Centrale Raad van Beroep, 08-07-2015, ECLI:NL:CRVB:2015:2246, 14-1680 WW

Werkgeefster is een vennootschap waarin het personeel van de [naam Groep] is ondergebracht. De groep exploiteert infrastructuur waarlangs gas en elektriciteit aan eindverbruikers wordt geleverd. Deze economische activiteit vindt plaats in [naam Holding] en een aantal dochtervennootschappen.

Werknemer was sinds 1 februari 2000 werkzaam voor [naam Holding], laatstelijk als enig statutair bestuurder van deze vennootschap. Werknemer had een arbeidsovereenkomst met werkgeefster.

Medio 2012 is werknemer onderwerp geworden van een strafrechtelijk onderzoek. Hij werd ervan verdacht te zijn omgekocht in het kader van de verkoop van een deel van de onderneming van [naam Holding] aan [naam bedrijf] in 2006. In verband met deze verdenking is werknemer enige tijd in preventieve hechtenis geweest. Op 29 juni 2012 heeft de Algemene vergadering van aandeelhouders van [naam Holding] besloten om werknemer als statutair bestuurder te ontslaan.

Werknemer heeft bij het Uwv een aanvraag om uitkering op grond van de Werkloosheidswet (WW) ingediend. Bij besluit van 8 februari 2013 heeft het Uwv werknemer met ingang van 1 januari 2013 in aanmerking gebracht voor een WW-uitkering.

Werkgeefster heeft, als eigen risicodrager bij dit besluit, bezwaar gemaakt. Bij besluit van 19 september 2013 (bestreden besluit) heeft het Uwv dit bezwaar ongegrond verklaard. Volgens het Uwv is geen sprake van verwijtbare werkloosheid. Het Uwv heeft zich primair op het standpunt gesteld dat het ontslag op staande voet niet aan de werkloosheid ten grondslag ligt, omdat de dienstbetrekking door het in september 2012 aangezegde ontslag al met ingang van 31 december 2012 was geëindigd. Subsidiair heeft het Uwv gesteld dat, zelfs al zou het in september 2012 aangezegde ontslag per 1 januari 2013 zijn ingetreden, het niet aannemelijk is dat het ontslag op staande voet aan de per 1 januari 2013 ontstane werkloosheid ten grondslag ligt.

Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep van werkgeefster gegrond verklaard, het bestreden besluit vernietigd, bepaald dat de rechtsgevolgen van het vernietigde besluit geheel in stand blijven, het verzoek om schadevergoeding van werkgeefster afgewezen en bepalingen gegeven over proceskosten in beroep en griffierecht.

De rechtbank heeft de rechtsgevolgen van het vernietigde besluit geheel in stand gelaten, omdat zij van oordeel is dat aan het ontslag van 31 december 2012 geen subjectief dringende reden ten grondslag ligt aangezien aan het ontslag op staande voet geen financiële consequenties waren verbonden voor werkgeefster. De rechtbank heeft daarbij met name gewezen op paragraaf 7 van de beleidsregels, waaruit volgt dat het ontslag op staande voet slechts tot consequentie kan hebben dat een maatregel wordt opgelegd voor de duur van de periode dat werknemer nog in dienst had kunnen zijn. Anders dan werkgeefster heeft de rechtbank de beleidsregels niet in strijd met de wetssystematiek en overigens ook redelijk geacht.

Het hoger beroep van werkgeefster is gericht tegen het in stand laten van de rechtsgevolgen van het vernietigde besluit en tegen de afwijzing van het verzoek om schadevergoeding. Werkgeefster heeft zich, kort samengevat, op het standpunt gesteld dat de rechtbank miskent dat aan het ontslag op staande voet van 31 december 2012 (ook) subjectief een dringende reden ten grondslag ligt, dat de rechtbank de artikelen 24 en 27 van de WW en de betekenis en strekking van de beleidsregels miskent en dat rechtbank ook miskent dat aan het ontslag van 21 september 2012 een dringende reden ten grondslag ligt.

