Hoge Raad, 30-09-2011, BO1337, 09/05101

Nr. 09/05101

30 september 2011

Belanghebbende is bij één aanslagbiljet van 3 juli 2008 uitgenodigd tot betaling van douanerechten en omzetbelasting. De uitnodigingen zijn, na daartegen gemaakt bezwaar, bij in één geschrift vervatte uitspraken van de Inspecteur gehandhaafd.

De Rechtbank heeft het tegen die uitspraken ingestelde beroep gegrond verklaard, de uitspraken van de Inspecteur vernietigd en de uitnodigingen tot betaling vernietigd. De uitspraak van de Rechtbank is aan dit arrest gehecht.

De Staatssecretaris heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend.

De Minister van Financiën heeft een conclusie van repliek ingediend.

De Advocaat-Generaal M.E. van Hilten heeft op 30 september 2010 geconcludeerd tot gegrond verklaren van het beroep in cassatie. De conclusie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

3. Beoordeling van het middel

3.1.1. Op 6 november 2007 heeft belanghebbende op elektronische wijze aangifte gedaan tot plaatsing onder de douaneregeling extern communautair douanevervoer van een zich in een container bevindende partij gekoeld rundvlees. De aangifte is op dezelfde dag om 11.36 uur op het douanekantoor Q ontvangen.

De douaneautoriteiten hebben deze aangifte direct aanvaard. De container, waarop de aangifte betrekking had, bevond zich op dat moment op het terrein van de containerterminal van E (hierna: E). De container was daarvóór vanuit Brazilië naar Nederland verscheept, door E van het schip gelost en op haar terrein neergezet in afwachting van het verkrijgen van een douanebestemming voor de zich in de container bevindende goederen. De goederen hadden op het tijdstip waarop de hiervoor vermelde douaneaangifte voor de regeling douanevervoer werd gedaan de status van goederen in tijdelijke opslag als bedoeld in artikel 50 van het Communautair douanewetboek (hierna: het CDW).

3.1.3. Omdat de douaneautoriteiten van het douanekantoor Q geen bevestiging ontvingen van de aankomst van de goederen bij C B.V., hebben zij een onderzoek ingesteld. Op 27 december 2007 hebben zij kennis gekregen van de hiervoor in 3.1.2 weergegeven bevindingen van C B.V.

De douaneautoriteiten hebben belanghebbende in haar hoedanigheid van aangever op 19 februari 2008 van deze bevindingen op de hoogte gesteld en haar de gelegenheid geboden nadere informatie te verstrekken over de ontbrekende goederen. Belanghebbende heeft niet gereageerd, waarna de douaneautoriteiten belanghebbende hebben uitgenodigd tot betaling van douanerechten en omzetbelasting.

3.2.2. De Rechtbank heeft geoordeeld dat niet-communautaire goederen die het douanegebied zijn binnengebracht, bij de douane zijn aangebracht en vervolgens zijn aangegeven voor plaatsing onder de douaneregeling douanevervoer, de status van 'goederen in tijdelijke opslag' behouden tot het moment waarop de douane de goederen vrij geeft, zodat de bepalingen die gelden voor de douaneregeling douanevervoer belanghebbende niet kunnen worden tegengeworpen.

De Rechtbank heeft vervolgens geoordeeld dat belanghebbende gedurende de periode van de tijdelijke opslag tot het moment waarop de douaneautoriteiten de goederen hebben vrijgegeven voor douanevervoer, niet als douaneschuldenaar in de zin van artikel 203, lid 3, vierde gedachtestreepje, van het CDW kan worden aangemerkt. Daartoe overwoog de Rechtbank dat, gelet op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 15 september 2005, United Antwerp Maritime Agencies NV, C-140/04, punten 35 tot en met 39, Douanerechtspraak 2005/101 - belanghebbende gedurende die periode niet de goederen in haar feitelijke macht had en evenmin onder zich had om deze te verplaatsen of op te slaan.

