Gerechtshof Amsterdam, 28-05-2024, ECLI:NL:GHAMS:2024:1494, 23/294 en 23/295

2.1.

De rechtbank heeft de volgende feiten vastgesteld (belanghebbende en de inspecteur worden in de uitspraak van de rechtbank aangeduid als ‘eiseres’ respectievelijk ‘verweerder’):

1. De stichting is op 2 januari 1907 opgericht door [de oprichter] (de oprichter). Eiseres is de weduwe van [A] , de kleinzoon van een van de broers van de oprichter van de stichting. De statuten van de stichting zijn oorspronkelijk vastgesteld in de stichtingsakte van 2 januari 1907 en zijn – behoudens een kleine wijziging op 2 maart 1995 – tot 2018 ongewijzigd gebleven. Het doel van de stichting stond tot de statutenwijziging op 11 oktober 2018 als volgt omschreven in artikel 2 van de statuten:

1. Gerechtigd om uit deze stichting voordeel te genieten zijn uitsluitend:

a. alle wettige afstammelingen van de ouders des stichters, wijlen de echtelieden de heer [B] en [C] , die bij onafgebroken vererving de naam [naam] dragen, zonder beperking van de graad van bloedverwantschap;

b. de overige wettige afstammelingen dier echtelieden tot de vierde graad van bloedverwantschap ingesloten;

c. de weduwen, die de naam [naam] voeren, en wier enige of laatste echtgenoot een afstammeling was zoals bedoeld onder a.

(…)”

2. De oprichter van de stichting is kort na het oprichten van de stichting overleden. De stichting is aangewezen als enig erfgenaam van de oprichter.

3. Aan de hiervoor genoemde statuten is de afgelopen jaren, tot 2018, uitvoering gegeven door het jaarlijks uitkeren van een financiële bijdrage van circa € 2.000 aan familieleden van de oprichter in de leeftijd van 18 tot 40 jaar en door het uitkeren van een financiële bijdrage van € 1.000 aan familieleden van de oprichter in de leeftijd van 40 jaar en ouder (de oudere familieleden). Behoevende familieleden konden daarnaast een aanvraag indienen ter extra financiële ondersteuning. Om de cohesie binnen de familie te bevorderen, werden familiebijeenkomsten georganiseerd en werd een website in stand gehouden.

4. Vanaf 2009 heeft de stichting bijgedragen aan onderzoeken naar [aandoening] door het doen van donaties. Blijkens de jaarrekeningen van de stichting zijn de volgende uitkeringen gedaan:

5. Op 1 januari 2018 bedroeg het vermogen van de stichting € 8.148.046.

6. Op 15 juni 2018 is door de stichting een verzoek tot wijziging van de statuten gedaan bij de rechtbank Noord-Nederland. Achtergrond van het verzoek was de wens om de doelstelling van de stichting uit te breiden en, met inachtneming van de oorspronkelijke doelstelling, deze opnieuw te formuleren vertaald naar de huidige tijdsgeest, waarbij de oorspronkelijke formulering zo veel mogelijk in stand wordt gelaten. Als gevolg daarvan is het bestrijden van [aandoening] als doel van de stichting toegevoegd. Verder is verzocht de liquidatiebepaling aan te passen. Meer specifiek is de rechtbank Noord-Nederland verzocht de artikelen 3, 13 en 17 van de statuten te wijzigen.

7. Bij beschikking van 12 juli 2018 heeft de rechtbank Noord-Nederland het verzoek toegewezen en de statuten gewijzigd conform het ingediende voorstel van de stichting. Op 11 oktober 2018 is de statutenwijziging van kracht geworden. Per die datum luiden de artikelen 3 en 13 van de statuten, voor zover van belang, als volgt:

1. De stichting heeft ten doel:

a. het bevorderen en behouden van de familiale cohesie en waardigheid binnen de familie [naam] met oog voor de sociale noden bij de diverse familieleden, in het bijzonder door:

i. het financieel ondersteunen van leden van de familie [naam] als nader omschreven in artikel 13 die aangewezen zijn op de financiële hulp van anderen;

ii. het financieel ondersteunen van de jonge leden van de familie [naam] als nader omschreven in artikel 13, om hen in staat te stellen door studie, handel, industrie of op andere wijze een honorabel bestaan te vinden;

b. Het bestrijden van [aandoening] .

