Parket bij de Hoge Raad, 22-09-2006, AT3048, 40291

1. Feiten en procesverloop

1.1. Op 18 april 2000 heeft X B.V. (belanghebbende), onder nummer 001, aangifte gedaan voor het in het vrije verkeer brengen van een partij bestaande uit 535 kartons bevroren rundvlees zonder been "Chucks en Blades", van oorsprong uit Zimbabwe (de goederen). Aangegeven werd onder postonderverdeling 0202 30 50 van het Gemeenschappelijk douanetarief (GDT). Als douanewaarde is op de aangifte f 56.625,- vermeld. Het brutogewicht van de goederen bedroeg 15.675 kilogram en het nettogewicht bedroeg 14.980 kilogram. Ten tijde van de aangifte zijn de volgende bescheiden overgelegd: een certificaat EUR 1, nr. [...], een gezondheidscertificaat en twee invoercertificaten. Belanghebbende heeft blijkens de vermeldingen in vak 36 en 39 van de aangifte geopteerd voor de toepassing van een preferentieel tarief.

1.2. De ambtenaren te P hebben de aangifte op 21 april 2000 aanvaard. Bij verificatie van de aangifte zijn de goederen daadwerkelijk opgenomen en zijn monsters genomen. Blijkens het tot de gedingstukken behorende formulier "fysieke controle" zijn twee kartons als monster aangemerkt.(1) De monsters zijn naar het Laboratorium van de Douane te R (het Laboratorium) gezonden met het verzoek de aard en de samenstelling van de goederen te bepalen.

1.5. Op 25 augustus 2000 is de uitslag van het heronderzoek aan belanghebbende meegedeeld. De verificatie is op 20 september 2000 beëindigd. De goederen zijn daarbij in afwijking van de aangifte ingedeeld onder postonderverdeling 0202 30 90 van het GDT. Ten gevolge van de gewijzigde tariefindeling was voor de goederen een bedrag van f 111.352,80 aan douanerechten meer verschuldigd. Voor dit bedrag is een op 20 september 2000 gedateerde uitnodiging tot betaling uitgereikt (nr. 001).

1.6. Belanghebbende heeft tegen de in onderdeel 1.5. genoemde uitnodiging bezwaar gemaakt, welk bezwaar bij uitspraak van 10 januari 2001, kenmerk [...], door het hoofd van het Douanedistrict P (Inspecteur) is afgewezen.

1.7. Belanghebbende heeft tegen de in 1.6. genoemde uitspraak tijdig beroep ingesteld bij de Tariefcommissie. Op grond van artikel XI van de Wet van 14 september 2001 (Stb. 419) is met ingang van 1 januari 2002 de Douanekamer van het Gerechtshof te Amsterdam (de Douanekamer) in de plaats getreden van de Tariefcommissie. De Douanekamer heeft belanghebbendes beroep bij uitspraak van 30 september 2003 ongegrond verklaard.(2)

1.8. Belanghebbende heeft tijdig beroep in cassatie ingesteld. De Staatssecretaris heeft een verweerschrift ingediend. Belanghebbende heeft het cassatieberoep schriftelijk doen toelichten.

2. Uitspraak van de Douanekamer

2.1. Voor de Douanekamer was in geschil het antwoord op de vraag of de goederen moesten worden ingedeeld onder postonderverdeling 0202 30 50 van het GDT (belanghebbende), dan wel onder postonderverdeling 0202 30 90 (Inspecteur).

2.2. Allereerst overweegt de Douanekamer dat het genomen monster representatief geacht moet worden. Voorts geldt de uitslag van het heronderzoek als resultaat van de verificatie, welke verificatie als grondslag voor de heffing van rechten bij invoer dient.

2.3. De Douanekamer oordeelt dat op grond van de bewoordingen van post 0202 30 50 en van de aanvullende aantekening 1A, letter h), sub 11, op Hoofdstuk 2 alleen de delen die geheel voldoen aan de omschrijving van "chucks and blades" kunnen worden ingedeeld, en - anders dan belanghebbende heeft gesteld - niet delen van "chucks and blades".

