NTFR 2013/210 - Fiscale ethiek in opmars
NTFR 2013/210 - Fiscale ethiek in opmars
Donderdag 17 januari 2013 was een productieve dag voor staatssecretaris Weekers van Financiën, aangezien op die dag door hem een zestal documenten123456 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer werden aangeboden die zich concentreren op de positie van Nederland in het internationale belastingrecht alsmede het fiscale gedrag van multinationale ondernemingen en rijke particulieren. Op 23 januari 2013 vond er een debat van de staatssecretaris met de Tweede Kamer over dit onderwerp plaats.7 De maatschappelijke onvrede8 over bepaalde vormen van belastingontwijking neemt toe, niet alleen in Nederland maar ook in diverse westerse landen.9 Daar waar landen de financiële crisis deels bestrijden door het verhogen van belastingen die burgers hard treffen, wordt de roep om een ‘rechtvaardige’ verdeling van de belastingdruk steeds groter. Daarbij kunnen grote ondernemingen en rijke particulieren in het huidige tijdsgewricht niet meer volstaan met een uiteenzetting dat zij zich formeel aan fiscale wetten en regelgeving van het desbetreffende land houden, de wet niet overtreden en derhalve niets verkeerd doen.
Koningin Fabiola
Koningin Fabiola, de 84-jarige weduwe van koning Boudewijn, heeft een stichting opgericht om haar erfenis van vele miljoenen euro’s te regelen. Erfgenamen betalen zo geen torenhoge belastingen of successierechten. Om ook effectief geld te krijgen van de stichting moet overigens aan enkele specifieke voorwaarden voldaan worden. Zo komen alleen kinderen die voortkomen uit een eerste religieus katholiek huwelijk in aanmerking voor dat geld.
Het gaat hier naar ik begrijp om een volkomen legale fiscale ‘constructie’, die in België door veel rijke particulieren wordt toegepast. Zonder een dergelijke stichting kunnen de successierechten in dit geval oplopen tot wel 70%. Met behulp van een dergelijke stichting zijn er naar ik begrijp in het geheel geen Belgische successierechten meer verschuldigd.
In de statuten stelt de desbetreffende stichting ‘Fons Pereos’ vier doelstellingen te hebben:
de familieleden van koningin Fabiola bijstaan;
historische en culturele werken van het koningspaar promoten;
bijdragen leveren aan de Astrida Stichting van koning Boudewijn;
katholieke instellingen een duwtje in de rug geven.
Een groot deel van de Belgische bevolking spreekt er schande van, met name omdat een belangrijk deel van het vermogen van de koningin is ontstaan uit overheidstoelagen die dan ook door premier Di Rupo in reactie op de ontstane commotie stante pede zijn verlaagd. Als gevolg van alle ophef zou koningin Fabiola de betreffende stichting inmiddels hebben ontbonden, zo meldde zij enkele dagen geleden aan persbureau Belga.10
Gerard Depardieu
De regering Hollande in Frankrijk is voornemens om een belasting van 75% te heffen op inkomen van meer dan 1 miljoen euro per jaar. Ondertussen zijn er al nieuwe belastingen op vermogenswinsten en erfenissen ingevoerd, en zijn de vermogensbelasting en de exitbelasting voor vertrekkende ondernemers die hun bedrijf verkopen verhoogd. Dit leidt tot een belastingvlucht van rijke Fransen naar bijvoorbeeld België. Een bekend voorbeeld is Frankrijks rijkste zakenman Bernard Arnault. En publicitair nog meer ophef makend zijn uiteraard de capriolen van de Franse acteur en zakenman Gerard Depardieu, aan wie enige hang naar provocatie niet vreemd is. Hij zou verhuizen naar het Belgische grensdorp Néchin (Estaimpuis), heeft inmiddels echter ook de Russische nationaliteit gekregen, zijn Franse paspoort ingeleverd enz.
Commotie is in Frankrijk ontstaan omdat enerzijds rijke Fransen over het algemeen conservatief stemmen en zij zich vaak voorstaan op hun vaderlandslievendheid, om vervolgens om fiscale redenen naar een ander land te verhuizen en zich te onttrekken aan het betalen van belastingen in Frankrijk.