Het Uwv heeft in hoger beroep zijn standpunt gehandhaafd dat aan de werkloosheid van werknemer geen dringende reden ten grondslag ligt in de zin van artikel 7:678 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Volgens het Uwv is de werkloosheid ontstaan door de opzegging op 21 september 2012 en was er op dat moment geen sprake van een dringende reden voor ontslag. Het gegeven ontslag op staande voet op 31 december 2012 heeft niet tot gevolg gehad dat er op een eerder moment werkloosheid is ontstaan, omdat het loon is doorbetaald tot en met 31 december 2012.

Artikel 24, eerste lid, aanhef en onder a, van de WW bepaalt dat de werknemer voorkomt dat hij verwijtbaar werkloos wordt. Op grond van artikel 24, tweede lid, aanhef en onder a, van de WW is de werknemer verwijtbaar werkloos geworden indien aan de werkloosheid een dringende reden ten grondslag ligt in de zin van artikel 7:678 van het BW en de werknemer ter zake een verwijt kan worden gemaakt.

Op grond van artikel 27, eerste lid, van de WW weigert het Uwv de uitkering blijvend geheel indien de werknemer de verplichting van artikel 24, eerste lid, aanhef en onder a, van de WW niet is nagekomen, tenzij het niet nakomen van die verplichting hem niet in overwegende mate kan worden verweten. In dat geval weigert het Uwv de uitkering gedeeltelijk door het uitkeringspercentage te verlagen naar 35 over de volledige duur van de uitkering, maar ten hoogste over een periode van 26 weken. Het Uwv kan op grond van artikel 27, achtste lid, van de WW afzien van het opleggen van een maatregel indien daarvoor dringende redenen aanwezig zijn.

Het verweer van werknemer dat het ontslag op staande voet hem niet is aangezegd, omdat de ontslagbrief van 31 december 2012 hem niet heeft bereikt aangezien hij met vakantie was, wordt verworpen. Werknemer heeft de ontslagbrief op 31 december 2012 ontvangen, nu uit de stukken blijkt dat de ontslagbrief op die dag om 15:20 uur in de brievenbus van zijn woning is gedeponeerd. Werkgeefster heeft in dit verband terecht gewezen op het arrest van de Hoge Raad van 14 juni 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ4104.

Het niet onmiddellijk na zijn vrijlating opnemen van contact met de voorzitter van de RvC van [naam Holding] en de weigering te verschijnen op 27 december 2012 om verantwoording af te leggen tegenover de RvC vormt in de gegeven omstandigheden een objectief dringende reden voor ontslag. Werknemer werd verdacht van zeer ernstige strafbare feiten waarbij hij [naam Holding] voor miljoenen euro’s zou hebben benadeeld. Werknemer was in verband met deze verdenkingen in voorlopige hechtenis genomen. De verdenkingen hebben, naar werkgeefster onweersproken heeft gesteld, geleid tot commotie onder het personeel en negatieve publicaties in de media. Mede gelet op de functie van werknemer, waarbij hij als enig statutair bestuurder bevoegd was [naam Holding] extern te vertegenwoordigen, is het evident dat het voor werkgeefster onacceptabel was dat werknemer zich na zijn vrijlating niet onmiddellijk heeft gemeld bij de RvC en heeft geweigerd om tegenover de RvC verantwoording af te leggen. Dat geldt zeker in het licht van de eerdere verdenking van omkoping die tegen werknemer was gerezen. De omstandigheid dat werknemer niet wilde verschijnen op het gesprek omdat zijn advocaat verhinderd was hem bij te staan, vormde geen geldige reden om weg te blijven. Zoals werkgeefster terecht heeft gesteld had werknemer zich tijdens het verantwoordingsgesprek kunnen laten bijstaan door een andere advocaat, bijvoorbeeld een kantoorgenoot van zijn advocaat. Werknemer heeft zich door zijn handelwijze schuldig gemaakt aan zodanige gedragingen dat van werkgeefster redelijkerwijs niet kon worden gevergd de arbeidsovereenkomst nog langer te laten voortduren. Daaraan doet niet af dat de arbeidsovereenkomst met werknemer enige uren later toch al zou zijn geëindigd door de opzegging van 21 september 2012. In de overige relevante aspecten, waaronder de persoonlijke omstandigheden van werknemer, zijn geen gronden gelegen voor een ander oordeel.

