Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 02-10-2024, ECLI:NL:GHSHE:2024:3079, 23/195 tot en met 23/203, 23/124 tot en met 23/126 en 23/130

4.1.

Het hof heeft aan het einde van de zitting het onderzoek gesloten. Dat betekent dat partijen daarna geen toelichting meer kunnen geven of stukken kunnen indienen, tenzij het hof het onderzoek heropent. Belanghebbende heeft na het sluiten van het onderzoek de onder 1.12 vermelde brieven verstuurd. Belanghebbende heeft verzocht tot heropening van het onderzoek vanwege de arresten van de Hoge Raad van 6 juni 2024, alsmede vanwege het arrest van de Hoge Raad van 13 september 2024.³⁴ Belanghebbende stelt dat partijen de gelegenheid moeten krijgen om zich uit te kunnen laten over de arresten van de Hoge Raad en de eventuele toekomstige reactie van de staatssecretaris hierop. Het hof heeft in dat wat belanghebbende heeft aanvoert geen reden gevonden om tot heropening van het onderzoek over te gaan. Het hof neemt in zijn oordeel de actuele jurisprudentie van de Hoge Raad in aanmerking. Het hof rekent belanghebbendes brieven van 13 juni 2024 en 15 september 2024 dan ook niet tot de gedingstukken en slaat daar geen acht op. De brieven worden met de uitspraak ter kennisneming aan de inspecteur gestuurd.

4.2.

Belanghebbende stelt dat, onder vernietiging van de uitspraak van de rechtbank, terugwijzing naar de rechtbank moet plaatsvinden, omdat die uitspraak is gewezen door een onbevoegde rechter. De hiervoor genoemde rechter is benoemd tot rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank Zeeland-West-Brabant, terwijl zij op dat moment eveneens als raadsheer werkzaam was bij de Hoge Raad. Belanghebbende stelt dat het recht niet de mogelijkheid biedt om tegelijkertijd raadsheer in de Hoge Raad te zijn én rechter-plaatsvervanger in een gerecht dat valt onder de Hoge Raad. Dit is een incompatibiliteit naar de mening van belanghebbende. De benoeming tot rechter-plaatsvervanger heeft plaatsgevonden in strijd met het recht, is in strijd met doel en strekking van de wet en is in strijd met leerstuk van schijn en wezen, aldus belanghebbende.

4.3.

Het hof stelt voorop dat de wetgever niet heeft voorzien in een wettelijk verbod op het tegelijkertijd uitoefenen van de functie van rechter-plaatsvervanger en raadsheer in de Hoge Raad.

4.4.

Artikel 3.3, lid 1, Tweede Verzamelspoedwet COVID-19 (tekst zoals deze gold vanaf 15 juli 2020 tot 15 juli 2023) luidt als volgt:

4.5.

Artikel 1, onderdeel b, onder ten eerste, ten tweede en ten derde Wet op de rechterlijke organisatie luidt als volgt:

4.6.

Artikel 46h, derde lid Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren luidt als volgt:

4.7.

Hoewel de situatie waarin iemand tegelijkertijd zowel rechter-plaatsvervanger in een rechtbank is en tevens raadsheer in de Hoge Raad wellicht als ongewenst kan worden beschouwd, is het naar het oordeel van het hof niet zozeer in strijd met doel en strekking van de wet om gedurende een periode van 1 tot 2 maanden tegelijkertijd de functie van rechter-plaatsvervanger en raadsheer in de Hoge Raad uit te oefenen en daarop volgend de faciliteit van artikel 3.3, lid 1, Tweede Verzamelspoedwet COVID-19 (tekst zoals deze gold vanaf 15 juli 2020 tot 15 juli 2023) toe te passen, om daaraan de conclusie te verbinden dat de rechter-plaatsvervanger niet zou gelden als een rechterlijk ambtenaar met rechtspraak belast als bedoeld in de Wet RO. De bestreden uitspraak heeft derhalve rechtskracht.

4.8.

