Gerechtshof Amsterdam, 13-05-2015, ECLI:NL:GHAMS:2015:1948, 14/00011

Ter zitting in hoger beroep heeft de gemachtigde desgevraagd verklaard dat het in 4.1.3 genoemde arrest geen wijziging heeft gebracht in het standpunt van belanghebbende dat de vraag of de opbrengstlimiet is overschreden, in het onderhavige geval moet worden getoetst op basis van de aan Hoofdstuk 3 van Titel 2 van de Tarieventabel toe te rekenen posten. In de opvatting van belanghebbende is tijdens de zitting in eerste aanleg sprake geweest van het door de heffingsambtenaar uitdrukkelijk en ondubbelzinnig prijsgeven van een andersluidend standpunt.

De heffingsambtenaar heeft deze stelling van belanghebbende ter zitting in hoger beroep betwist. Tijdens de zitting in eerste aanleg en aanvankelijk ook in zijn processtukken in hoger beroep had hij zich aangesloten bij het standpunt hierover van belanghebbende, maar na publicatie van het in 4.1.3 vermelde arrest is hij tot het inzicht gekomen dat hij is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting en is hij van opvatting dat de vraag of de opbrengstlimiet is overschreden, moet worden getoetst op het niveau van de verordening als geheel. De omstandigheid dat hij ter zitting bij de rechtbank een onjuiste rechtsopvatting heeft verwoord, kan niet worden aangemerkt als het uitdrukkelijk prijsgeven van een eerder ingenomen, andersluidend standpunt, zo stelt de heffingsambtenaar.

Het Hof is van oordeel dat de wijze waarop de rechtbank heeft getoetst of de opbrengstlimiet is overschreden – uitsluitend op basis van de aan Hoofdstuk 3 van Titel 2 van de Tarieventabel toe te rekenen posten – is gebaseerd op een onjuiste rechtsopvatting. Gelet op het inmiddels gewezen arrest van 13 februari 2015, als vermeld onder 4.3.1, dient de vraag of aan het in de Programmabegroting 2012 verwoorde uitgangspunt van kostendekkendheid (zoals vermeld onder 2.5) is voldaan zonder dat daarbij sprake is van overschrijding van de opbrengstlimiet, te worden getoetst aan het totaal van de geraamde baten uit de heffing van rechten die in de verordening zijn geregeld, en het totaal van de geraamde lasten ter zake. De omstandigheid dat de heffingsambtenaar in eerste aanleg eveneens is uitgegaan van de onjuiste rechtsopvatting van de rechtbank, kan niet worden gekwalificeerd als het uitdrukkelijk en ondubbelzinnig prijsgeven van een eerder ingenomen, andersluidend standpunt (reeds omdat van een eerder ingenomen, afwijkend standpunt geen sprake is geweest).

Tijdens de zitting in hoger beroep heeft het Hof uit oogpunt van proceseconomie met partijen afgesproken dat het in eerste instantie, op basis van de door partijen overgelegde gedingstukken (waarin nog is uitgegaan van toetsing op het niveau van alleen de post omgevingsvergunningen), zal oordelen over de vraag of de opbrengstlimiet voor deze post is overschreden. Voorts is door het Hof ter zitting medegedeeld dat, bij bevestigende beantwoording van deze vraag, het onderzoek zal worden heropend en partijen in de gelegenheid zullen worden gesteld zich nader omtrent het geschil uit te laten, aangezien de heffingsambtenaar zich in dat geval wil beroepen op zogenoemde kruissubsidiëring. Gelet op hetgeen hierna wordt overwogen, heeft het Hof heropening van het onderzoek niet nodig geacht.