2.4. De in het geding zijnde goederen voldoen niet aan voornoemde omschrijving, omdat geen hele "chucks and blades" zijn ingevoerd, maar delen daarvan. Naar het oordeel van de Douanekamer moeten de goederen op grond van algemene indelingsregels 1 en 6 worden ingedeeld onder post 0202 30 90 van het GDT.

3. Geding in cassatie

3.1. Het door belanghebbende voorgestelde middel keert zich met een rechts- en begrijpelijkheidsklacht tegen het oordeel dat de goederen niet voldoen aan de bewoordingen van onderverdeling 0202 30 50 en van de aangehaalde aanvullende aantekening, omdat geen hele "chucks and blades" zijn ingevoerd, maar delen daarvan.

3.2. De Staatssecretaris meent dat de uitspraak geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting en dat deze voor het overige sterk verweven is met waarderingen van feitelijke aard.

4. Behandeling van het middel

(1) Indeling onder deze onderverdeling is onderworpen aan de voorwaarde dat een certificaat wordt overgelegd, hetwelk is afgegeven onder de voorwaarden en bepalingen, vastgesteld bij de op dit gebied geldende communautaire bepalingen."

4.2. Uit deze bewoordingen heeft de Douanekamer afgeleid dat de aanduiding "chucks and blades" van onderverdeling 0202 30 50 slechts ziet op de delen die geheel voldoen aan de omschrijving van "chucks and blades", en niet op delen van "chucks and blades". Een enigszins cryptisch oordeel.

4.3. Indien we de omschrijving van de aanvullende aantekening ontdoen van de beschreven wijze van verkrijgen, luidt de omschrijving van "crops" en "chucks and blades" als volgt: de tot de rug toebehorende gedeelten van de voorvoet met inbegrip van het bovenste gedeelte van de schouder die uit de voorvoet met ten minste vier en ten hoogste tien ribben wordt verkregen. Belanghebbende wijst er allereerst terecht op dat in de aanvullende aantekening wordt uitgegaan van het meervoudige "gedeelten".(3) Ik meen dat het gebruik van de meervoudige term gedeelten is ingegeven door de anatomie. Het aldus beschrevene heeft betrekking op verschillende weefsels en bestaat derhalve naar zijn aard niet uit één geheel. Daarnaast moet worden opgemerkt dat de omschrijving in de aanvullende aantekening niet enkel betrekking heeft op "chucks and blades", maar ook op "crops". Hieruit kan men niet anders afleiden dan dat de weergegeven omschrijving in de aanvullende aantekening ten minste twee - in de branche kennelijk te onderscheiden - deelstukken omvat.

4.4. Wellicht dat het oordeel van de Douanekamer - aldus gelezen - met name is gebaseerd op de omschrijving van de wijze van verkrijgen van de genoemde gedeelten in de aanvullende aantekening, te weten: "verkregen (...) bij versnijding in een dwarsvlak". In dit kader kan belanghebbendes opmerking worden geplaatst dat zonder enige motivering is voorbij gegaan aan de stelling dat "chucks and blades" naar hun aard niet uit één deel bestaan, omdat zij niet door botten zijn verbonden en daardoor anatomisch verschillende delen zijn.(4)

4.5. Zelfs indien er veronderstellenderwijs van wordt uitgegaan dat de wijze van verkrijgen (het versnijden in een dwarsvlak) met zich meebrengt dat "crops" en "chucks and blades" wel been omvatten, brengt dit nog niet met zich dat daardoor de samenhang van de diverse deelstukken wordt bevorderd, althans voor wat de uiteindelijke producten "crops" en "chucks and blades" betreft. Onderverdeling 0202 30 heeft immers enkel betrekking op bevroren rundvlees zonder been. Het hoeft geen betoog dat het alsdan noodzakelijke uitbenen van de "crops" en de "chucks and blades" de - verondersteld - aanwezige samenhang der deelstukken grotendeels teniet zal doen. Een weerlegging van belanghebbendes stelling dat het product "chucks and blades" naar zijn aard niet uit één geheel bestaat, had in de uitspraak zeker niet misstaan. Dan zou - althans voor mij - ook duidelijker zijn welke rechtsopvatting de Douanekamer voorstaat.

