Rechtbank Noord-Nederland, 01-04-2014, ECLI:NL:RBNNE:2014:1635, AWB-11-1948 t-m 19-1969

2.4.1

Verweerder heeft erflater bij brief van 2 april 2002 onder meer het volgende geschreven:

2.4.2

Erflater heeft dit formulier op 10 april 2002 geretourneerd. Hij heeft op de verklaring de volgende opmerking geplaatst: “Betrokkene deelt mede dat hij geen rekening in het buitenland heeft.”.

2.4.3

Verweerder heeft erflater bij brief van 13 mei 2002 onder meer het volgende geschreven:

10.00

5.6

Inmiddels is het besef gekomen dat de toerekening van het gehele verzwegen vermogen aan alleen [erflater] voor het jaar 2001, in strijd is met artikel 2.17 IB. Dientengevolge dient deze aanslag in elk geval te worden gehalveerd (…).”.

3.1.

In geschil is het antwoord op de vraag of de onderhavige (navorderings)aanslagen terecht zijn opgelegd en zo ja, op de juiste bedragen zijn vastgesteld.

3.2

Het geschil spitst zich daarbij toe op het antwoord op de volgende vragen:

a. Heeft verweerder alle op de zaak betrekking hebbende stukken overgelegd?

b. Heeft verweerder voldoende voortvarend gehandeld bij het opleggen van de navorderingsaanslagen?

c. Is de bewijslast terecht omgekeerd en verzwaard en zo ja, is er sprake van een redelijke schatting?

3.3

Tussen partijen is tevens in geschil het antwoord op de vraag of eisers terecht aanspraak maken op vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn voor de behandeling in bezwaar.

3.4

Eisers beantwoorden de bij 3.2 vermelde vragen ontkennend en de bij 3.3 vermelde vraag bevestigend. Verweerder is de tegenovergestelde mening toegedaan.

3.5

Ter zitting is namens eisers desgevraagd meegedeeld dat eisers vanuit het oogpunt van proceseconomie niet langer verzoeken om integrale overlegging van het Draaiboek en de Nieuwsbrieven, maar dat zij genoegen nemen met de door verweerder overgelegde “geschoonde” versie van dit Draaiboek en de Nieuwsbrieven overeenkomstig de stand van de jurisprudentie (zie 2.3.1).

3.6

Verder is ter zitting namens eisers meegedeeld dat de beschikkingen heffingsrente cijfermatig gezien niet meer in geschil zijn.

3.7

Eisers concluderen primair tot gegrondverklaring van de beroepen, vernietiging van de uitspraken op bezwaar, van de (navorderings)aanslagen en de beschikkingen heffingsrente. Verweerder heeft ter zitting verklaard dat hij zich kan vinden in hetgeen de gemachtigde van eisers ten aanzien van de gemeenschappelijke inkomensbestanddelen heeft gesteld (zie 2.5.19) en heeft daarom nader geconcludeerd tot vermindering van de aanslag IB/PVV over 2001. Verweerder concludeert voor het overige tot ongegrondverklaring van de beroepen.

3.8

Partijen doen hun standpunten steunen op de gronden die daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken.

4.1

Voor zover eisers voor wat betreft de (navorderings)aanslagen hebben bedoeld te stellen dat de onder punt 2.2.1 bedoelde gegevens op onrechtmatige wijze zijn verkregen – door eisers is dit punt opgeworpen in de motivering van het beroepschrift, waarbij is betoogd dat de, overigens op dat moment reeds vernietigde, boetes dienen te vervallen – overweegt de rechtbank als volgt. De onderhavige informatie is op basis van artikel 4 van de EG-Richtlijn van 19 december 1977, 77/779/EEG, rechtsgeldig door de Belgische belastingdienst aan de Nederlandse belastingdienst verstrekt. Onder deze informatie valt naar het oordeel van de rechtbank ook informatie die in een voorafgaande fase onrechtmatig in andere handen is overgegaan. Op grond van het internationale vertrouwensbeginsel mag de Nederlandse belastingdienst ervan uitgaan dat in België de daar geldende voorschriften zijn nageleefd, die de verkrijging van de informatie door de Belgische belastingdienst en het doorzenden daarvan naar de Nederlandse belastingdienst regelen. Een schending van die voorschriften is overigens niet aannemelijk gemaakt. Het vorenstaande leidt tot het oordeel dat de gegevens als bewijs kunnen worden gebruikt voor de vaststelling van de verschuldigde belasting. Gebruik van deze informatie is niet strijdig met enig beginsel van internationaal recht, is niet strijdig met artikel 6 EVRM en is niet strijdig met enig algemeen beginsel van behoorlijk bestuur. De gegevens zijn door de Nederlandse belastingdienst niet op een wijze verkregen die zozeer indruist tegen wat van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat het gebruik van die gegevens in deze procedure ontoelaatbaar moet worden geacht (zie ook HR 21 maart 2008, nr. 43 050, ECLI:NL:HR:2008:BA8179 en de afdoening van middel 4 (artikel 81 Wet RO) in de arresten van de Hoge Raad van 30 maart 2012 en 6 april 2012, nrs. 11/02222 en 11/02224, ECLI:NL:HR:2012:BW0188 en ECLI:NL:HR:2012:BW0935).

