrokken, ook als belanghebbende op het moment van verkrijging niet in Nederland woonde.

Belanghebbende betwist dat Nederland in dit geval over de verkrijging inkomstenbelasting mocht heffen. Hij voert daartoe aan dat hij ten tijde van de verkrijging inwoner van Oostenrijk was. De heffingsbevoegdheid over de verkrijging van de vordering komt op grond van het belastingverdrag tussen Nederland en Oostenrijk aan laatstgenoemd land toe, aldus belanghebbende.

Aangezien belanghebbende zich op toepassing van het Verdrag beroept, rust op hem de bewijslast aannemelijk te maken dat hij, zoals in artikel 4 het Verdrag wordt gesteld⁶, ingevolge de wetgeving van Oostenrijk aldaar op grond van zijn woonplaats of verblijf aan belasting is onderworpen, teneinde als inwoner te kwalificeren. Naar het oordeel van de rechtbank is belanghebbende niet in die bewijslast geslaagd. Belanghebbende heeft, na betwisting daarvan door de inspecteur, ter onderbouwing van zijn stelling een stuk getiteld “[X 1]”, gedateerd 16 oktober 2019, overgelegd, waaruit volgens belanghebbende blijkt dat hij in 2014 in de gemeente [gemeente] in Oostenrijk was ingeschreven, en een “[X 2]” overgelegd die ziet op de heffingen “[X 3]” en “[X 4]” voor “[X 5]”. Uit deze twee stukken volgt niet dat belanghebbende op grond van zijn woonplaats of verblijf in Oostenrijk belasting is verschuldigd. Naar het oordeel van de rechtbank heeft belanghebbende niet aannemelijk gemaakt dat hij ingevolge de wetgeving van Oostenrijk op grond van woonplaats of verblijf aldaar aan de belastingheffing onderworpen was. Enkel het stuk uit 2019 waaruit blijkt van inschrijving in 2014 in het “[X 6]” acht de rechtbank onvoldoende. De rechtbank merkt belanghebbende daarom niet aan als inwoner van Oostenrijk in de zin van het Verdrag.

Het voorgaande leidt er toe dat de inspecteur terecht de verkrijging van de vordering door belanghebbende in aanmerking heeft genomen als belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang.

De inspecteur heeft het belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang in de navorderingsaanslag IB/PVV gesteld op de (bij hem destijds enige bekende) nominale waarde van de vordering (€ 1.340.352). Ter zitting heeft belanghebbende gesteld dat de vordering op een lager bedrag gewaardeerd moet worden, omdat hij uiteindelijk op de vordering maar € 263.341 betaald heeft gekregen.

De rechtbank is van oordeel dat de bewijslast dat de vordering voor een lager bedrag dan de nominale waarde in aanmerking moet worden genomen, op belanghebbende rust. Belanghebbende heeft uitsluitend gesteld dat door hem eind 2017 € 263.341 op de vordering is ontvangen, maar heeft verder niet beargumenteerd waarom hij minder dan de nominale waarde van de vordering van [B.V. 2] heeft ontvangen, hoewel [B.V. 2] over voldoende eigen vermogen beschikte waaruit de vordering had kunnen worden voldaan (zie 2.6). Ook ziet de rechtbank geen reden voor vermindering van het in aanmerking te nemen inkomen op grond van het bepaalde in artikel 4.34, lid 1, eventueel in samenhang met artikel 7.6, lid 1, van de Wet IB 2001, reeds omdat belanghebbende daarover niets heeft aangevoerd. Met hetgeen belanghebbende heeft aangevoerd, heeft hij daarom niet aannemelijk gemaakt dat de vordering in dit geval voor een lager bedrag in aanmerking moet worden genomen dan de nominale waarde.

De rechtbank komt daarom tot de conclusie dat de inspecteur de vordering terecht tot de nominale waarde als belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang in de navorderingsaanslag IB/PVV in aanmerking heeft genomen.