Bij de beoordeling van de vraag of – getoetst op basis van de aan Hoofdstuk 3 van Titel 2 van de Tarieventabel toe te rekenen posten – sprake is van overschrijding van de opbrengstlimiet, is in de eerste plaats tussen partijen in geschil of de gemeente de inkomsten uit de legesheffing omgevingsvergunningen voor het jaar 2012 in redelijkheid heeft kunnen ramen op een bedrag van € 785.400. De rechtbank heeft omtrent dit geschilpunt als volgt geoordeeld:

Belanghebbende heeft in hoger beroep onder meer aangevoerd dat het zeer onrealistisch is dat de gemeente de inkomsten uit legesheffing omgevingsvergunningen met ingang van 2012 € 200.000 lager raamt, terwijl zij tegelijkertijd het tariefplafond heeft verhoogd van € 300.000 naar € 1.000.000. Bovendien had de gemeente voor het jaar 2012 een bedrag van € 320.000 moeten bij-ramen, nu zij wist dat de onderhavige vergunningaanvraag in 2012 zou worden ingediend. De geraamde baten zijn dan ook onrealistisch laag, aangezien alleen al voor het onderhavige project een legesopbrengst van € 620.000 kon worden verwacht. Uit de jaarrekening 2012 blijkt dat de gerealiseerde baten € 1.031.225 bedragen. De verlaging van de raming met € 200.000 was derhalve in het geheel niet reëel, zo stelt belanghebbende. Verder blijkt uit de onder 2.6 weergegeven opmerkingen van wethouder [A] tijdens de raadsvergadering van 3 november 2011 volgens belanghebbende dat de verhoging van het tariefplafond werd ingegeven door het onderhavige project. Tijdens de zitting in hoger beroep heeft belanghebbende nog een kopie overgelegd van een aantal bladzijden uit de jaarrekening 2011 van de gemeente [Q], waaruit volgens belanghebbende blijkt dat de gemeente ervan op de hoogte was dat de onderhavige aanvraag omgevingsvergunning niet in 2011 zou worden ingediend. Gelet op dit alles dienen de voor 2012 geraamde baten minimaal € 1.105.400 (derhalve € 320.000 méér dan de geraamde € 785.400) te bedragen. Aldus nog steeds belanghebbende.

Het Hof stelt bij zijn beoordeling voorop dat de Hoge Raad in zijn arrest van 4 april 2014, nr. 12/05118, ECLI:NL:HR:2014:780, BNB 2014/149, het relevante toetsingskader heeft gepreciseerd. In dit arrest heeft de Hoge Raad onder meer het volgende overwogen:

Met deze oordelen stelt het Hof te vergaande eisen aan de raming van het bedrag van de baten dat in de gemeentelijke begroting is opgenomen en de onderbouwing daarvan. Met name zal een prognose van het aantal bouwaanvragen en daarbij behorende bouwsommen naar haar aard met veel onzekerheid omgeven zijn. Daaruit vloeit voort dat – anders dan het Hof kennelijk heeft aangenomen – bij die prognose geen zekerheid of een volledig inzicht kan worden verlangd ten aanzien van het te verwachten aantal aanvragen en de bijbehorende bouwsommen. Verder brengt dit mee dat het een gemeente die voorzichtigheid betracht bij het ramen van legesopbrengsten te dier zake, niet kan worden tegengeworpen dat zij die opbrengsten te pessimistisch heeft geschat. In het kader van de toetsing van de opbrengstlimiet op de voet van artikel 229b, lid 1, van de Gemeentewet kan het volgens de gemeentelijke begroting geraamde bedrag aan legesopbrengsten pas dan niet worden aanvaard indien de gemeente die opbrengsten in redelijkheid niet op dat bedrag heeft kunnen ramen (vgl. HR 26 april 1989, nr. 25542, BNB 1989/242).”

