Rechtbank Haarlem, 03-12-2008, BH0515, 08/4342

Uitspraakdatum: 3 december 2008

Proces-verbaal van de mondelinge uitspraak als bedoeld in afdeling 8.2.6 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in het geding tussen

Stichting X, gevestigd te Z, eiseres,

en

de inspecteur van de Belastingdienst te P, verweerder.

Beslissing

De rechtbank:

Gronden

1. Eiseres is een stichting, opgericht bij notariële akte van 4 december 1989. Het doel waarvoor eiseres is opgericht is als volgt in haar statuten verwoord:

“(…) 4.1. Het doel van [eiseres] is om groepen en individuen te steunen die streven naar maatschappelijke veranderingen op politiek, economisch, sociaal of cultureel terrein; deze veranderingen moeten gericht zijn op méér gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid, zelfbeschikkingsrecht en emancipatie, en ook op het opheffen van negatieve discriminatie op welk gebied dan ook. (…)”

2. Vanaf haar oprichting tot en met het jaar 2007 heeft de belastingdienst eiseres aangemerkt als algemeen nut beogende instelling.

3. Eiseres doet op een eigen website verslag van haar activiteiten. In haar nieuwsbrief 2005 staat onder meer vermeld:

“(…) Antimilitarisme & Vredesacties (…) Met € 25,- wilden [we] I een hart onder de riem steken. Na haar ontwapeningsactie op basis Q heeft ze enige tijd vastgezeten. Op zondag [datum] sloeg ze met een voorhamer een communicatieschotel, een Helix-antenne en een radar-installatie op een Amerikaanse communicatiebunker kapot, uit protest tegen de dreigende oorlog tegen Irak. De schotels en de antenne werden gebruikt voor de communicatie rond kernwapens in Europa. De steungroep rondom I had het geld nodig om haar het contact met de buitenwereld te vergemakkelijken. (…) Zoals altijd wordt over sommige aanvragen flink gediscussieerd. Dit keer gingen de moeilijkste discussies over links nationalisme en over actie voeren bij mensen thuis. Om met het laatste te beginnen, bij campagnes van dierenrechtenactivisten en antifascisten willen zulke acties nog wel eens voorkomen. Wij vinden acties gericht tegen mensen thuis niet oké als die acties bedreigend over kunnen komen, zelfs niet als deze mensen in hun werk foute dingen doen. Sloten dicht kitten, auto’s affikken en mensen bedreigen vinden we bepaald niet sympathiek en dergelijke acties steunen we niet. (…) We willen een vrije wereld waarin niemand bedreigd wordt. (…)”

4. De nieuwsbrief van eiseres over de periode 1 februari 2007 tot en met 31 december 2007 vermeldt onder meer:

Antiracisme & vluchtelingenstrijd. Op 15 september was er een burgerinspectie van het detentiecentrum L. X deed mee met € 250 voor flyers, brochures, geluidswagen, porto, telefoon, spandoeken en reiskosten voor de sprekers. Het was een mooie en goed georganiseerde manifestatie. Hoewel de inspectie van het terrein grotendeels werd verhinderd door een wel erg agressief optredende politie, hebben de bewoners het zeker gehoord en is er veel media-aandacht geweest. (…)

Feminisme & genderstrijd (…) 19 mei zijn vrouwen in R ‘s nachts de straat op gegaan tijdens de jaarlijkse Heksennacht. M vroeg en kreeg € 50 voor spandoeken of fakkels. Honderd euro ging naar de prochoice-demo ‘M’ op 8 december in T. Op die dag hielden anti-abortusdemonstranten een stille tocht. Deze stille tocht werd al snel verstoord door diverse demonstranten van de M demonstratie, die met fluitjes, trommels, megafoon en een flinke keel voldoende lawaai maakten om hun boodschap zeer duidelijk over te brengen. (…)

Milieu & Dierenrechten. De milieu-aanvragen kwamen deze keer allemaal van de N. Niet zo vreemd, want N is een club die bij andere fondsen moeilijk terecht kan. (…) Verder kreeg N een voorschot van € 250 voor de blokkade van de O tijdens de feestelijke opening van deze spoorlijn. Ten tijde van de aanvraag was de actie nog geheim, waardoor we de aanvraag niet goed konden beoordelen. Daarom kreeg N geen gift maar een voorschot. Na de actie zouden we snel een echte aanvraag met begroting krijgen, zodat we konden beoordelen of deze lening in een gift kan worden omgezet, maar ondanks aandringen onzerzijds hebben we hier niets meer over gehoord. (…) N hield eind augustus een gathering over energie en tegen kolencentrales. De aanvraag voor de gathering nemen we pas in behandeling als de O-blokkade is afgehandeld. Dus N, kom op met die aanvraag voor de blokkade en de ontvangstbevestiging van het voorschot.