Het feit, dat de rechter die de uitspraak heeft gedaan, op de datum van het koninklijk besluit van 28 maart 2022, waarbij zij per 1 juni 2022 is benoemd tot rechter-plaatsvervanger op grond van artikel 3.3, lid 1, Tweede Verzamelspoedwet COVID-19, niet aan de voorwaarde voldeed die in dit artikel wordt gesteld, namelijk dat zij rechter-plaatsvervanger moest zijn, doet aan de juiste toepassing van dit artikel niet af. Niet relevant is dat de rechter in kwestie op 28 maart 2022 nog niet rechter-plaatsvervanger was, maar relevant is dat zij op die laatste datum, 1 juni 2022, al wel rechter-plaatsvervanger was (geworden per 1 april 2022).

4.9.

De stelling van belanghebbende dat de uitspraak van de rechtbank van 22 december 2022 is gedaan door een onbevoegde rechter faalt. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen verwerpt het hof het standpunt van belanghebbende dat, onder vernietiging van de uitspraak van de rechtbank, terugwijzing naar de rechtbank moet plaatsvinden.

4.10.

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat hij recht heeft op een schadevergoeding vanwege het door de ECB gevoerde rentebeleid. Wat betreft het verzoek van belanghebbende, is het hof van oordeel dat de belastingrechter niet bevoegd is een oordeel te geven over (een schadevergoeding vanwege) het door de ECB gevoerde rentebeleid. Belanghebbende dient zich voor de vraag of hij recht heeft op een schadevergoeding te wenden tot de burgerlijke rechter.

4.11.

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat de hoorplicht is geschonden doordat hij voorafgaand aan het doen van de uitspraken op bezwaar niet is gehoord. De inspecteur heeft daartegenover aangevoerd dat hij voldoende gelegenheid heeft gegeven aan belanghebbende om te worden gehoord, maar dat belanghebbende niet op de uitnodigingen om gehoord te worden is ingegaan. Voorts stelt de inspecteur dat, zo de hoorplicht is geschonden, belanghebbende niet is benadeeld en dat een terugwijzing naar de inspecteur om te voldoen aan de hoorplicht achterwege kan blijven.

4.12.

Het hof overweegt als volgt. Ingevolge artikel 7:2, lid 1, Awb stelt de inspecteur, voordat hij op een bezwaar beslist, de belanghebbende in de gelegenheid te worden gehoord (hoorplicht).

4.13.

Tot de stukken van het geding behoren drie brieven van 28 februari 2020 met betrekking tot de Vooraankondiging uitspraak op het bezwaarschrift voor de jaren 2014 tot en met 2016. De vooraankondigingen vermelden (onder andere) het volgende:

4.14.

Belanghebbende heeft bij afzonderlijk geschriften van 6 maart 2020 op elk van de vooraankondigingen een inhoudelijke reactie verstrekt. Belanghebbende heeft daarin niet uitdrukkelijk afgezien van het recht om gehoord te worden. Op 3 april 2020 heeft de inspecteur bij afzonderlijke geschriften uitspraak op bezwaar gedaan. In de uitspraak is (onder andere) het volgende vermeld:

4.15.

4.16.

Het standpunt van de inspecteur, inhoudende dat belanghebbende niet is benadeeld vanwege schending van zijn hoorrecht, wordt door het hof verworpen. Indien de belastingplichtige op zijn bezwaar niet overeenkomstig de daarvoor gestelde regels is gehoord, kan aan dat gebrek in de uitspraak op het bezwaarschrift worden voorbijgegaan als de belastingplichtige door de gang van zaken niet is benadeeld.⁶ In het onderhavige geval zijn partijen verdeeld over de vraag of de box 3 heffing voor belanghebbende in de jaren 2014 tot en met 2016 een individuele en buitensporige last vormt. Dit betreft een feitelijke vraag, waarvan beantwoording (mede) afhankelijk is van de feitelijke en specifieke situatie van belanghebbende en zijn partner. Nu dergelijke feiten en omstandigheden naar voren kunnen worden gebracht tijdens de hoorfase en kunnen worden meegewogen in de uitspraak op bezwaar, kan niet worden gesteld dat belanghebbende niet is benadeeld vanwege schending van zijn hoorrecht.

