Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 16-01-2024, ECLI:NL:GHARL:2024:435, 22/262 t/m 22/273

“(…) 5. Doorzoekingen

Op dinsdag 22 maart 2016 vanaf 09:15 uur vond onder leiding van de Rechter-commissaris, Mr. E.J. Davids, belast met strafzaken in de rechtbank Gelderland, een doorzoeking plaats in het pand [adres] te [woonplaats] . In de woning werd door de Rechter-commissaris een hoeveelheid geld, juwelen, administratie en data-dragers in beslag genomen. (…)

Verdachte V01

[belanghebbende] heeft een bedrag van € 181.102,37 meer uitgegeven dan dat zij kan verklaren op basis van haar legale inkomenspositie of legale vermogenspositie. (…)

De gelden die zijn uitgegeven zoals beschreven in paragraaf 6.1 hebben geen legale bron als herkomst. Uit onderstaande gegevens kunnen onderstaande bronnen als aannemelijk worden beschouwd waaruit het uitgegeven illegaal geld of een gedeelte van het geld is gegeneerd.

“(…) Op 12 juni 2015 is op verzoek van de Belastingdienst een integrale bijeenkomst georganiseerd onder de RIEC-vlag. Hiervoor zijn de eerder genoemde partners uitgenodigd. De Belastingdienst heeft hier de resultaten van het belastingonderzoek besproken. Uit het onderzoek kwamen nieuwe signalen naar voren waardoor er nu mogelijk wel grond zou zijn voor een witwasverdenking aan de zijde van de politie.

De resultaten betroffen de analyse van de door de Belastingdienst op grond van artikel 47 Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR) verkregen bankrekeningafschriften van de bewoners van genoemd adres. Tevens gaf de Belastingdienst een overzicht van de aangeschafte auto’s en de contante betalingen daarvan. Het ging volgens haar informatie om een grote contante geldstroom, die niet vanuit zichtbare inkomsten verantwoord zou kunnen worden. De bankafschriften, facturen auto’s, zijn hierbij als onderbouwing van de analyse gedeeld. (…)

2Uitgaven

Door de Belastingdienst is onderzoek gedaan naar de inkomsten en bestedingen van de leden van de familie [naam3] over de periode van 2010-2014. Daarbij hebben zij inzage gekregen in de bankafschriften van de familie. Uit het onderzoek komt naar voren dat de genoemde leden van deze familie kennelijk meer hebben uitgegeven dan dat zij volgens de bankafschriften hebben verdiend. (…)

3Bankstortingen

De bankstortingen zijn in bovenstaande tabel verwerkt. Het is onduidelijk waar het geld vandaan komt dat contant op de bankrekening is gestort.”

“Naar het oordeel van de rechtbank is ontoereikend komen vast te staan dat veroordeelde uit het medeplegen van gewoontewitvassen waarvoor zij veroordeeld is daadwerkelijk financieel voordeel heeft behaald. (…) Gelet op het bovenstaande is de rechtbank van oordeel dat [belanghebbende] , [naam4] , [naam6] , [naam7] en [naam8] in de tenlastegelegde periode een economische eenheid vormden. Zij vormden een gezamenlijke huishouding, deden over en weer betalingen voor het levensonderhoud, de vaste lasten, de hypotheek van de woning en andere verplichtingen. Uit de weergegeven verklaringen volgt ook dat de familie zich in financieel opzicht als een eenheid ziet.

De rechtbank overweegt dat de vaststelling dat er sprake is van een economische eenheid in het kader van de methodiek van de eenvoudige kasopstelling impliceert dat alle legale ontvangsten, het begin- en eindsaldo en de uitgaven van de gehele economische eenheid in die kasopstelling en derhalve bij de voordeelsberekening van veroordeelde dienen te worden betrokken. (…) Het bovenstaande leidt tot de conclusie dat er meer contante uitgaven dan contante inkomsten zijn geweest. Het verschil bedraagt € 574.749,33. (…) Dit betekent dat de economische eenheid in de periode van 1 januari 2008 tot 22 maart 2016 een bedrag van € 574.749,33 aan wederrechtelijk voordeel heeft ontvangen. (…) De rechtbank moet beoordelen of en zo ja, hoeveel voordeel veroordeelde wederrechtelijk heeft verkregen in de periode van 1 januari 2008 tot 22 maart 2016. Zoals eerder is overwogen, is ontoereikend komen vast te staan dat veroordeelde uit het medeplegen van gewoontewitwassen waarvoor zij veroordeeld is daadwerkelijk financieel voordeel heeft behaald.

