Rechtbank Noord-Holland, 02-03-2021, ECLI:NL:RBNHO:2021:1993, AWB - 17 _ 5657

4.3

4.4

Gelet op hetgeen hiervoor in 4.3 is overwogen, kan ’s Hofs uitspraak niet in stand blijven. De Hoge Raad kan de zaak afdoen. Reeds op de grond dat de Inspecteur in de bezwaarfase belanghebbende een schikkingsvoorstel heeft aangeboden (zie onderdeel 5.5 van de uitspraak van het Hof alsmede de stukken van het geding) kan worden geconcludeerd dat niet is uitgesloten dat bij een juiste vooraankondiging het besluitvormingsproces van de Inspecteur tot een andere afloop had kunnen leiden. De uitnodigingen tot betaling dienen te worden vernietigd”.

4. Bij brief van 17 november 2016 heeft verweerder eiseres zijn voornemen bekend gemaakt om utb’s uit te reiken wegens de niet-zuivering van de meergenoemde T1-documenten. Na e-mailwisseling en telefonische contacten tussen verweerder en eiseres zijn de onder Procesverloop vermelde utb’s uitgereikt.

5. In geschil is of de utb’s terecht zijn opgelegd. Meer in het bijzonder is in geschil of verweerder in verband met gemaakte afspraken tussen eiseres en verweerder, de omstandigheid dat de voor de niet-zuivering van dezelfde T1-documenten opgelegde utb’s in 2016 door de HR wegens schending van het verdedigingsbeginsel zijn vernietigd én het tijdsverloop, het recht om utb’s op te leggen heeft verloren.

6. Eiseres stelt dat de utb’s zijn opgelegd in strijd met de vele jaren geleden gemaakte afspraken met de Nederlandse douane. Dat er een afspraak is gemaakt en een gesprek is gevoerd, staat niet ter discussie, maar wel de inhoud van de afspraak. Eiseres vraagt verweerder om bewijsstukken, zoals interne stukken (primaire aantekeningen, een intern verslag, een notitie ter voorbereiding van het gesprek met de vertegenwoordiger van eiseres) in de procedure te brengen. Als die stukken er niet zijn, zou zo nodig een getuigenverhoor moeten plaatsvinden met de deelnemers van het gesprek en eiseres verzoekt de rechtbank daartoe over te gaan als niet op andere gronden zou blijken dat de utb’s niet kunnen worden gehandhaafd.

7. Verweerder stelt dat de utb’s van 24 en 26 september 2003 door de HR op 16 september 2016 zijn vernietigd wegens schending van het verdedigingsrecht. Er is echter niet geoordeeld dat er geen sprake is van een douaneschuld. Wanneer wordt vastgesteld dat er gebreken kleven aan de mededeling van een douaneschuld die moeten leiden tot een vernietiging van de utb, kan er van deze douaneschuld opnieuw mededeling worden gedaan. Dit heeft de HR bevestigd in zijn arrest van 11 juli 2014 (ECLI:NL:HR:2014:1620). Op 2 oktober 2017 zijn de thans in geding zijnde utb’s uitgereikt. Dit keer zijn deze wél vastgesteld met inachtneming van het recht van de verdediging.

8. Voor het overige verwijst de rechtbank naar de gedingstukken.

9. Niet in geschil is dat de hier in geding zijnde utb’s zijn opgelegd binnen de driejaarstermijn als bedoeld in artikel 103, eerste en derde lid, DWU.

10. Over de vraag of het verweerder vrijstaat na de vernietiging van een utb wegens schending van het verdedigingsbeginsel opnieuw mededeling te doen van de douaneschuld heeft de HR in de door verweerder genoemde uitspraak van 11 juli 2014 onder meer het volgende overwogen:

11. Eiseres heeft zich in de onderhavige procedure, maar ook in de eerdere procedure leidende tot het onder overweging 3 genoemde arrest van de HR, beroepen op een afspraak met verweerder, op grond waarvan verweerder geen utb’s zou uitreiken ter zake van de niet zuivering van de T1-documenten, bedoeld onder overweging 1. Naar het oordeel van de rechtbank ligt de bewijslast van deze door eiseres gestelde afspraak aan haar zijde. Eiseres heeft echter in de vele jaren dat dit geschil tussen haar en verweerder speelt nooit concreet gesteld wie bij gelegenheid van welke bespreking(en) een dergelijke afspraak met haar heeft gemaakt. Eiseres heeft gesteld dat het aan verweerder is om ter zake stukken in te brengen. Verweerder heeft dergelijke stukken niet ingebracht en op de zitting gesteld en toegelicht dat hij heeft gezocht, maar ook geen andere stukken heeft aangetroffen met betrekking tot gesprekken met eiseres dan reeds in het geding zijn gebracht. Nu eiseres in reactie daarop niet concreet heeft gesteld welke stukken naar haar inzicht bij verweerder aanwezig moeten zijn, ziet de rechtbank geen aanleiding om gebruik te maken van haar bevoegdheid op grond van artikel 8:45 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Gelet op het feit dat eiseres over de door haar gestelde afspraak geen concrete informatie heeft aangedragen en/of deze heeft onderbouwd, ziet de rechtbank evenmin aanleiding tot het horen van getuigen, zoals eiseres heeft gevraagd. Uit de documenten waarop eiseres zich door middel van een verwijzing naar de eerdere procedure thans wederom beroept: een faxbericht van 8 januari 2003 van [C] B.V. (de verkoopster) aan de douane Roosendaal, een brief van 23 januari 2003 van de douane Roosendaal aan eiseres en faxberichten van [E] (directeur van [C] B.V.) aan de FIOD te Rotterdam (7 november 2003) en aan [F] B.V.(de importeur) (11 november 2003), volgt in ieder geval niet dat de door eiseres gestelde afspraak daadwerkelijk is gemaakt tussen haar en de inspecteur.