3.3. In het tweede onderdeel van het middel wordt betoogd dat ook indien de goederen na aanvaarding van de douaneaangifte voor de regeling douanevervoer de status tijdelijke opslag behouden tot het tijdstip waarop de douaneautoriteiten de goederen hebben vrijgegeven, de Rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat belanghebbende niet als douaneschuldenaar in de zin van artikel 203, lid 3, vierde gedachtestreepje, van het CDW kan worden aangemerkt.

Dit middelonderdeel faalt. Het hiervoor in 3.2.2 als tweede vermelde oordeel van de Rechtbank geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en kan, als verweven met waarderingen van feitelijke aard, voor het overige in cassatie niet op juistheid worden getoetst. Het is ook niet onbegrijpelijk gemotiveerd.

3.4.2. Met betrekking tot het eerste middelonderdeel wordt het volgende vooropgesteld.

Op grond van artikel 50 van het CDW behouden bij de douane aangebrachte goederen de status van goederen in tijdelijke opslag tot het tijdstip waarop zij een douanebestemming krijgen. Onder 'douanebestemming van goederen' wordt ingevolge artikel 4, lid 15, letter a, van het CDW verstaan de plaatsing van goederen onder een douaneregeling. Ingevolge artikel 59, lid 1, van het CDW moet voor goederen die zijn bestemd om onder een douaneregeling te worden geplaatst, een aangifte tot plaatsing onder deze regeling worden gedaan.

3.4.3. De vraag rijst wat precies het in artikel 50 van het CDW vermelde tijdstip is, waarop goederen in tijdelijke opslag een douanebestemming krijgen en (daarmee) de status van goederen in tijdelijke opslag verliezen. Uit de douanewetgeving kan dat niet eenduidig worden afgeleid.

Het middel voert aan dat het gaat om het tijdstip waarop de aangifte voor een douaneregeling wordt aanvaard. In artikel 67 van het CDW is bepaald dat de datum van aanvaarding van de aangifte in aanmerking moet worden genomen voor de toepassing van alle bepalingen welke gelden voor de douaneregeling waarvoor de goederen zijn aangegeven. Gelet op de bedoeling van deze bepaling wordt onder 'datum' verstaan een dag van 24 uur, van 0.00 uur tot en met 24.00 uur. Het is daarom de vraag of artikel 67 van het CDW van belang is voor het antwoord op de vraag op welk (op de seconde bepaalde) tijdstip goederen in tijdelijke opslag een douanebestemming krijgen. Niettemin zou uit artikel 67 van het CDW kunnen worden afgeleid dat met de aanvaarding van de aangifte voor een douaneregeling de bepalingen gaan gelden, die verbonden zijn aan een douaneregeling. Als daarbij het precieze tijdstip van belang is, moet dus worden uitgegaan van het tijdstip van de aanvaarding.

Uit de artikelen 73 en 74, lid 2, van het CDW kan echter worden afgeleid dat beslissend is het moment waarop de douaneautoriteiten de goederen vrijgeven, omdat deze vrijgave niet eerder mag plaatsvinden dan wanneer is voldaan aan de voorwaarden voor de plaatsing van de goederen onder de betrokken regeling en de vrijgave van goederen in het geval van de regeling douanevervoer waarvoor het stellen van een zekerheid wordt geëist, niet eerder kan worden toegestaan dan nadat deze zekerheid is gesteld. Tot het moment van vrijgave door de douaneautoriteiten blijven dan de bepalingen en de aansprakelijkheid gelden zoals die voortvloeien uit de daaraan voorafgaande tijdelijke opslag van de goederen.

Voor deze laatste zienswijze is onder meer steun te vinden in Duitse literatuur (zie de onderdelen 7.23.1, 7.23.2 en 7.23.3 van de conclusie van de Advocaat-Generaal) en in de zogenoemde Transit Manual van de Europese Commissie (TAXUD/A3/0007/2010, blz. 35 en 36; zie de onderdelen 7.24 en 7.25 van de conclusie van de Advocaat-Generaal).