Op 1 juli 2011 is artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht gewijzigd. Onder verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad van 29 november 2016 (ECLI:NL:HR:2016:2714) overweegt de rechtbank dat de wijziging van het derde lid van artikel 36e een uitbreiding van de regels van sanctierecht inhoudt. Het legaliteitsbeginsel verzet zich daarom tegen toepassing van de nieuwe bepaling voor feiten die voor 1 juli 2011 zijn gepleegd. Naar het oordeel van de rechtbank heeft dit ook te gelden voor het tweede lid van artikel 36e.

De rechtbank ziet gelet hierop aanleiding bij haar beoordeling onderscheid te maken tussen de periode voor 1 juli 2011 en de periode na 1 juli 2011. De rechtbank vindt hiervoor steun in het arrest van de Hoge Raad van 14 maart 2017 (ECLI:NL:HR:2017:414).

Artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht luidde tot 1 juli 2011 als volgt:

De rechtbank stelt vast dat er geen strafrechtelijk financieel onderzoek heeft plaatsgevonden, zodat het derde lid niet van toepassing is.

De vraag die de rechtbank dan ook dient te beantwoorden is of er voldoende aanwijzingen zijn dat veroordeelde voor 1 juli 2011 een feit heeft begaan waarvoor een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd of een soortgelijk feit als waarvoor zij is veroordeeld.

Uit het uittreksel uit het Justitieel Documentatieregister volgt dat veroordeelde in de periode tussen 1 januari 2008 en 1 juli 2011 meerdere keren is veroordeeld wegens diefstallen en pogingen daartoe. Een deel van deze feiten is ook in de vermelde periode gepleegd. Gelet op het bepaalde in artikel 43b van het Wetboek van Strafrecht is de rechtbank van oordeel dat sprake is van soortgelijke feiten.

Dit betekent dat aan veroordeelde voordeel kan worden ontnomen over de periode voor 1 juli 2011. Op de vraag welk bedrag aan veroordeelde kan worden toegerekend, komt de rechtbank in het navolgende terug.

Over de periode na 1 juli 2011 overweegt de rechtbank het volgende.

Artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht luidt met ingang van die datum als volgt:

De rechtbank overweegt dat uit het dossier blijkt van voldoende aanwijzingen dat veroordeelde in de periode van 1 juli 2011 tot 22 maart 2016 strafbare feiten, anders dan het medeplegen van gewoontewitwassen waarvoor zij bij vonnis van heden is veroordeeld, heeft begaan. Ook hier wijst de rechtbank op het uittreksel uit het Justitieel Documentatieregisters. Verder vindt de rechtbank de grote hoeveelheid mutaties over verdachte situaties waarbij veroordeelde betrokken is van belang .

Dit betekent dat wordt voldaan aan de voorwaarden zoals opgenomen in het tweede lid van artikel 36e.

Daarnaast is ook derde lid van artikel 36e van toepassing. Gewoontewitwassen wordt bedreigd met een geldboete van de vijfde categorie. Bij beantwoording van de vraag of aannemelijk is dat andere strafbare feiten op enigerlei wijze hebben geleid tot wederrechtelijk verkregen voordeel, is de rechtbank niet gehouden te concretiseren om welke andere strafbare feiten het gaat. Er kan met die vaststelling voorden volstaan; een rechtstreekse relatie met een concreet delict is niet nodig. Evenmin is nodig dat die delicten door veroordeelde zijn gepleegd.

Zoals hierboven is overwogen is sprake van een wederrechtelijk door de economische eenheid verkregen bedrag van € 574.749,33. Naar het oordeel van de rechtbank is dan ook aannemelijk dat andere strafbare feiten er op enigerlei wijze toe hebben geleid dat veroordeelde wederrechtelijk voordeel heeft verkregen.

In het derde lid is een (op 1 juli 2011 geïntroduceerd) bewijsvermoeden opgenomen dat ziet op de periode van de zes jaar voorafgaand aan het plegen van het strafbare feit. Gelet op het hiervoor overwogene en het beginsel van verbod van terugwerkende kracht is de rechtbank van oordeel dat dit onderdeel van genoemd artikellid buiten toepassing moet blijven.

