NTFR 2005/1166 - Politieke haast ten koste van zorgvuldige regelgeving

De Wet aanpassing fiscale behandeling VUT/prepensioen en introductie levensloopregeling (Wet VPL) is het zoveelste schoolvoorbeeld van de strijd tussen politieke ambities aan de ene kant, en zorgvuldige wet– en regelgeving aan de andere kant.

Een kabinet heeft vier jaar de tijd voor het realiseren van een aantal politieke doelstellingen, terwijl keer op keer blijkt, dat de vertaling van deze doelstellingen naar zorgvuldige wet– en regelgeving veel meer tijd vereist dan dergelijke politieke ambities kunnen verdragen. Wordt daarbij opgeteld de tijd die nodig is om in de praktijk tot zorgvuldige uitvoering van nieuwe wet– en regelgeving te komen, en minstens zo belangrijk, tot goede communicatie daarover richting de belanghebbenden, dan knelt de tijdsklem des te meer!

Daar waar de politieke ambities het winnen van de zorgvuldigheid, lijkt het dan ook onvermijdelijk dat de kwaliteit van wet– en regelgeving ernstig te lijden heeft en dat de invoering daarvan leidt tot onnodige rechtsonzekerheid en maatschappelijke onrust.

In het dossier van de Wet VPL uit het gebrek in kwaliteit zich bijvoorbeeld in de klucht rond de fiscale behandeling van schadeloosstellingen ter vervanging van gederfd of te derven inkomen bij ontslag (NTFR 2005/1116) of uit de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de STAR die beoogde ‘meer duidelijkheid te verschaffen over de toepassing van de Wet VPL in de praktijk‘ (NTFR 2005/874). En ook de langdurige onduidelijkheid over eventuele verlenging en inhoud van de overgangsregeling van de Wet VPL is daar een goed voorbeeld van. Om nog niet te spreken over de vraag of een belangrijke politieke doelstelling van de Wet VPL (verbeteren arbeidsparticipatie van ouderen tussen 55 en 65 jaar) öberhaupt wordt bereikt, nu deze wet nog voldoende ruimte biedt voor werknemers om als gevolg van de vele zogenoemde ‘versleepmogelijkheden‘ nog steeds met eenzelfde pensioenniveau op dezelfde pensioenleeftijd te stoppen met werken. Zoals Vendrik het ooit uitdrukte: ‘de Wet VPL is net als een koffievlek op een donker pak; het wordt even heel heet, en daarna zie je er niets meer van.‘

Maar ook de communicatie rond de wet– en regelgeving heeft onder de politieke ambities te leiden. Door onduidelijkheden, onvolkomenheden of tegenstrijdigheid in wet– en regelgeving, heeft de uitvoeringspraktijk vaak veel behoefte aan nadere uitleg over de interpretatie van de nieuwe regels en over de vraag welke standpunten de belastingautoriteiten zullen gaan innemen. Dat resulteert dan meestal in vraag– en antwoordenbesluiten. Maar omdat de politieke ambitie dan terrein heeft verloren en er wel meer ruimte komt voor zorgvuldigheid, laten deze vragen en antwoorden vaak wel langer op zich wachten, dan de praktijk lief is. Met alle onzekerheden van dien.

In die zin valt het nieuwe initiatief van het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen zeer te prijzen. Het CAP heeft een website geopend op http://belastingdienst.minfin.nl/. Op deze site zijn vragen en antwoorden opgenomen over de Wet VPL en kunnen modelpensioenregelingen worden benaderd die zijn aangepast aan de Wet VPL. Verder is de complete parlementaire geschiedenis van de wet op deze site te vinden en kunnen alle besluiten met betrekking tot de fiscale behandeling van pensioen in de sfeer van de loonbelasting geraadpleegd worden.