Met inachtneming van dit toetsingskader is het Hof van oordeel dat de rechtbank tot een juiste beslissing is gekomen; het maakt deze beslissing en de gronden waarop zij berust tot de zijne. Het Hof acht aannemelijk dat, zoals is vermeld in de toelichting bij de Programmabegroting 2012/Meerjarenraming 2012-2015, vanwege de economische crisis onvoldoende zicht bestond op de momenten waarop te verwachten grote (veel leges opbrengende) bouwprojectaanvragen zouden worden ingediend; in dergelijke omstandigheden kon de gemeente, mede gelet op de gemiddelde opbrengst van de drie ervoor gelegen jaren, in redelijkheid besluiten tot een verlaging van de batenraming met € 200.000 voor het jaar 2012. Dat door de (substantiële) verhoging van het tariefplafond voor grote projecten met een bouwsom van meer dan € 300.000 potentieel een (aanzienlijk) hogere legesopbrengst kon worden verwacht dan in de voorgaande jaren, hoefde de gemeente niet ertoe te nopen – juist vanwege de hiervoor genoemde onzekerheid omtrent de tijdstippen waarop grote projectaanvragen worden ingediend – om de opbrengstraming naar boven bij te stellen. Daarbij weegt het Hof mee dat niet aannemelijk is geworden dat de gemeenteraad ten tijde van het vaststellen van de batenraming, het aannemen van de onder 2.6 vermelde motie of het vaststellen van de Legesverordening 2012 rekening hield of in redelijkheid diende te houden met de omstandigheid dat de onderhavige vergunningaanvraag in 2012 zou worden ingediend. Ook uit de mededeling van wethouder [A] tijdens de raadsvergadering van 3 november 2011 kan dit niet worden afgeleid, gelet op het daarbij door hem genoemde bedrag en hetgeen de heffingsambtenaar daaromtrent naar voren heeft gebracht, zoals weergegeven onder 4.2.3.2. Gelet op al deze omstandigheden is het Hof van oordeel dat niet geconcludeerd kan worden dat de gemeente de opbrengsten uit leges omgevingsvergunningen voor het jaar 2012 niet in redelijkheid heeft kunnen ramen op een bedrag van € 785.400.

De rechtbank heeft hieromtrent – voor zover hier van belang - het volgende overwogen:

Het betreft hier in de eerste plaats de kostenraming van het aantal uren dat door de milieudienst [regio] voor het jaar 2012 is begroot voor de beoordeling van gemeentelijke bouwplannen. De geraamde kosten van € 41.169 zijn door de gemeente [Q] in de Programmabegroting 2012 geboekt op het product 13092 Milieu (Programma 8: Milieu). De Veiligheidsregio [regio] ([veiligheidsregio]) heeft voor het jaar 2012 ook een raming gegeven van het aantal uren dat aan het adviseren over bouwvergunningen zal worden besteed. De bijdrage van € 31.320 van de gemeente [Q] aan [veiligheidsregio] voor de diensten aan de brandweer in 2012 is begroot op € 31.320. In de Programmabegroting 2012 is dit bedrag geboekt op product 11023 Brandweer (Programma 2: Integrale veiligheid).

De gemeente [Q] heeft de heffing en invordering van een aantal gemeentelijke belastingen, waaronder de leges omgevingsvergunning, uitbesteed aan de gemeenschappelijke regeling [P] en voor 2012 de kosten daarvan begroot op € 38.880. Verweerder heeft ter zitting toegelicht dat van het onder product 16108 Algemene belastingen (Programma 11: Middelen) opgenomen bedrag van € 545.100 een deel groot € 383.300 aan [P] dient te worden toegerekend. Op basis van een interne raming door [P] is in de begroting 2012 een bedrag van € 38.880 van de totale perceptiekosten toegerekend aan de heffing en invordering van bouwleges.

In de Programmabegroting is onder product 10007 Communicatie/Voorlichting (Programma 1: Openbaar bestuur) een bedrag van € 25.447 aan kosten verwerkt voor de publicaties in weekblad [...]. De helft van de daarin beschikbare advertentieruimte heeft betrekking op de bekendmaking van de aanvraag en verlening van omgevings-vergunningen, zodat ook de helft van dit bedrag, zijnde € 12.724 aan het product bouwvergunningen/omgevingsvergunningen moet worden toegerekend, aldus verweerder.