4.2

Eisers betogen dat verweerder niet naar behoren heeft voldaan aan de in artikel 8:42 van de Awb vervatte verplichting om alle op de zaak betrekking hebbende stukken over te leggen, door de - originele - ingediende aangiften en opgelegde primitieve aanslagen niet te overleggen.

4.3

De rechtbank stelt voorop dat belastingaangiften en belastingaanslagen zijn te beschouwen als 'op de zaak betrekking hebbende stukken' als bedoeld in artikel 8:42 van de Awb. Voormelde stukken zijn echter, naar het oordeel van de rechtbank, stukken waarbij verweerder in beginsel redelijkerwijs ervan mag uitgaan dat een belanghebbende hierover zelf beschikt. Pas tijdens de tweede mondelinge behandeling van de zaken (op 13 maart 2013) heeft de gemachtigde van eisers het (nieuwe) standpunt ingenomen dat bepaalde inkomens- en vermogensbestanddelen reeds in de aangiften waren begrepen en zich daarbij op het standpunt gesteld dat verweerder ten aanzien van deze stukken niet heeft voldaan en - nu dit volgens de gemachtigde van eisers een gepasseerd station is - ook niet meer kan voldoen aan het bepaalde in artikel 8:42 van de Awb. De rechtbank overweegt dat dit (nieuwe) standpunt in een zodanig laat stadium is ingenomen dat van verweerder niet meer kan worden verwacht dat hij de originele aangiften en aanslagen kan overleggen. Daarbij neemt de rechtbank in aanmerking dat door de erflater of eisers op geen enkel eerder moment, ook niet ten tijde van de controle (zie 2.3.5), is verzocht om verstrekking van de aangiften of aanslagen door verweerder. Verweerder is gezien het tijdsverloop tussen het indienen van de aangiften en het beroep op artikel 8:42 van de Awb, niet meer in staat om de originele aangiften en – in voorkomende gevallen – aanslagen te overleggen en heeft daarom naar het oordeel van de rechtbank, kunnen volstaan met de hem nog wel ter beschikking staande gegevens uit het automatiseringssysteem, de zogenoemde prints. Deze prints zijn een weergave van de gegevens in de ingediende aangiften en de vastgestelde aanslagen, en kunnen in de onderhavige gevallen met de oorspronkelijke aangiften en aanslagen gelijk worden gesteld. De rechtbank neemt hierbij mede in aanmerking de in de prints van de aangiften vermelde cijfers ("stipinkomens") overeenkomen met die in het controlerapport (zie 2.3.5 "Vastgesteld belastbaar inkomen").