4.17.

Gelet op vorengaande is het hof van oordeel dat de inspecteur de hoorplicht heeft geschonden, alvorens uitspraak op bezwaar te doen op de bezwaarschriften tegen de aanslagen IB/PVV 2014 tot en met 2016. Overeenkomstig belanghebbendes verzoek, zoals desgevraagd tijdens het onderzoek ter zitting uitdrukkelijk bevestigd, wijst het hof de zaken met nummers 23/195 tot en met 23/197 terug naar de inspecteur met de opdracht belanghebbende alsnog volgens de regels te horen en opnieuw uitspraken op bezwaar te doen. Daarbij zal het hof met toepassing van artikel 8:113, lid 2, Awb bepalen dat belanghebbende, indien hij beroep tegen de nieuwe uitspraken op bezwaar instelt, zulks bij het hof dient te doen (de judiciële lus). Het hof wijst de inspecteur er volledigheidshalve op dat hij bij de rechtsmiddelverwijzing op zijn uitspraak op bezwaar rekening dient te houden met hetgeen is beslist in voorgaande volzin.

4.18.

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat de inspecteur niet alle op de zaak betrekking hebbende stukken heeft overgelegd. In het bijzonder stelt belanghebbende dat hij de door de inspecteur ontvangen en toegepaste gerenseigneerde rendementen niet heeft ontvangen. De inspecteur heeft deze stukken in hoger beroep ingebracht, zoals belanghebbende tijdens het onderzoek ter zitting heeft beaamd, en stelt dat terugwijzing vanwege schending van artikel 8:42 Awb achterwege kan blijven, nu belanghebbende niet in zijn belangen is geschaad.⁷

4.19.

Indien de belanghebbende voldoende gemotiveerd heeft gesteld dat een bepaald stuk van enig belang kan zijn (geweest) voor de besluitvorming in zijn zaak en daarom een verzoek doet tot overlegging van dat stuk door de inspecteur, moet aan dat verzoek wordt tegemoetgekomen, mits het bestaan van dat stuk aannemelijk is en bovendien aannemelijk is dat het de inspecteur ter beschikking staat of heeft gestaan.⁸ Het enkele vermoeden van belanghebbende dat er meer stukken zijn, is onvoldoende voor de conclusie dat de inspecteur niet alle op de zaak betrekking hebbende stukken heeft overgelegd. Belanghebbende heeft in hoger beroep evenwel gemotiveerd gesteld welke stukken nog in de (hoger)beroepsfase ontbreken. Deze stukken zijn door de inspecteur alsnog in hoger beroep overgelegd.

4.20.

Uit het vorengaande volgt dat, naar het oordeel van het hof, de inspecteur in eerste aanleg niet heeft voldaan aan zijn verplichtingen onder artikel 8:42, lid 1, Awb. Nu het hof, overeenkomstig belanghebbendes verzoek, de zaken met nummers 23/195 tot en met 23/197 zal terugwijzen naar de inspecteur, verbindt het hof aan de schending van artikel 8:42 Awb geen ander gevolg dan de enkele constatering ervan.

4.21.

Belanghebbende stelt, nu de aanslagen IB/PVV 2014 en 2015 nog niet onherroepelijk vaststaan, deze jaren nog niet in een beoogd middelingsverzoek kunnen worden meegenomen met het jaar 2013, welk jaar al wel onherroepelijk vaststaat. Bij een belastingteruggave op grond van een middelingsverzoek wordt geen rente vergoed. Het is aan de inspecteur te wijten dat de aanslagregeling en de bezwaarprocedure voor de jaren 2014 en 2015 onnodig lang hebben geduurd en daarnaast een (hoger) beroepsprocedure nodig is om de te hoog opgelegde aanslagen te verlagen, aldus belanghebbende. Belanghebbende verzoekt het hof te gelasten dat de inspecteur een wettelijke rente is verschuldigd over de nog te verlenen teruggaaf op grond van belanghebbendes nog in te dienen middelingsverzoek over de jaren 2013 tot en met 2015, te rekenen vanaf 1 januari 2018 tot aan de dag waarop de belastingteruggaaf bij beschikking is vastgesteld.

