Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 16-04-2010, BM4411, 09/00194

Uitspraak op het hoger beroep van

tegen de schriftelijke uitspraak van de Rechtbank Breda (hierna: de Rechtbank) van 18 maart 2009, nummer AWB 07/3686, in het geding tussen

en

de Inspecteur

betreffende de veroordeling van de Inspecteur in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75a van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: de Awb).

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. Aan belanghebbende is met dagtekening 14 april 2007 voor het jaar 2004 een (ambtshalve) aanslag in de inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 65.000. Belanghebbende heeft op 16 juni 2007 (alsnog) een aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen over het jaar 2004 ingediend. De Inspecteur heeft deze aangifte als te laat ingediend bezwaarschrift aangemerkt, het bezwaar niet ontvankelijk verklaard en het belastbaar inkomen uit werk en woning (ambtshalve) vastgesteld op € 60.923.

1.4. Bij schriftelijke uitspraak heeft de Rechtbank de Inspecteur veroordeeld in de proceskosten van belanghebbende ten bedrage van € 644.

1.5. Tegen deze uitspraak heeft de Inspecteur hoger beroep ingesteld bij het Hof. Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend.

1.6. De zitting heeft plaatsgehad op 4 maart 2010 te 's-Hertogenbosch. Aldaar zijn toen verschenen en gehoord belanghebbende, alsmede de Inspecteur.

1.7. Het Hof heeft vervolgens het onderzoek gesloten.

2. Feiten

Op grond van de stukken van het geding en het onderzoek ter zitting zijn in deze zaak de volgende feiten en omstandigheden voor het Hof komen vast te staan.

2.1. Belanghebbende, geboren op 31 oktober 1959, van beroep vertegenwoordiger, heeft op 10 februari 2004 een zwaar auto-ongeluk gehad met de aan hem door zijn werkgever ter beschikking gestelde auto, als gevolg waarvan hij volledig arbeidsongeschikt is verklaard. Naar aanleiding van het ongeluk is hij een tijd opgenomen geweest in een ziekenhuis, heeft hij geruime tijd moeten revalideren en is uiteindelijk zijn linkerbeen geamputeerd.

2.2. Belanghebbendes werkgever is in 2005 failliet verklaard. Het faillissement was (mede) het gevolg van het uitvallen van belanghebbende.

2.3. De Inspecteur heeft, nadat op de aanmaning voor het doen van de aangifte niet was gereageerd, aan belanghebbende op 14 april 2007 een ambtshalve aanslag opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 65.000. Daarbij heeft hij naast het loon uit tegenwoordige dienstbetrekking van € 52.923 en het privé-gebruik van de auto van de werkgever (hierna: privé-gebruik auto) van € 8.000 ook een bedrag van € 4.077 als winst uit onderneming in aanmerking genomen. Belanghebbende heeft over het jaar 2004 op 16 juni 2007 (alsnog) een aangifte inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen ingediend.

2.4. De Inspecteur heeft de ingediende aangifte behandeld als bezwaarschrift, het bezwaar niet ontvankelijk verklaard wegens termijnoverschrijding en het belastbaar inkomen uit werk en woning (ambtshalve) vastgesteld op € 60.923, samengesteld uit € 52.923 (loon uit tegenwoordige dienstbetrekking) en € 8.000 (privé-gebruik auto).

2.5. Belanghebbende is tegen de uitspraak van de Inspecteur in beroep gekomen bij de Rechtbank, stellende dat hij de aanslag niet heeft ontvangen en dat daarom zijn bezwaar ontvankelijk moet worden verklaard, dat de uitspraak op bezwaar niet was gemotiveerd en voorts dat in de administratie van de werkgever ten onrechte het privé-gebruik auto voor het gehele jaar was verwerkt, terwijl de auto na een ongeluk op 10 februari 2004 "total loss" is verklaard. De Inspecteur is in de beroepsfase ambtshalve aan belanghebbende tegemoetgekomen en heeft de aanslag verminderd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 53.812. Naast het loon uit tegenwoordige dienstbetrekking van € 52.923 heeft de Inspecteur een bedrag van € 889 als privé-gebruik auto belast.