4.4

Gelet op het onder 4.3 overwogene heeft verweerder met het overleggen van de prints van de aangiften IB/PVV over de jaren 1993, 1994 en 2001 en de aangiften VB over de jaren 1994 en 1995 aan zijn verplichtingen uit hoofde van artikel 8:42 van de Awb ter zake van die jaren voldaan. De rechtbank stelt echter vast dat verweerder ter zake van de IB/PVV voor de jaren 1990 tot en met 1992 en 1995 tot en met 2000, en ter zake van de VB voor de jaren 1991 tot en met 1993 en 1996 tot en met 2000 geen originele aangiften of prints met aangiftegegevens heeft overgelegd. Daarmee is voor deze jaren niet voldaan aan voormeld voorschrift. De rechtbank zal hiermee bij de weging van het bewijs rekening houden (zie hierna onder 4.24). Verweerder heeft in dit verband nog gesteld dat hij ter zake van de jaren waarin hij niet meer over de prints beschikt in bewijsnood verkeert. De rechtbank is van oordeel dat nu verweerder ter zake van de onderhavige zaken een dossier heeft of moet hebben gevormd en de aangiftegegevens in verband met de controle op enig moment in dit dossier zijn gekomen of hadden moeten komen, van hem verwacht mag worden dat hij dit dossier gedurende de bezwaar- en beroepsprocedure - met daarin de aangiftegegevens - in stand laat. De door verweerder gestelde bewijsnood komt dan ook voor zijn rekening en risico.

4.5

De navorderingsaanslagen IB/PVV 1990 tot met 1997 en de navorderingsaanslagen VB 1991 tot en met 1998 zijn, naar tussen partijen niet in geschil is, opgelegd met gebruikmaking van de zogenoemde verlengde navorderingstermijn (van twaalf jaar) van artikel 16, vierde lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR).

4.6

4.7

4.9

Eisers hebben gesteld dat verweerder bij de toepassing van de verlengde navorderingstermijn het evenredigheidsbeginsel heeft geschonden, omdat hij de navorderingsaanslagen niet met een redelijke voortvarendheid heeft opgelegd.

4.10

Ten behoeve van de beoordeling van de vraag of het communautaire evenredigheidsbeginsel is geschonden, onderscheidt de rechtbank drie perioden na de ontvangst van de door de Belgische belastingdienst toegezonden informatie.

4.11

De eerste periode loopt vanaf de ontvangst van de informatie uit België op 27 oktober 2000 (zie 2.2.1) tot de identificatie van erflater. Verweerder heeft ter zitting (zie 2.3.3) verklaard dat de identificatie van erflater waarschijnlijk tijdens de tweede tranche, in maart 2002, heeft plaatsgevonden. Deze verklaring wordt ondersteund door het overgelegde draaiboek en de nieuwsbrieven (zie 2.3.1). Gelet hierop acht de rechtbank aannemelijk dat erflater in maart 2002 als rekeninghouder is geïdentificeerd. Tussen het moment dat de informatie uit België binnenkwam en de identificatie is derhalve ongeveer 17 maanden verstreken. In die periode zijn de werkzaamheden zoals vermeld in de nieuwsbrieven en de verklaring van verweerder verricht. De rechtbank is van oordeel dat met een dergelijk proces, wil het zorgvuldig geschieden, naar zijn aard het nodige tijdsbeslag is gemoeid, zeker in een situatie als deze, waarin duizenden rekeninghouders dienen te worden geïdentificeerd. De keuze voor een projectmatige aanpak acht de rechtbank ook vanwege de eenheid van beleid en uitvoering begrijpelijk. Gelet op de uitgevoerde werkzaamheden en de daarbij nagestreefde zorgvuldigheid acht de rechtbank de met het identificatieproces gemoeide tijd van ongeveer 17 maanden niet onredelijk lang.

4.12

De tweede periode loopt van maart 2002 tot 31 december 2002. In deze periode heeft verweerder op 2 april 2002 een vragenbrief naar erflater gestuurd (zie 2.4.1), waarin onder meer wordt gevraagd aan te geven of erflater rekeninghouder is geweest van buitenlandse bankrekeningen. Erflater heeft aanvankelijk ontkent over een buitenlandse bankrekening te beschikken (zie 2.4.2). Na een nadere brief van verweerder heeft de toenmalige gemachtigde [toenamlige gemachtigde erflater] namens erflater op 17 mei 2002 telefonisch verklaard (zie 2.4.4) dat erflater wel over een buitenlandse bankrekening beschikte. Bij brief van 28 mei 2002 heeft de nieuwe gemachtigde van erflater, [advieskantoor 1] (zie 2.4.5) aangegeven zo spoedig mogelijk de door verweerder gevraagde informatie te zullen verschaffen. Toen deze informatie uitbleef, heeft verweerder bij brief van 14 oktober 2002 erflater persoonlijk om informatie gevraagd (zie 2.4.6). De gemachtigde van erflater heeft hierop gereageerd bij brief van 14 november 2002 (zie 2.4.7) en daarin verklaard verweerder na ontvangst van informatie van de KB-Lux nader te zullen informeren. Verweerder heeft, terwijl de opgevraagde informatie nog niet was verkregen, in verband met de dreigende verstrijking van de aanslagtermijn, de navorderingsaanslagen IB/PVV 1990 en VB 1991 met dagtekening 31 december 2002 opgelegd. De hiervoor vermelde feiten en omstandigheden laten, naar het oordeel van de rechtbank, geen andere conclusie toe dan dat verweerder tijdens de tweede periode bij het opleggen van de onderhavige navorderingsaanslagen IB/PVV 1990 en VB 1991 de vereiste voortvarendheid in acht heeft genomen.