2. De stichting tracht dit doel onder meer te bereiken door:

a. het (doen) organiseren [Hof: en] stimuleren van activiteiten die bijdragen aan de familiale cohesie en waardigheid binnen de familie [naam] . waaronder begrepen een familiedag, het in stand houden van een familiewebsite en het stimuleren van (bestuurlijke) betrokkenheid bij de stichting en het stimuleren van maatschappelijke betrokkenheid van de leden van de familie [naam] op het gebied van het bestrijden van [aandoening] ;

b. het doen van niet periodieke uitkeringen aan de leden van de familie [naam] als nader omschreven in artikel 13, die aangewezen zijn op de financiële hulp van anderen;

c. het doen van niet periodieke uitkeringen aan de jonge leden van de familie [naam] als nader omschreven in artikel 13 ter bestrijding van kosten wegens studie en/of persoonlijke ontwikkeling;

d. het ondersteunen van onderzoek ter bestrijding van [aandoening] in de meest brede zin.”

1. Gerechtigd om overeenkomstig het bepaalde in artikel 3 lid 1 sub 1 respectievelijk 3 lid 2 sub b. en c. een financiële bijdrage van de stichting te genieten zijn:

a. alle wettige afstammelingen van de ouders van (…) [de oprichter] , geboren te (…) op [in] achttienhonderdzeventig en overleden te [plaats] [in] negentienhonderdzeven (oprichter van de stichting), zijnde wijlen de echtelieden (…) [B] en [C] , die bij onafgebroken vererving de naam [naam] dragen of waarvan een van de ouders de naam [naam] draagt of droeg, zonder beperking van de graad van bloedverwantschap;

b. de overige wettige afstammelingen van de onder a. van dit artikel omschreven echtelieden tot en met de vierde graad van bloedverwantschap ingesloten;

c. de weduwen die de naam [naam] voeren en van wie de enige of laatste echtgenoot een afstammeling was als bedoeld onder a. van dit artikel.

(…)”

8. Na de statutenwijziging ontvangen de jongere familieleden in de leeftijd van 18 tot 38 jaar een jaarlijkse uitkering van circa € 2.000 en kunnen behoevende familieleden daarnaast een aanvraag indienen ter extra financiële ondersteuning. De oudere familieleden ontvangen niet langer een jaarlijkse uitkering.

9. In 2019 heeft de stichting de volgende uitkeringen gedaan:

10. Het vermogen van de stichting bedroeg op 1 januari 2019 € 7.604.305.

11. Op 6 juli 2018 heeft eiseres verweerder verzocht te bevestigen dat de stichting kwalificeert als sociaal belang behartigende instelling (SBBI) of, indien verweerder daarin niet meegaat, te bevestigen dat de leden van de familie [naam] niet worden aangemerkt als fictieve erfgenamen aan wie het vermogen van de stichting dient te worden toegerekend op grond van artikel 2.14a, vierde lid, van de Wet inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001).

12. Door eiseres is onder meer een stamboom van de familie [naam] overgelegd welke door verweerder is aangevuld met gegevens uit de basisregistratie personen. Aan de hand van deze stamboom zijn de erfgenamen bij versterf van de oprichter van de stichting bepaald. Verweerder heeft verder per erfgenaam bij versterf bepaald hoeveel ib/pvv zij verschuldigd zijn op grond van artikel 2.14a van de Wet IB 2001 en er is gekeken naar de erfbelasting.

13. Op 24 september 2019 heeft een gesprek plaatsgevonden tussen de gemachtigde van eiseres, de directeur van de stichting (tevens zoon van eiseres) en verweerder. De gemachtigde van eiseres heeft in een e-mail van 27 september 2019 een samenvatting van het gesprek gegeven, waarin partijen hebben aangegeven van mening te verschillen over de kwalificatie van de stichting. Tenslotte is ook afgesproken om een concept vaststellingsovereenkomst op te stellen.

