Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 04-02-2014, ECLI:NL:GHARL:2014:865, 12/00111 en 12/00112

Ingevolge de artikelen 4 van de Wet op het primair onderwijs, de Wet op de expertisecentra en de Wet op het voortgezet onderwijs, verstrekken burgemeester en wethouders van een gemeente op aanvraag bekostiging van de door hen noodzakelijk te achten vervoerskosten ten behoeve van het schoolbezoek van een leerling. Een gemeente stelt daartoe een regeling vast, met inachtneming van het in evenbedoelde artikelen bepaalde. Die regeling kan bepalen dat de gemeente, in plaats van bekostiging in geld te geven, het vervoer verzorgt of doet verzorgen.

De raad van de gemeente Montferland heeft in de openbare raadsvergadering van 28 april 2005 de “Verordening leerlingenvervoer gemeente Montferland” (hierna: de Verordening) vastgesteld. In de Verordening zijn de voorwaarden en modaliteiten opgenomen voor het aanvragen en het toekennen van een bekostiging van de vervoerskosten. De bekostiging heeft de vorm van een betaling in geld voor het gebruik van openbaar vervoer of gebruik van eigen vervoer (hierna: het normale leerlingenvervoer), dan wel de vorm van het verzorgen of doen verzorgen van het vervoer door de gemeente. De laatstgenoemde vorm, die te dezen in geschil is, wordt hierna aangeduid als het aangepaste leerlingenvervoer.

Ingevolge de Verordening verzorgt belanghebbende het aangepaste leerlingenvervoer voor:

1. De leerling die een school voor basisonderwijs bezoekt, waarbij de afstand van de woning tot de school meer dan 6 km bedraagt (resp. 4 km als een speciale school voor basisonderwijs wordt bezocht) en aan een aanvullende voorwaarde betreffende reistijd of het ontbreken van alternatieve vervoersmogelijkheden wordt voldaan (artikel 13 van de Verordening);

2. De leerling die een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs bezoekt, waarbij de afstand van de woning tot de school meer dan 6 km bedraagt en aan een aanvullende voorwaarde betreffende een handicap, reistijd of het ontbreken van een alternatieve vervoersmogelijkheden wordt voldaan (artikel 18 van de Verordening);

3. De leerling die een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs bezoekt, waarbij de afstand van de woning tot de school minder dan 6 km bedraagt, indien de lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke handicap van de leerling dat vereist (artikel 20 van de Verordening);

4. De leerling die een basisschool, speciale school voor basisonderwijs of een school voor voortgezet onderwijs bezoekt, indien de leerling gelet op zijn lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke handicap niet in staat is – ook niet onder begeleiding – van openbaar vervoer gebruik te maken. Voor leerlingen van een speciale school voor basisonderwijs gelden daarbij aanvullende eisen (artikel 27 van de Verordening).

Met het oog op het realiseren van het aangepaste leerlingenvervoer heeft belanghebbende met een aantal vervoersbedrijven overeenkomsten gesloten op grond waarvan die bedrijven zich tegenover belanghebbende hebben verplicht de door belanghebbende aangewezen leerlingen uit de gemeente van en naar een door belanghebbende aangewezen plaats te vervoeren. Daarin draagt de belanghebbende de desbetreffende vervoer- en coördinatieactiviteiten op aan het vervoersbedrijf, dat deze opdracht aanneemt. Met betrekking tot de voor de vervoersprestatie overeengekomen vergoeding worden vijf percelen onderscheiden. Voor perceel 1, perceel 2 en perceel 3 (leerlingenvervoer naar scholen in de regio Didam en Zevenaar, Doetinchem en Arnhem) is de vergoeding gesteld op een bedrag per leerling per dag, welk bedrag per perceel verschillend is, voor perceel 4 (leerlingenvervoer naar overige bestemmingen) op een bedrag per voertuig per dag en voor perceel 5 (weekendvervoer) op een prijs per route per dag. De vervoersbedrijven mogen alleen het aantal dagen dat daadwerkelijk moet worden gereden aan belanghebbende in rekening brengen. De vervoersbedrijven reiken met betrekking tot het leerlingenvervoer facturen uit aan belanghebbende waarop omzetbelasting in rekening wordt gebracht.