Dit betekent dat de rechtbank zal schatten welk bedrag veroordeelde wederrechtelijk heeft verkregen in de periode tussen 1 juli 2011 en 22 maart 2016.

De rechtbank stelt vast dat de bewezenverklaarde periode in totaal 99 maanden omvat. De periode voor 1 juli 2011 beslaat 42 maanden en de periode na 1 juli 2011 57 maanden.

In de periode van 1 januari 2008 tot 1 juli 2011 heeft de economische eenheid een bedrag van € 243.833,04 aan wederrechtelijk voordeel verkregen. Vanwege het bestaan van deze economische eenheid ziet de rechtbank aanleiding het bedrag pondsponds te verdelen. De rechtbank rekent een bedrag van € 48.766,61 aan veroordeelde toe, een vijfde van het totaalbedrag over deze periode.

Het wederrechtelijk voordeel dat door de economische eenheid is verkregen in de periode na 1 juli 2011 bedraagt € 330.916,27.

Met ingang van 1 juli 2011 kent de wet de mogelijkheid van hoofdelijke aansprakelijkheid. Van deze mogelijkheid kan alleen gebruik worden gemaakt wanneer sprake is van meerdere daders, die gezamenlijk een of meer aan te duiden strafbare feiten hebben gepleegd. Daarvan is in dit geval geen sprake. Dat betekent dat, uitgaande van een pondsponds verdeling, aan veroordeelde over deze periode een bedrag van € 66.183,25 wordt toegerekend, te weten een vijfde deel van € 330.916,27.

In totaal wordt aan veroordeelde een bedrag van € 114.949,86 toegerekend.”.

Voorts staat in dat rapport dat belanghebbende een vordering van € 595.000 op [naam4] heeft op grond van een leenovereenkomst van 5 juni 2007. Deze vordering is ten onrechte niet opgegeven in box 3. Er is daarom een vergrijpboete voor 2011 aangekondigd van 50% en er zijn verzuimboetes voor 2012 tot en met 2013 van € 4.920 per kalenderjaar aangekondigd. Voorts is meegedeeld dat de verzuimboete voor 2015 maximaal € 5.278 bedraagt.

Tot de stukken van het geding behoort een brief van mr. J.R.R. Oevering van 29 april 2016. In deze brief is onder meer het volgende geschreven:

“Namens mevrouw [belanghebbende] , woonachtig aan de [adres] te [woonplaats] , maak ik in de hoedanigheid van advocaat bezwaar tegen de belastingaanslagen Inkomstenbelasting voor de jaren 2011 tot en met 2015, de boeten alsmede de in rekening gebrachte heffingsrente met dagtekening 22 maart 2016. Daarnaast maak ik bezwaar tegen de belastingaanslagen Inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet voor de jaren 2012 tot en met 2015.

Uit de dossierstukken die door cliënte ter hand zijn gesteld maak ik op dat uw Dienst in maart 2016 bij cliënte is langs geweest. De reden van de bezwaren tegen voormelde beschikkingen zijn gelegen in het feit dat belanghebbende zich niet kan verenigen met het door de Belastingdienst ingenomen standpunt ten aanzien van de fiscale behandeling van het in aanmerking nemen van een, althans te hoog, bedrag aan inkomen. Cliënte stelt zich tevens op het standpunt dat de belastingaanslagen (inkomstenbelasting en inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet) voor het jaar 2012 buiten de driejaarsaanslagtermijn en de boetetermijn zijn opgelegd. Ik verzoek u derhalve deze belastingaanslagen en boete te vernietigen.”.

“(…) 1. Context

In de visie van de Belastingdienst past het niet om aan belastingplichtige een belastingaanslag naar aanleiding van positieve correcties (op de grondslag) op te leggen, die slechts een “gering bedrag” aan te betalen belasting inhoudt. Hier kan gesproken worden van een bepaalde irritatiegrens bij belastingplichtige die invloed kan hebben op zijn compliant gedrag. Zeker als het “bedrag” voor de belastingplichtige in geen verhouding staat tot de administratieve gevolgen van de correcties. (…)

Een bedrag van niet meer dan € 225 kan als een ‘gering bedrag” beschouwd worden. Op basis hiervan geldt het volgende correctiebeleid:

In een werkinstructie zal bovenstaand correctiebeleid zoveel mogelijk nader uitgewerkt worden voor de verschillende middelen. (…)”.