President Hollande merkte over deze belastingvluchtelingen het volgende op: ‘Degenen die een schuilplaats in het buitenland zoeken zijn niet degenen die bang zijn voor armoede,’ aldus de premier. ‘Zij verlaten het land omdat zij nog rijker willen worden. We kunnen geen armoede bestrijden als degenen die het meeste hebben (….) geen solidariteit tonen en een zekere mate van generositeit. Gelukkig zijn het slechts weinigen die het land uitvluchten om zich aan de solidariteit met hun mede-Fransen te onttrekken.’11
Starbucks
Het Amerikaanse Starbucks-concern ligt onder vuur van een Britse parlementaire onderzoekscommissie aangaande haar belastingpositie in het Verenigd Koninkrijk. Aanvankelijk wist Howard Schultz, voorzitter van de raad van bestuur van Starbucks zich nog met verve te verdedigingen tegen de in zijn ogen onheuse aantijgingen.12 Waar ligt het probleem: Starbucks heeft in de afgelopen veertien jaar13 slechts drie jaar (2006-2008) een belastbare winst voor de heffing van vennootschapsbelasting in het Verenigd Koninkrijk laten zien. Gegeven de mogelijkheden van verliesverrekening zal er in de afgelopen veertien jaar door Starbucks dus geen enkele Britse pond aan vennootschapsbelasting zijn betaald. En, mind you, dit allemaal op een volstrekt legale basis.
Schults merkt onder meer op: ‘We have always worked closely with the appropriate tax authorities in the UK, U.S. and Netherlands – where our Europe, Middle East and Africa (EMEA) business is headquartered – to ensure mutual agreement and transparency regarding our tax obligations, including corporate income tax, which is based on taxable profits.’
‘Despite what has been implied, Starbucks European structure has no impact on our taxable profit in the UK. In fact, the license fees we deduct for UK tax purposes are frequently negotiated and renegotiated between Starbucks and local country tax authorities.’
En tot slot:
‘As a final point of comparison regarding tax payments, it is worth mentioning that Starbucks global effective tax rate was 32.3% for the first nine months of our fiscal year 2012 compared to the 18.5% average for other large, U.S. multinational companies.’
Dus: we doen ons best, we acteren binnen de bestaande wet- en regelgeving, ergo er is niets aan de hand.
Maar uiteindelijke zwicht Starbucks toch onder de politieke en maatschappelijke druk zoals blijkt uit een persbericht van 6 december 2012 van Kris Engskov, de managing director van Starbucks UK.14 Hij schrijft onder meer: ‘And while Starbucks has complied with all UK tax laws, today we are announcing changes that will result in the company paying higher corporation tax in the UK. Specifically, Starbucks will not claim tax deductions for royalties and standard intercompany charges. Furthermore, Starbucks will commit to paying a significant amount of tax during 2013 and 2014 regardless of whether the company is profitable during these years.’ Met andere woorden: men ziet vrijwillig af van de aftrek van bepaalde royaltiebetalingen en daarnaast ziet men vrijwillig af van het recht op verliescompensatie.
De Britse voorzitter van de parlementaire commissie, mevrouw Margaret Hodge, kwalificeert het gedrag van Amerikaanse concerns als Starbucks, Google en Amazon als immoreel gedrag. Premier Cameron heeft vergelijkbare bewoordingen geuit door te zeggen dat dergelijke ondernemingen ‘lack moral scruples’.15
Overigens begrijp ik dat de commotie rondom Starbucks, Google, Amazon enz. vooral is ingegeven door de Verenigde Staten zelf. Zij zijn in eigen land niet in staat gebleken om CFC-wetgeving tot stand te brengen waarbij door de Burmuda-vennootschappen enz. wordt heengekeken. Nu probeert men het via de band van Europa en OESO te spelen, om op die manier alsnog dergelijke structuren te kunnen aanpakken.
Het Amerikaanse internetbedrijf Google kwam de laatste maanden negatief in het nieuws in de vorm van berichten als zou het bedrijf 2 miljard dollar aan vennootschapsbelasting16 hebben ontweken in de Verenigde Staten door een betaling van 9,8 miljard dollar aan een concernvennootschap gevestigd in Bermuda, waarbij de betalingen via vennootschappen in Ierland en Nederland liepen. De desbetreffende structuur wordt kennelijk ook wel aangeduid als de ‘Dutch sandwich-techniek’. Het gaat daarbij om de aftrek van royaltybedragen in de Verenigde Staten, die via Ierland en Nederland in Bermuda terechtkomen, waarna deze in de vorm van winstuitkeringen uiteindelijk bij de aandeelhouders van Google terechtkomen. Collega Peter Kavelaars merkt dienaangaande op:17‘Vervolgens kunnen de royalty’s ons land vrijwel onbelast verlaten richting Bermuda. Het geld staat hooguit een dag of twee in Nederland geparkeerd. Daarom heeft de Nederlandse belastingdienst kennelijk een speciale afspraak gemaakt met Google, waarbij is afgesproken dat Nederland over 0,2 procent van de geldstroom vennootschapsbelasting int.’