Hoge Raad, 25-01-2008, AZ6894, 43056

Nr. 43.056

25 januari 2008

Aan belanghebbende is voor het jaar 1997 een aanslag in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgelegd, welke aanslag, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur is gehandhaafd.

Het Hof heeft het tegen die uitspraak ingestelde beroep gegrond verklaard, die uitspraak vernietigd en de aanslag verminderd tot een aanslag berekend naar een belastbaar inkomen van ƒ 1.760.677. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

Belanghebbende heeft tegen 's Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Staatssecretaris van Financiën heeft een verweerschrift ingediend.

De Advocaat-Generaal J.A.C.A. Overgaauw heeft op 14 december 2006 geconcludeerd tot gegrondverklaring van het beroep, tot vernietiging van de uitspraak van het Hof en tot verwijzing van het geding naar een ander gerechtshof ter verdere behandeling en beslissing van de zaak.

3.1.3. Op 21 oktober 1997 hebben belanghebbende en zijn broer een overeenkomst gesloten met F B.V. (hierna: koper) tot verkoop van de grond met opstallen (hierna: de overeenkomst). De koopprijs van het verkochte bedroeg ƒ 5.250.000 exclusief de eventueel verschuldigde omzetbelasting en/of overdrachtsbelasting. Ter zake van de betaling van de koopprijs is in artikel 3, lid 2, van de overeenkomst onder meer bepaald:

Koper is verplicht het verschuldigde (...) te voldoen (...) uiterlijk één (1) maand nadat het bestemmingsplan "De Hoef" onvoorwaardelijk is vastgesteld en op basis daarvan of blijkens (een) onaantastbare bouwvergunning(en) op basis van een vrijstellingsprocedure van de geldende bestemming tenminste elf hectare twee are (11.02.00) van het verkochte als bruto exploitatie-gebied is aangewezen en zeven hectare zeventien are zeven en negentig centiare (07.17.97 hectare) van het verkochte als bouwgrond voor de hiervoor omschreven twee honderd één en zestig (261) woningen (...) kan worden uitgegeven, of zoveel eerder als koper met bouwwerkzaamheden in het kader van bedoelde woningbouw aanvangt, doch uiterlijk op vijftien februari negentien honderd negen en negentig (15-02-1999), dan wel - indien koper gebruik maakt van de hierna in artikel 14 lid 4 vermelde verlengingsmogelijkheid - op één en dertig december tweeduizend één (31-12-2001), één en ander onverminderd beroep op één of meer van de in deze akte opgenomen ontbindingsmogelijkheden.

In artikel 11, lid 1, van de overeenkomst is bepaald dat het verkochte vanaf de levering voor risico van koper komt. Voorts is in artikel 12 bepaald dat verkoper het verkochte (met inbegrip van de verkochte opstallen) tot de levering zal blijven gebruiken op dezelfde wijze als thans geschiedt in het kader van de uitoefening van het landbouwbedrijf. In artikel 14, lid 4, van de overeenkomst is met betrekking tot de ontbindingsmogelijkheid door de koper bepaald:

Indien uiterlijk op één en dertig januari negentien honderd negen en negentig (31-01-1999) het bestemmingsplan dat de realisatie van het bouwplan mogelijk maakt niet onaantastbaar is respectievelijk aan koper geen vergunning is verleend voor de realisatie van het bouwplan of de aan koper verleende vergunning voor de realisatie van het bouwplan alsdan niet onaantastbaar is, is koper gerechtigd de koop te ontbinden. Indien koper op gemelde datum (31-01-1999) van oordeel is dat positieve vooruitzichten bestaan op het bereiken van het hiervoor bedoelde resultaat, is koper gerechtigd de termijn voor een mogelijk beroep op de onderhavige ontbindingsmogelijkheid te verlengen tot uiterlijk één en dertig december twee duizend één (31-12-2001).

3.2. Het Hof is tot de slotsom gekomen dat de landbouwvrijstelling niet van toepassing is op het voordeel behaald bij de verkoop van de grond. Het heeft daartoe geoordeeld dat ten tijde van de verkoop van de grond de procedure tot vaststelling van het bestemmingsplan reeds in een zo ver gevorderd stadium was dat, ondanks een op dat moment opgetreden vertraging in de planprocedure, de redelijke kans aanwezig was dat de grond binnen zes jaren buiten het kader van het landbouwbedrijf zou worden aangewend.

Dit oordeel berust op een waardering van feitelijke omstandigheden, die, anders dan middel I aanvoert, niet onbegrijpelijk is. Het middel faalt derhalve.

3.3. De Inspecteur heeft geconcludeerd (verweerschrift van de Inspecteur, blz. 8) tot een belastbaar inkomen van ƒ 1.760.677, "tenzij belanghebbende er alsnog voor kiest om op een later tijdstip winst te nemen, dan wel de winst (deels) onder te brengen in een verruimde vervangingsreserve". Ter zitting van het Hof van 13 januari 2005 heeft belanghebbende opgemerkt (proces-verbaal van de zitting, blz. 2):

Voor het jaar 1997 speelt de vervangingsreserve niet, dat geldt pas voor het jaar 2001. Als het Hof oordeelt dat er geen sprake is van vrijgestelde winst, dan verzoekt belanghebbende op grond van goedkoopmansgebruik de heffing uit te stellen tot uiterlijk het moment van juridische levering van de grond.

3.5. In het midden kan blijven of het Hof aldus heeft miskend dat het het belastbare inkomen had dienen vast te stellen met inachtneming van belanghebbendes voorwaardelijke keuze voor uitstel van winstneming, zoals middel III betoogt. Nu middel I faalt en in middel III besloten ligt dat belanghebbende voor dat geval blijft bij zijn keuze voor uitstel van winstneming, zal de Hoge Raad het belastbare inkomen vaststellen met inachtneming van die keuze. In zoverre treft middel III doel.

's Hofs uitspraak kan daarom niet in stand blijven. De Hoge Raad kan de zaak afdoen. Middel II behoeft geen behandeling, omdat gegrondbevinding van dat middel niet zou leiden tot een lager belastbaar inkomen dan bij uitstel van winstneming.

De Hoge Raad:

verklaart het beroep gegrond,

vernietigt de uitspraak van het Hof, doch enkel voor wat betreft de beslissing omtrent de aanslag,

vermindert de aanslag tot een aanslag naar een belastbaar inkomen van ƒ 53.302,

gelast dat de Staat aan belanghebbende vergoedt het door deze ter zake van de behandeling van het beroep in cassatie verschuldigd geworden griffierecht ten bedrage van € 103, en

veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van het geding in cassatie aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op € 644 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en wijst de Staat aan als de rechtspersoon die deze kosten moet vergoeden.