Parket bij de Hoge Raad, 29-06-2018, ECLI:NL:PHR:2018:828, 17/01695

Douanerechten worden in beginsel vastgesteld aan de hand van de heffingsgrondslagen die gelden ten tijde van het in het vrije verkeer brengen van goederen. In artikel 121, lid 1, van het Communautair douanewetboek (CDW)¹ is een uitzondering opgenomen voor goederen die bij binnenkomst in de Unie onder de douaneregeling actieve verdeling zijn geplaatst, maar later alsnog in het vrije verkeer worden gebracht. Die bepaling regelt dat het bedrag van de douaneschuld dan wordt vastgesteld aan de hand van de heffingsgrondslagen geldend voor de (invoer)goederen op het tijdstip waarop de aangifte tot plaatsing van deze goederen onder de regeling actieve verdeling is aanvaard.

In de onderhavige zaak staat de vraag centraal of artikel 121, lid 1, van het CDW meebrengt dat bij het bepalen van de douaneschuld een inmiddels geschorst preferentieel tarief van toepassing is.

De direct vertegenwoordiger van belanghebbende heeft in 2012 en 2013 acht aangiften gedaan voor de douaneregeling actieve veredeling met toepassing van het schorsingssysteem. In die jaren gold voor de door belanghebbende binnengebrachte goederen (hydrolisanten van proteïnen) een preferentieel tarief. In 2014 heeft de vertegenwoordiger voor die goederen acht aangiften voor de douaneregeling in het vrije verkeer brengen gedaan. Daarbij is, onder verwijzing naar artikel 121, lid 1, van het CDW, verzocht om toepassing van een preferentieel tarief. Dat preferentiële tarief was na 1 januari 2014 echter geschorst.

De Rechtbank Noord-Holland (de Rechtbank) oordeelt dat het preferentiële tarief van toepassing is. Zij overweegt dat, aangezien voor de vaststelling van de heffingsgrondslagen moet worden aangesloten bij het tijdstip waarop de aangiften tot plaatsing van deze goederen onder de douaneregeling actieve veredeling zijn aanvaard, op dat moment moet worden beoordeeld of belanghebbende aan de vormvereisten voor toepassing van het preferentiële tarief voldoet. Nu belanghebbende op dat moment beschikte over de formulieren A en voorts noch is gesteld noch gebleken dat de goederen niet aan de andere voorwaarden voldeden, voldoet belanghebbende daaraan.

Gerechtshof Amsterdam (het Hof) komt eveneens tot het oordeel dat de Inspecteur² ingevolge artikel 121, lid 1, van het CDW gehouden is het preferentiële tarief toe te passen bij de berekening van de douaneschulden van belanghebbende, echter op andere gronden. Hij overweegt namelijk dat voor toepassing van het preferentiële tarief op de voet van artikel 121, lid 1, van het CDW enkel van belang is of belanghebbende op het moment van plaatsing van de goederen onder de regeling actieve veredeling voor toepassing van het preferentiële tarief in aanmerking had kunnen komen, indien zij de goederen op dat moment voor het vrije verkeer zou hebben aangegeven en om preferentie zou hebben verzocht. Dat belanghebbende op het moment van plaatsing van de goederen onder de regeling actieve veredeling voldeed aan alle voorwaarden om in aanmerking te komen voor het preferentiële tarief, is tussen partijen niet in geschil.

De staatssecretaris van Financiën (de Staatssecretaris) komt met één cassatiemiddel op tegen dit oordeel van het Hof.

Uit de letterlijke bewoordingen en de context van artikel 121, lid 1, van het CDW, alsmede uit het systeem van de regeling waarvan deze bepaling deel uitmaakt, volgt naar mijn mening buiten redelijke twijfel dat een preferentieel tarief dat gold ten tijde van de aanvaarding van de aangifte voor de douaneregeling actieve veredeling, maar op het moment dat de douaneschuld ontstaat geschorst is, van toepassing is indien daartoe een verzoek wordt ingediend en ten tijde van het verzoek aan de voorwaarden voor de toepassing van dat verzoek wordt voldaan. Vaststaat dat belanghebbende bij de aangifte voor de douaneregeling brengen in het vrije verkeer een verzoek om toepassing van het preferentiële tarief heeft ingediend. Uit de stukken van het geding volgt dat op dat moment aan alle voorwaarden voor toepassing van het preferentiële tarief is voldaan. Dit brengt mee dat de Inspecteur gehouden was in het onderhavige geval het preferentiële tarief toe te passen. Ik sluit me dus aan bij de door de Rechtbank gebezigde gronden.

Het cassatieberoep van de Staatssecretaris is in mijn visie ongegrond.

Aan belanghebbende is een vergunning voor de douaneregeling actieve veredeling met toepassing van het schorsingssysteem verleend. De vergunning was geldig van 23 mei 2012 tot en met 23 mei 2015. De goederen welke onder deze regeling mogen worden geplaatst, betreffen volgens onderdeel 7 van de vergunning ‘Hydrolisanten van proteïne’ (postonderverdeling 2106 9092 40 van de Gecombineerde Nomenclatuur).