2.6. Belanghebbende heeft het beroep bij de Rechtbank ingetrokken en verzocht om tegemoetkoming in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75a van de Awb. Bij schriftelijke uitspraak heeft de Rechtbank de Inspecteur veroordeeld in de proceskosten van belanghebbende ten bedrage van € 644.

3. Geschil, alsmede standpunten en conclusies van partijen

3.1. Het geschil betreft het antwoord op de volgende vraag:

Heeft de Rechtbank de Inspecteur terecht veroordeeld in de proceskosten van belanghebbende tot een bedrag van € 644?

Belanghebbende is van mening dat deze vraag bevestigend moet worden beantwoord. De Inspecteur is de tegenovergestelde opvatting toegedaan.

3.2. Partijen doen hun standpunten in hoger beroep steunen op de gronden, welke daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken, van al welke stukken de inhoud als hier ingevoegd moet worden aangemerkt.

Voor hetgeen zij hieraan ter zitting hebben toegevoegd wordt verwezen naar het van deze zitting opgemaakte proces-verbaal.

3.3. Belanghebbende concludeert tot ongegrondverklaring van het hoger beroep van de Inspecteur. De Inspecteur concludeert tot gegrondverklaring van het hoger beroep en tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank.

4. Gronden

Vooraf en ambtshalve

4.1. Het Hof stelt voorop, dat de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State in de uitspraak van 15 april 2009, LJN BI1081, het volgende heeft overwogen:

Anders dan de Afdeling impliciet nog heeft aangenomen in onder meer de uitspraak van 18 februari 2009 in zaak nr. 200806839/1, is de Afdeling thans van oordeel dat geen grond bestaat om wat betreft een door de rechtbank ten laste van een bestuursorgaan uitgesproken veroordeling in de kosten verband houdende met bezwaar of administratief beroep, als bedoeld in artikel 7:15, tweede lid, onderscheidenlijk artikel 7:28, tweede lid, van de Awb, wel procesbelang aan te nemen bij het instellen van hoger beroep. Evenmin is in een door de rechtbank uitgesproken last tot griffierechtvergoeding grond gelegen voor het aannemen van procesbelang bij het instellen van hoger beroep. Hiertoe wordt als volgt overwogen.

2.3. Naar vaste jurisprudentie is de bestuursrechter alleen tot het beantwoorden van rechtsvragen geroepen in een geschil met betrekking tot een besluit. Waar een zodanig geschil niet langer bestaat, is de bestuursrechter niet meer tot beantwoording van al dan niet principiële vragen gehouden. Dit uitgangspunt kan worden ondergraven, indien een bestuursorgaan reeds aan slechts het ongedaan maken, dan wel het in hoogte doen aanpassen, van een proceskostenveroordeling of aan het ongedaan maken van een last tot griffierechtvergoeding belang kan ontlenen.

Een bestuursorgaan heeft dan ook onvoldoende procesbelang bij het instellen van hoger beroep, indien het belang uitsluitend nog bestaat uit het ongedaan maken, dan wel het in hoogte doen aanpassen, van een door de rechtbank ten laste van dat orgaan uitgesproken proceskostenveroordeling ten aanzien van de kosten van beroep, bezwaar of administratief beroep of uit het ongedaan maken van een last tot betaling van griffierecht.

Voorts valt niet in te zien op grond waarvan een onderscheid zou moeten worden gemaakt tussen een veroordeling in de kosten van beroep en een veroordeling in de kosten van bezwaar of administratief beroep of een last tot betaling van griffierecht. In alle hiervoor genoemde gevallen heeft het bestuursorgaan eenzelfde financieel belang bij de uitkomst van de procedure. In aanmerking genomen dat het slechts om relatief geringe bedragen gaat, kan gezegd worden dat die tot het procesrisico van het bestuursorgaan behoren.