Verweerder heeft de door derden over de onder 4.2.1 tot en met 4.2.3 genoemde kostenposten (met uitzondering van [veiligheidsregio]) in rekening gebrachte 19% omzetbelasting van in totaal € 17.627 bijgeteld.

Op bovenstaande bedragen is - anders dan door eiseres is gesteld - een bedrag van € 28.388 in mindering gebracht. Het betreft hier 422 uur van de geraamde urenbesteding door het team Vergunning en Handhaving welke geen betrekking hebben op werkzaamheden waarvan de kosten door middel van legesheffing mogen worden verhaald. Deze uren betreffen de geraamde tijdsbesteding inzake handhavingswerkzaamheden naar aanleiding van binnengekomen klachten alsmede het uitvoeren van controlewerkzaamheden die buiten het vergunningentraject vallen.

Het vorenstaande leidt er volgens verweerder toe dat de totaal geraamde lasten in totaal (€ 766.542 + € 113.332 =) € 879.874 bedragen.

Eiseres heeft aangevoerd dat in de begroting 2012 drie vacatures zijn opgenomen die zijn toegerekend aan bouwvergunningen. Uitsluitend de vacature [naam] is in 2012 opgevuld door de inhuur van een externe medewerker. Het niet invullen van de vacature jurist handhaving en die van inspecteur betekent volgens eiseres dat het daarop bespaarde bedrag van minstens € 107.490,60 niet als kosten ter zake kunnen worden toegerekend. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder er terecht op gewezen dat het bij het toerekenen van diverse posten aan de geraamde lasten moet gaan om ramingen. Verweerder heeft geloofwaardig verklaard dat voorafgaand aan het begrotingsjaar 2012 werd verwacht dat de desbetreffende vacatures zouden worden ingevuld. Verweerder stelt terecht dat als aan het einde van het jaar 2012 al dan niet blijkt dat de vacatures mogelijk niet zijn ingevuld niet relevant is.

Het bevreemdt eiseres dat de geraamde lasten voor 2012 hoger zijn dan de geraamde lasten voor 2009. Laatstgenoemd jaar was het laatste volledige begrotingsjaar voor invoering van de Wabo, zodat volgens eiseres vanwege de beoogde vereenvoudiging het aantal vergunningen drastisch moet zijn afgenomen. Uit de door verweerder genoemde cijfers blijkt echter dat gedurende drie achtereenvolgende jaren na invoering van de Wabo geen daling valt waar te nemen van de kosten die daadwerkelijk als kosten in verband met het product bouwvergunning/omgevingsvergunning zijn geboekt. Voorts heeft verweerder onweersproken gesteld dat voor zover het aantal vergunningen wel is afgenomen, de toetsing van omgevingsvergunningen meer tijd vergt dan destijds de vergunningaanvragen die op bouwvergunningen zagen. Met deze onderbouwing heeft verweerder naar het oordeel van de rechtbank de stelling van eiseres dat de geraamde lasten voor 2012 lager zouden moeten zijn dan die voor 2009, voldoende weerlegd.

Voorts is eiseres van mening dat verweerder op de kostentoerekening in mindering moet brengen de kosten van de toetsing van de provinciale aanvragen. Nu in de drie jaar na de invoering van de Wabo vanuit de provincie slechts twee niet ingewikkelde aanvragen hebben plaatsgevonden, is de rechtbank met verweerder van oordeel dat gelet op de totale kosten deze kosten als marginaal kunnen worden beschouwd.

Verweerder heeft kosten die verband houden met de algemene informatieverstrekking voor een deel toegerekend als lasten ter zake van omgevingsvergunningen. Eiseres stelt dat deze kosten, ook al is het maar een deel, niet mogen worden toegerekend aan de leges. De rechtbank acht het juist dat het deel van de kosten van algemene informatievoorziening dat betrekking heeft op het geven van voorlichting en informatie aan burgers over omgevings-vergunningen als lasten ter zake door verweerder zijn opgevoerd. Verweerder heeft op dit onderdeel dan ook het gelijk aan zijn zijde.