4.22.

Op grond van artikel 3.154 Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna: Wet IB)⁹ beslist de inspecteur op het verzoek van de belastingplichtige om middeling bij voor bezwaar vatbare beschikking. Naar het oordeel van het hof dient de vraag of – gegeven het gesloten stelsel van bezwaar en beroep inzake belastingzaken¹⁰ – belastingrente of een andersoortige rente vergoed dient te worden ter zake van een uit hoofde van een besluit verleende teruggaaf van belasting, te worden beoordeeld bij het nemen van dat besluit; in dit geval, de bij voor bezwaar vatbare beschikking van artikel 3.154 Wet IB. Gelet op het vorengaande is het verzoek van belanghebbende naar het oordeel van het hof prematuur en derhalve niet-ontvankelijk.

4.23.

Nu het hof belanghebbendes hoger beroep met betrekking tot de aanslagen IB/PVV 2014, IB/PVV 2015 en IB/PVV 2016 gegrond zal verklaren en deze zaken zal terugwijzen naar de inspecteur met de opdracht belanghebbende alsnog volgens de regels te horen en opnieuw uitspraken op bezwaar te doen, behoeven de vragen f tot en met h geen beantwoording meer.

4.24.

In zijn verweerschrift op het hoger beroep van de inspecteur stelt belanghebbende dat tijdens de zitting bij de rechtbank een compromis tussen partijen is overeengekomen voor wat betreft de jaren 2017 tot en met 2020. De inspecteur is derhalve niet-ontvankelijk in zijn hoger beroep, dan wel dient het hoger beroep van de inspecteur ongegrond verklaard te worden, aldus belanghebbende. De inspecteur stelt dat het compromis enkel ziet op de bedragen, indien de rechtbank zou uitgaan van het werkelijk rendement, en dat de tekst over het bereiken van een compromis niet goed is opgenomen in het proces-verbaal van de zitting bij de rechtbank.

4.25.

In het proces-verbaal van het verhandelde ter zitting van de rechtbank is onder meer het volgende opgenomen:

4.26.

Het hof stelt voorop dat het proces-verbaal van de zitting in beginsel de enige kenbron vormt van het verhandelde ter zitting bij de rechtbank.¹¹ De vastlegging in en de vaststelling van het proces-verbaal zijn voorbehouden aan de rechtbank.¹² Uit het proces-verbaal van de zitting bij de rechtbank komen weliswaar aanknopingspunten naar voren voor de stelling van belanghebbende dat een allesomvattend compromis is bereikt, maar deze aanknopingspunten rechtvaardigen naar het oordeel van het hof niet de conclusie dat een allesomvattend compromis tussen partijen is bereikt. Dit strookt ook met de verklaring van belanghebbende tijdens het onderzoek ter zitting bij het hof dat de zitting bij de rechtbank rommelig is verlopen, en met het standpunt van de inspecteur in punt 4.1.22 van zijn beroepschrift in hoger beroep, inhoudende dat geen allesomvattend compromis tussen partijen is bereikt.

4.27.

Uit het bovenstaande volgt dat de stelling van belanghebbende dat de inspecteur niet-ontvankelijk is in zijn hoger beroep, dan wel dat het hoger beroep van de inspecteur ongegrond dient te worden verklaard, faalt.

4.28.

