Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 23-04-2024, ECLI:NL:GHARL:2024:2859, 22/1719
Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 23-04-2024, ECLI:NL:GHARL:2024:2859, 22/1719
Gegevens
- Instantie
- Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden
- Datum uitspraak
- 23 april 2024
- Datum publicatie
- 3 mei 2024
- Formele relaties
- Eerste aanleg: ECLI:NL:RBGEL:2022:5229, Bekrachtiging/bevestiging
- Zaaknummer
- 22/1719
- Relevante informatie
- Art. 4 WBRV, Art. 15 lid 1 onderdeel b WBRV, Art. 35b SW, Art. 4.17c Wet IB 2001, Art. 14 EVRM, Art. 1 EP EVRM, Art. 26 IVBPR
Inhoudsindicatie
Overdrachtsbelasting. Schenking certificaten van aandelen onroerendezaakrechtspersoon. Bedrijfsopvolgingsregeling.
Uitspraak
locatie Arnhem
nummer BK-ARN 22/1719
uitspraakdatum: 23 april 2024
Uitspraak van de derde meervoudige belastingkamer
op het hoger beroep van
[belanghebbenden] te [woonplaats] (hierna: belanghebbenden)
tegen de uitspraak van de rechtbank Gelderland (hierna: de Rechtbank) van 3 juni 2022, nummer AWB 20/4506, ECLI:NL:RBGEL:2022:5229, in het geding tussen [de erflaatster] (hierna: erflaatster) en
de inspecteur van de Belastingdienst/Kantoor Zwolle (hierna: de Inspecteur)
1 Ontstaan en loop van het geding
Erflaatster heeft op 1 augustus 2016 € 75.210 aan overdrachtsbelasting op aangifte voldaan, omdat zij certificaten heeft verkregen in een onroerende zaakrechtspersoon (OZR) als bedoeld in artikel 4, eerste lid, onderdeel a van de Wet op belastingen van rechtsverkeer (WBR).
Erflaatster heeft tegen de afdracht op aangifte bezwaar gemaakt. De Inspecteur heeft bij uitspraak op bezwaar het bezwaar van belanghebbende afgewezen.
De Rechtbank heeft het door erflaatster tegen de uitspraak op bezwaar ingestelde beroep ongegrond verklaard.
Erflaatster is op 5 juli 2022 overleden. Belanghebbenden hebben tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.
Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 11 oktober 2023. Aldaar zijn verschenen en gehoord de broer van erflaatster namens de erven, bijgestaan door [naam1] alsmede, namens de Inspecteur, [naam2] , [naam3] en [naam4] . Belanghebbenden hebben een pleitnota ingezonden. De Inspecteur heeft ter zitting een pleitnota overgelegd en voorgedragen.
Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat aan deze uitspraak is gehecht.
2 De vaststaande feiten
Erflaatster was de dochter van [naam5] (vader). Vader bezat alle certificaten van aandelen in [naam6] B.V. ( [naam6] BV). [naam6] BV had, middels certificaten van aandelen, onder meer een belang van 20% in [naam7] B.V. ( [naam7] BV). [naam7] BV houdt alle aandelen in [naam8] B.V. ( [naam8] BV), waarin een aannemingsbedrijf wordt uitgeoefend. [naam6] BV verhuurde een bedrijfspand aan de [adres] te [woonplaats] ( [adres] ) aan [naam8] BV die van daaruit haar bedrijf uitoefent.
In het kader van een herstructurering heeft vader in 2015 een nieuwe vennootschap, [naam9] B.V. ( [naam9] BV), opgericht en op 1 september 2015 het belang in [naam7] BV en [adres] afgesplitst naar [naam9] BV. Vervolgens zijn de aandelen [naam9] BV gecertificeerd. [naam8] BV blijft de huurder van [adres] .
Op 3 september 2015 heeft vader de helft van de certificaten [naam9] BV aan erflaatster geschonken, de andere helft heeft bijgeschonken aan zijn zoon, de broer van erflaatster. Erflaatster was tezamen met vader en haar broer bestuurder van de stichting administratiekantoor die de aandelen in [naam9] BV bezit.
De bezittingen van [naam9] BV bestonden op de schenkingsdatum uit de onroerende zaak [adres] en een 20%-belang van certificaten in [naam7] BV. Het resterende 80%-belang in [naam7] BV was op het moment van schenking in het bezit van [naam10] .