4.6. Wat daar ook van zij, vastgesteld moet worden dat voor indeling onder onderverdeling 0202 30 50 niet noodzakelijk is dat "chucks and blades" bestaan uit één fysiek verbonden geheel. Voorzover het tegenovergestelde in het oordeel van de Douanekamer ligt besloten geeft het blijk van een onjuiste rechtsopvatting.

4.7. Het oordeel van de Douanekamer zou evenwel ook op andere wijze kunnen worden gelezen, en wel in de zin dat slechts sprake kan zijn van "chucks and blades" indien de diverse deelstukken waaruit het product "chucks and blades" bestaat tezamen een complete "chucks and blades" vormen, als betrof het een legpuzzel. Binnen die opvatting is dus geen plaats voor de kwalificatie van deelstukken als "chucks and blades" indien deze deelstukken tezamen niet volledig kunnen voldoen aan de omschrijving van "chucks and blades" in de aanvullende aantekening, ondanks dat de deelstukken alle uit het aldaar beschreven deel van het rund afkomstig zijn. Voor vaststelling van de juistheid van deze rechtsopvatting zullen wederom de bewoordingen van de onderverdeling en die van de aanvullende aantekening uitkomst moeten bieden.

4.8. Volgens vaste rechtspraak brengt het vereiste van een uniforme uitlegging van gemeenschapsverordeningen mee, dat een bepaling in geval van twijfel niet op zichzelf kan worden beschouwd, maar daarentegen moet worden uitgelegd en toegepast in het licht van de versies in de andere officiële talen.(5) De diverse taalversies van de desbetreffende onderverdeling zou ik als niet eenduidig willen omschrijven wat betreft de aanduiding van de goederen. Zo worden in de Engelse, Deense, Italiaanse, Finse en Zweedse taalversies enkelvoudige termen gehanteerd voor de benaming van de diverse deelstukken: 'Crop, chuck and blade and brisket cuts' resp. 'Udskæringer benævnt "crop", chuck and blade" og "brisket"' resp. 'Tagli di quarti anteriori e di punta di petto detti "crop", "chuck and blade" e "brisket"' resp. 'leikatut palat, joita kutsutaan nimillä "etuneljänneksen selkäosa"(crop), "niska ja etuselkä sekä lapa" (chuck and blade) ja "rinta" (brisket)' resp. 'Styckningsdelar av framkvartspart eller sida benämnda 'crop', 'chuck and blade' och 'brisket''. De Duitse taalversie gaat - gelijk de Nederlandse - uit van meervoudige termen ter duiding van de deelstukken: 'als "crops", chucks and blades" und "briskets" bezeichnete Teile'. Terwijl de Franse, Spaanse en Portugese taalversies (de meer zuidelijke lidstaten dus) een meervoudige term hanteren, waarbij de benaming van de goederen geheel afwijkt van de hiervoor reeds weergegeven taalversies: 'Découpes de quartiers avant et de poitrines dites "australiennes"' resp. 'Cortes de cuartos delanteros y cortes de pecho, llamados "australianos"' resp. 'Cortes de quartos dianteiros e de peitos denominados "australianos"'.

4.9. Na kennisname van de diverse taalversies zakt de moed je enigszins in de schoenen. Kennelijk sluiten de diverse taalversies aan bij de in de desbetreffende lidstaten gehanteerde handelsbenamingen, waarbij grofweg de volgende tweedeling kan worden gemaakt: crop, chuck and blade en brisket vs. découpes de quartiers avant en de poitrines dites australiennes. Het verschil tussen meervoudige en enkelvoudige aanduidingen laat ik hier verder buiten beschouwing. Dit zal grotendeels het gevolg zijn van de spellingsregels van de diverse talen.

