Rechtbank Noord-Holland, 17-03-2017, ECLI:NL:RBNHO:2017:1287, AWB - 15 _ 5894

8. Eiser concludeert tot gegrondverklaring van het beroep, vernietiging van de uitspraak op bezwaar en primair, tot vernietiging, subsidiair, tot vermindering, van de navorderingsaanslag.

9. Verweerder concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep.

10. Voor het overige verwijst de rechtbank naar de gedingstukken.

11. Ter zitting is verweerder voorgehouden dat de correctie in verband met de storting in 2005 op het biljet van de navorderingsaanslag ib/pvv 2005 ten onrechte is verwerkt in de heffingsgrondslag van het inkomen uit sparen en beleggen. Verweerder heeft toegelicht dat bij het vaststellen van de navorderingsaanslag het inkomen uit werk en woning op € 160.729 en het inkomen uit sparen en beleggen op € 27.669 hadden moeten worden vastgesteld, maar dat dit geen gevolgen heeft voor het op het biljet van de navorderingsaanslag vermelde bedrag van de na te vorderen belasting, aangezien dat is berekend aan de hand van de juiste heffingsgrondslagen. Verweerder heeft zich in dit verband op interne compensatie beroepen. Eiser heeft zich op het standpunt gesteld dat de navorderingsaanslag dient te worden vernietigd omdat verweerder geen beroep op interne compensatie toekomt in een geval als het onderhavige waarin de heffingsgrondslagen van het inkomen uit werk en woning en uit sparen en beleggen niet juist zijn bepaald.

12. Het staat verweerder vrij de elementen van de aanslag te veranderen, slechts met deze beperking dat het bedrag van de verschuldigde belasting niet mag worden verhoogd (HR 24 januari 2003, ECLI:NL:HR:2003:AD9713). Het is echter niet toegestaan de bedragen van afzonderlijke heffingen (zoals inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen) te compenseren omdat deze afzonderlijke bestanddelen van de aanslag vormen (HR 22 november 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA8424). Het staat verweerder in het onderhavige geval daarom vrij een beroep op interne compensatie toe doen. De rechtbank stelt vast dat de onjuiste correctie van de heffingsgrondslagen geen gevolgen heeft voor het bedrag van de na te vorderen belasting, zodat het beroep op interne compensatie van verweerder slaagt. Het betoog van eiser dat de navorderingsaanslag dient te worden vernietigd faalt.

13. Artikel 16, vierde lid, van de AWR, luidt als volgt:

14. Eiser stelt zich op het standpunt dat de verlengde navorderingstermijn als bedoeld in artikel 16, vierde lid, van de AWR, niet van toepassing is op de als belastbaar inkomen uit werk en woning in aanmerking genomen storting. Daartoe betoogt hij dat deze storting afkomstig is uit de omzet van zijn onderneming die voor in Nederland verrichte activiteiten contant in Nederland is ontvangen, in een kluis is bewaard en vervolgens is gestort op zijn bankrekening in Zwitserland, en dat dienaangaande niet kan worden gesproken van een inkomensbestanddeel dat in het buitenland is opgekomen.

15. In de wetsgeschiedenis is met betrekking tot het bepaalde in artikel 16, vierde lid, van de AWR – voor zover hier van belang – het volgende opgemerkt:

16. Verweerder heeft in de eerste plaats naar voren gebracht dat de storting, zoals eiser zelf ook heeft aangegeven, afkomstig is uit de omzet van de onderneming van eiser en dat, gelet op de wettekst en wetsgeschiedenis van genoemd vierde lid van artikel 16 van de AWR, niet is vereist dat het inkomen in het buitenland is opgekomen. Naar zijn mening is de verlengde navorderingstermijn ook van toepassing indien het inkomen in het buitenland wordt gehouden nadat het in Nederland is opgekomen en deze inkomsten niet op een andere wijze bij de fiscus bekend hadden kunnen zijn.