Schematisch kan de casus vereenvoudigd als volgt worden weergegeven:
Naam 10 Vader 100% (tot 03/09/2015) Broer 50% Erflaatster 50%
100 % schenking
80% 20%
verhuur o.g. tot sept 2015 verhuur o.g. vanaf sept 2015
Voorafgaand aan de herstructurering van het concern en de voorgenomen schenking heeft afstemming met de Inspecteur plaatsgevonden over de fiscale gevolgen. De Inspecteur heeft in zijn brief van 28 oktober 2014 voor zover hier van belang aan de adviseur van erflaatster en haar vader het volgende geschreven:
(…)
“Onder punt 8 van uw brief legt u ter goedkeuring zeven eerder in de brief behandelde onderdelen voor. Hierna zal ik ingaan op de onderdelen 1, 2, 4, 5 en 7.
Onderdeel 3 betreffende de Erf- en schenkbelasting wordt behandeld door de heer [naam11] (Belastingdienst Noord/kantoor Groningen, Postbus 418, 9700 AK Groningen).
Onderdeel 6 betreffende de overdrachtsbelasting wordt behandeld door mevrouw [naam12] . Zij heeft hier eerder met u contact over gehad.
(…)
4 Heffing inkomstenbelasting bij schenking van de aandelen [naam13] B V [Hof: [naam9] BV]
Voor de toepassing van art. 4.17c, Wet inkomstenbelasting 2001 op de schenking van de aandelen [naam13] B.V. dient met betrekking tot haar bezittingen en schulden beoordeeld te worden of deze ondernemingsvermogen vormen.
M.b.t. de onroerende zaak [adres]
De onroerende zaak is in gebruik bij een vennootschap waarin de aandeelhouder - de heer [naam5] – indirect een aanmerkelijk belang heeft. De onroerende zaak kwalificeert dus als ondernemingsvermogen.
(…)”
Met instemming van de Inspecteur is de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) als bedoeld in artikel 35b e.v. van de Successiewet 1956 (SW 1956) toegepast op de schenking van de aandelen [naam9] BV. Daarbij is de Inspecteur ervan uitgegaan dat voor de toepassing van die regeling sprake is van een materiële onderneming in [naam9] BV.
Vader heeft op 20 november 2018 en 21 januari 2020 in twee delen de certificaten in [naam7] BV van [naam10] gekocht. Zijn intentie was om dit belang aan zijn beide kinderen (erflaatster en haar broer) over te dragen, zodat zij ieder de helft van het (indirecte) belang in de vennootschappelijke structuur zouden hebben. In 2022 is erflaatster overleden. Als gevolg hiervan zijn de plannen gewijzigd. Ten tijde van de zitting bij het Hof was het voornemen dat in november 2023 een eerste tranche van 30% van de door vader aangekochte 80% aan de broer van erflaatster zou worden overgedragen, waarna over vijf jaar de overige 50% aan hem zal worden overgedragen. Dat is besloten na het overlijden van erflaatster.
Belanghebbende is met ingang van 21 januari 2020 benoemd als één van de bestuurders van [naam14] BV en één van de bestuurders van [naam7] BV.
Erflaatster heeft op 1 augustus 2016 € 75.210 aan overdrachtsbelasting op aangifte voldaan, omdat zij certificaten heeft verkregen in een onroerende zaakrechtspersoon (OZR) als bedoeld in artikel 4, eerste lid, onderdeel a van de Wet op belastingen van rechtsverkeer (WBR). Erflaatster heeft bezwaar gemaakt tegen de afdracht op aangifte. In haar bezwaarschrift heeft erflaatster een beroep gedaan op de vrijstelling van artikel 15, eerste lid, letter b van de WBR. De Inspecteur heeft het bezwaar ongegrond verklaard. De Rechtbank heeft het daartegen gerichte beroep van erflaatster ongegrond verklaard. Naar het oordeel van de Rechtbank zou de vrijstelling bij een rechtstreekse verkrijging door erflaatster niet van toepassing zijn zodat ook het beroep van erflaatster op de zogenoemde ‘doorkijkarresten’ van de Hoge Raad niet kan slagen. De omstandigheid dat de doorschuifregeling van artikel 4.17c Wet IB 2001 en de bedrijfsopvolgingsregeling in de Successiewet 1956 wel zijn toepast, kon erflaatster ook niet baten. Beide bepalingen verwijzen weliswaar ook naar het ondernemingsbegrip uit artikel 3.2 van de Wet IB 2001, maar beide faciliteiten bevatten een specifieke toerekeningsregel. Voor de overdrachtsbelasting geldt echter dat toerekening van bezittingen en schulden van een ander lichaam aan een OZR alleen plaatsvindt wanneer en voor zover die OZR een belang van minimaal een derde in dat lichaam heeft. Het belang in [naam7] BV kwalificeert evenmin als zodanig als een onderneming in de zin van artikel 3.2 van de Wet 1B 2001, aldus de Rechtbank. Alleen het houden van een belang in een vennootschap kan niet aangemerkt worden als een materiele onderneming.
