Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 04-04-2023, ECLI:NL:GHARL:2023:2839, 21/00354 t/m 21/00357
Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 04-04-2023, ECLI:NL:GHARL:2023:2839, 21/00354 t/m 21/00357
Gegevens
- Instantie
- Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden
- Datum uitspraak
- 4 april 2023
- Datum publicatie
- 14 april 2023
- Formele relaties
- Eerste aanleg: ECLI:NL:RBGEL:2021:624, Bekrachtiging/bevestiging
- Zaaknummer
- 21/00354 t/m 21/00357
Inhoudsindicatie
VPB. Leefgemeenschap. Zorgvrijstelling? Vrijwilligersaftrek?
Uitspraak
locatie Arnhem
nummers BK-ARN 21/00354 t/m 21/00357
uitspraakdatum: 4 april 2023
Uitspraak van de vierde meervoudige belastingkamer
op het hoger beroep van
Stichting “ [belanghebbende] ” te [vestigingsplaats] (hierna: belanghebbende)
tegen de uitspraak van de rechtbank Gelderland van 10 februari 2021, nummers AWB 19/7388, AWB 19/7390 tot en met AWB 19/7392, ECLI:NL:RBGEL:2021:624, in het geding tussen belanghebbende en
de inspecteur van de Belastingdienst/Midden- en kleinbedrijf, kantoor Almere(hierna: de Inspecteur)
1 Ontstaan en loop van het geding
Aan belanghebbende is over het jaar 2012 een navorderingsaanslag in de vennootschapsbelasting (hierna: Vpb) opgelegd naar een belastbaar bedrag van € 237.532. Bij beschikking is € 18.805 aan belastingrente in rekening gebracht.
Over het jaar 2013 is een navorderingsaanslag Vpb opgelegd naar een belastbaar bedrag van € 226.756. Bij beschikking is € 18.142 aan belastingrente in rekening gebracht.
Voor het jaar 2014 is een aanslag Vpb opgelegd naar een belastbaar bedrag van € 167.102. Bij beschikking is € 8.805 aan belastingrente in rekening gebracht.
Voor het jaar 2015 is een aanslag Vpb opgelegd naar een belastbaar bedrag van € 56.054. Bij beschikking is € 2.586 aan belastingrente in rekening gebracht.
De Inspecteur heeft bij in één geschrift vervatte uitspraken op bezwaar de tegen de hiervoor vermelde (navorderings)aanslagen en beschikkingen gemaakte bezwaren gegrond verklaard. De (navorderings)aanslagen zijn verminderd tot belastingaanslagen naar de volgende belastbare bedragen: € 213.117 (2012), 217.828 (2013), € 159.379 (2014) en € 44.196 (2015). De belastingrente is dienovereenkomstig verminderd.
Belanghebbende is tegen die uitspraken in beroep gekomen bij de rechtbank Gelderland (hierna: de Rechtbank). De Rechtbank heeft de beroepen ongegrond verklaard.
Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.
Belanghebbende heeft nadere stukken ingediend.
Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 12 januari 2023. Ter zitting zijn deze zaken gelijktijdig behandeld met de zaak met nummer BK-ARN 21/00353 (inzake de intrekking van de ANBI-status van belanghebbende). Daarbij zijn verschenen en gehoord drs. S. Boonzaaijer, als de gemachtigde van belanghebbende, alsmede [naam1] , [naam2] , [naam3] en [naam4] namens de Inspecteur, bijgestaan door [naam5] , [naam6] en [naam7] . Van de zitting is een proces-verbaal opgemaakt, dat aan deze uitspraak is gehecht.
2 Vaststaande feiten
Belanghebbende is op 18 maart 1983 opgericht met als doel:
1. Het beoefenen, voorleven en mededelen van het relationele leven met God en de medemens, zoals [naam8] daar wegen voor aangewezen heeft in woord en leven, met name in de agapekringen en de therapeutische werkgroepen.
Het relationele leven ontleent zijn inspiratie aan Gods omgang met de mensen, zoals in de schriften van het Oude en Nieuwe Testament vervat, en van God uit aan de mensen aangeboden wordt in de relatievorm van het Nieuwe Verbond.
Het is een relatie van liefde, waarin afstand en onderscheid tussen partijen in de relatie bewaard en erkend blijven.