4.13

De derde periode loopt van 4 december 2002 tot 31 mei 2003 respectievelijk 6 en 7 juni 2003. In de brief van 4 december 2002 (zie 2.4.9), waarin hij het voornemen tot het opleggen van de navorderingsaanslagen IB/PVV 1990 en VB 1991 heeft aangekondigd, heeft verweerder vermeld dat hij voor de andere jaren op dat moment nog geen (navorderings)aanslagen zal opleggen. Verweerder heeft daarvoor in zijn pleitnota de volgende redenen aangevoerd:

- Verweerder kon er gelet op de brief van de gemachtigde van erflater van 17 december 2002 (zie 2.4.10) redelijkerwijs van uitgaan dat de gemachtigde druk bezig was de informatie uit Luxemburg op te vragen;

- Nu erflater bekend was met de omvang van de te verwachten correcties, zou dit voor hem aanleiding kunnen zijn om alsnog de benodigde gegevens te verstrekken;

- Het ging om tienduizenden aanslagen. Het op (zeer) korte termijn opleggen van deze aanslagen kon alleen handmatig gebeuren, hetgeen onuitvoerbaar was. Door de navorderingsaanslagen later op te leggen werd het mogelijk een (groot) deel via het geautomatiseerde proces te verwerken.

Naar het oordeel van de rechtbank rechtvaardigen deze redenen, ieder op zichzelf genomen, alsmede in onderlinge samenhang bezien, het later opleggen van de navorderingsaanslagen IB/PVV 1991 tot en met 1997 en VB 1992 tot en met 1998. De periode tussen 4 december 2002 en de dagtekening van de respectievelijke navorderingsaanslagen is niet zodanig lang dat moet worden geoordeeld dat deze navorderingsaanslagen onvoldoende voortvarend zijn opgelegd. Daarbij neemt de rechtbank in aanmerking dat het in het kader van de te betrachten zorgvuldigheid redelijk is dat verweerder gewacht heeft met het opleggen van de navorderingsaanslagen, gelet op het feit dat de gemachtigde van erflater steeds heeft aangegeven informatie bij KB-Lux te hebben opgevraagd en deze informatie na ontvangst te zullen verstrekken.

4.14

Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder, gelet op het onder 4.5 tot en met 4.13 overwogene, in ieder van voormelde drie perioden, en deze drie perioden gezamenlijk, geen langere termijn gebruikt dan op grond van het communautaire evenredigheidsbeginsel kan worden aanvaard.

4.15

4.16

Verweerder heeft erflater gevraagd gegevens en inlichtingen te verschaffen over door hem in het buitenland aangehouden bankrekeningen (zie onder andere 2.4.1 en 2.4.6). Verweerder heeft erflater er daarbij op gewezen dat hij ingevolge artikel 47, eerste lid, van de AWR verplicht is de gevraagde gegevens en inlichtingen te verstrekken, alsmede dat het niet voldoen aan deze verplichtingen leidt tot omkering van de bewijslast.