Over de vraag of aan de werkloosheid ook een subjectief dringende reden ten grondslag ligt heeft werkgeefster terecht aangevoerd dat de rechtbank een onjuiste toetsingsmaatstaf heeft gehanteerd. Voor de beantwoording van die vraag is niet maatgevend of het gegeven ontslag financiële consequenties heeft voor de werkgeefster, maar of de dringendheid blijkt uit de voortvarendheid waarmee werkgeefster heeft gereageerd. Uit de reactie van werkgeefster blijkt die voortvarendheid. Nadat werknemer op donderdag 27 december 2012 niet was verschenen op het verantwoordingsgesprek heeft de RvC diezelfde middag besloten tot het ontslag op staande voet dat werknemer vervolgens, na het daarop volgende weekend, bij brief van maandag 31 december 2012 is aangezegd.

Uit wat onder 4.6 tot en met 4.8 is overwogen volgt dat aan de werkloosheid van werknemer een dringende reden in de zin van artikel 7:678 van het BW ten grondslag ligt. Werknemer kan ter zake een verwijt worden gemaakt. Nu er bovendien geen aanwijzingen zijn dat de werkloosheid werknemer niet in overwegende mate kan worden verweten, was het Uwv op grond van artikel 27, eerste lid, van de WW, gehouden werknemer de WW-uitkering blijvend geheel te weigeren.

Werknemer heeft niet gesteld dat in zijn geval sprake is van dringende reden als bedoeld in artikel 27, achtste lid, van de WW op grond waarvan het Uwv bevoegd zou zijn af te zien van het opleggen van een maatregel. Volgens hem moest het Uwv op grond van zijn beleid zoals neergelegd in paragraaf 7 van de beleidsregels in het onderhavige geval afzien van het opleggen van een maatregel wegens verwijtbare werkloosheid.

Als hoofdregel geldt dat een aan overtreding van de in artikel 24 van de WW specifiek omschreven verplichtingen verbonden maatregel het primaat heeft ten opzichte van een maatregel welke het gevolg is van het plegen van de in die bepaling in algemene termen aangeduide benadelingshandeling.

In zijn uitspraak van 13 september 2000, ECLI:NL:CRVB:2000: LJN ZB8966, heeft de Raad geoordeeld dat onder de in die uitspraak beschreven omstandigheden voorrang toekwam aan het opleggen van een maatregel wegens het plegen van een benadelingshandeling boven die wegens verwijtbare werkloosheid in de zin van artikel 24, tweede lid, aanhef en onder b, van de WW (oud). In dat geval achtte de Raad dat niet in strijd met de door de wetgever bij de herziening van het sanctiestelsel in het kader van de Wet boeten, maatregelen, en terug- en invordering sociale zekerheid gemaakte afwegingen.

Naar aanleiding van deze uitspraak heeft het Uwv beleid vastgesteld dat voorziet in de mogelijkheid om af te wijken van het primaat van de maatregel wegens verwijtbare werkloosheid in gevallen van vroegtijdige beëindiging van een arbeidsovereenkomst door de werknemer in situaties waarbij het dienstverband korte tijd later toch (niet verwijtbaar) beëindigd zou zijn. Op grond van dit beleid kan worden volstaan met oplegging van een maatregel van een tijdelijk gehele weigering over de periode dat de werknemer nog bij zijn werkgeefster in dienst had kunnen zijn in verband met een benadelingshandeling op grond van artikel 24, zesde lid, van de WW (oud), als aan de volgende voorwaarden is voldaan: (1) Een arbeidsovereenkomst voor (on)bepaalde tijd is door werknemer vroegtijdig beëindigd. (2) Het staat vast dat de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd door de werkgeefster niet zou zijn verlengd c.q. de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd niet zou zijn voortgezet. (3) Het staat buiten twijfel dat het niet voortzetten van de arbeidsovereenkomst voor (on)bepaalde tijd de werknemer niet is aan te rekenen. (4) Tussen de datum eindiging arbeidsovereenkomst door de werknemer en de datum waarop de arbeidsovereenkomst voor (on)bepaalde tijd zou zijn geëindigd liggen niet meer dan 3 maanden. In zijn uitspraak van 1 november 2006, ECLI:NL:CRVB:2006:AZ3005 heeft de Raad geoordeeld dat dit beleid, dat uitsluitend betrekking heeft op gevallen als dat van de werknemer in die zaak, die zelf de dienstbetrekking heeft beëindigd, blijft binnen de grenzen van een redelijke wetstoepassing.

