Hoge Raad, 09-10-2015, ECLI:NL:HR:2015:2990, 14/04108

Belanghebbende heeft op 14 maart 2011 een bedrag van € 451 aan belasting van personenauto's en motorrijwielen (hierna: BPM) op aangifte voldaan.

De Inspecteur heeft bij uitspraak op bezwaar, gedagtekend 29 juni 2012, met toepassing van het arrest van de Hoge Raad van 2 maart 2012, nr. 11/00785, ECLI:NL:HR:2012:BV7393, BNB 2012/147, een teruggaaf verleend van € 53. Daarbij heeft hij een rentevergoeding toegekend van € 2, alsmede een vergoeding van de kosten in verband met de behandeling van het bezwaar van € 54,50.

Op 29 november 2013 heeft een regiezitting van het Hof plaatsgevonden waar alle BPM-zaken die op dat moment bij het Hof aanhangig waren en waarin de gemachtigde van belanghebbende namens verschillende belanghebbenden als procesvertegenwoordiger optrad – waaronder in de onderhavige zaak -, aan de orde zijn geweest. Dit heeft geleid tot een aantal afspraken tussen het Hof en partijen met het doel de afdoening van alle zaken te stroomlijnen. Partijen hebben vervolgens in onderling overleg zeven rechtsvragen geformuleerd waarover zij het oordeel van het Hof wilden vernemen en telkens daarbij een voorbeeldzaak gezocht. De overige zaken zijn door partijen ingetrokken. Een van de voorbeeldzaken is de onderhavige zaak. Tot de overige zaken behoorde één zaak van belanghebbende die is ingetrokken (hierna: de ingetrokken zaak).

Het Hof heeft geoordeeld dat het verlies dat belanghebbende heeft geleden als gevolg van de onverschuldigde betaling van belasting wordt gecompenseerd door wettelijke rente te vergoeden. Het heeft vervolgens geoordeeld dat indien geen sprake is van een handelstransactie, maar van belasting die in strijd met het Unierecht is geheven en (onverschuldigd) is betaald, toepassing van de rentevoet die geldt voor handelstransacties alleen aangewezen is in bijzondere gevallen waarin het beloop van het verlies bepaalbaar is en waarin tevens vast komt te staan dat het verlies in belangrijke mate mede onder invloed van een handelstransactie is ontstaan. Het ligt op de weg van belanghebbende om feiten te stellen op grond waarvan kan worden geoordeeld dat van een dergelijk bijzonder geval sprake is. Belanghebbende heeft echter geen feiten gesteld, en die blijken ook niet uit de gedingstukken, op grond waarvan kan worden geoordeeld dat hiervan sprake is, aldus nog steeds het Hof.

Na te hebben overwogen dat niet kan worden overgegaan tot veroordeling van de Inspecteur in de werkelijke proceskosten heeft het Hof met betrekking tot de vergoeding van de door belanghebbende gemaakte kosten van de behandeling van het bezwaar, het beroep en het hoger beroep geoordeeld dat in beginsel het beloop van de vergoeding van deze kosten wordt bepaald met toepassing van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Besluit) en het in de daarbij behorende bijlage opgenomen puntensysteem, en dat ingeval sprake is van bijzondere omstandigheden op grond van artikel 2, lid 3, van het Besluit kan worden afgeweken van dat puntensysteem. Het Hof heeft vervolgens geoordeeld dat in het geval van belanghebbende sprake is van bijzondere omstandigheden. Het heeft daarbij in aanmerking genomen dat (i) de gemachtigde van belanghebbende in enkele duizenden soortgelijke zaken rechtsbijstand verleent, (ii) tussen partijen geen verschil van inzicht bestaat over de feiten, (iii) in alle zaken in wisselende combinaties steeds dezelfde, zuiver juridische geschilpunten voorkomen, (iv) de in alle zaken namens de onderscheidene belanghebbenden gebezigde argumenten per rechtsvraag in belangrijke mate met elkaar overeenkomen, en (v) in de bezwaarfase voor alle door de gemachtigde als rechtsbijstandsverlener in den lande ingediende bezwaarschriften tezamen niet meer dan twee hoorgesprekken hebben plaatsgevonden. Indien, zo vervolgt het Hof, met deze bijzondere omstandigheden geen rekening wordt gehouden en bij de bepaling van de omvang van de vergoeding onverkort voor elke individuele zaak wordt vastgehouden aan het puntensysteem, leidt dit zonder twijfel tot een vergoeding die de in redelijkheid gemaakte kosten ver overtreft. Overwegende dat dit, gelet op het doel en de strekking van het Besluit, onwenselijk is, is het Hof afgeweken van het puntensysteem. Niettemin heeft het Hof zich bij de vaststelling van de vergoeding georiënteerd op het puntensysteem van het Besluit teneinde te komen tot een proceskostenveroordeling die naar het oordeel van het Hof recht doet aan doel en strekking van het Besluit.

