Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 21-05-2024, ECLI:NL:GHARL:2024:3480, 21/978 t/m 21/985

Verkopen sloopgoud

Het verdienmodel van de onderneming is enerzijds gericht op de verkoop van sieraden en anderzijds op de in- en verkoop van zogenaamd sloopgoud. Het ingekochte sloopgoud wordt door de heer [de echtgenoot] verkocht aan de firma [naam6] te [plaats2] , of door de heer [de echtgenoot] zelf omgesmolten tot baren onzuiver goud. Deze baren worden vervolgens via een expediteur naar [plaats1] gevlogen om daar aan de heer [de handelaar] verkocht te worden, zie hiervoor ook het onderdeel 'Schuld [plaats1] ' in hoofdstuk 5.3.

Verkopen sloopgoud aan [plaats1]

De administratieve afwikkeling van de export van baren sloopgoud richting [plaats1] vindt plaats via de firma [naam8] B.V., gevestigd te [plaats3] . Deze firma regelt voor de onderneming alle douanedocumenten en het bijbehorend transport. De heer [de echtgenoot] heeft verklaard het goud enkel en alleen via Schiphol te vervoeren. In de overgelegde administratie zijn alleen documenten opgenomen van export door [naam9] , via luchthaven Schiphol.

Naast de verschillende douanedocumenten is bij iedere levering een door de heer [de echtgenoot] opgemaakte factuur in de administratie opgenomen. Op de factuur staat (naast de NAW gegevens van de heer [de handelaar] ) vermeld: het gewicht van de zending, een omschrijving van de goederen en de daaraan verbonden waarde. Daarnaast staat op de factuur het brutogewicht van de zending (dus inclusief verpakkingsmateriaal) vermeld, wat overeenkomt met de diverse overige documenten.

De waarde van de zending is door de heer [de echtgenoot] zelf bepaald. Voordat de ingekochte oude sieraden worden omgesmolten tot baren onzuiver goud, bepaald hij het gewicht aan zuiver goud van die baar aan de hand van de karaten en gewichten van de oude sieraden. Deze berekening wordt door de heer [de echtgenoot] vastgelegd op een stuk papier dat vervolgens niet wordt bewaard (zie ook paragraaf 3.2 "bewaarplicht").

Tijdens het bedrijfsgesprek van 7 februari 2017 heeft de heer [de echtgenoot] een analyserapport getoond van een zending van 17 januari 2017, waaruit bleek dat de heer [de handelaar] de baren achteraf nader analyseert en de exacte zuiverheid daarvan vastlegt. In de overgelegde fysieke administratie zijn dergelijke testrapporten niet aangetroffen (zie ook paragraaf 3.2 "bewaarplicht"). Het getoonde testrapport van 17 januari 2017 is als bijlage 5 opgenomen. In de administratie sluiten de calculatie van de heer [de echtgenoot] voorafgaand aan het smelten altijd aan met de eindafrekening na analyse van de heer [de handelaar] . Eventuele verschillen (ontstaan bij bijvoorbeeld de zuiverheid bepaling, rekenfouten, weegfouten of smeltverliezen) zijn er dus blijkbaar niet.

Verkopen aan [naam6]

De onderneming (VOF [naam5] ) koopt zogezegd sloopgoud in en heeft daarvoor o.a. contanten nodig. Om in deze cashflow te kunnen voorzien verkoopt de heer [de echtgenoot] regelmatig sloopgoud aan de firma [naam6] te [plaats2] .

De heer [de echtgenoot] heeft aangegeven dat hij (of zijn vrouw/zonen) naar [plaats2] rijdt om daar een partij sloopgoud aan te leveren. Bij de firma [naam6] wordt deze partij sloopgoud geraffineerd, waarbij het gehalte zuiver goud of zilver exact wordt bepaald. De heer [de echtgenoot] krijgt vervolgens (na aftrek van raffinagekosten) de waarde van het zuivere goud tegen dagkoers contant of via de bankrekening uitbetaald. De waarde van het zilver dat wordt aangeboden wordt daarbij gebruikt om de kosten van raffinage te kunnen voldoen. In de fysieke administratie zijn diverse werkbonnen en facturen van deze transacties opgenomen. Een voorbeeld van een werkbon is als bijlage 6 opgenomen.

Zoals hierboven is beschreven levert de heer [de echtgenoot] sloopgoud aan bij de firma [naam6] om deze na raffinage tegen betaling te verkopen. In de administratie zijn echter ook facturen aangetroffen, waarbij is aangegeven dat na raffinage zuiver goud aan de heer [de echtgenoot] is terug geleverd. In bijlagen 7 en 8 zijn voorbeelden van een werkbon met bijbehorende factuur opgenomen, waaruit dit blijkt.