4.17

Vaststaat dat erflater in het kader van de vaststelling van de onderhavige (navorderings)aanslagen de gevraagde gegevens en inlichtingen over enige op zijn naam staande in het buitenland aangehouden bankrekening vóór het opleggen van de onderhavige (navorderings)aanslagen niet heeft verstrekt. Daarmee heeft hij niet (volledig) voldaan aan de verplichtingen ingevolge artikel 47, eerste lid, van de AWR. De rechtbank overweegt dat, gelet op hetgeen onder 4.15 is overwogen, deze gevraagde gegevens en inlichtingen van belang kunnen zijn voor de vaststellingen van de onderhavige (navorderings)aanslagen. Dit belang is van voldoende gewicht om de omkering en verzwaring van de bewijslast te rechtvaardigen. Uit het voorgaande vloeit voort dat de rechtbank de beroepen met betrekking tot de (nagevorderde) belasting op grond van het bepaalde in artikel 27e van de AWR ongegrond dient te verklaren, tenzij zou blijken dat en in hoeverre de uitspraken op het bezwaar onjuist is.

4.18

Eisers hebben betoogd dat verweerder in de uitspraak op bezwaar - en de rechtbank in beroep - de sanctie van omkering en verzwaring van de bewijslast niet langer kan baseren op de schending van de informatieplicht als neergelegd in artikel 47 van de AWR, aangezien verweerder heeft verzuimd gedurende de bezwaarfase een informatiebeschikking als bedoeld in artikel 52a van de AWR te nemen. Dit artikel is per 1 juli 2011 in werking getreden en volgens eisers is welbewust geen overgangsregeling geformuleerd, zodat – kort gezegd - het artikel onmiddellijke werking heeft en van toepassing is op de onderhavige procedures.

4.19

Ingevolge het met ingang van 1 juli 2011 in werking getreden artikel 52a, eerste lid, van de AWR is bepaald, voor zover thans van belang, dat, indien met betrekking tot een op te leggen aanslag of navorderingsaanslag niet of niet volledig wordt voldaan aan de verplichtingen ingevolge artikel 47, de inspecteur dit kan vaststellen in bij een voor bezwaar vatbare beschikking (informatiebeschikking). Omkering en verzwaring van de bewijslast kan pas worden toegepast als de hiervoor genoemde informatiebeschikking is genomen.

4.20

In de Wet van 27 mei 2011, waarbij de artikelen 52a en 25, derde lid, en 27e, eerste lid, van de AWR (nieuw) zijn ingevoerd, zijn geen overgangsrechtelijke bepalingen opgenomen. Dit betekent dat in beginsel sprake is van een onmiddellijke, exclusieve werking voor die feiten die dateren van 1 juli 2011 en later. Anders dan eiser betoogt, brengt dit naar het oordeel van de rechtbank evenwel niet mee dat verweerder in de onderhavige bezwaarprocedures alsnog een informatiebeschikking had moeten nemen. Het rechtsgevolg van artikel 25 van de AWR - de sanctie van omkering en verzwaring van de bewijslast - is door verweerder immers reeds ingeroepen bij het opleggen van de (navorderings)aanslagen die alle dateren van vóór 1 juli 2011. De sanctie van omkering is dan ook gebaseerd op feiten (zie onder meer de brieven vermeld in 2.4.1 en 2.4.6) die zich hebben voorgedaan vóór de intreding van dat rechtsgevolg ten tijde van de vaststelling van de belastingaanslagen. Dat in de bezwaarfase nogmaals door verweerder om informatie is gevraagd, maakt dit oordeel niet anders.

4.21

Onder verwijzing naar het arrest EHRM van 5 april 2012, nr. 11663/04, ECLI:NL:XX:2012:BW5997 (Chambaz) betogen eisers voorts dat het verzoek om informatie met een beroep op artikel 47 AWR en alle daarbij behorende sancties in strijd is met artikel 6 EVRM, nu voorafgaand aan het informatieverzoek niet de garantie is gegeven dat de te verstrekken informatie niet zal worden gebruikt voor een eventuele strafvervolging of boeteoplegging. Volgens eisers doet het feit dat de boeten zijn komen te vervallen niets af aan de strijdigheid van deze informatievergaring met artikel 6 EVRM. Naar de rechtbank begrijpt, betogen eisers dat in het onderhavige geval geen gehoor aan het verzoek om informatie behoefde te worden gegeven en dat derhalve de sanctie van omkering en verzwaring van de bewijslast geen toepassing kan vinden. De rechtbank volgt eisers hierin niet. Ook al zou het betoog van eisers juist zijn ten aanzien van de boeteoplegging, dan nog heeft dat – anders dan eisers kennelijk voorstaan – geen gevolgen voor de enkelvoudige belastingheffing nu de informatieverplichting van artikel 47 van de AWR juist is bedoeld om informatie te verkrijgen die van belang is voor de belastingheffing (vgl. HR 12 juli 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ3640).