2. Het verschaffen van accommodatie in de brede zin van het woord, waar mensen het leven willen delen op basis van “het relationele leven”, ongeacht hun geestelijke achtergrond en hun woonplaats; welke accommodatie tevens dienst doet als een beschermende woonvorm, eveneens te noemen gezinsvervangend huis, voor personen, met hun eventuele kinderen, voor wie, gezien de aard van hun problemen, algehele opvang nodig wordt geacht.
3. Het leggen en onderhouden van kontakten met instellingen, bewegingen en personen, welke een raakvlak hebben met het leven en werken van “ [belanghebbende] ”, om te komen tot samenwerking en wederzijdse bemoediging en inspiratie.”
In 1987 heeft belanghebbende in het centrum van [vestigingsplaats] het wooncomplex [belanghebbende] geopend, waarvan de bewoners wonen en leven eendachtig haar doelstelling (hierna: de leefgemeenschap).
In november 1992 heeft belanghebbende zich, in het kader van haar eerste lustrum als leefgemeenschap, in een beleidsnota breder gepresenteerd (hierna: de Beleidsnota). In de Beleidsnota zijn (onder meer) doelstelling, doelgroepen, hulpverleningsfilosofie en doelproces, de woon/leefsituatie, en het opnamebeleid nader uitgewerkt. De Beleidsnota is nog altijd geldend.
Per 30 september 2005 zijn de statuten van belanghebbende gewijzigd (hierna: Statuten 2005). Doel en doelgroep van belanghebbende zijn hierin als volgt (nader) omschreven:
“1. Doel en doelgroep
Aanbieden van een optimale leef- en woonomgeving voor bij voorkeur jonge volwassenen, met eventueel ingebrachte kinderen, die in een crisissituatie verkeren.
Voorwaarde:
De mensen van deze doelgroep dienen hulp nodig te hebben die zonder " [belanghebbende] " niet op een goede wijze kan plaatsvinden.
Doelproces:
-
De opgenomen "medebewoners" ondersteunen in een heelwordingsproces dat tevens een start is voor een nieuw levenshoofdstuk, door: communicatie-herstel, opdoen van een positief levensgevoel, resocialisatie, heroriëntatie en rehabilitatie op het maatschappelijk gebeuren.
-
Het bovengenoemd doelproces bevorderen door het stimuleren en organiseren van activiteiten en werkzaamheden in de brede zin van het woord, zoals: ambachtelijke technieken, creatieve vaardigheden, lichaamscultuur en het leren genieten van – en het deelnemen aan culturele activiteiten.
-
Vorming van een cultureel centrum waar activiteiten worden georganiseerd die ook gericht zijn op andere mensen dan de doelgroep. (…)”
Behoudens het gewijzigde eerste lid, is de doelomschrijving gelijk gebleven.
Per 24 november 2015 zijn de statuten van belanghebbende opnieuw gewijzigd (hierna: Statuten 2015). Hierin is de doelstelling van belanghebbende opnieuw omschreven:
“Artikel 3
1. Het vormen van een Leefgemeenschap waar het relationele leven beoefend wordt.
2. Het onderhouden van een dag- en weekstructuur door gezamenlijke maaltijden, gemeenschappelijke activiteiten, en in het bijzonder een wekelijkse kring, Grote Kring genoemd, waar alle bewoners overleg en verdieping zoeken en de gemeenschappelijke spiritualiteit versterken.
3. Het vormen van een positief leefklimaat met extra bescherming en structuur voor hen die dat nodig hebben.
4. Het verschaffen van accommodatie, waar mensen samen willen wonen op basis van het relationele leven.
5. Het uitdragen van [belanghebbende] als een goed en rechtvaardig oord om samen mens te zijn, en daarmee de samenleving en andere leefgemeenschappen te inspireren.”
De leefgemeenschap kent de volgende bewoners:
- -
-
Dragende leden: zij die bereid en in staat zijn het huishouden in de brede zin van het woord organisatorisch, therapeutisch, sociaal en financieel te dragen (Statuten 2005); zij die de doelstelling van belanghebbende actief en zonder voorbehoud ondersteunen (Statuten 2015);
- -
-
Medebewoners: mensen, bij een onvolledig gezin met hun kinderen, die voor kortere of langere tijd, met als regel een maximum van drie jaar, tenzij het bestuur anders beslist, totale en omvattende hulp nodig hebben binnen een gezins-, woon- en leefverband (Statuten 2005; hierin nog aangeduid als gasten); mensen voor wie de leefgemeenschap een gewenste omgeving is om hun eigen leven op de rails te zetten (Statuten 2015);
- -
-
inwonende gezinsleden.