12. Nu de wetgeving met betrekking tot de aansprakelijkheid voor douaneschulden zo is ingericht dat in veel gevallen meerdere personen tegelijk schuldenaar zijn voor een en dezelfde douaneschuld en dan sprake is van hoofdelijke aansprakelijkheid, volgt de rechtbank eiseres niet in het standpunt dat sprake is van willekeur aan de zijde van verweerder. Dat eiseres zich afvraagt of verweerder misschien ook een andere schuldenaar, zoals bijvoorbeeld de koper van de knoflook, heeft aangesproken ter zake van deze schulden is onvoldoende om tot willekeur te concluderen. In dit verband is niet relevant dat de Staat ter zake van een boete wellicht reeds een bedrag heeft ontvangen. De grondslag voor oplegging van een boete is immers een andere dan die voor oplegging van een utb.

13. Evenmin deelt de rechtbank de stelling van eiseres dat verweerder door uitreiking van de litigieuze utb’s de rechtszekerheid heeft geschonden. Met eiseres is de rechtbank van oordeel dat sprake is van een aanzienlijk tijdsverloop tussen het moment van niet-zuiveren van de regeling douanevervoer en de in deze procedure voorliggende utb’s. Naar het oordeel van de rechtbank volgt daaruit in de onderhavige zaak niet dat sprake is van schending van het unierechtelijke rechtszekerheidsbeginsel en dat verweerder had dienen af te zien van het opnieuw opleggen van utb’s. Daarbij is voor alles van belang dat de mogelijkheden voor verweerder om opnieuw utb’s op te leggen (mede) worden begrensd door het wettelijke kader van het leerstuk van de verjaring. Hiervoor (onder rechtsoverweging 9) is reeds overwogen dat tussen partijen niet in geschil is dat van verjaring geen sprake is, omdat tijdens de procedures tussen partijen de ter zake relevante verjaringstermijnen waren geschorst. Wel heeft de rechtbank onderkend dat de (eerste) bezwaarprocedure tussen partijen acht jaar heeft geduurd en dat tussen de indiening van het bezwaarschrift door eiseres en het eerste contact van de behandelaar van het bezwaarschift vijf jaar is gelegen. Op de zitting hebben beide partijen geen duidelijke verklaring kunnen geven voor dit tijdsverloop. De rechtbank heeft genoegen moeten nemen met de veronderstelling dat partijen de resultaten van het FIOD-onderzoek wilden afwachten. Hoewel de eerste bezwaarprocedure naar het oordeel van de rechtbank veel te lang heeft geduurd en het naar het oordeel van de rechtbank in beginsel de verantwoordelijkheid van verweerder is om er op toe te zien dat een bezwaarprocedure, die bij haar in behandeling is binnen redelijke tijd wordt afgerond, ziet de rechtbank daarin geen aanleiding om te oordelen dat verweerder de bestreden utb’s niet kan opleggen. Daarbij is van belang dat eiseres niet heeft gesteld en toegelicht dat zij op enig moment ook maar een poging heeft gedaan om verweerder te bewegen tot behandeling van de zaak. Uit vaste jurisprudentie volgt dat overschrijding van de redelijke termijn voor behandeling van een bezwaar zich dient op te lossen in geldelijke vergoedingen. Uit het tijdsverloop volgt niet dat sprake is van een dusdanige schending van het verdedigingsbeginsel dat mededeling van de douaneschuld niet meer mogelijk is, zoals eiseres aanvoert. In de eerste procedure was het verdedigingsbeginsel geschonden, kort gezegd omdat de voornemenprocedure niet was gevolgd. In deze tweede procedure tussen partijen is niet in geschil dat de voornemen-procedure correct is gevolgd. Nu eiseres de door haar gestelde afspraak nimmer heeft geconcretiseerd en onderbouwd en zij niet heeft gesteld en onderbouwd welke pogingen zij heeft ondernomen om haar bewijsmogelijkheden in verband met haar verdedigingsmogelijkheden veilig te stellen, kan in het tijdsverloop alleen geen grondslag zijn gelegen voor het oordeel dat sprake is van schending van het verdedigingsbeginsel, laat staan voor het oordeel dat sprake is van een dusdanige schending dat de bestreden utb’s niet meer konden worden opgelegd.