De toelichting bij paragraaf 7 van de beleidsregels laat niet zien dat daarin is verdisconteerd de omstandigheid dat een werkgever voor het risico van werkloosheid van zijn werknemers eigenrisicodrager kan zijn. Toepassing van paragraaf 7 in gevallen dat sprake is van verwijtbare werkloosheid in de zin van artikel 24, tweede lid, aanhef en onder a, van de WW zou voor eigenrisicodragers tot gevolg hebben dat ondanks de aanwezigheid van een de werknemer toe te rekenen arbeidsrechtelijke dringende reden die werkgever toch als eigenrisicodrager de lasten van de WW-uitkering van zijn voormalige werknemer zou moeten dragen. De gevolgen van toepassing van paragraaf 7 moeten in die situatie als onevenredig voor de eigenrisicodrager worden bestempeld. In gevallen dat tegengestelde belangen van een eigenrisicodrager geen rol spelen, is het Uwv wel verplicht toepassing te geven aan paragraaf 7 van de beleidsregels, mits aan de in die paragraaf gestelde voorwaarden is voldaan.

Werknemer is op 31 december 2012 verwijtbaar werkloos geworden in de zin van artikel 24, tweede lid, aanhef en onder a, van de WW (zie 4.4 en 4.9). Op grond van de nu beschikbare gegevens kan niet als vaststaand worden aangenomen dat zijn dienstbetrekking door de opzegging van 21 september 2012 toch al ‘binnen drie maanden niet verwijtbaar zou zijn geëindigd’. Uit wat in 4.14 en 4.15 is overwogen volgt, dat er ook dan grond is om paragraaf 7 van de beleidsregels in het geval van werknemer buiten toepassing te laten. Er bestaat voor het Uwv dus geen reden om af te zien van het opleggen van de maatregel van blijvend gehele weigering wegens verwijtbare werkloosheid in de zin van artikel 24, tweede lid, aanhef en onder a, van de WW aan werknemer. Het betoog van werknemer (zie 3.3) wordt dan ook verworpen.

Op grond van artikel 22a, eerste lid, aanhef en onder a, van de WW herziet het Uwv een besluit tot toekenning van een WW-uitkering of trekt het een dergelijk besluit in, indien het niet of niet behoorlijk nakomen van een verplichting van artikel 24 van de WW heeft geleid tot het ten onrechte of tot een te hoog bedrag verlenen van een WW-uitkering. In de situatie waarin de intrekking of verlaging van een WW-uitkering voortvloeit uit een door de werkgever ingesteld bezwaar of beroep, vindt de intrekking of de verlaging op grond van artikel 23, eerste lid, van de WW plaats met ingang van de dag volgend op die waarop de beslissing op bezwaar bekend is gemaakt of de uitspraak is gedaan. In artikel 23, tweede lid, van de WW is bepaald dat het eerste lid van dat artikel niet geldt, indien de uitkering door eigen schuld of toedoen van de werknemer ten onrechte of tot een te hoog bedrag is vastgesteld.

De aangevallen uitspraak moet ook worden vernietigd voor zover daarbij het verzoek van werkgeefster om te bepalen dat het Uwv de schade als gevolg van het onrechtmatige besluit van 8 februari 2013 dient te vergoeden, is afgewezen. Dit verzoek wordt alsnog toegewezen. De te vergoeden schade omvat de kosten die het Uwv wegens aan werknemer betaalde WW-uitkering ten onrechte op werkgeefster heeft verhaald. Over die kosten moet wettelijke rente worden vergoed. De wettelijke rente over die kosten is ingevolge artikel 4:102, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht gaan lopen vanaf de dag dat de verhaalde kosten zijn afgeschreven van de bankrekening van werkgeefster. Na afloop van een jaar dient het bedrag waarover de rente wordt berekend te worden vermeerderd met de over dat jaar verschuldigde rente. De wettelijke rente loopt tot de dag van algehele voldoening.