3 Het geschil en de standpunten van partijen
In hoger beroep is in geschil of erflaatster ter zake van de schenking van de certificaten van aandelen [naam9] BV, recht had op toepassing van de vrijstelling van artikel 15, eerste lid, letter b van de WBR.
Tussen partijen is niet in geschil dat [naam9] BV op het moment van de verkrijging kwalificeerde als OZR in de zin van artikel 4 WBR en dat in [naam8] BV een materiële onderneming wordt uitgeoefend. Ook de gehanteerde waardering van de onroerende zaak [adres] is niet in geschil.
Belanghebbenden stellen dat door de juridische structuur dient te worden heen gekeken. Indien die structuur wordt weggedacht had vader als overdrager ten tijde van de schenking een bedrijfspand ( [adres] ) en een 20% belang in een materiële onderneming waaraan dat bedrijfspand dienstbaar was. In het afstemmingstraject is daarnaast door de Inspecteur bevestigd dat vanuit [naam9] BV een onderneming in de zin van de inkomstenbelasting werd gedreven en dat het vermogen van [naam9] BV op het moment van de verkrijging volledig kwalificeerde als ondernemingsvermogen. Dit hoort ook door te werken naar de vrijstelling van de WBR: de verkrijgers, waaronder erflaatster, zijn kinderen van de overdrager en vallen daarom binnen de kring van familieleden waarop de vrijstelling van toepassing is. De situatie uit 2015 is gehandhaafd, waardoor de kinderen tot het overlijden van erflaatster samen de onderneming van hun vader door middel van [naam9] BV hebben voortgezet. Verder stellen belanghebbenden dat de verkrijging door erflaatster door de werking van artikel 4, vierde lid van de WBR slechter wordt behandeld dan ingeval op grond van artikel 4, vierde lid, letter a van de WBR bij [naam9] BV consolidatie had moeten plaatsvinden.
De Inspecteur stelt zich op het standpunt dat de vrijstelling van artikel 15 lid 1 letter b van de WBR niet van toepassing is op de verkrijging van de certificaten, omdat met de overdracht van certificaten van aandelen geen zeggenschap wordt overgedragen. Daarnaast wordt niet voldaan aan de daarvoor geldende voorwaarde dat de in de heffing betrokken onroerende zaak behoort tot en dienstbaar is aan, een onderneming van de ouder die (via de certificaten) wat de bedrijfsvoering betreft in haar geheel door de broer (samen met – de erven van - erflaatster) wordt voortgezet.
Ingevolge artikel 10 van de WBR is de waarde van de onroerende zaak [adres] in de heffing betrokken. Die onroerende zaak is eigendom is van [naam9] BV. [naam9] BV drijft geen materiële onderneming. [naam7] BV drijft ook geen materiële onderneming. [naam8] BV drijft wel een materiële onderneming, maar de in de heffing betrokken onroerende zaak behoort niet tot deze onderneming. Verder vertegenwoordigen de door erflaatster middellijk - via de certificaten van aandelen [naam7] BV en de aandelen [naam8] BV - verkregen certificaten van aandelen [naam9] BV de economische eigendom van de onderneming van [naam8] BV slechts voor 10%. Het economisch belang van 10% dat de verkrijger van de certificaten [naam9] BV verwerft in [naam8] BV omvat bovendien geen enkele zeggenschap over de onderneming van [naam8] BV, aldus de Inspecteur.
Belanghebbenden concluderen tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank en tot vernietiging van de uitspraak op bezwaar en tot teruggave van de afgedragen overdrachtsbelasting van € 75.210. De Inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.