De hoeveelheid grammen zuiver goud dat door de firma [naam6] aan de heer [de echtgenoot] is terug geleverd bedraagt over de jaren 2012-2015 in totaal 27.031 gram. De waarde van dit zuivere goud is vastgesteld op basis van vergelijkbare prijzen (de dagkoersen) per gram in de betreffende periode. De totale waarde van dit terug ontvangen zuivere goud bedraagt € 1.023.330. In bijlage 9 is een overzicht opgenomen van de betreffende leveringen. Dit overzicht is door ons handmatig samengesteld op basis van de verkoopfacturen.

In de financiële administratie zijn dergelijke terug leveringen niet verwerkt. Wel is de verkoop van het zilver verwerkt en de daarmee samenhangende raffinagekosten. Het voorbeeld uit bijlage 8 is in de financiële administratie geboekt door middel van de journaalpost:

Het zuivere goud dat is ontvangen is administratief niet in de voorraad opgenomen, dan wel als omzet verantwoord. Aangezien dit zuivere goud niet in de financiële administratie te volgen is, wordt dit aangemerkt als privé-onttrekking. Deze verschillen worden gecorrigeerd door de volgende correctieboekingen:

Zuiver goud naar [plaats1]

In de financiële administratie zijn 11 boekingen in het dagboek 'Kas' opgenomen, die volgens de vastleggingen op de facturen betrekking hebben op de verkoop van zuiver goud aan de heer [de handelaar] in [plaats1] . Het betreft hier in de jaren 2012-2015 totaalbedragen van respectievelijk:€ 10.620, € 40.000, € 29.920 en € 75.600.

In tegenstelling tot de gebruikelijke handelswijze (zie hoofdstuk 5.3) heeft de heer [de echtgenoot] hier blijkbaar zuiver goud aan de heer [de handelaar] verkocht, tegen betaling van contant geld. Er is niet gebleken dat aangifte is gedaan bij de Douane van het transport van dit zuivere goud richting [plaats1] , dan wel de terugkeer van grote sommen contant geld.

In de financiële administratie zijn deze contante verkopen verwerkt door middel van de journaalposten: "1100 Kas/ aan 3310 Te betalen inkopen [plaats1] ." Uitgaande van de verkoop van het zuivere goud, zou de journaalpost moeten luiden: "1100 Kas/ aan 4040 Omzet buiten EU". Bij de afronding van dit onderzoek wordt deze niet verantwoorde omzet dan ook gecorrigeerd door middel van de volgende correctieboekingen:

Verkopen sieraden

De onderneming richt zich (naast de handel in sloopgoud) ook op de exploitatie van een juweliersbedrijf, waarbij gouden sieraden met een zuiverheid van 21 karaat het hoofdassortiment vormen. Aanvullend worden er sieraden met een lagere zuiverheid, horloges en andere toebehoren verkocht. Deze producten, of diensten als reparaties en het schieten van oorbellen vormen echter geen substantieel aandeel in de totale omzet.

De handel in gouden sieraden betreft de verkoop aan particulieren in de winkel aan de [adres] te [plaats4] . Verder worden sieraden verkocht aan andere juweliersbedrijven in Nederland en andere lidstaten van de EU (DE, DK, SE en UK).

Import uit [plaats1]

De 21-karaats gouden sieraden worden ingekocht bij de heer [de handelaar] in [plaats1] , VAE, zie tevens hoofdstuk 5.2. De heer [de echtgenoot] heeft verklaard bij het exporteren van het sloopgoud 'achter de baren aan te vliegen'. Hij zoekt op die momenten nieuwe collecties uit bij de heer [de handelaar] . Deze geselecteerde collecties worden opgeborgen in een verzegelde box en vervolgens door tussenkomst van dezelfde expediteur [naam8] naar Nederland gevlogen.

Van de heer [de handelaar] ontvangt de heer [de echtgenoot] facturen waarop de gewichten van de partijen sieraden die hij ontvangt staan vermeld, alsmede de prijs per gram. Als voorbeeld is een factuur als bijlage 10 opgenomen. De diverse douanedocumenten zijn in de fysieke administratie opgenomen.