Verweerder heeft 225 uur als kosten doorgerekend in verband met de tijd die twee gemeentelijke afdelingen besteden aan het beoordelen van de vraag of de omgevingsvergunningen wel passen binnen het gemeentelijke rioleringsstelsel. Volgens eiseres zijn deze kosten al opgenomen in de grondexploitatiekosten en/of in de rioolheffing. Gelet op het door verweerder gegeven voorbeeld van de bouw van een kantoorgebouw waarbij beoordeeld moet worden of de locatie waar de rioolaansluiting het gebouw verlaat een efficiënte koppeling met het rioolstelstel mogelijk maakt, is aannemelijk dat met een dergelijke toetsing tijd is gemoeid. Nu voorts aannemelijk is dat dergelijke bouwprojecten zich voor zullen doen, kan niet worden gezegd dat verweerder dergelijke kosten niet als kosten als lasten ter zake mag opvoeren in de begroting.

De heffingsambtenaar heeft de standpunten van belanghebbende betwist. Hij heeft in hoger beroep nadere gegevens en berekeningen overgelegd omtrent de in geschil zijnde kostenposten, in aanvulling op de reeds in eerste aanleg verstrekte toelichting, en is van opvatting dat de rechtbank tot een juiste beslissing is gekomen.

De vaststelling van tarieven als bedoeld in artikel 229b van de Gemeentewet berust op een raming, welke raming moet berusten op gegevens omtrent geraamde baten en lasten in de gemeentebegroting voor het desbetreffende jaar dan wel gegevens die op geraamde baten en lasten in die begroting zijn terug te voeren. Daaruit vloeit noodzakelijk voort dat bij die vaststelling van tarieven niet ten aanzien van alle posten zekerheid of een volledig inzicht kan bestaan. In het kader van een geschil omtrent de naleving van artikel 229b, lid 1, van de Gemeentewet mag niet van de gemeente worden verlangd dat zij van alle in de verordening en de bijbehorende tarieventabel genoemde diensten afzonderlijk en op controleerbare wijze vastlegt hoe zij de kosten ter zake daarvan heeft geraamd (vgl. HR 4 februari 2005, nr. 38860, ECLI:NL:HR:2005:AP1951, BNB 2005/112, en HR 16 april 2010, nr. 08/02001, ECLI:NL:HR:2010: BM1236, BNB 2010/226).

In die gevallen waarin de belanghebbende overschrijding van de opbrengstlimiet aan de orde heeft gesteld en de heffingsambtenaar inzicht in de desbetreffende ramingen heeft verschaft, kan het verstrekken van nadere inlichtingen uitsluitend van de heffingsambtenaar worden verlangd voor zover de belanghebbende voldoende gemotiveerd heeft gesteld waarom naar zijn oordeel ten aanzien van een of meer bepaalde posten in de raming redelijke twijfel bestaat of sprake is van een ‘last ter zake’.

Aan de nadere inlichtingen die de heffingsambtenaar in dat geval dient te verstrekken, mag geen zwaardere eis worden gesteld dan dat deze functionaris naar vermogen – dat wil zeggen in de mate waarin hij daartoe in de gegeven omstandigheden in redelijkheid in staat is – duidelijk maakt op grond waarvan hij de hiervoor in 3.3.4 bedoelde stelling(en) van de belanghebbende betwist, en waarom dus naar zijn oordeel de door de belanghebbende opgeworpen twijfel ongegrond is. De zinsnede in onderdeel 3.2.3 van het arrest BNB 2009/159 ‘teneinde - naar vermogen - deze twijfel weg te nemen’, houdt derhalve niet in dat de heffingsambtenaar moet bewijzen dat die twijfel ongegrond is.