14. Partijen en de stichting hebben vervolgens een vaststellingsovereenkomst voor de jaren 2014 tot en met 2018 gesloten. Daarin is onder meer vastgelegd dat een aanslag vennootschapsbelasting 2018 wordt opgelegd aan de stichting op grond van artikel 64 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR). Dit voor de volgens verweerder door de leden van de familie [naam] ter zake van de stichting verschuldigde ib/pvv en erfbelasting over de jaren 2014 tot en met 2018. Ook is vastgelegd dat aan eiseres een aanslag ib/pvv 2018 wordt opgelegd waarin de volgens verweerder ter zake van de stichting door haar verschuldigde ib/pvv is begrepen, en partijen over de juistheid van die aanslag gaan procederen met eventueel gevolg voor de aan de stichting opgelegde aanslag vennootschapsbelasting 2018. Daarna hebben partijen en de stichting ook een vaststellingsovereenkomst voor het jaar 2019 gesloten. De voor het jaar 2019 gemaakte afspraken luiden hetzelfde als in de vaststellingsovereenkomst voor de jaren 2014 tot en met 2018.

15. Conform de in de vaststellingsovereenkomsten gemaakte afspraken zijn aanslagen vennootschapsbelasting voor 2018 en 2019 aan de stichting opgelegd.

16. Met dagtekening 10 oktober 2020 is aan eiseres de onderhavige navorderingsaanslag ib/pvv 2018 opgelegd. Conform de in de vaststellingsovereenkomst voor 2014 tot en met 2018 gemaakte afspraken is daarin een bedrag van € 156.931 (zijnde 1,926% (gebaseerd op de stamboom) van het vermogen van de stichting op 1 januari 2018) van het vermogen van de stichting aan eiseres toegerekend in box 3.

17. Met dagtekening 13 november 2020 is aan eiseres de onderhavige aanslag ib/pvv 2019 opgelegd. Conform de in de vaststellingsovereenkomst voor 2019 gemaakte afspraken is daarin een bedrag van € 146.458 (zijnde 1,926% (gebaseerd op de stamboom) van het vermogen van de stichting op 1 januari 2019) van het vermogen van de stichting aan eiseres toegerekend in box 3.”

2.2.

Het Hof gaat uit van de hiervoor vermelde feiten en vult deze als volgt aan.

2.3.

[de oprichter] (de oprichter; zie ook onder 1 van de rechtbankuitspraak) is zonder echtgenote en nakomelingen overleden. Bij zijn overlijden in 1907 waren zijn vader en moeder reeds overleden.

2.4.

De [stichting] (in de rechtbankuitspraak en hierna aangeduid als de stichting) wordt bestuurd door één directeur (in de betrokken jaren was dit de zoon van belanghebbende: [D] ) die verantwoording verschuldigd is aan de raad van commissarissen bestaande uit (ten minste) drie leden. De directeur maakt jaarlijks de financiële bescheiden van de stichting op ter vaststelling door de raad van commissarissen. De stichting heeft geen publicatieplicht en publiceert haar financiële gegevens niet. Behoudens de directeur en de drie commissarissen (qualitate qua) is geen van de leden van de familie [naam] gerechtigd tot het verkrijgen van informatie omtrent de financiële gegevens van de stichting.

2.5.

In de onderhavige jaren 2018 en 2019 zijn door de stichting periodieke familiebijeenkomsten georganiseerd en werd een website in stand gehouden waarop voor alle familieleden informatie staat over familiebijeenkomsten en evenementen. Het financiële beleid van de stichting houdt in de onderhavige jaren 2018 en 2019 in dat aan alle familieleden tussen 18 en 40 jaar een uitkering wordt gedaan van circa € 2.000 per jaar vanuit de veronderstelling dat familieleden in deze leeftijd ondersteuning kunnen gebruiken ten behoeve van studie en gezin (in 2019 46 van de circa 130 familieleden). De minderjarige en de oudere familieleden, waaronder belanghebbende, ontvangen geen gelden van de stichting.