Het wooncomplex bestaat uit veertien appartementen, acht gezinswoningen, een gemeenschappelijk huis (Het Grote Huis) en een gemeenschappelijke tuin. De gezinswoningen worden bewoond door de dragende leden met hun inwonende gezinsleden. De appartementen worden door belanghebbende verhuurd aan de medebewoners.
Binnen de structuren van de leefgemeenschap wordt door de dragende leden zorg verleend aan de medebewoners. Belanghebbende is per 2010 als zorginstelling geregistreerd bij het Centrum voor Indicatie en Zorg (CIZ).
Gemiddeld telt de leefgemeenschap twaalf medebewoners met een hulpvraag. In ongeveer de helft van die gevallen gaat het om een geïndiceerde hulpvraag waarvoor door de hulpbehoevende een persoonsgebonden budget (pgb) wordt ontvangen (de zogenoemde pgb-houders). Met die medebewoners heeft belanghebbende zorgovereenkomsten gesloten. Voor de verleende zorg wordt belanghebbende vanuit de toegekende pgb’s betaald (hierna: de pgb-inkomsten). De pgb-inkomsten over de jaren 2012 tot en met 2015 bedroegen achtereenvolgens: € 224.973, € 254.215, € 178.344 en € 55.231.
Volgens de jaarrekeningen van belanghebbende over de jaren 2012 tot en met 2015 zijn de volgende positieve resultaten behaald:
|
€ |
||
|
2012: |
237.532 |
|
|
2013: |
226.756 |
|
|
2014: |
167.102 |
|
|
2015: |
56.054 |
Op 1 mei 2017 heeft de inspecteur van de Belastingdienst/Midden- en kleinbedrijf, kantoor Almere (hierna: BD/MKB) een boekenonderzoek aangekondigd naar de aanvaardbaarheid van (onder meer) de aangiften vennootschapsbelasting voor de jaren 2012 tot en met 2015. Het boekenonderzoek is uitgevoerd door [naam9] (hierna: [naam9] ).
Op 15 november 2017 heeft [naam9] een e-mail gestuurd aan een medewerker van het ANBI-team van de Belastingdienst/Particulieren, kantoor Eindhoven met de volgende inhoud:
“Collega,
Na telefonisch overleg met collega [geblindeerd] wil ik graag casus van Stichting [belanghebbende] (…) ter beoordeling voorleggen. De casus is uitgewerkt in document Casus Stichting [belanghebbende] _ ANBI-status. Ook heb ik het document Casus Stichting [belanghebbende] -VPB voor de volledigheid toegevoegd; hierin is een uitgebreide beschrijving van de activiteiten van St. [belanghebbende] opgenomen.”
Bij de e-mail is een casusbeschrijving gevoegd over de ANBI-status van belanghebbende. Die casusbeschrijving luidt als volgt:
“Algemeen
Stichting [belanghebbende] (hierna [belanghebbende] ) is een ideologische therapeutische leefgemeenschap en heeft twee doelstellingen:
1. Het vormen van een optimale woon- en werkplek voor alle bewoners.
2. Het aanbieden van deze goede woon- en werkplek aan mensen die vastgelopen zijn, en een tijd van heroriëntatie en vernieuwing willen ingaan.
[belanghebbende] heeft met ingang van 1 januari 2008 de ANBI status en geregistreerd onder nr.
[nummer1] .
Met ingang van het jaar 2010 is [belanghebbende] actief als zorginstelling en als zodanig geregistreerd bij het Centrum voor Indicatie en Zorg (CIZ). Diverse vrijwilligers - veelal woonachtig op het terrein van [belanghebbende] - verlenen zorg aan diverse (mede)bewoners en ex-bewoners van [belanghebbende] . De budgethouders, "de patiënten" hebben allemaal een persoonsgebonden budget (hierna PGB), welke (nagenoeg) volledig ten goede komt aan [belanghebbende] .
Statuten
In de statuten van [belanghebbende] is met betrekking tot het doel het volgende vermeld:
[citaat artikel 2 van de Statuten 2005 en artikel 3 van de Statuten 2015]
Met betrekking tot een aanwezig positief saldi bij ontbinding van de stichting is het volgende
bepaald:
[citaat artikel 13, zesde lid, van de Statuten 2005]
Een dergelijke bepaling is ook in artikel 12 lid 5 van de gewijzigde statuten [Statuten 2015] opgenomen.”