Voorts zij eraan herinnerd dat tot de ‘lasten ter zake’ niet alleen posten behoren die rechtstreeks samenhangen met de verleende diensten waarvoor de rechten worden geheven, maar dat daartoe ook behoren aan die diensten toe te rekenen indirecte kosten. Daarbij geldt als uitgangspunt dat die indirecte kosten meer dan zijdelings met die diensten moeten samenhangen. De desbetreffende kostenposten kunnen slechts dan niet (geheel of ten dele) als ‘lasten ter zake’ worden aangemerkt indien zij geheel of nagenoeg geheel andere doeleinden dienen (vgl. o.m. HR 4 juni 2010, nr. 08/00313, ECLI:NL:HR:2010: LJN BL0990, BNB 2010/234).

Met inachtneming van het hiervoor vermelde toetsingskader oordeelt het Hof als volgt.

Gelet op het hiervoor onder 4.2.2 tot en met 4.3.8.4 overwogene is het Hof van oordeel dat de gemeente de baten ter zake van de in hoofdstuk 3 van Titel 2 van de Tarieventabel opgenomen rechten (leges omgevingsvergunning) in redelijkheid heeft kunnen ramen op € 785.400 en de lasten ter zake ten minste op een bedrag van (€ 727.800 + 141.719 – 28.388 =) € 841.131. Ook indien hierbij het door de rechtbank onder 7 van haar uitspraak gesignaleerde, niet te verklaren verschil van € 3.639 aan de lastenzijde buiten aanmerking wordt gelaten, is de conclusie reeds op deze grond dat de opbrengstlimiet ter zake van Titel 2 van de Tarieventabel behorende bij de Legesverordening 2012 niet is overschreden (de overige hoofdstukken van Titel 2 bevatten geen rechten). Een beoordeling van het geschilpunt of ook ter zake van de posten ‘geraamde inhuur’ en ‘overige goederen en diensten’ sprake is van ‘lasten ter zake’ van in totaal € 42.372 die zijn terug te voeren op baten en lasten die in de Programmabegroting 2012 zijn opgenomen, kan, gelet op het uit de voorafgaande overwegingen volgende verschil tussen de geraamde baten en de geraamde lasten en wat er verder van die posten mag zijn, in het midden worden gelaten.

Het Hof verwerpt het standpunt van belanghebbende dat de heffingsambtenaar in strijd met de goede procesorde heeft gehandeld door in zijn nader stuk van 29 januari 2015 inzicht te verstrekken in de mate van kostendekkendheid van de in Titel 1 en 3 van de Tarieventabel opgenomen heffingen en dat om die reden de desbetreffende informatie buiten beschouwing dient te blijven. De desbetreffende informatie is meer dan tien dagen voorafgaand aan de zitting door de heffingsambtenaar verstrekt; het heeft belanghebbende vrij gestaan om in reactie daarop het standpunt in te nemen dat ter zake van een of meer posten van Titel 1 of 3 (dan wel op het niveau van de Legesverordening 2012 als geheel) sprake is van overschrijding van de opbrengstlimiet. Zij heeft er evenwel voor gekozen haar standpunt te handhaven dat (uitsluitend) ter zake van specifieke posten van Titel 2, Hoofdstuk 3, de geraamde baten en lasten redelijkerwijs moeten worden betwijfeld. Hieraan doet niet af dat belanghebbende tot aan de publicatie van het in 4.1.3 genoemde arrest van 13 februari 2015 is uitgegaan van de (achteraf bezien: onjuiste) rechtsopvatting dat de vraag of de opbrengstlimiet is overschreden, moet worden getoetst op basis van (uitsluitend) de aan Hoofdstuk 3 van Titel 2 van de Tarieventabel toe te rekenen posten. De rechtsgevolgen van dit arrest zijn ter zitting van 18 februari 2015 met partijen besproken; het heeft belanghebbende vrijgestaan om naar aanleiding daarvan een aanvullend standpunt in te nemen omtrent de wijze van toetsing van de door haar gestelde overschrijding van de opbrengstlimiet.