De eerste klacht richt zich tegen de hiervoor in 2.3.1 weergegeven oordelen van het Hof met betrekking tot de bij de te verlenen rentevergoeding in aanmerking te nemen rentevoet.

In het arrest van de Hoge Raad van 19 december 2014, nr. 13/06055, ECLI:NL:HR:2014:3606, BNB 2015/76, is beslist dat voor een geval als het onderhavige de in artikel 30f, lid 5, AWR (tekst 2011 en 2012) neergelegde rentevoet – alsmede de methode van enkelvoudige berekening – voldoen. Het Hof heeft, door belanghebbende een rentevergoeding toe te kennen met toepassing van de – hogere - wettelijke rente, een hogere rentevergoeding toegekend dan waarop belanghebbende in rechte aanspraak kan doen gelden. Reeds hierom faalt de eerste klacht.

De overige klachten richten zich tegen het hiervoor in 2.3.2 weergegeven oordeel van het Hof dat sprake is van bijzondere omstandigheden als bedoeld in artikel 2, lid 3, van het Besluit (hierna: bijzondere omstandigheden) die meebrengen dat van de toepassing van het in de bijlage bij het Besluit opgenomen puntensysteem moet worden afgeweken.

Voor zover de klachten inhouden dat het Hof ten onrechte of op ontoereikende gronden heeft geoordeeld dat sprake is van bijzondere omstandigheden falen zij, omdat zij eraan voorbij zien dat, ook indien rekening wordt gehouden met de terughoudendheid die bij de toepassing van artikel 2, lid 3, van het Besluit geboden is, het oordeel van het Hof dat – onder de daarbij in aanmerking genomen omstandigheden – ten aanzien van de onderhavige zaak en de ingetrokken zaak van het hiervoor in 2.6.1 bedoelde puntensysteem moet worden afgeweken, aangezien het voor elke individuele zaak vasthouden aan dat puntensysteem leidt tot een vergoeding die de in redelijkheid gemaakte kosten ver overtreft, geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting. Daarbij dient in aanmerking te worden genomen de omstandigheid dat de vergoedingen op grond van het Besluit het karakter hebben van een tegemoetkoming in de werkelijke kosten (zie HR 25 september 2015, nr. 14/04107, ECLI:NL:HR:2015:2794).

Evenmin is juist de in de vijfde en de zevende klacht verdedigde opvatting dat ingeval sprake is van samenhangende zaken in de zin van artikel 3, lid 2, van het Besluit matiging van de proceskostenvergoeding in verband met die omstandigheid slechts kan geschieden op de voet van die bepaling, en artikel 2, lid 3, van het Besluit geen toepassing kan vinden.

Voor het overige is het hiervoor in 2.3.2 weergegeven oordeel van het Hof verweven met waarderingen van feitelijke aard, die in cassatie niet op juistheid kunnen worden getoetst. Het oordeel is voorts niet onbegrijpelijk.

Op grond van het hiervoor in 2.6.2 tot en met 2.6.5 overwogene falen de klachten ook voor het overige.