In de onder 2.3 genoemde aangiften is vermeld dat de goederen eerder onder de regeling actieve veredeling met toepassing van het schorsingssysteem zijn geplaatst, maar dat nu wordt afgezien van deze regeling. In deze aangiften heeft [A] B.V. verzocht om toepassing van het preferentiële tarief van 8,9%.

De Inspecteur heeft acht utb’s uitgereikt en heeft het tarief van 12,8% aan douanerecht toegepast en niet het door [A] B.V. verzochte preferentiële tarief van 8,9%.

Voor de Rechtbank is in geschil of de utb’s terecht aan belanghebbende zijn uitgereikt. Meer in het bijzonder is de toepassing van artikel 121, lid 1, CDW in geschil.

De Rechtbank overweegt onder meer dat bij het plaatsen van de goederen onder de douaneregeling actieve veredeling met toepassing van het schorsingssysteem geen douaneschuld ontstaat. In dit kader wijst zij op het uitzonderlijke karakter van die douaneregeling en op het gegeven dat in de artikelen 201 tot en met 212 van het CDW geen wettelijke bepalingen zijn opgenomen op grond waarvan een douaneschuld ontstaat bij het plaatsen van goederen onder die douaneregeling. De douaneschuld is volgens de Rechtbank dus pas ontstaan bij het plaatsen van de goederen onder de douaneregeling ‘in het vrije verkeer brengen’.

Belanghebbende heeft in de aangiften in het vrije verkeer brengen vermeld dat zij afziet van de douaneregeling actieve veredeling met toepassing van het schorsingssysteem en verzocht om toepassing van het preferentiële tarief. Zij heeft zodoende direct bij het ontstaan van de douaneschuld om toepassing van het preferentiële tarief verzocht, aldus de Rechtbank.

Uit de bewoordingen van Titel II van het CDW, het feit dat de wettelijk verschuldigde rechten worden gebaseerd op het douanetarief en gelet op artikel 20, derde lid, aanhef en onder c van het CDW, waarin staat ‘percentages en andere heffingsgrondslagen’ leidt de Rechtbank af dat onder de heffingsgrondslagen ook het percentage van het douanetarief moet worden begrepen. Nu voor de beoordeling van de heffingsgrondslagen moet worden aangesloten bij het tijdstip waarop de aangiften tot plaatsing van deze goederen onder de douaneregeling actieve veredeling zijn aanvaard, moet volgens de Rechtbank op dat moment worden beoordeeld of belanghebbende aan de vormvereisten voor toepassing van het preferentiële tarief voldoet. Nu tussen partijen niet in geschil is dat belanghebbende op dat moment beschikte over de formulieren A en voorts noch gesteld noch gebleken is dat de goederen niet aan de andere voorwaarden voldeden, is naar het oordeel van de Rechtbank het preferentiële tarief van toepassing.

De Rechtbank verklaart de beroepen bij uitspraak van 31 maart 2016, nr. HAA 15/1206 tot en met HAA 15/1213, ECLI:NL:RBNHO:2016:7492, Duda 2016-0456, FutD 2016-2324, gegrond en vernietigt de uitspraken op bezwaar en de utb’s.

Voor het Hof is evenals voor de Rechtbank in geschil of de utb’s terecht aan belanghebbende zijn uitgereikt. Meer in het bijzonder is de toepassing van artikel 121, lid 1, van het CDW in geschil.

Volgens het Hof volgt uit artikel 547bis van het TCDW dat voor toepassing van het preferentiële tarief op de voet van artikel 121, lid 1, CDW, enkel van belang is of belanghebbende op het moment van plaatsing van goederen onder de douaneregeling actieve veredeling voor toepassing van het preferentiële tarief in aanmerking had kunnen komen, indien zij de goederen op dat moment voor het vrije verkeer zou hebben aangegeven en om preferentie zou hebben verzocht.

Aangezien tussen partijen niet in geschil is dat belanghebbende op het moment van plaatsing van de goederen onder de douaneregeling actieve veredeling voldeed aan alle voorwaarden om – zo zij de goederen op dat moment voor het vrije verkeer zou hebben aangegeven en om preferentie zou hebben verzocht – in aanmerking te komen voor het preferentiële tarief van 8,9%, is de Inspecteur ingevolge artikel 121, lid 1, van het CDW gehouden het preferentiële tarief toe te passen bij de berekening van de douaneschulden die voortvloeiden uit de aangiften ten invoer, aldus het Hof.

Het Hof overweegt ten overvloede dat ook indien belanghebbende reeds op het moment dat zij de invoergoederen onder de douaneregeling actieve veredeling plaatste moet hebben verzocht om toepassing van het preferentiële tarief, dit niet tot een andere uitkomst leidt daar belanghebbende in haar aangiften reeds kenbaar heeft gemaakt dat zij om toepassing van het preferentiële tarief verzocht en dit verzoek door de Inspecteur is onderkend en gehonoreerd.

Bij uitspraak van 21 februari 2017, nr. 16/00167 tot en met 16/00174, ECLI:NL:GHAMS:2017:577, FutD 2017-0574, vernietigt het Hof de uitspraak van de Rechtbank in verband met een kennelijke verschrijving in het dictum van die uitspraak, verklaart de beroepen gegrond, vernietigt de uitspraken op bezwaar en vermindert de utb’s.