De rechtbank heeft omtrent dit geschilpunt als volgt geoordeeld:

Het Hof onderschrijft deze beslissing van de rechtbank en maakt de ervoor gebezigde gronden tot de zijne. De tegen deze beslissing door belanghebbende aangevoerde grieven treffen geen doel. De heffingsambtenaar heeft er terecht op gewezen dat de provinciale Legesverordening slechts van toepassing is op projecten waarvoor de Provincie heeft te gelden als het bevoegde gezag, terwijl als hoofdregel van de Wabo geldt dat als bevoegd gezag wordt aangemerkt het college van burgemeester en wethouders van de gemeente waar het betrokken project in hoofdzaak zal worden of wordt uitgevoerd. Ook de vergelijking met de Dienstverleningsovereenkomst Wabo Samenwerking gaat mank (op de door de rechtbank aangegeven gronden), terwijl de Legesverordening 2012 overigens berust op andere uitgangspunten en een andere tariefstructuur bevat dan de genoemde Dienstverleningsovereenkomst. Van heffing in strijd met het gelijkheidsbeginsel is derhalve geen sprake. De klacht van belanghebbende dat de rechtbank niet is ingegaan op de stelling dat (ook indien sprake zou zijn van ongelijke gevallen, niettemin sprake is van strijdigheid met het gelijkheidsbeginsel, omdat) ongelijke gevallen naar mate van hun ongelijkheid dienen te worden behandeld, treft geen doel nu zij deze stelling in het geheel niet heeft gesubstantieerd.

Ter zake van het door belanghebbende in eerste aanleg gedane beroep op in rechte te honoreren vertrouwen heeft de rechtbank als volgt geoordeeld:

Het Hof maakt deze beslissing van de rechtbank en de gronden waarop deze berust tot de zijne. Hetgeen belanghebbende hieromtrent in hoger beroep nog heeft aangevoerd, brengt het Hof niet tot een ander oordeel.

Ter zitting in hoger beroep is door belanghebbende nog een aanvullend beroep op algemene beginselen van behoorlijk bestuur gedaan. Door haar directie is in de loop van 2011 regelmatig overleg gevoerd over de voortgang van het voorgenomen project met vertegenwoordigers van de gemeente [Q], waaronder wethouder [A] en gemeentemedewerker [B]. De gemeente was er volgens belanghebbende van op de hoogte dat de aanvraag omgevingsvergunning voor het project, anders dan aanvankelijk was gepland, niet in 2011 maar in 2012 zou geschieden en heeft desondanks op geen enkel moment aan belanghebbende medegedeeld dat het legestarief in 2012 substantieel zou worden gewijzigd. Volgens belanghebbende heeft de gemeente daarmee gehandeld in strijd met het vertrouwensbeginsel dan wel het zorgvuldigheidsbeginsel en dient de aanslag te worden verminderd tot het bedrag dat op grond van de in 2011 geldende Tarieventabel kon worden geheven (€ 300.000).

De heffingsambtenaar heeft ter zitting in hoger beroep primair gesteld dat dit eerst ter zitting door belanghebbende gedane (aanvullende) beroep op het vertrouwensbeginsel/ zorgvuldigheidsbeginsel tardief moet worden verklaard. Subsidiair heeft hij betwist dat bij belanghebbende in rechte te honoreren vertrouwen is gewekt dan wel dat de gemeente onzorgvuldig jegens belanghebbende heeft gehandeld. De heffingsambtenaar heeft in dit verband betwist dat belanghebbende aan de gemeente heeft bericht dat zij de aanvraag omgevingsvergunning waarvoor de in geschil zijnde aanslag is opgelegd, (pas) in 2012 zou doen. Alle stukken wijzen er volgens hem juist op dat de aanvraag in 2011 zou worden gedaan; belanghebbende was hiertoe ook gehouden op grond van de Realiseringsovereenkomst [A-straat] van april 2009 met de gemeente. De heffingsambtenaar heeft een en ander bij de betrokken medewerker van de gemeente ([B]) geverifieerd. Er was dus geen reden voor de gemeente om belanghebbende te wijzen op de tariefswijziging in 2012. Overigens is het besluit tot tariefswijziging op 21 december 2011 bekend gemaakt, zodat belanghebbende ook toen nog de gelegenheid had (alsnog) haar aanvraag in 2011 in te dienen. Van handelen in strijd met het vertrouwensbeginsel of met het zorgvuldigheidsbeginsel is dan ook geen sprake, zo stelt de heffingsambtenaar.