De rechtbank stelt voorop dat niet ter discussie staat dat belanghebbende werkzaamheden voor [B.V. 2] heeft verricht (zie 2.4) en [B.V. 2] bij haar betalingen van € 40.000 en € 5.000 aan belanghebbende de omschrijving “[advies]” vermeldt (zie 2.9). Gelet op die omschrijving heeft de inspecteur naar het oordeel van de rechtbank aannemelijk gemaakt dat [B.V. 2] heeft betaald voor (advies)werkzaamheden verricht door belanghebbende. De rechtbank ziet in de door belanghebbende aangevoerde alternatieve grondslag voor de betalingen, geen aanleiding voor een ander oordeel. Al hetgeen belanghebbende heeft gesteld omtrent de wijze waarop die omschrijving “[advies]” (ten onrechte) tot stand zou zijn gekomen, acht de rechtbank ongeloofwaardig. De inspecteur heeft daarom terecht het bedrag van € 45.000 als resultaat uit overige werkzaamheden in de navorderingsaanslagen betrokken.

De rechtbank verklaart op grond van het voorgaande de beroepen tegen de navorderingsaanslagen ongegrond. Hetzelfde geldt voor de bij navorderingsaanslagen in rekening gebrachte belastingrente, waartegen geen afzonderlijke gronden zijn aangevoerd.

Tot slot heeft de inspecteur gesteld dat aan belanghebbende te wijten is dat de aanslag IB/PVV tot een te laag bedrag is vastgesteld. Volgens de inspecteur is sprake van grove schuld bij belanghebbende en daarom is volgens de inspecteur terecht een vergrijpboete van € 81.897 opgelegd. Dat is 25% van de te weinig betaalde inkomstenbelasting over het inkomen uit aanmerkelijk belang.

Van grove schuld is sprake indien de handelswijze van de belastingplichtige moet worden gekwalificeerd als een in laakbaarheid aan opzet grenzende onachtzaamheid en omvat mede grove onachtzaamheid. Bij grove schuld had de belastingplichtige redelijkerwijs moeten of kunnen begrijpen dat zijn gedrag tot gevolg kon hebben dat te weinig belasting zou worden geheven.

De rechtbank overweegt dat de inspecteur onweersproken heeft gesteld dat belanghebbende deskundig is op het gebied van belastingen. Voor [B.V. 2] verzorgde belanghebbende de aangiften omzetbelasting en vennootschapsbelasting, en voor de directeur-grootaandeelhouder van [B.V. 2], verzorgde belanghebbende de aangiften inkomstenbelasting. Hoewel niet aannemelijk is geworden dat belanghebbende is uitgenodigd tot het doen van aangifte inkomstenbelasting over het jaar 2014, had hij, mede gelet op zijn deskundigheid, moeten of kunnen begrijpen dat zijn gedrag, namelijk het niet verzoeken om een uitnodiging tot het doen van aangifte, tot gevolg kon hebben dat geen dan wel te weinig belasting zou worden geheven over de verkrijging van de vordering. Dit klemt te meer omdat belanghebbende wel is herinnerd en aangemaand om aangifte te doen. Daarmee is aannemelijk geworden dat sprake is van grove schuld, zodat de inspecteur de vergrijpboete terecht aan belanghebbende heeft opgelegd.

Belanghebbende heeft geen redenen aangevoerd die matiging van de boete rechtvaardigen. De rechtbank komt tot het oordeel dat de opgelegde vergrijpboete passend en geboden is. Het beroep tegen de vergrijpboete is daarom ongegrond.

Wel vormt de duur van de procedure voor de rechtbank aanleiding tot ambtshalve matiging van de vergrijpboete, omdat sprake is van overschrijding van de redelijke termijn voor de behandeling van de zaak in eerste feitelijke instantie. De rechtbank stelt vast dat 12 september 2019 geldt als aanvangsmoment van de redelijke termijn omdat op dat moment de boete is aangekondigd in het concept controlerapport. De rechtbank doet uitspraak op 17 februari 2023. Sinds de aankondiging van de boete zijn dan afgerond drie jaren en zes maanden verstreken. De rechtbank stelt vast dat hiermee de redelijke termijn van twee jaar is overschreden met afgerond 18 maanden⁷. De vergrijpboete wordt daarom gematigd met 15 procent, welke vermindering is gemaximeerd op € 10.000⁸. De vergrijpboete bedraagt na deze matiging € 71.897 (€ 81.897 – € 10.000).