Tevens is bij die e-mail een casusbeschrijving gevoegd betreffende de Vpb. Omtrent de ANBI-status van belanghebbende is hierin het volgende vermeld:
“ANBI status
Betreffende de ANBI-status en de daaraan gekoppelde aftrek van de fictieve vrijwilligersvergoeding ex artikel 9 Wet VPB zijn vragen gesteld aan collega [geblindeerd] Belastingdienst/kantoor Eindhoven. Ik ben van mening dat de door [belanghebbende] verrichte werkzaamheden niet binnen de ANBI status passen.
De casus is na het overleg schriftelijk ingediend via [geblindeerd]. Een antwoord heb ik
nog niet ontvangen.
Voorlopige conclusie
(…)
Als de ANBI status ook niet van toepassing is op deze werkzaamheden dan zullen de resultaten in de heffing van VPB betrokken worden.
(…)”
De desbetreffende medewerker heeft deze e-mail op 4 december 2017 doorgestuurd naar een collega binnen het ANBI-team met een kopie (c.c.) aan [naam9] :
“Hallo [naam10] ,
wil jij deze post in behandeling nemen, is reeds opgevoerd in ANBI-LOA. Resultaat graag
terugkoppelen aan onze collega.
@ [naam9] : dank voor het signaal !! We gaan ermee aan de slag !!”
Naar aanleiding van voormelde e-mailwisseling is de ANBI-status van belanghebbende beoordeeld door het ANBI-team van de Belastingdienst/Particulieren, kantoor Eindhoven. De uitkomst van die beoordeling is geweest dat bij besluit van 6 december 2018 de ANBI-status van belanghebbende met terugwerkende kracht tot 1 januari 2012 is ingetrokken (zie de zaak met nummer 21/00353).
Op 8 maart 2019 heeft [naam9] het rapport inzake het boekenonderzoek bij belanghebbende uitgebracht (hierna: het Controlerapport). De conclusies met betrekking tot de Vpb luiden, voor zover van belang, als volgt:
“3.1 Beoordeling belastingplicht
In het conceptrapport van 11 december 2018 is vermeld dat er een splitsing van de activiteiten van [belanghebbende] plaats dient te vinden. (…) Na heroverweging van het standpunt ben ik (…) van mening dat [belanghebbende] met haar gehele activiteiten aangemerkt dient te worden als belastingplichtige voor de vennootschapsbelasting.
Beoordeling subjectieve zorgvrijstelling
(...)
De subjectieve vrijstelling geldt alleen als er wordt voldaan aan de in artikel 5, eerste lid, onderdeel c van de Wet VPB en artikel 4 van het Uitvoeringsbesluit VPB
genoemde criteria.
Gelet op hetgeen is omschreven bij de onderdelen “Beoordeling werkzaamhedentoets en “Beoordeling winstbestemmingstoets” is de subjectieve vrijstelling van artikel 5 lid 1 letter c Wet VPB, junto artikel 4 Uitvoeringsbesluit VPB niet van toepassing omdat [belanghebbende] niet voldoet aan de daarvoor gestelde criteria van de werkzaamhedentoets en winstbestemmingstoets.
De werkzaamheden van [belanghebbende] bestaan niet aantoonbaar voor ten minste 90% uit kwalificerende zorg (kwantitatieve werkzaamhedentoets). Wanneer een (zorg)instelling meer dan 10% aan niet-kwalificerende werkzaamheden verricht dan vervalt de (zorg)vrijstelling in het geheel. Ook voldoet [belanghebbende] niet aan de winstbestemmingstoets.
Vrijwilligersaftrek
(…)
Primair ben ik van mening dat, gelet op het feit dat de ANBI-status van [belanghebbende] met terugwerkende kracht tot 31 december 2011 is ingetrokken, [belanghebbende] geen recht heeft op de vrijwilligersaftrek ex artikel 9 Wet VPB.
[belanghebbende] kan eveneens voor de heffing van vennootschapsbelasting niet worden aangemerkt als een sociaal belang behartigende instelling omdat zij is onderworpen aan de heffing van vennootschapsbelasting.