Belanghebbende stelt dat het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen voor de jaren 2017 tot en met 2020 vanwege schending van het zorgvuldigheidsbeginsel, het evenredigheidsbeginsel, het gelijkheidsbeginsel en het verbod op willekeur, dient te worden verminderd naar nihil. Indien hij een beroep doet op de uitspraak van 24 december 2021¹³, dan wordt zijn voordeel uit sparen en beleggen gemaximeerd op het werkelijke rendement, aldus belanghebbende. Belanghebbende stelt dan in een fiscaal nadeliger positie te komen dan andere belastingplichtigen die hetzelfde werkelijke rendement hebben gerealiseerd, maar een vermogen hebben dat niet uitkomt boven het heffingvrije vermogen zoals dat bij belanghebbende wel het geval is. Het rendement van deze andere belastingplichtigen blijft geheel onbelast in tegenstelling tot het (lagere) werkelijke rendement van belanghebbende.

4.29.

Naar het oordeel van het hof is niet gebleken van feiten of omstandigheden op grond waarvan moet geoordeeld dat algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn geschonden. Het hof overweegt daartoe als volgt.

4.30.

Het hof verwerpt belanghebbendes beroep op de schending van het zorgvuldigheidsbeginsel.¹⁴ Het hof stelt voorop dat een zorgvuldigheidsgebrek in de regel niet kan leiden tot vernietiging van de aanslag.¹⁵ Voor het overige merkt het hof op dat de inspecteur in de motivering bij de verschillende uitspraken op bezwaar is ingegaan op de gronden van het bezwaar waarbij hij tevens uiteen zet waarom hij daarin geen aanleiding ziet om de aanslagen te verminderen. Voorafgaand aan het opleggen van de aanslagen, heeft de inspecteur belanghebbende ruimschoots gelegenheid gegeven zijn zienswijze naar voren te brengen. Naar het oordeel van het hof is daarom geen sprake van een schending van het zorgvuldigheidsbeginsel.

4.31.

Het hof is verder van oordeel dat belanghebbende niet heeft voldaan aan de op hem rustende bewijslast ten aanzien van de schending van het gelijkheidsbeginsel. Voor zover belanghebbende betoogt dat beleggers met een vermogen gelijk aan of minder dan het heffingvrije vermogen in een fiscaal gunstiger situatie zitten dan belanghebbende faalt, nu dit naar het oordeel van het hof geen gelijke gevallen zijn met de situatie van belanghebbende.

4.32.

Belanghebbendes beroep op het evenredigheidsbeginsel slaagt evenmin. Box 3-heffing kan naar het oordeel van het hof niet achterwege blijven met een beroep op het evenredigheidsbeginsel, omdat dit beginsel de wet niet opzij kan zetten.

4.33.

Voor zover belanghebbende ten slotte nog klaagt over schending van het verbod op willekeur faalt deze klacht. Belanghebbende heeft niet aannemelijk gemaakt dat de inspecteur jegens hem willekeurig heeft gehandeld.

4.34.

Uit vorenstaande volgt dat naar het oordeel van het hof geen sprake is van schending van het zorgvuldigheidsbeginsel, het evenredigheidsbeginsel, het gelijkheidsbeginsel of het verbod op willekeur. Voor zover belanghebbende heeft gemeend dat sprake is van een schending van enig ander beginsel van behoorlijk bestuur, oordeelt het hof dat belanghebbende niet heeft gesteld waaruit de schending van enig ander algemene beginsel van behoorlijk bestuur zou bestaan.

4.35.

Belanghebbende stelt recht te hebben op een schadevergoeding wegens stelselmatige en institutionele schending van algemene beginselen van behoorlijk bestuur door de inspecteur. Belanghebbende stelt voor elk van de jaren van 2017 tot en met 2020 recht te hebben op een schadevergoeding voor het bedrag van € 5.278.

4.36.

De inspecteur stelt dat belanghebbende geen recht heeft op een schadevergoeding wegens handelen in fraudem conventionis door de inspecteur. Naar de mening van de inspecteur zijn de aanslagen steeds opgelegd in overeenstemming met de dan geldende wettelijke voorschriften. Voorts is de inspecteur van mening dat de belastingrechter niet bevoegd is te beslissen op een dergelijk verzoek.

4.37.

De rechtbank heeft hierover als volgt geoordeeld:

4.38.