4.11. De minimumaanduiding daar waar het gaat om de hoeveelheid betrokken ribben, laat er naar ik meen weinig twijfel over bestaan. Volgens de aanvullende aantekening moet een deelstuk dat minimaal (het rundvlees van) vier ribben omvat worden betrokken. Dit pleit voor de opvatting dat indeling van deelstukken van "chucks en blades" onder deze onderverdeling slechts mogelijk is indien de deelstukken gezamenlijk aan de in de aantekening opgenomen omschrijving voldoen. Willekeurige deelstukken - ook indien afkomstig van het in de aanvullende aantekening beschreven deel van het rund - voldoen in die visie dus niet aan die omschrijving.

4.13. Uit deze overwegingen kan worden afgeleid dat de omschrijvingen van "crops", "chucks and blades" en "briskets" de (destijds) gangbare aanbiedingsvormen volgen. Voorts zijn de omschrijvingen in het leven geroepen om een redelijke heffing (de coëfficiënten) tot stand te brengen ten opzichte van hele en halve geslachte dieren. Het moet er dan ook voor worden gehouden dat de communautaire wetgever met de omschrijving doelt op een - al dan niet uit deelstukken bestaand - als geheel aangeboden (de aanbiedingsvorm) product. Ik acht dan ook buiten redelijke twijfel dat indeling van deelstukken van "chucks en blades" onder onderverdeling 0202 30 50 slechts mogelijk is indien de deelstukken gezamenlijk aan de in de aanvullende aantekening opgenomen omschrijving voldoen.

4.14. Met betrekking tot indeling van goederen in postonderverdeling 0202 30 50 geldt voorts de voorwaarde dat een echtheidscertificaat als bedoeld in Verordening (EEG) nr. 139/81 dient te worden overgelegd. Deze voorwaarde brengt omgekeerd met zich dat aan de inspecteur de bewijslast toekomt, indien hij van een overgelegd certificaat wenst af te wijken. Ik zal dit nader toelichten.

4.17. Uit de hiervoor geciteerde overwegingen van de considerans van Verordening (EEG) nr. 1962/74 en artikel 5 van Verordening (EEG) nr. 139/81 moet worden afgeleid dat de bevoegde instantie van de exporterende landen gehouden zijn de op de certificaten aangebrachte vermeldingen te verifiëren. Indien de bevoegde autoriteiten van de Gemeenschap die verificatie - althans de uitkomst daarvan - in twijfel trekken, komt de bewijslast ter staving van die twijfel ten volle aan hen toe.(7)

4.18. Terug naar onderhavige zaak. Zoals betoogd in onderdeel 4.13. hiervoor, dient onderverdeling 0202 30 50 aldus te worden uitgelegd dat de aangeboden deelstukken van "chucks and blades" gezamenlijk aan de in de aanvullende aantekening opgenomen omschrijving moeten voldoen. Voorzover deze rechtsopvatting aan het oordeel van de Douanekamer ten grondslag ligt, is in onderhavige zaak dus doorslaggevend of, en zo ja, in hoeverre onderhavige goederen die voorwaarde kunnen vervullen. Op dit specifieke punt bestaat evenwel geen duidelijkheid.

4.19. De in de onderdelen 1.3. en 1.4. weergegeven rapportages van het Laboratorium melden slecht het volgende: "De deelstukken behoren wel tot de "chucks and blades" zoals in de aanvullende aantekening 1 A h 11 wordt beschreven. Het monster bestaat echter niet uit hele "chucks and blades" doch uit delen daarvan." Niet wordt ingegaan op de vraag welke specifieke deelstukken wel of niet in de genomen monsters zijn aangetroffen. Hieromtrent is bij de Douanekamer ook geen discussie gevoerd. Wel is gesproken over enkele foto's die wellicht betrekking zouden hebben op het genomen monster van onderhavige goederen. Ik zal de gang van zaken daaromtrent kort schetsen.