Woonstrijd. (…) De HH bestaat anderhalf jaar. Ze hebben geen eigen inkomsten en vragen aan de groepen waar ze voor werken het benodigde geld voor telefoonkaarten en voor reiskosten als er eten of paspoorten naar arrestanten moeten worden gebracht. Niet iedere groep heeft geld, daarom willen ze wat geld van zichzelf. Ze krijgen de gevraagde tweehonderd euro. (…)

Internationale Solidariteit. In Rusland, te V, is een antifascist voor tweeëneenhalf jaar de bak ingegaan nadat hij in mei 2004 tijdens een gevecht met nazi’s een van de aanvallers aan zijn been verwond had. Hij is veroordeeld, gevlucht naar Belarus, opgepakt, nogmaals gevlucht en wederom opgepakt. Na een flinke aframmeling zit hij weer in de bak. Hij heeft geld nodig om eten te kunnen kopen. We wilden een solidariteits- bijdrage geven, maar daarvoor hadden we anderen moeten vinden die samen met ons geld over wilden maken. Van vijftig euro blijft namelijk niet veel over als je het overmaakt naar Rusland. Helaas hebben we niemand gevonden. Omdat II momenteel geld inzamelt voor Russische antifa’s, maken we de vijftig euro naar hen over. (…)”

5. Eiseres heeft verzocht om te worden aangemerkt als een instelling als bedoeld in artikel 6.33, eerste lid, aanhef en onderdeel b, van de Wet IB 2001. Deze aanvraag is afgewezen. Na gemaakt bezwaar heeft een hoorgesprek plaatsgevonden waarvan verslag is opgemaakt:

“(…) [Eiseres] geeft geld aan actiegroepen uit R die buitenparlementaire acties voeren en incidentele landelijke acties. X behoort tot de radicale vleugel van het JJ (…) Bij sommige acties die ondersteund zijn loopt het wel eens uit de hand, maar dat is geen doel. Voorbeelden van door [eiseres] ondersteunde activiteiten zijn:

6. Verweerder heeft bij uitspraak van 22 april 2008 als volgt beslist op het bezwaar tegen de negatieve beschikking:

“(…) Op grond van het gehouden hoorgesprek en de uitspraak van de Hoge Raad van 2 maart 1983 heb ik de beslissing op het bezwaar genomen. (…) De door [eiseres] ondersteunde activiteiten zijn van dien aard dat deze soms aanleiding geven tot geweld. Derhalve bestaat geen vrijheid aan [eiseres] de status van Algemeen Nut Beogende Instelling bij bezwaar toe te kennen. Ik wijs het bezwaar af. (…)”

7. In geschil is het antwoord op de vraag of eiseres als ANBI kan worden aangemerkt.

8. Eiseres beantwoordt deze vraag bevestigend. Zij stelt alleen geweldloze actie zoals lezingen, manifestaties en demonstraties voor te staan en burgerlijke ongehoorzaamheid alleen dan te ondersteunen als dit openlijk en gewetensvol geschiedt. Eiseres wijst op haar nieuwsbrief uit 2005 waarin zij zich tegenstander verklaart van acties met een bedreigend karakter. Verder wijst eiseres op andere organisaties zoals MM, NN en de Stichting OO, die allen activiteiten ontplooien waarbij wel eens vernielingen worden aangebracht of wetsovertredingen plaatsvinden en politie-inzet nodig is, maar die niettemin de status van ANBI hebben. Ter zitting verklaarde eiseres dat zij de acties van vredesactivist LL niet heeft ondersteund. Eiseres concludeert tot terugwijzing naar de inspecteur.

9. Verweerder acht het beroep ongegrond, omdat eiseres gewelddadige acties ondersteunt. Voor de onderbouwing van dit standpunt wijst verweerder op Hof Amsterdam, 8 februari 2006 (nr. 04/4718; LJN AV2144) waarin onder meer is overwogen:

“(…) 5.1. (…) Het Hof verstaat [onder terroristische activiteiten] activiteiten (…) die erop zijn gericht een politiek doel te bereiken (mede) met gebruik van geweld dat is gericht tegen een soevereine staat dan wel instellingen of onderdelen daarvan. Dat van een betrokkenheid van de Stichting PP bij terroristische activiteiten sprake is geweest, heeft belanghebbende op zichzelf ook niet betwist; in ieder geval heeft hij het desbetreffende vermoeden niet ontzenuwd. Hiervan uitgaande, kan de Stichting PP, wat haar verdere activiteiten ook mogen inhouden, niet worden aangemerkt als een in artikel 6.33, onderdeel b, van de Wet inkomstenbelasting 2001 bedoelde instelling (…)”