Het hof acht deze overwegingen van de rechtbank juist, op goede gronden gegeven en maakt deze tot de zijne.

4.39.

Op grond van artikel 4:17, lid 6, onderdeel a, Awb is geen dwangsom verschuldigd indien het bestuursorgaan onredelijk laat in gebreke is gesteld. Belanghebbende heeft het bezwaarschrift tegen de aanslag IB/PVV 2017 ingediend op 9 september 2019. Op 30 november 2020 heeft belanghebbende de inspecteur in gebreke gesteld wegens het niet doen van uitspraak op bezwaar. Deze datum is meer dan een jaar gelegen na het einde van de termijn waarbinnen de inspecteur uitspraak op bezwaar had moeten doen.

4.40.

In de geschiedenis van de totstandkoming van artikel 4:17 van de Awb is het volgende vermeld:¹⁶

4.41.

De inspecteur stelt zich op het standpunt dat geen dwangsom is verschuldigd omdat onredelijk laat in gebreke is gesteld. Het hof constateert dat het tijdsverloop tussen het einde van de beslistermijn voor het doen van uitspraak op bezwaar en het moment waarop belanghebbende de inspecteur in gebreke heeft gesteld inderdaad aanzienlijk langer is dan het in de wetsgeschiedenis genoemde tijdsverloop van ‘hooguit enkele weken’. De beantwoording van de vraag of daarvan sprake is moet worden beantwoord aan de hand van de omstandigheden van het geval. Daarbij kan onder meer van belang zijn of het uitblijven van een ingebrekestelling verband hield met bijzondere omstandigheden, zoals bijvoorbeeld een lopend overleg tussen de aanvrager en het bestuursorgaan.¹⁷ De inspecteur heeft gesteld dat in het onderhavige geval geen sprake is geweest van wisseling van gedachten tussen aanvrager en bestuursorgaan tussen 9 september 2019, zijnde datum indiening van bezwaar en 30 november 2020, datum indiening van ingebrekestelling. Belanghebbende heeft dit als zodanig ook niet betwist. Naar het oordeel van het hof heeft belanghebbende daarmee de inspecteur onredelijk laat in gebreke gesteld. Het gevolg hiervan is dat belanghebbende geen recht heeft op een dwangsom wegens het niet tijdig doen van uitspraak op bezwaar over 2017.¹⁸

4.42.

Het hof stelt voorop dat de weigering tot het afgeven van een beschikking ingevolge artikel 4:18 van de Awb moet worden opgevat als een afwijzing van het verzoek tot toekenning van een dwangsom. Een dwangsombeschikking is evenwel geen beschikking op aanvraag in de zin van artikel 4:17, eerste lid, van de Awb, zodat de inspecteur niet krachtens deze bepaling een dwangsom kan verbeuren wegens het niet tijdig nemen van een dwangsombeschikking.¹⁹

4.43.

De rechtbank heeft hierover als volgt geoordeeld:

3.18.

4.44.

Het hof acht deze overwegingen van de rechtbank juist, op goede gronden gegeven en maakt deze tot de zijne.

4.45.

Belanghebbende stelt zich primair op het standpunt dat het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen voor de jaren 2017 tot en met 2020 moet worden vastgesteld op nihil wegens strijd met artikel 94 Grondwet. Belanghebbende stelt zich subsidiair op het standpunt dat hem rechtsherstel dient te worden verleend zoals ook is verleend aan de houders op 1 januari van bank- en spaartegoeden vanwege schending van algemene beginselen, meer subsidiair dat bij de omzetting van het overeengekomen werkelijk behaalde rendement naar het voordeel uit sparen en beleggen rekening dient te houden met het heffingvrije vermogen door in de noemer van de breuk de rendementsgrondslag op te nemen en niet de grondslag sparen en beleggen, en nog meer subsidiair dat het door de rechtbank vastgestelde voordeel uit sparen en beleggen dient te worden bevestigd. De inspecteur stelt zich in hoger beroep op het standpunt dat het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen dient te worden vastgesteld op basis van het toen geldende besluit rechtsherstel (thans de Wet rechtsherstel).