De ouders van een leerling die een school voor basisonderwijs of een speciale school voor basisonderwijs bezoekt, betalen op grond van artikel 24, lid 1, van de Verordening per leerling een eigen bijdrage indien zij een gezamenlijk inkomen hebben van meer dan € 21.150 (in het schooljaar 2007/2008: € 21.730 en in het schooljaar 2008/2009: € 22.050). Dit drempelbedrag geldt ingevolge het tweede lid van voornoemde bepaling voor maximaal twee kinderen uit één gezin. De eigen bijdrage is gelijk aan de kosten van het openbaar vervoer over een afstand van 6 kilometer respectievelijk 4 kilometer indien een speciale school voor basisonderwijs wordt bezocht (artikel 24, lid 3 en lid 4, van de Verordening).

Indien de afstand van de woning tot de dichtstbijzijnde toegankelijke school voor basisonderwijs meer dan 20 kilometer bedraagt, betalen de ouders een van hun financiële draagkracht afhankelijke bijdrage tot ten hoogste het bedrag van de kosten van het vervoer (artikel 25, lid 2, van de Verordening). De hoogte van de eigen bijdragen wordt berekend volgens de volgende tabel:

De in 2.5 en 2.6 genoemde eigen bijdragen zijn niet verschuldigd voor het vervoer van de in 2.3 hiervoor onder 4 bedoelde leerling met een handicap (artikelen 24, lid 6 en 25, lid 7, van de Verordening).

Belanghebbende ontvangt – naast de eigen bijdrage van de ouders – van de rijksoverheid een bijdrage om de uitvoeringskosten van het leerlingenvervoer te betalen.

Een aanvraag voor het aangepaste leerlingenvervoer wordt gedaan door indiening van een door de ouders volledig ingevuld en ondertekend aanvraagformulier (artikel 5 van de Verordening). De beslissing op de aanvraag (hierna: de beschikking), is vatbaar voor bezwaar en beroep. Voor het schooljaar 2007/2008 zijn 240 beschikkingen verstrekt, waarbij door 80 ouders een eigen bijdrage is voldaan van in totaal € 27.733. In het schooljaar 2008/2009 zijn 243 beschikkingen verstrekt, waarbij door 76 ouders een eigen bijdrage is voldaan van in totaal € 32.916.

Met ingang van het jaar 2007 heeft belanghebbende de door de vervoersbedrijven in rekening gebrachte omzetbelasting in aftrek gebracht en 6% omzetbelasting op aangifte voldaan over de eigen bijdragen die van de ouders zijn ontvangen. Over de tijdvakken in 2007 en 2008 betreft dit de volgende bedragen:

De Inspecteur heeft de in geding zijnde naheffingsaanslag opgelegd tot het totaal van de over die tijdvakken teruggeven bedragen aan omzetbelasting van € 48.065.

Belanghebbende heeft voor de in rekening gebrachte omzetbelasting niet verzocht om een bijdrage uit het Btw-compensatiefonds. De op de voet van artikel 9, lid 3, eerste volzin, van de Wet BCF afgegeven beschikking (hierna: de BCF-beschikking) vermeldt de volgende bedragen:

De Rechtbank heeft voor de gevallen van aangepast leerlingenvervoer waarbij geen sprake is van een eigen bijdrage geoordeeld dat geen sprake is van belaste handelingen als bedoeld in artikel 15, lid 1, van de Wet. Voor de gevallen waarin wel sprake is van een eigen bijdrage heeft de Rechtbank geoordeeld dat de eigen bijdrage niet kan worden aangemerkt als de vergoeding voor een door belanghebbende verrichte dienst en geconcludeerd dat belanghebbende geen diensten c.q. belaste handelingen verricht. Op grond daarvan concludeert de Rechtbank dat belanghebbende geen recht heeft op aftrek van voorbelasting. Voorts heeft de Rechtbank geoordeeld dat belanghebbende evenmin recht heeft op een bijdrage ten laste van het Btw-compensatiefonds, omdat het recht op een dergelijke bijdrage op grond van artikel 4, lid 1, aanhef en onderdeel a, van de Wet BCF is uitgesloten.