Voorts wijst verweerder op het arrest van de Hoge Raad van 2 maart 1983, nr. 21 161 (BNB 1983/176) waarin onder meer is geoordeeld:

“(…) dat immers de wetgever, toen hij de giftenregeling voor de inkomstenbelasting in het leven riep ten einde bepaalde instellingen uit een oogpunt van algemeen belang te begunstigen, niet kan hebben bedoeld langs deze weg steun te bieden aan gewelddadige acties; (…)”

Verweerder betoogt dat eiseres, door het ondersteunen van bijvoorbeeld arrestanten, valt binnen de door Hof Amsterdam afgebakende kring van instellingen die niet kwalificeren voor de ANBI-status. In de door eiseres aangehaalde passage uit haar nieuwsbrief 2005 (‘wij vinden acties gericht tegen mensen thuis niet oké’) wordt volgens verweerder geweld niet afgewezen. De ANBI-status kan volgens verweerder worden onthouden aan een ieder die geweld niet verwerpt, dus ook aan eiseres. Ter zitting heeft verweerder verklaard dat eiseres wel voldoet aan de overige voorwaarden om als ANBI te kunnen worden aangemerkt.

10. De rechtbank komt tot de volgende beoordeling.

11. Voorop staat dat de rechtsregels in de door verweerder aangehaalde jurisprudentie in hun context moeten worden bezien. In beide uitspraken gaat het om giften aan instellingen die gewapenderhand de omverwerping nastreven van regeringen van andere landen. Daarmee kunnen de activiteiten van eiseres niet op een lijn worden gesteld. Eiseres heeft immers onweersproken verklaard dat zij binnen de grenzen van de democratische rechtsorde blijft. De enkele omstandigheid dat niet bij voorbaat kan worden uitgesloten dat bij de door eiseres gesteunde acties geweld zich in enigerlei vorm maar dan wel in beperkte mate zal kunnen voordoen (beperkt tot het schade toebrengen aan zaken, zoals het knippen van gaten in een hek of het zich vastmaken aan spoorrails) is naar het oordeel van de rechtbank op zich onvoldoende om eiseres de status van ANBI te onthouden.

12. Op basis van de van partijen afkomstige stukken en hetgeen eiseres ter zitting heeft verklaard stelt de rechtbank vast dat eiseres in hoofdzaak geweldloze campagnes ondersteunt en daarnaast humanitaire hulp verleent aan linkse activisten. De rechtbank heeft geen reden om te twijfelen aan de verklaring van eiseres dat zij geen geweld beoogt maar louter buitenparlementair linkse politiek wil bedrijven. Voor zover door eiseres ondersteunde acties uitmonden in daden van burgerlijke ongehoorzaamheid heeft eiseres onweersproken gesteld dat dit openlijk en gewetensvol geschiedt en dat de deelnemers aan dergelijke acties zich blootstellen aan strafrechtelijke vervolging waarbij men de verantwoordelijkheid aanvaardt voor de opgetreden schade. De rechtbank verwerpt de opvatting van verweerder dat eiseres met het verlenen van hulp aan een gedetineerde actievoerder haar doelstellingen met behulp van geweld nastreeft. Naar het oordeel van de rechtbank vormen de genoemde activiteiten op zichzelf beschouwd en in samenhang bezien geen reden om aan eiseres de ANBI-status te onthouden.

13. Het beroep van eiseres is gegrond en de klacht ter zake van schending van het gelijkheidsbeginsel behoeft om die reden geen behandeling meer. Verweerder heeft ter zitting uitdrukkelijk verklaard dat er overigens geen gronden zijn om de ANBI-status aan eiseres te onthouden.

14. De rechtbank vindt aanleiding om verweerder te veroordelen in de kosten die eiseres in verband met de behandeling van het beroep redelijkerwijs heeft moeten maken. Zonder bezwaar van verweerder heeft eiseres het bedrag van de op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor vergoeding in aanmerking komende kosten gesteld op € 175. De rechtbank heeft dienovereenkomstig beslist.

Deze uitspraak is gedaan op 3 december 2008 en op dezelfde dag in het openbaar uitgesproken door mr. J. Snitker, voorzitter, mr. L.F. Roseval en mr. A.M. van Amsterdam, rechters, in tegenwoordigheid van mr. B.A. Blijswijk, griffier.

Afschrift verzonden aan partijen op:

De rechtbank heeft geen bezwaar tegen afgifte door de griffier van een afschrift van het proces-verbaal in geanonimiseerde vorm.

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na de verzenddatum hoger beroep instellen bij het gerechtshof te Amsterdam (belastingkamer), Postbus 1312, 1000 BH Amsterdam.