17. De rechtbank kan verweerder niet volgen voor zover hij meent dat het door de wetgever gehanteerde begrip ‘houden’ in dit verband ook kan zien op inkomensbestanddelen. Het begrip ‘houden’ ziet op vermogensbestanddelen en het begrip ‘opkomen’ op inkomstenbestanddelen, zo leidt de rechtbank af uit de weergegeven wettekst en wetsgeschiedenis. Weliswaar kunnen in het buitenland gehouden vermogensbestanddelen inkomen genereren, maar daarmee is niet gegeven dat dergelijke inkomensbestanddelen in het buitenland worden gehouden. Het gaat in dat verband om in het buitenland opgekomen inkomensbestanddelen uit aldaar gehouden vermogen (vgl. HR 2 mei 2001, nr. 36 199, ECLI:NL:HR:2001:AB1375, BNB 2001/319, rov. 3.9 en HR 13 augustus 2004, nr. 39 287, ECLI:NL:HR:2004:AQ6911, BNB 2004/367, rov. 3.4). De rechtbank vermag dan ook niet in te zien dat in Nederland opgekomen inkomsten die worden gestort op een buitenlandse bankrekening, voor de toepassing van de onderhavige bepaling zonder meer moeten worden gezien als in het buitenland opgekomen (of gehouden) inkomensbestanddelen. Het betoog van verweerder faalt in zoverre.

18. Verweerder stelt zich voorts op het standpunt dat de gestorte bedragen moeten worden aangemerkt als inkomens- en vermogensbestanddelen die zijn opgekomen in het buitenland. Hij legt het begrip opkomen uit als ‘zichtbaar worden’; de oorsprong van de inkomsten acht hij hierbij niet van belang. De bankrekeningen en de daarop gestorte, niet geboekte omzet dan wel winst, zijn in het buitenland zichtbaar geworden (na inkeer dan wel na storting op de buitenlandse bankrekeningen) en zijn daarmee in het buitenland opgekomen, aldus het betoog van verweerder. De rechtbank kan dit standpunt niet in zijn algemeenheid volgen en overweegt dienaangaande als volgt.

19. De vraag of inkomensbestanddelen zijn opgekomen in het buitenland dient per geval te worden beoordeeld en is afhankelijk van de voorliggende feiten en omstandigheden, voor zover nodig in onderlinge samenhang te bezien. In dit verband dient naar de - uit de in onderdeel 15 geciteerde wetsgeschiedenis voortvloeiende - strekking van het vierde lid van artikel 16 van de AWR, ook betekenis te worden toegekend aan de vraag of inkomensbestanddelen op basis van de normale controlebevoegdheden van de inspecteur aan het licht kunnen komen oftewel aan het zicht van de inspecteur zijn onttrokken. Voor de beantwoording van de vraag waar een voordeel is ‘opgekomen’, is niet zonder meer bepalend de omstandigheid dat de oorsprong van een vordering (het voordeel) in het buitenland ligt (vgl. HR 4 oktober 2002, nr. 37 089, ECLI:NL:HR:2002:AE8364, BNB 2003/83). Evenmin beslissend is de plaats waar de betaling wordt ontvangen of de plaats waar het beheer plaatsvindt van de belegging of de rekening waarop betalingen worden ontvangen (vgl. HR 13 augustus 2004, nr. 39 287, ECLI:NL:HR:2004:AQ6911, BNB 2004/367, HR 7 oktober 2005, nr. 40 988, ECLI:NL:HR:2005:AT5950, BNB 2006/63 en HR 9 oktober 2015, nr. 14/06127, ECLI:NL:HR:2015:2991, BNB 2015/225). De omstandigheid dat de oorsprong van een vordering in het buitenland ligt en deze oorsprong door de wijze van uitbetalen, te weten in contanten, aan het zicht van de Nederlandse fiscus is onttrokken, is evenwel voldoende om een vordering onder artikel 16, vierde lid, van de AWR te doen vallen (vgl. HR 8 oktober 2010, nr. 09/04322, ECLI:NL:HR:2010:BN9666, BNB 2010/333). Hoewel naar het oordeel van de rechtbank sprake kan zijn van het opkomen van inkomensbestanddelen in het buitenland in het geval omzet in Nederland contant is ontvangen en kort na verkrijging op een buitenlandse bankrekening is gestort, is dat niet zonder meer het geval. Als gezegd is zulks afhankelijk van de overige feiten en omstandigheden van het geval, waaronder met name de vraag of de inkomensbestanddelen op basis van de normale controlebevoegdheden van de inspecteur aan het licht kunnen komen.