4.2. Anders dan de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft de Hoge Raad in zijn arrest van 27 november 2009, nr. 08/00316, VN 2009/61.9, echter beslist (r.o. 3.4), dat het (Hof: ook voor een bestuursorgaan) mogelijk is om uitsluitend in (hoger) beroep te komen tegen een proceskostenveroordeling. Gelet op dit arrest van de Hoge Raad zal het Hof de Inspecteur ontvankelijk verklaren in zijn hoger beroep.

Ten aanzien van het geschil

4.3. De Rechtbank heeft overwogen:

2.2. De rechtbank overweegt dat, gelet op de tekst van artikel 8:75a van de Awb, voor het toekennen van een kostenvergoeding aanleiding is, als het beroep is ingetrokken omdat de inspecteur geheel of gedeeltelijk aan belanghebbende is tegemoetgekomen. Naar het oordeel van de rechtbank is daarvan, anders dan de inspecteur meent, ook sprake als de inspecteur materieel gezien aan belanghebbende is tegemoet gekomen door - in dit geval - de aanslag na het instellen van beroep ambtshalve te verminderen. Nu het beroep is ingetrokken kan een beoordeling van het beroep zelf niet meer plaatsvinden. Nu artikel 8:75a van de Awb geen andere eis stelt aan het beroep dan dat het is ingetrokken, gaat de rechtbank verder aan de inhoud van het beroep voorbij. Voor zover de inspecteur van een andere opvatting uitgaat wordt die als onjuist verworpen.

2.3. Vervolgens moet worden beoordeeld of er termen aanwezig zijn de inspecteur te veroordelen in de proceskosten van belanghebbende. De inspecteur stelt zich op het standpunt dat het instellen van het beroep geheel aan belanghebbende te wijten is en dat er geen aanleiding is voor een proceskostenveroordeling. Volgens de inspecteur had een procedure bij de rechtbank voorkomen kunnen worden. De rechtbank overweegt in dat verband als volgt. Gelet op het arrest van de Hoge Raad van 12 mei 2006, nummer 42 449, BNB 2006/270, geldt als regel dat wanneer een belanghebbende geheel of gedeeltelijk in het gelijk wordt gesteld, de door hem in beroep gemaakte kosten voor vergoeding in aanmerking komen. Van deze regel mag worden afgeweken indien de noodzaak tot het instellen van beroep uitsluitend voortvloeide uit de handelwijze van de belanghebbende. De enkele omstandigheid dat de noodzaak tot het instellen van beroep mede voortvloeide uit de handelwijze van de belanghebbende, is dus niet voldoende.

4.4. In hoger beroep stelt de Inspecteur dat de rechter aan de toepassing van artikel 8:75a Awb alleen kan toekomen, als sprake is van een gehele of gedeeltelijke tegemoetkoming aan de indiener van het beroepschrift. Een vermindering op andere gronden dan de gronden van het beroep kan nimmer een tegemoetkoming zijn in de zin van artikel 8:75a van de Awb, aldus de Inspecteur. Hij stelt dat de grieven van belanghebbende tegen de uitspraak op bezwaar louter van formeel-juridische aard zijn en gericht zijn tegen de niet-ontvankelijkheid van het bezwaar. De door de Inspecteur - naar zijn zeggen uit coulance en gebaseerd op nieuwe door hem verzamelde gegevens - verleende vermindering van de aanslag vormt in zijn visie geen tegemoetkoming als bedoeld in artikel 8:75a van de Awb.

4.5. Het Hof kan de Inspecteur in zijn stelling niet volgen. Belanghebbende heeft in zijn beroepschrift immers niet alleen de niet-ontvankelijkheid van zijn bezwaar ter discussie gesteld, doch ook het materiële geschil van privé-gebruik auto, welk geschil uiteindelijk tussen partijen is beslecht zonder dat een rechterlijke uitspraak in de hoofdzaak nodig was. Van een louter formeel-juridisch geschil is derhalve geen sprake.

4.8. Het Hof overweegt in dit verband als volgt. De Hoge Raad heeft in het arrest 12 mei 2006, nr. 42 449, BNB 2006/270 overwogen:

4.9. Naar het oordeel van het Hof kan onder de hiervoor in 4.8 genoemde omstandigheden niet worden gezegd dat de noodzaak tot het instellen van beroep uitsluitend voortvloeide uit de handelwijze van belanghebbende.