Subsidiair ben ik van mening dat indien de ANBI status wel zou gelden [belanghebbende] eveneens geen recht heeft op de vrijwilligersaftrek omdat de door [belanghebbende] gevoerde urenregistratie niet voldoet aan de eisen.
De door [belanghebbende] overgelegde spreadsheets van de door de vrijwilligers gewerkte uren zijn niet realistisch omdat er geen rekening is gehouden met vakantie, ziekte ed. van een vrijwilliger. De in de spreadsheet verantwoorde uren en berekende vrijwilligersaftrek is slechts een weergave van de maximaal beschikbare uren van een vrijwilliger en niet een weergaven van de daadwerkelijke gewerkte uren.
Door [belanghebbende] zijn geen roosters van de vrijwilligersdiensten overgelegd welke betrekking hebben op de jaren 2012 tot en met 2015. Onbekend is of deze schema's nog aanwezig zijn. Het benaderen van de door de vrijwilligers gewerkte uren is niet voldoende om in aanmerking te komen voor de vrijwilligersaftrek. De daadwerkelijk gewerkte uren dienen te blijken uit de administratie van betreffende instelling welke in aanmerking wenst te komen voor de vrijwilligersaftrek.
[belanghebbende] heeft niet voldaan aan deze eis en daarom wordt de vrijwilligersaftrek niet verleend. Voor de uitwerking van de correctie verwijs ik onderdeel 3.5 van dit rapport.
Toepassing artikel 6 lid 1 Wet VPB
Op basis van de ingediende aangiften VPB zou artikel 6 lid 1 Wet VPB van toepassing zijn. Na beoordeling blijkt dat de vrijwilligersaftrek ex artikel 9 lid 1 letter h Wet VPB in de aangiften in aftrek is gebracht. Deze aftrek is ten onrechte in de aangiften verwerkt. Na het niet van toepassing vinden van de vrijwilligersaftrek voldoet de stichting niet aan de voorwaarden van artikel 6 Wet VPB. De stichting is derhalve terecht telkens uitgenodigd tot het doen van aangifte.
Berekening belastbare winst
In de jaren 2012 t/m 2015 zijn door [belanghebbende] de volgende omzetten en resultaten gerealiseerd (basis jaarstukken):
(…)
|
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
|
|
resultaat volgens jaarstukken |
237.532 |
226.756 |
167.102 |
56.054 |
|
vermeld in aangifte VPB |
-1.071 |
-1.582 |
0 |
0 |
|
verschil |
238.603 |
228.338 |
167.102 |
56.054 |
Het in het overzicht vermelde verschil betreft de geclaimde vrijwilligersaftrek (…)
Correctie 1:
- jaar 2012: € 238.603
- jaar 2013: € 228.338
- jaar 2014: € 167.102
- jaar 2015: € 56.054”
Overeenkomstig die conclusies zijn over de jaren 2012 tot en met 2015 (navorderings)aanslagen vennootschapsbelasting opgelegd, waartegen belanghebbende bezwaar heeft gemaakt.
Bij in één geschrift vervatte uitspraken op bezwaar heeft de Inspecteur de bezwaren gegrond verklaard, omdat ontvangen giften ten onrechte tot de belastbare winst zijn gerekend. De belastbare winst, tevens belastbaar bedrag, is als gevolg hiervan verminderd tot € 213.117 (2012), € 217.828 (2013), € 159.379 (2014) en € 44.196 (2015). De belastingaanslagen zijn dienovereenkomstig verminderd.
Belanghebbende heeft hiertegen beroep ingesteld bij de Rechtbank. De Rechtbank heeft de beroepen ongegrond verklaard. Volgens de Rechtbank beschikt de Inspecteur voor de jaren 2012 en 2013 over een navordering rechtvaardigend nieuw feit, is belanghebbende belastingplichtig voor de Vpb omdat sprake is van het drijven van een onderneming, is de subjectieve (zorg)vrijstelling niet op haar van toepassing en komt zij ook niet in aanmerking voor de vrijwilligersaftrek. Voor vermindering van de belastingaanslagen vanwege rekenkundige fouten van de zijde van de Inspecteur heeft de Rechtbank geen aanleiding gezien. Een beroep op het vertrouwensbeginsel, vanwege het door het ANBI-team ingenomen standpunt omtrent de beslotenheid van de leefgemeenschap, heeft de Rechtbank afgewezen.
3 Geschil
In geschil is of de (navorderings)aanslagen terecht en naar juiste bedragen zijn opgelegd.