20. Bij de beoordeling of verweerder genoemde stortingen als in het buitenland opgekomen inkomensbestanddeel in aanmerking heeft mogen nemen, dient het volgende voorop te worden gesteld. Niet in geschil is dat het inkomen in box 3 terecht is gecorrigeerd tot een bedrag van € 27.669. Evenmin is in geschil dat dienaangaande de verlengde navorderingstermijn van toepassing is. De rechtbank volgt partijen hierin nu in zoverre sprake is van in het buitenland gehouden vermogensbestanddelen en in het buitenland opgekomen voordelen daaruit. In zoverre zijn de navorderingsaanslagen terecht met een beroep op de verlengde navorderingstermijn opgelegd. De over het gecorrigeerde belastbaar inkomen uit sparen en beleggen verschuldigde inkomstenbelasting bedraagt € 8.300. Het volgens de aangifte verschuldigde bedrag aan ib/pvv van € 6.770 is gelet op deze correctie verhoudingsgewijs aanzienlijk lager dan de werkelijk verschuldigde belasting. Voorts is het bedrag van de belasting dat als gevolg van het gebrek in de aangifte niet zou zijn geheven op zichzelf beschouwd aanzienlijk. De rechtbank acht ook aannemelijk dat eiser bij het doen van de aangiften wist of zich ervan bewust moet zijn geweest dat een aanzienlijk bedrag niet werd aangegeven. Dit een en ander brengt mee dat eiser de vereiste aangifte niet heeft gedaan (vgl. HR 9 november 2012, 11/04578, ECLI:NL:HR:2012:BY2665, BNB 2013/26).

21. Nu de vereiste aangifte niet is gedaan, dient het beroep ongegrond te worden verklaard, tenzij eiser doet blijken dat en in hoeverre de uitspraak op bezwaar onjuist is. Het ligt derhalve op de weg van eiser om overtuigend aan te tonen dat de uitspraak op bezwaar op het onderhavige punt, namelijk de correcties in box 1, onjuist is. Dat betekent dat het ook op de weg van eiser ligt om overtuigend aan te tonen dat sprake is van feiten en omstandigheden op grond waarvan moet worden geoordeeld dat de storting niet is terug te voeren op in het buitenland opgekomen winst uit zijn onderneming (buitenlandse ondernemingswinst).

22. Eiser heeft zich op het standpunt gesteld dat de bevoegdheid om na te vorderen ter zake van de door verweerder gestelde buitenlandse ondernemingswinst op grond van artikel 16, vierde lid, van de AWR, geen voorwerp kan zijn van omkering van de bewijslast. Daarmee ziet hij evenwel over het hoofd dat reeds vaststaat dat de vereiste aangifte niet is gedaan en dat voor de omkering van de bewijslast de aangifte als geheel in aanmerking moet worden genomen (HR 14 november 1990, nr. 26.727, ECLI:NL:HR:1990:ZC4441, BNB 1992/127).

23. Ter onderbouwing van zijn stelling dat de inkomsten niet in het buitenland zijn opgekomen, heeft eiser naar voren gebracht dat hij onder de naam [F] een zelfstandige doe-het-zelf-zaak drijft die een plaatselijke functie heeft, vergelijkbaar met een bakker of een slager. Met activiteiten als op maat gemaakte meubels, kasten en deuren treedt eiser slechts als wederverkoper op. De omzet die met deze activiteiten in 2005 is behaald is verwaarloosbaar. De verzwegen omzet is behaald met klussen van een paar honderd euro in Nederland, zoals de verkoop van horren en bijzetsloten. Er zijn geen buitenlandse activiteiten. De banktegoeden die zijn gestort betreffen contante omzet uit deze onderneming. Het betreft in Nederland ontvangen contante omzet van in Nederland gevestigde klanten die eerst in Nederland in een kluis is bewaard en vervolgens in één keer op de Zwitserse bankrekening is gestort, aldus nog steeds eiser.

24. De rechtbank is van oordeel dat eiser met deze stellingen niet overtuigend heeft aangetoond dat er sprake is feiten en omstandigheden op grond waarvan moet worden geoordeeld dat de stortingen niet zijn terug te voeren op in het buitenland opgekomen winstbestanddelen. Niet met voldoende zekerheid kan worden vastgesteld dat belanghebbende ten tijde van belang geen buitenlandse klanten heeft gehad, dat geen betalingen in het buitenland zijn ontvangen en dat de met de onderneming gemoeide omzet uitsluitend in Nederland is gegenereerd. Gelet hierop heeft eiser op dit punt niet doen blijken dat de uitspraak op bezwaar (gedeeltelijk) onjuist is.