Het CAP licht toe, dat het voor het aanpassen van de pensioenregelingen aan de Wet VPL van belang is, dat u snel op de hoogte kunt zijn van de antwoorden van de Kennisgroep pensioenen (loonbelasting) op vanuit de praktijk gestelde vragen. De door de kennisgroep gegeven antwoorden op regelmatig gestelde vragen zullen op deze site worden gepubliceerd. Het kan daarom zinvol zijn om deze site regelmatig te bezoeken.

Maar deze site laat mij toch wel met een aantal vragen zitten. Zo vraag ik mij af wat er gebeurt als een dga, die zijn pensioen in eigen beheer houdt de op deze site gepubliceerde modelpensioenregelingen gebruikt, terwijl deze modelpensioenregelingen niet voldoen aan de huidige wet– en regelgeving. Zo zijn in de modelpensioenregelingen al bepalingen opgenomen die vooruitlopen op wetgeving die nog moet worden ingediend bij de Tweede Kamer (variabilisering op basis van de dubbele AOW voor gehuwden) en op invoering van de WIA die nog bij de Eerste Kamer ligt. Weliswaar wordt op de site aangegeven dat dit het geval is, en dat de modelpensioenregelingen alleen kunnen worden gebruikt voor pensioenopbouw vanaf 1 januari 2006, maar wat is na 1 januari 2006 de status van een dergelijke door de dga gebruikte modelpensioenregeling als de variabilisering op basis van de dubbele AOW voor gehuwden nooit tot wet verheven wordt? En wat is de status van de huidige modelpensioenregelingen die bij besluit van 28 maart 2004, nr. CPP2004/489M (NTFR2004/539) zijn gepubliceerd? Kunnen deze modelpensioenregelingen nog gebruikt worden? In dit besluit is namelijk aangegeven dat wijzigingen van dit besluit weer met een nieuw besluit gepubliceerd zullen worden.

Verder is mij opgevallen dat de op de site opgenomen vragen en antwoorden nog gewijzigd worden. Sommige vragen en antwoorden verdwijnen zelfs van de site. Daarvan wordt overigens, voorzover ik kan nagaan, niet expliciet melding gemaakt. Maar welk gevolg kan daaraan verbonden zijn voor de adviseur, die een advies baseert op een vraag en antwoord, dat van de site verdwenen is of inmiddels gewijzigd is? Mij is niet bekend, of bijvoorbeeld een logboek wordt bijgehouden van dergelijke wijzigingen op de site. Ook dan vraag ik mij weer af, wat de status is van de vragen en antwoorden en welke waarde je daaraan mag hechten. Wel is duidelijk dat de vragen en antwoorden niet dezelfde status hebben als de vraag– en antwoordbesluiten. Het CAP wijst daar bij de inleiding op de vragen en antwoorden expliciet op.

En wat zijn de gevolgen voor een adviseur die niet op de hoogte is van de site, en die daardoor in een advies voorbijgaat aan de vragen en antwoorden die op de site zijn opgenomen. Is dat verwijtbaar? Voorzover mij bekend, volgt in ieder geval niet een voor iedereen toegankelijke publicatie waarin op de site gewezen wordt en waarin wordt aangegeven, of, wanneer en hoe vragen en antwoorden zijn gewijzigd, toegevoegd of ingetrokken.

Kortom, de site van het CAP is een geweldig initiatief dat snelle communicatie over standpunten van de nieuwe wetgeving mogelijk maakt, maar de wetgever zou moeten vermijden dat de uitvoeringspraktijk naar dit soort ‘noodgrepen‘ moet uitwijken. De status van de site is onduidelijk, en niet iedereen zal op de hoogte zijn van het bestaan daarvan. Zowel de Belastingdienst als de bezoeker van de site zullen zich terdege bewust moeten zijn van deze tekortkomingen. Mijn tip aan het CAP zou zijn om op de site expliciet aandacht te geven aan de status van de vragen en antwoorden en van de modelpensioenregelingen en in hoeverre belastingplichtigen mogen vertrouwen op uitingen op deze site.