Uit de diverse facturen en documenten blijkt dat in de jaren 2012-2015 in totaal 212.400 gram sieraden met een totale waarde van € 6.889.140 vanuit [plaats1] zijn geïmporteerd. In bijlage 11 is een overzicht opgenomen van alle mutaties op grootboekrekening '4540 Inkoop buiten EU', die betrekking hebben op deze transacties. Het totale bruto gewicht aan import bedraagt:

Berekening verkopen handel NL

De onderneming heeft sieraden verkocht aan in Nederland gevestigde juweliersbedrijven. De heer [de echtgenoot] maakt van deze transacties facturen op, waarbij de gewichten van de partijen en de totaalprijs staan vernoemd. Deze verkopen zijn in de financiële administratie als omzet verantwoord op grootboekrekening '4030 Omzet BTW verlegd'. In bijlage 12 is een overzicht opgenomen van alle mutaties op grootboekrekening '4030 Omzet BTW verlegd', die betrekking hebben op deze transacties. Het totale gewicht (in grammen) aan verkopen in Nederland bedraagt:

Berekening verkopen handel EU

De onderneming heeft sieraden verkocht aan in andere lidstaten gevestigde juweliersbedrijven. De heer [de echtgenoot] maakt van deze transacties facturen op, waarbij de gewichten van de partijen en de totaalprijs staan vernoemd. Deze verkopen zijn in de financiële administratie als omzet verantwoord op grootboekrekening '4035 Omzet binnen EU'. In bijlage 13 is een overzicht opgenomen van alle mutaties op grootboekrekening '4035 Omzet binnen EU', die betrekking hebben op deze transacties. Het totale gewicht (in grammen) aan verkopen in andere lidstaten bedraagt:

Berekening verkopen winkel

Het laatste bij ons bekende afzetkanaal van de onderneming zijn de verkopen in de winkel in het centrum van [plaats4] . Bij de registratie van deze winkelverkopen worden (in tegenstelling tot de leveringen aan ondernemers) geen gewichten op de facturen/bonnen vermeld.

Om vast te kunnen stellen welke hoeveelheden in het controletijdvak in de winkel zijn verkocht is aansluiting gezocht bij de in Nederland gehanteerde gemiddelde groothandelsprijs. Als rekenfactor is de groothandelsprijs naar boven afgerond op € 5. Het is namelijk gebruikelijk dat de groothandelsprijs lager is dan de consumentenprijs in de winkel. Daarnaast bedraagt de gehanteerde omzet tevens producten en diensten als horloges, batterijen, gaatjes schieten en reparaties.

Uitgangspunt zijn de geboekte verkopen op grootboekrekening '4010 Omzet sieraden'. In verband met de enorme omvang van het aantal mutaties wordt dit overzicht (omwille van de leesbaarheid) niet als bijlage bij dit rapport opgenomen. Op basis van deze verkopen en de gehanteerde prijzen worden de verkopen sieraden in de winkel vastgesteld op een totaal van 6.122 gram:

Voorraden

De voorraden gouden sieraden per ultimo van de jaren 2012-2015 worden vastgesteld op basis van de inventarisaties van de heer [de echtgenoot] . Zie voor een verdere behandeling van dit onderdeel hoofdstuk 5.2. De voorraden gouden sieraden bedragen op basis van de inventarisatielijsten:

Goederenbeweging

Op basis van de hierboven vastgestelde variabelen, kan een zogenaamde goederenbeweging opgesteld worden. De daarin gehanteerde formule betreft:

(beginvoorraad +/+ inkopen -/- eindvoorraad) = verkopen in stuks. De uitkomst van deze goederenbeweging is vervolgens vertaald naar verkopen in geld, door gebruik te maken van een gemiddelde verkoopprijs. Hierbij is de gemiddelde Nederlandse groothandelsprijs per gram sieraad genomen. Uiteindelijk zijn de uitkomsten van deze goederen- geldbeweging vergeleken met de verantwoorde omzet van de verkoop van sieraden. Hieruit blijken de navolgende verschillen:

(…)

Gebreken administratie verdachte [naam5] (V-001)

(…)

Overige bescheiden

Uit bij de verdachten vof [naam5] (V-001) en [de echtgenoot] (V-002) inbeslaggenomen stukken als Balances en analyserapporten komt naar voren dat [de handelaar] in [plaats1] uitvoerig en nauwkeurig gegevens bijhoudt over percentages zuivergoud in het van verdachte vof [naam5] (V-001) verkregen sloopgoud en over de onderlinge schuldverhoudingen. Deze gegevens zijn door verdachte vof [naam5] (V-001) niet opgenomen in de boekhouding die voor controle aan de Belastingdienst is overgelegd.

Uit nadere analyses van de Balances komt naar voren dat veel transactiegegevens die wel in de Balances zijn opgenomen, niet voorkomen in de boekhouding van verdachte vof [naam5] (V-001) in Nederland. Zo zijn er 49 bijschrijvingen op de Balances van contante betalingen in US Dollars voor een bedrag van bijna $ 1,5 miljoen die niet zijn opgenomen in de boekhouding van verdachte vof [naam5] (V-001). Zie ook paragraaf 2.2.8 (Geldtransacties in US Dollars en Euro's).