14. Naar het oordeel van de rechtbank is voorts geen sprake van een situatie waarin de douaneschuld niet meer op rechtmatige wijze kan worden geïnd. De in dit verband door eiseres genoemde uitspraken betreffen andere, hier niet relevante situaties, waarin de grondslag van de vorderingen niet vaststond.

15. Wat betreft de door eiseres gestelde strijd met de billijkheid verwijst de rechtbank naar haar oordeel in de zaken 19/3259 en 19/3260 van eiseres tegen verweerder over de verzoeken om terugbetaling in haar uitspraak van heden.

16. Eiseres heeft verzocht om een schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn waarbinnen de zaak moet worden behandeld.

Volgens vaste jurisprudentie van de Hoge Raad (zie Hoge Raad 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252) kan in belastingzaken aanspraak bestaan op schadevergoeding met overeenkomstige toepassing van artikel 8:73 (oud) van de Awb, indien het belastinggeschil niet binnen een redelijke termijn wordt beslecht. De redelijke termijn is overschreden als na indiening van het bezwaar meer dan twee jaren zijn verstreken voordat op dat bezwaar en, indien vervolgens beroep is ingesteld, op dat beroep is beslist. Er kunnen zich bijzondere omstandigheden voordoen die aanleiding geven tot verkorting of verlenging van die termijnen. Als de bezwaar- en beroepsfase samen te lang hebben geduurd, vindt de toerekening als volgt plaats. De bezwaarfase heeft onredelijk lang geduurd voor zover de duur daarvan een half jaar overschrijdt en de beroepsfase voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt. Als uitgangspunt voor de hoogte van de schadevergoeding hanteert de Hoge Raad een tarief van € 500 per halfjaar dat de redelijke termijn is overschreden, waarbij het totaal van de overschrijding naar boven wordt afgerond.

17. Op grond van voornoemd arrest vangt de redelijke termijn aan met het indienen van het bezwaarschrift. Anders dan eiseres heeft gesteld is de redelijke termijn niet aangevangen met de indiening op 2 oktober 2003 van de bezwaarschriften gericht tegen de utb’s van 24 en 26 september 2003, maar met de indiening van de bezwaarschriften gericht tegen de utb’s van 2 oktober 2017. De redelijke termijn is dus aangevangen met de ontvangst door verweerder van de bezwaarschriften op 12 oktober 2017 en eindigt met de datum van de uitspraak van de rechtbank van 2 maart 2021. Verweerder heeft niet gesteld en het is de rechtbank ook niet gebleken dat bij het bepalen van de duur van de overschrijding van de redelijke termijn een bepaalde periode buiten beschouwing moet blijven. Er is een tijdsverloop van afgerond 3 jaren en 5 maanden, in totaal 41 maanden. De redelijke termijn is derhalve met 17 maanden overschreden. Daarmee correspondeert een vergoeding van de gestelde schade van € 1.500. Van dit tijdsverloop dient een periode vanaf de datum van de uitspraak op bezwaar van 12 december 2017 tot de datum van de uitspraak van de rechtbank van 2 maart 2021, een tijdsverloop van 39 maanden, te worden toegerekend aan de beroepsfase. Een tijdsverloop van afgerond (41 – 39 =) 2 maanden moet worden toegerekend aan de bezwaarfase. De termijnoverschrijding is daarom geheel toerekenbaar aan de beroepsfase. Nu sprake is van twee samenhangende zaken wordt per fase van de procedure voor de twee zaken gezamenlijk slechts eenmaal het tarief van € 500 per half jaar gehanteerd. De Staat (de Minister van Veiligheid en Justitie) dient aan eiseres € 1.500 te vergoeden.

18. Nu de rechtbank een vergoeding van immateriële schade aan eiseres heeft toegekend vanwege overschrijding van de redelijke termijn, is er aanleiding de Staat op de voet van artikel 8:75 van de Awb en het bepaalde in rechtsoverweging 3.14.2 van het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252, te veroordelen in de proceskosten van eiseres. De kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 534 (1 punt voor het indienen van een beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting, met een waarde per punt van € 534 en een factor 0,5 voor het gewicht van de zaak, nu de Staat slechts wordt veroordeeld in de proceskosten van eiseres omdat aan haar een vergoeding voor immateriële schade wordt toegekend (vgl. Hoge Raad 20 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:660), en een factor 1 wegens minder dan 4 samenhangende zaken). Voor een vergoeding van de in bezwaar gemaakte proceskosten bestaat geen aanleiding aangezien de uitspraak op bezwaar volledig in stand is gebleven (idem Hoge Raad 20 maart 2015). Voor een integrale proceskostenvergoeding is geen grond.

De rechtbank ziet voorts aanleiding de Staat op te dragen het door eiseres betaalde griffierecht van € 333 te vergoeden.

19. Gelet op het vorenoverwogene dienen de beroepen ongegrond te worden verklaard.