Over dit geschilpunt heeft de rechtbank overwogen dat zonder nadere motivering van belanghebbende, die ontbreekt, niet valt in te zien dat ter zake van de heffing van leges op basis van de Legesverordening 2012 sprake is van een willekeurige en onredelijke belastingheffing.

In hoger beroep heeft belanghebbende aangevoerd dat zij erkent dat de gemeente een zekere mate van beleidsvrijheid heeft met betrekking tot het hanteren van heffingsmaatstaven en tarieven, maar dat inmiddels steeds meer gegevens bekend zijn geworden omtrent de werkelijke kosten inzake bouwaanvragen. Belanghebbende heeft in dit verband een kopie overgelegd van een in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties door Deloitte ontworpen kostenmodel. Onder verwijzing naar dit kostenmodel heeft zij beargumenteerd dat de gemeente op de onderhavige omgevingsvergunningaanvraag circa € 580.000 winst heeft behaald (legesopbrengst afgezet tegen werkelijke kosten van behandeling van de vergunningaanvraag). Bij haar nader stuk in hoger beroep heeft belanghebbende bovendien een rapport ‘Kostprijsonderzoek Omgevingsvergunning’ uit 2012 van de gemeente Amsterdam overgelegd, waaruit volgens haar kan worden afgeleid dat de werkelijke kosten voor een omgevingsvergunning als de onderhavige tussen de € 18.000 en € 22.000 bedragen. Deze verhouding tussen legesheffing en werkelijke kosten is dermate onevenredig, dat de tariefstelling in het onderhavige geval als disproportioneel moet worden aangemerkt, aldus belanghebbende.

De heffingsambtenaar heeft hiertegenover gesteld dat de rapporten waarop belanghebbende zich heeft beroepen, niet relevant zijn voor de onderhavige legesheffing op basis van de Legesverordening 2012. Het in het rapport van Deloitte opgestelde kostenmodel is gebaseerd op feitelijke aannames die zich in de gemeente [Q] niet voordoen, terwijl het rekenmodel bovendien geen normkosten of normuren bevat. Daar komt bij dat de gemeente [Q] niet de Activity Based Costing methode hanteert waarop het rekenmodel van Deloitte is gebaseerd. Ook de vergelijking met het kostprijsonderzoek van de gemeente Amsterdam gaat volgens de heffingsambtenaar mank, waarbij hij bovendien de cijfermatige conclusie van belanghebbende betwist. Dit alles nog daargelaten de omstandigheid dat volgens vaste jurisprudentie geen rechtstreeks verband is vereist tussen de hoogte van de geheven leges en de door de gemeente gemaakte kosten, zo stelt de heffingsambtenaar.

Voor zover belanghebbende in hoger beroep heeft aangevoerd dat in haar geval een disproportionaliteit bestaat tussen het bedrag van de geheven leges en het bedrag van de kosten die de gemeente heeft moeten maken in het kader van de onderhavige vergunningverlening, en belanghebbende dientengevolge de vernietiging of vermindering van de onderhavige aanslag bepleit, faalt ook die stelling. Het Hof verwijst in dit verband naar rechtsoverweging 3.5.1 van het arrest van de Hoge Raad van 14 augustus 2009, nr. 43120, ECLI:NL:HR:2009:BI1943, BNB 2009/276: tussen de hoogte van de geheven leges enerzijds en de omvang van de ter zake van gemeentewege verstrekte diensten dan wel de door de gemeente gemaakte kosten anderzijds, is geen rechtstreeks verband vereist.