25. Overigens geldt wel dat, ook al is er sprake van omkering van de bewijslast, de aanslag niet naar willekeur mag worden vastgesteld, maar dient te berusten op een redelijke schatting (vgl. Hoge Raad 28 maart 2003, nr. 38039, ECLI:NL:HR:2003:AF6486, BNB 2003/203). Hierbij komt de vraag aan de orde of verweerder in de gegeven omstandigheden in redelijkheid ervan kon uitgaan dat de storting is terug te voeren op in het buitenland opgekomen winst uit de onderneming van eiser. Ter onderbouwing hiervan heeft verweerder naar voren gebracht dat hij het gezien de branche waarin eiser opereert (op maat gemaakte meubels, deuren en raambekleding) mogelijk acht dat eiser ook bedrijfsactiviteiten verrichtte in het buitenland en aldaar een deel van zijn inkomsten genereerde. Verweerder acht het voorts denkbaar dat eiser inkomsten in het buitenland heeft genoten in verband met een andere inkomstenbron.

26. Verweerder heeft ter onderbouwing van zijn stelling dat sprake zou zijn van buitenlandse ondernemingswinsten geen concrete aanknopingspunten naar voren gebracht, zoals feiten en omstandigheden als vermeld in onderdeel 19. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat de onderneming van eiser actief was in het buitenland. Door toch buitenlandse inkomsten in aanmerking te nemen, heeft verweerder de grenzen der redelijkheid overschreden en berust de navorderingsaanslag in zoverre op een willekeurige schatting. Hierbij neemt de rechtbank in aanmerking dat verweerder geen nader onderzoek heeft gedaan naar de omzet- en winstverantwoording en de aard en de omvang van de onderneming van eiser, terwijl zulks wel tot de mogelijkheden behoorde, bijvoorbeeld door middel van een boekenonderzoek. Dat verweerder in het onderhavige geval naar hij stelt geen concrete aanleiding had voor het instellen van een controle, acht de rechtbank in dit verband niet relevant. Het gaat erom vast te stellen of verweerder in het voorliggende geval over toereikende controlemogelijkheden beschikt. Het enkele feit dat het in het onderhavige geval gaat om contante omzet die is verzwegen en op enig moment op een buitenlandse rekening is gestort, betekent niet dat verweerder dienaangaande geen normale controlemogelijkheden heeft gehad.

27. Hetgeen hiervoor in onderdeel 26 is overwogen, heeft ook te gelden voor zover verweerder stelt dat de stortingen hun oorsprong vinden in buitenlandse inkomsten uit een andere bron van inkomen dan de onderneming van eiser. Voor het bestaan van een andere bron van inkomen zijn geen aanknopingspunten te vinden in de gedingstukken. Ervaringsregels en jurisprudentie waarop verweerder in algemene termen een beroep doet bieden deze aanknopingspunten evenmin. Desgevraagd heeft verweerder zijn stellingen op dit punt ter zitting ook niet nader kunnen concretiseren. Daargelaten of het op de weg van eiser ligt om overtuigend aan te tonen dat geen sprake is geweest van een niet nader aangeduide bron van inkomen, acht de rechtbank het onredelijk en willekeurig zonder enig aanknopingspunt dergelijke inkomsten in aanmerking te nemen bij de navorderingsaanslag. Ook in zoverre faalt het betoog van verweerder.

28. Gelet op het voorgaande is het niet redelijk ervan uit te gaan dat sprake is van in het buitenland opgekomen inkomsten van eiser anders dan de reeds in aanmerking genomen inkomsten uit sparen en beleggen. Het beroep dient dan ook gegrond te worden verklaard. Het in de navorderingsaanslag in aanmerking genomen belastbaar inkomen uit werk en woning zal worden vastgesteld op het aangegeven bedrag, namelijk € 120.849. Het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen zal worden verminderd tot € 27.669. De beschikking heffingsrente zal dienovereenkomstig worden verminderd.

29. Gelet op het vorenoverwogene dient het beroep gegrond te worden verklaard.