Aflevering 10

De energie-investeringsaftrek, de milieu-investeringsaftrek en de willekeurige afschrijving milieubedrijfsmiddelen zijn in het leven geroepen ter ondersteuning van het Nederlandse energie- en milieubeleid. In deze bijdrage worden de regelingen zelf tegen de duurzaamheidslat gelegd. Onderzocht wordt in hoeverre de faciliteiten toekomstbestendig zijn, of de samenhang met andere fiscale bepalingen in het oog is gehouden en of de wijze waarop de regelingen zijn uitgewerkt is geworteld in de doelstelling en achtergrond ervan. De conclusie luidt dat aanpassing op punten gewenst is.

In 2050 moet de Nederlandse economie circulair zijn. Ons btw-stelsel dat is gebaseerd op de traditionele lineaire economie past hier niet goed bij. Ook de business modellen die zich binnen de circulaire economie voordoen roepen hun eigen btw-vragen op. In dit artikel onderzoekt de auteur welke belemmeringen zich voordoen in het btw-stelsel voor de circulaire economie en welke oplossingen er zijn om de circulaire economie zelfs via de btw te stimuleren.

In deze beschouwing wordt ingegaan op de relatie tussen de circulaire economie en belastingen van lokale overheden. Daarbij worden voorbeelden besproken van circulaire initiatieven binnen gemeenten, waterschappen en provincies en de wijze waarop lokale heffingen deze initiatieven kunnen bekostigen of stimuleren. Geïnventariseerd wordt of in dit verband aangehaakt kan worden bij strategieën die hoog op de R-ladder staan of bij verduurzaming die vroeg in het productieproces plaatsvindt, omdat dit het meest effectief is voor de transitie naar een circulaire economie. Voor de WOZ/ozb wordt voorgesteld bestaande agrarische vrijstellingen te beperken tot de kringlooplandbouw.

De autobelastingen dienen diverse doelen. Enerzijds moeten zij zorgen voor een stabiele inkomstenstroom. Dat is het budgettaire, fiscale doel. Anderzijds moeten de autobelastingen bijdragen aan luchtkwaliteit en aan klimaatdoelen. Dat is een niet-fiscaal doel. Deze fiscale en niet-fiscale doelen kunnen op gespannen voet staan. In deze bijdrage plaatst de auteur de autobelastingen in dit spanningsveld. Daartoe bespreekt hij eerst de voornaamste autobelastingen, hun achtergronden en opbrengsten. Vervolgens komt het niet-fiscale doel van de autobelastingen aan bod. De auteur geeft een overzicht van de fiscale milieuprikkels in de autobelastingen en staat stil bij de belastingderving die zij teweeg kunnen brengen. Ook besteedt hij aandacht aan prikkels gericht op andere dan milieudoelen. Deze uiteenzettingen vormen tezamen de opmaat naar een geïllustreerde bespreking van drie studies van de Algemene Rekenkamer naar de doeltreffendheid en de doelmatigheid van de fiscale prikkels in de autobelastingen. Tot besluit deelt de auteur enkele gedachten over de toekomst van de autobelastingen.

Het kabinet wil per 1 januari 2021 een Nederlandse vliegbelasting introduceren. Maar mag dat überhaupt juridisch gezien en zijn er ook alternatieve fiscale oplossingen denkbaar? In deze bijdrage bespreekt de auteur de verschillende varianten van een nationale belasting op de luchtvaart. Een btw op vliegtickets of vliegtuigen, een accijns op kerosine en verschillende vormen van nieuwe verbruiksbelastingen komen aan bod. Alle varianten worden vervolgens getoetst aan de relevante internationale afspraken die een vliegbelasting mogelijkerwijs kunnen beperken.