4.46.

De Hoge Raad heeft in het kerstarrest²⁰ geoordeeld dat de forfaitaire rendementsheffing zoals deze geldt met ingang van 2017 een relatieve ongelijke behandeling creëert op basis van een omstandigheid die de betrokkenen niet zelf in de hand hebben. Voorts oordeelt de Hoge Raad dat – ook met inachtneming van de ruime beoordelingsmarge die de wetgever toekomt – in redelijkheid niet kan worden gezegd dat het sinds 2017 geldende forfaitaire stelsel de uit artikel 1 EP voortvloeiende proportionaliteitstoets kan doorstaan. Voor dit stelsel is dus geen toereikende rechtvaardiging aan te wijzen. Voor degene die door dit forfaitaire stelsel wordt geconfronteerd met een heffing naar een voordeel uit sparen en beleggen dat hoger is dan het werkelijk behaalde rendement leidt dit tot een schending van zijn door artikel 1 EP, in samenhang met artikel 14 EVRM, gewaarborgde rechten. De Hoge Raad heeft voorts aanleiding gezien om belanghebbenden adequate rechtsbescherming te bieden tegen de geconstateerde schending van hun fundamentele rechten. Deze rechtsbescherming vergt een op rechtsherstel gerichte compensatie, waarvan de rechter de omvang in het algemeen slechts naar redelijkheid zal kunnen vaststellen. De Hoge Raad heeft dat rechtsherstel geboden door te bepalen dat alleen het werkelijke rendement in de heffing wordt betrokken.

4.47.

Zoals volgt uit het arrest van de Hoge Raad van 20 mei 2022²¹ dient de feitenrechter vanaf de datum waarop de collectieve uitspraak op bezwaar is gedaan bij de behandeling van het hoger beroep dat betrekking heeft op het individuele bezwaar, de gevolgen van de collectieve uitspraak in zijn oordeel te betrekken, met inbegrip van een krachtens artikel 25e, lid 4, Algemene wet inzake rijksbelastingen genomen besluit inzake vermindering. Dit betekent dat het hof in de onderhavige zaak rekening moet houden met het kerstarrest.

4.48.

De wijze waarop rekening wordt gehouden met het kerstarrest in de vorm van verminderingen van de aanslagen is neergelegd in de Wet rechtsherstel box 3. Deze wet leidt in het onderhavige geval niet tot een vermindering van de aanslag over de jaren 2017 tot en met 2020, aangezien het voordeel uit sparen en beleggen met toepassing van deze hoger zou worden vastgesteld dan reeds vastgesteld in de aanslagen IB/PVV 2017 tot en met 2020. Ten aanzien van de Wet rechtsherstel box 3 heeft de Hoge Raad op 6 juni 2024 als volgt geoordeeld:²²

4.49.

Uit vorenstaande volgt dat aan belanghebbende, in afwijking van de Wet rechtsherstel box 3, compensatie moet worden geboden. De op rechtsherstel gerichte compensatie dient in beginsel aan te sluiten bij het werkelijk behaalde rendement. Uit de uitspraak van de Hoge Raad volgt dat gerealiseerde en ongerealiseerde positieve en negatieve waardeveranderingen behoren tot het werkelijk rendement en dienen te worden meegenomen in de berekening. Bij de berekening van het werkelijk rendement in een jaar, behoeft volgens de Hoge Raad geen rekening te worden gehouden met positieve of negatieve rendementen uit andere jaren. Kosten mogen niet afgetrokken worden, financieringskosten wel.²³

4.50.

