Hoge Raad, 11-08-2017, ECLI:NL:HR:2017:1606, 15/03805

Belanghebbende, een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, is ondernemer in de zin van artikel 7, lid 1, van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet). Zij heeft met verschillende ziekenhuizen en klinieken (hierna: de ziekenhuizen) zogenoemde overeenkomsten van dienstverlening gesloten (hierna: de overeenkomsten). In de overeenkomsten is de dienstverlening van belanghebbende aangeduid als ‘gezondheidszorgdienstverlening’. Bij deze dienstverlening zet belanghebbende bij haar in dienstbetrekking werkzame basisartsen en medisch specialisten (hierna: de artsen) in. De artsen voldoen aan de krachtens de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg gestelde voorwaarden en zijn ingeschreven in de bij deze Wet ingestelde registers.

De looptijden van de overeenkomsten variëren van een maand tot een jaar. Op grond van de overeenkomsten wordt een bij naam genoemde arts – onder handhaving van zijn arbeidsovereenkomst met belanghebbende – voor een in de desbetreffende overeenkomst bepaald aantal uren per week in het organisatorische verband van een ziekenhuis geplaatst voor het verlenen van gezondheidskundige zorg waarin de desbetreffende arts is opgeleid en waarvoor hij bevoegd is. In de overeenkomsten is bepaald dat de artsen hun werkzaamheden onder verantwoordelijkheid en voor risico van de ziekenhuizen verrichten. Verder is in de overeenkomsten neergelegd dat in geval van langdurige ziekte van de in de overeenkomst genoemde arts belanghebbende zich inspant om een tweede arts ter tijdelijke vervanging aan te bieden. Indien belanghebbende niet erin slaagt een vervangende arts aan te bieden, of als het ziekenhuis deze niet accepteert, wordt de overeenkomst voor de duur van de ziekte opgeschort.

Belanghebbende wordt door het ziekenhuis op declaratiebasis betaald voor haar dienstverlening. Het daarbij gehanteerde tarief is in overeenstemming met de arbeidsvoorwaardenregeling voor medisch specialisten.

De verzorging en de verpleging van de in de ziekenhuizen opgenomen personen vallen onder het bereik van artikel 11, lid 1, aanhef en letter c, van de Wet. De werkzaamheden die de bij belanghebbende in dienst zijnde artsen in de ziekenhuizen verrichten, vallen – zo zij door zelfstandig werkzame artsen zouden worden verricht – onder het bereik van artikel 11, lid 1, letter g, onder 1˚, sub a, van de Wet.

Belanghebbende heeft ter zake van de aan de ziekenhuizen verrichte diensten over het onderhavige tijdvak in 2011 omzetbelasting op aangifte voldaan. Zij heeft bezwaar gemaakt tegen het op aangifte voldane bedrag en daarbij aangevoerd dat haar dienstverlening jegens de ziekenhuizen van omzetbelasting vrijgestelde gezondheidskundige verzorging betreft.

Het Hof heeft verworpen het standpunt van belanghebbende dat haar diensten feitelijk gelijk zijn aan de diensten van zelfstandige medisch specialisten die al dan niet via een maatschap of vennootschap handelen. Schending van het gelijkheidsbeginsel als algemeen beginsel van behoorlijk bestuur doet zich naar het oordeel van het Hof niet voor. Belanghebbende heeft geen concrete andere gevallen genoemd op grond waarvan kan worden aangenomen dat in een meerderheid van de met belanghebbendes geval vergelijkbare gevallen een juiste wetstoepassing achterwege is gebleven.

Ten slotte heeft het Hof verworpen het standpunt van belanghebbende dat het beginsel van fiscale neutraliteit meebrengt dat zij ter zake van de onderhavige diensten geen omzetbelasting is verschuldigd. Het Hof heeft daarvoor redengevend geacht dat de dienstverlening van belanghebbende – het ter beschikking stellen van personeel - niet concurreert met diensten van artsen of ziekenhuizen, maar met diensten van uitzendbureaus die eveneens zijn belast met omzetbelasting.

Middel I richt zich tegen het hiervoor in 2.2.1 weergegeven oordeel van het Hof dat de dienstverlening van belanghebbende jegens de ziekenhuizen moet worden aangemerkt als (met omzetbelasting belaste) terbeschikkingstelling van personeel. Het middel betoogt dat haar diensten jegens de ziekenhuizen worden uitgevoerd door artsen en moeten worden aangemerkt als gezondheidskundige verzorging in de zin van artikel 11, lid 1, letter g, onder 1˚, sub a, van de Wet. Daaraan doet, aldus het middel, niet af de omstandigheid dat deze artsen bij haar in dienst zijn, aangezien de rechtsvorm waarbinnen de artsen de diensten verrichten, gezien het arrest van de Hoge Raad van 24 april 1991, nr. 26878, BNB 1991/206, aan toepassing van deze vrijstelling niet in de weg staat.

Het middel faalt. Voor zover het middel betoogt dat het Hof zijn oordeel heeft gegrond op de rechtsvorm van belanghebbende, mist het feitelijke grondslag. Het Hof heeft zijn oordeel dat sprake is van het ter beschikking stellen van personeel gegrond op een uitlegging van de tussen belanghebbende en de ziekenhuizen gesloten contracten. Het oordeel dat deze contracten inhouden dat de dienstverlening van belanghebbende niet kan worden aangemerkt als gezondheidskundige verzorging in de zin van vorenvermelde wettelijke en Unierechtelijke (vrijstellings)bepalingen vanwege de verhouding van ondergeschiktheid waarin de artsen juridisch ten opzichte van belanghebbende staan, getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting. Het oordeel berust voor het overige op de aan het Hof voorbehouden uitlegging van de contractuele bepalingen. Dat het artsen zijn die ter beschikking worden gesteld, maakt niet dat de diensten van belanghebbende kunnen worden aangemerkt als gezondheidskundige verzorging door beoefenaren van een medisch of paramedisch beroep in de zin van artikel 11, lid 1, letter g, onder 1°, sub a, van de Wet (vgl. het arrest “go fair” Zeitarbeit, punten 25 en 28).

Middel II betoogt dat het oordeel van het Hof in strijd is met het beginsel van fiscale neutraliteit dat als Unierechtelijk beginsel ten grondslag ligt aan het BTW-stelsel, aangezien het Hof onderscheid maakt naar rechtsvorm, dezelfde of nagenoeg dezelfde prestaties verschillend beoordeelt en niet kijkt naar de afnemer van de dienst. Bovendien is het oordeel van het Hof – zo betoogt middel II - in strijd met het doel van de vrijstelling, te weten het verlagen van de kosten in de gezondheidszorg.