4.23. Voor de goede orde, het hiervoor door het Laboratorium genoemde monsteronderzoek heeft niet betrekking op onderhavige goederen. De zienswijze van het Laboratorium ondersteunt evenwel de opvatting dat het product "chuck and blades" uit diverse deelstukken bestaat (of kan bestaan), en is daarnaast illustratief voor de hiervoor besproken legpuzzelgedachte.

4.24. Ten aanzien van onderhavige goederen is - i.t.t. tot het in 4.8. bedoelde monsteronderzoek - niet vast komen te staan of, en zo ja, welke deelstukken ontbreken dan wel overvloedig zijn aangetroffen. Hoewel de Douanekamer op verzoek is medegedeeld dat de genoemde foto's niet de (monsters van de) onderhavige goederen vertonen, heeft het geoordeeld dat de in het geding zijnde goederen niet geheel aan de omschrijving van "chucks and blades" voldoen, omdat geen hele "chucks and blades" zijn ingevoerd, maar delen daarvan. Voorzover aan dit oordeel van de Douanekamer de rechtsopvatting ten grondslag ligt dat indeling van deelstukken van chucks en blades onder de genoemde onderverdeling slechts mogelijk is indien de deelstukken gezamenlijk aan genoemde omschrijving voldoen, is het zonder nadere motivering, die ontbreekt, onbegrijpelijk.

4.26. Dat ten tijde van de tweede mondelinge behandeling geen monster meer voorhanden was blijkt tevens uit de uitspraak van de Douanekamer.(8) Theoretisch zou een bij het monsteronderzoek betrokken medewerker van het Laboratorium mogelijk nog een en ander kunnen verklaren. De kans dat dit voldoende oplevert lijkt mij echter te gering nu het onderzoek en het heronderzoek reeds in 2000 hebben plaatsgehad. Bovendien heeft de Inspecteur naar mijn smaak voldoende gelegenheid gehad zijn standpunt (nader) te onderbouwen.

4.27. Tot slot zou ik voor de toekomst nog enkele opmerkingen willen maken. De door mij bepleite uitleg van postonderverdeling 0202 30 50 brengt met zich dat importeurs erop zullen moeten toezien dat de verpakking van de diverse deelstukken van "chuck and blades" op zodanige wijze geschiedt dat ieder verpakkingsmiddel (in casu een karton) alle deelstukken bevat van één of in voorkomend geval een veelvoud van een gehele "chuck and blade". Van de douaneautoriteiten mag immers niet worden verlangd dat zij alle goederen waaruit een zending bestaat of een groot deel daarvan moeten opnemen om de representativiteit van het monster te verzekeren.(9) Bij een dergelijke werkwijze zal zelfs het 'bijvullen' van een karton met een enkel deelstuk van een "chuck and blade" niet tot onoverkomelijkheden moeten leiden.

4.28. Anderzijds zou ik er voor willen pleiten om een veelvoud van het ingevolge paragraaf 6.3. 1. van het Besluit monsterneming en monsteronderzoek (het Besluit) voorgeschreven aantal verpakkingsmiddelen als eindmonsters aan te merken.(10) Verpakkingsmiddelen kunnen uiteraard als eindmonsters worden aangemerkt, indien deze meerdere exemplaren van de aangegeven goederen bevat. In geval van "chucks and blades" dienen de diverse deelstukken voor de indeling in het tarief evenwel tezamen één enkel exemplaar van de aangegeven goederen te vormen. Indien deze deelstukken (zoals in casu) worden verpakt in kartons met 28 kg nettogewicht, zal het verpakkingsmiddel niet meerdere exemplaren van de aangegeven goederen bevatten. Het ligt dan ook voor de hand om in dat geval een veelvoud van de in het Besluit beschreven aantallen verpakkingsmiddelen als eindmonsters aan te merken.

5. Conclusie

Ik geef de Hoge Raad in overweging het beroep gegrond te verklaren en de uitspraak van de Douanekamer te vernietigen.

A-G