(…)

Geldtransacties in US Dollars en Euro in [plaats1]

Over de jaren 2013 tot en met 2018 worden bedragen in Dirham bijgeschreven op de Balances en/of onderliggende documenten waarbij in de omschrijving valuta in US Dollars of Euro's is opgenomen. Er is eenmaal sprake van afschrijving van een gering bedrag in euro's en een gering bedrag aan Dollars. Gelet op de omschrijvingen bij de bijschrijvingen werden de bedragen contant gestort in [plaats1]. Op jaarbasis gaat het om bijschrijvingen van de volgende bedragen:

Tabel 4: Totaalwaarde bijschrijvingen in US Dollar en Euro’s:

Onverklaard blijft wat de grondslag is voor deze contante stortingen/bijschrijvingen op basis van US Dollars en Euro's en wat de herkomst van deze bedragen is. Deze bijschrijvingen op de Balances zijn niet opgenomen in de boekhouding van verdachte vof [naam5] (V-001) in Nederland (grootboekrekening "3310 Te betalen inkopen [plaats1] "). Uit navraag bij de FIU komt naar voren dat vof [naam5] deze contante storting niet heeft gemeld als ongebruikelijke transactie. Op vragen over de herkomst en grondslag van de contante stortingen beriepen de verdachten zich op het zwijgrecht.

(…)

Verschil sloopgoud

(…)

Samengevat kan worden gezegd dat het niet op voorhand onaannemelijk is dat het geconstateerde verschil tussen de inkopen en de vervreemding van sloopgoud van bijna 10,5 miljoen euro kan worden verklaard uit de levering van zuiver goud, afkomstig uit België, aan [plaats1] . Dat zelfde geldt voor het retour zenden van eigen voorraad incourante 21 karaat sieraden.

Uit de analyse komt echter naar voren dat er slechts een beperkte hoeveelheid zuiver goud is geleverd aan [de handelaar] in [plaats1] en dat een directe relatie tussen het goud uit België en de ontvangst in [plaats1] niet is gebleken. Als er al eigen voorraad incourante 21 karaat sieraden terug naar [plaats1] is gezonden dan is de omvang hiervan zeer beperkt geweest (maximaal 17,5 kilo). Uit de verificatie komt naar voren dat de verklaring van de verdachten en getuigen niet kan kloppen en/of slechts een geringe verklaring voor het verschil is.”

Financiering bedrijfspand/kort- en langlopende schulden

(…).

Overzicht voorraden gouden sieraden in grammen

In 2016 is voor een waarde van € 2.257.829 (sloopgoud) uitgevoerd naar [plaats1] en voor een waarde van € 1.550.068 (48.117 gram sieraden) ingevoerd uit [plaats1] . Per saldo is een waarde van € 707.721 van Nederland naar [plaats1] verplaatst. Dit bedrag is voldoende ter dekking van de betaling van € 600.000, het bedrag dat vervolgens als lening is gepresenteerd.

In de boekhouding heeft verdachte vof [naam5] (V-001) echter verkoopfacturen (=omzet) opgemaakt voor de uitvoer van € 2.257.829, dus inclusief het extra bedrag aan aflossingen. Hierdoor wordt verhuld dat sprake is van een aflossing op de schuld.

Feit blijft dat de schuldpositie die verdachte vof [naam5] (V-001) in haar boekhouding heeft opgenomen sterkt afwijkt van de bevindingen uit de Balances (uit [plaats1] , zie paragraaf 2.2.7).

Goederenbeweging voorraad gouden sieraden 2016

(…).

(…).

Uit analyse van overige inbeslaggenomen gegevens komt naar voren dat de facturen over de ingevoerde sieraden die verdachte vof [naam5] (V-001) in haar administratie heeft opgenomen niet overeenkomen met deze inbeslaggenomen gegevens. Deze overige inbeslaggenomen gegevens zijn niet volledig maar hebben betrekking op een substantieel deel van het tijdvak 2012-2018. De volgende verschillen zijn onder meer geconstateerd:

Tabel 8: Niet geboekte inkopen sieraden

(…)

De aangehouden begin- en eindvoorraden komen overeen met de opgaven zoals die door verdachte vof [naam5] (V-001) zelf zijn opgemaakt.

De opgenomen inkopen komen uit de facturen op naam van [de handelaar] en hebben betrekking op vanuit [plaats1] ingevoerde 21 karaat sieraden.

(…)

Over de voorraad per 31 december 2017 is geen, door verdachte vof [naam5] (V-001) opgemaakte, voorraadopname aangetroffen in de administratie en/of de inbeslaggenomen gegevens. Hierdoor is het niet mogelijk om een goederenbeweging voor het jaar 2017 op te (laten) stellen.”