4.10. Voor zover de Inspecteur bedoelt te stellen dat belanghebbende ook in de beroepsfase geen nadere informatie heeft verstrekt, wordt die stelling van de Inspecteur niet ondersteund door de feiten zoals die uit de stukken van het geding blijken. Tot de stukken van het geding behoort immers in kopie de correspondentie met de Stichting A en het rapport van arbeidsdeskundig onderzoek van B, waaruit blijkt, dat belanghebbende naar aanleiding van het auto-ongeluk op 10 februari 2004 volledig arbeidsongeschikt is geraakt, in een rolstoel is beland, en eind oktober 2004 met de verzekeraar nog in onderhandeling was om in privé een auto met automatische transmissie vergoed te krijgen van vergelijkbaar kaliber en leeftijd als de lease-auto, die belanghebbende voor het ongeval ter beschikking had, die makkelijker zou zijn in verband met het in- en uitladen van de rolstoel. Hieruit en uit de melding van de problemen van de werkgever, die B - tevergeefs - verzocht om financiële steun, zodat "het bedrijf niet ten onder gaat en (belanghebbende) zijn baan kan behouden" blijkt voldoende, dat belanghebbende na het ongeluk geen vervangende auto van zijn werkgever ter beschikking had.

4.11. Voor zover de Inspecteur stelt dat een uit coulance verleende vermindering van de aanslag geen tegemoetkoming als bedoeld in artikel 8:75a Awb vormt, overweegt het Hof dat ook een vermindering uit coulance niet aan een proceskostenveroordeling in de weg staat. Het Hof verwijst in dit verband naar de uitspraken van de Centrale Raad van Beroep waarin is beslist dat indien onverplicht en bij wege van coulance is tegemoetgekomen, dat in beginsel niet een bijzondere omstandigheid oplevert, op grond waarvan een proceskostenveroordeling achterwege moet blijven (CRvB 16 mei 2006, LJN AX6776; CRvB 28 augustus 2007, LJN BB3311; CRvB 5 maart 2008, LJN BC6128).

Gelet op de omstandigheden van het geval acht het Hof ook overigens geen bijzondere omstandigheden aanwezig, op grond waarvan de Rechtbank niet van haar bevoegdheid gebruik mocht maken om de proceskostenvergoeding toe te wijzen. Het gegeven dat belanghebbende aanvankelijk geen aangifte had ingediend vormt in dit geval geen voldoende zelfstandig argument om de proceskostenveroordeling niet toe te kennen. De discussie in de beroepsfase over het privé-gebruik auto kon immers ook in geval van een wel tijdige aangifte ontstaan.

4.12. Gelet op al het vorenoverwogene is het hoger beroep van de Inspecteur ongegrond en dient de uitspraak van de Rechtbank te worden bevestigd.

4.13. Nu de uitspraak van de Rechtbank in stand blijft, wordt ter zake van het door de Inspecteur ingestelde hoger beroep een griffierecht geheven van € 447.

4.14. Nu het door de Inspecteur ingestelde hoger beroep ongegrond is, acht het Hof termen aanwezig de Inspecteur te veroordelen in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het hoger beroep bij het Hof redelijkerwijs heeft moeten maken.

4.15. Het Hof stelt deze kosten, mede gelet op het bepaalde in het Besluit proceskosten bestuursrecht, op 2 (punten) x € 322 (waarde per punt) x 1,5 (factor gewicht van de zaak) x is € 966.

4.16. Gesteld noch gebleken is dat belanghebbende overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten als bedoeld in artikel 1 van het Besluit proceskosten bestuursrecht heeft gemaakt.

5. Beslissing

Aldus gedaan op 16 april 2010 door V.M. van Daalen-Mannaerts, voorzitter, J. Swinkels en A.C.J. Viersen, in tegenwoordigheid van Th.A.J. Kock, griffier. De beslissing is op die datum ter openbare zitting uitgesproken en afschriften van de uitspraak zijn op die datum aangetekend aan partijen verzonden.

Het aanwenden van een rechtsmiddel