Nu uit de jurisprudentie van de Hoge Raad volgt dat bij schending van door artikel 1 EP in samenhang met artikel 14 EVRM gewaarborgde rechten het voordeel uit sparen en beleggen dient te worden vastgesteld op basis van het werkelijk rendement, zal het hof belanghebbende niet zal volgen in zijn primaire standpunt. Het hof volgt belanghebbende evenmin in zijn subsidiaire standpunt. Het hof oordeelt dat belanghebbende, met al hetgeen hij heeft aangevoerd, niet aannemelijk heeft gemaakt dat één of meerdere algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn geschonden, op grond waarvan hem rechtsherstel dient te worden verleend zoals ook verleend aan de houders op 1 januari van bank- en spaartegoeden. Nu belanghebbendes meer subsidiaire standpunt resulteert in een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen hoger dan door de rechtbank vastgesteld, zal het hof belanghebbende ook niet volgen in dit standpunt. Omdat belanghebbende door het instellen van hoger beroep niet in een slechtere positie mag komen te verkeren dan zonder het instellen van hoger beroep het geval zou zijn geweest (reformatio in peius), geldt het door de rechtbank vastgestelde bedrag in ieder geval als maximum.²⁴ Dit betekent dat het hof het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen in de jaren 2017 tot en met 2010 niet hoger kan vaststellen dan door de rechtbank is vastgesteld.

4.51.

Gelet op vorenstaande zal het hof het standpunt van de inspecteur evenmin volgen. Het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van belanghebbende over de jaren 2017 tot en met 2020 dient te worden vastgesteld aan de hand van het werkelijk rendement.

4.52.

Partijen zijn ter zitting in eerste aanleg overeengekomen dat het werkelijk rendement in dit geval kan worden vastgesteld zoals weergegeven in 2.7 hierboven. Dit betekent dat, gelijk het oordeel van de rechtbank, het voordeel uit sparen en beleggen (en dus het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen) van belanghebbende moet worden bepaald op:

- voor het jaar 2017: € 3.822 ( [bedrag] gedeeld door [bedrag] maal [bedrag] );

- voor het jaar 2018: € 3.882 ( [bedrag] gedeeld door [bedrag] maal [bedrag] );

- voor het jaar 2019: € 3.059 ( [bedrag] gedeeld door [bedrag] maal [bedrag] );

- voor het jaar 2020: € 274 ( [bedrag] gedeeld door [bedrag] maal [bedrag] ).

4.53.

Belanghebbende heeft in de bezwaarfase verzocht om een vergoeding van in bezwaar gemaakte kosten. Er hebben hoorgesprekken plaatsgevonden bij de Belastingdienst in Breda op 7 januari 2021, 9 juni 2021 en op 20 oktober 2021. Het hof ziet aanleiding om de inspecteur te veroordelen in de vergoeding van de reiskosten van belanghebbende naar de hoorgesprekken ten bedrage van € 6,38 (openbaar vervoer tweede klasse, retour) per hoorgesprek, totaal € 19,14. Het hof ziet geen aanleiding de inspecteur te veroordelen in vergoeding van verletkosten. Belanghebbende heeft, zonder nadere onderbouwing, niet aannemelijk gemaakt dat hij inkomsten heeft gederfd vanwege de aanwezigheid ter zitting.

4.54.

De slotsom is dat het hoger beroep van belanghebbende gegrond is en dat het hoger beroep van de inspecteur ongegrond is.

4.55.

De inspecteur dient aan belanghebbende het bij het hof betaalde griffierecht van € 136 te vergoeden, omdat de uitspraak van de rechtbank (gedeeltelijk) wordt vernietigd en het beroep gegrond had moeten worden verklaard.

4.56.

De griffier heft van de inspecteur een griffierecht van € 548, omdat het door hem ingestelde hoger beroep ongegrond is.

4.57.

Het hof ziet aanleiding om de inspecteur te veroordelen in de vergoeding van de reiskosten van belanghebbende naar de zitting ten bedrage van € 30,64 (openbaar vervoer tweede klasse, retour). Het hof ziet geen aanleiding de inspecteur te veroordelen in vergoeding van verletkosten. Belanghebbende heeft, zonder nadere onderbouwing, niet aannemelijk gemaakt dat hij inkomsten heeft gederfd vanwege de aanwezigheid ter zitting.