4.22

Ook indien sprake is van toepassing van artikel 27e AWR mag een aanslag niet naar willekeur worden vastgesteld, maar moet hij berusten op een redelijke schatting. Voor wat betreft de schatting van de inkomsten uit en de omvang van de tegoeden op bij de KB-Lux gehouden rekeningen, waarvan houders zoals erflater hebben geweigerd gegevens te verstrekken, is aannemelijk dat verweerder geen andere gegevens had dan het saldo van de op de fotokopieën vermelde rekening van erflater en de gegevens van de meewerkers.

4.23

Verweerder heeft gesteld dat het saldo van de rekening welke op de fotokopie is vermeld niet representatief behoeft te zijn voor het werkelijk bij KB-Lux aangehouden saldo. Nu het saldo van de op de fotokopie vermelde rekening in het kader van de redelijke schatting naar het oordeel van de rechtbank buiten beschouwing kan worden gelaten (zie 4.15), mocht verweerder, bezien in het licht van het ontbreken van gegevensverstrekking door eisers, redelijkerwijs gebruik maken van andere hem ter beschikking staande gegevens. Verweerder heeft de hoogte van de correctie voor elk jaar gebaseerd op een modelmatige berekening. Wat betreft de gemaakte schatting leidt de rechtbank uit de gedingstukken af dat verweerder gebruik heeft gemaakt van een combinatie van de gegevens op de fotokopie en de verkregen gegevens van de KB-Lux-rekeninghouders die hebben toegegeven een rekening bij de KB-Lux te hebben of te hebben gehad. Dat sprake is van een redelijke schatting indien de hoogte van de correcties wordt gebaseerd op deze ervaringscijfers conform HR 15 april 2011, nr. 09/03075, ECLI:NL:HR:2011:BN6324, zoals door verweerder is gedaan, wordt door eisers niet betwist.

4.24

Eisers hebben de redelijke schatting van het belastbaar inkomen en het belastbaar vermogen als zodanig echter wel betwist, omdat het volgens eisers maar de vraag is of de inkomsten en de saldi ter zake van de rekeningen inderdaad – zoals verweerder stelt – niet in de respectievelijke aangiften zijn opgenomen. Bij gebrek aan wetenschap wordt door eisers ontkend dat voor de onderhavige jaren onjuiste aangiften zijn gedaan. De rechtbank overweegt hierover als volgt. Zoals eerder is overwogen ten aanzien van artikel 8:42 van de AWB (zie 4.2 tot en met 4.4) zijn door verweerder niet voor alle jaren de ingediende aangiften of prints daarvan verstrekt. De wel ter beschikking staande prints van de aangiften IB/PVV over de jaren 1993, 1994 en 2001, en de aangiften VB over de jaren 1994 en 1995, bevestigen niet de stelling van eisers dat in de aangiften wel rekening is gehouden met de KB-Lux-rekening. Uit de bevindingen van de controlerend ambtenaar, die de (originele) aangiften voor alle jaren wel ter inzage heeft gehad - zoals vastgelegd in het controlerapport van 21 mei 2003 (zie 2.3.5) - kan eerder het tegendeel worden afgeleid. De rechtbank overweegt dat erflater in eerste instantie het bestaan van de bankrekening bij KB-Lux heeft ontkend, vervolgens heeft verklaard deze bankrekening voor derden te hebben aangehouden en steeds het standpunt heeft ingenomen dat geen onderliggende rekeningen aanwezig zijn. In dit licht bezien en mede gelet op het voorgaande is het vermoeden gerechtvaardigd dat in de ingediende aangiften IB/PVV voor de jaren 1990, 1992, 1995 tot en met 2000 en ter zake van de VB voor de jaren 1991, 1992, 1993 en 1996 tot en met 2000 geen inkomsten of saldi in de desbetreffende aangiften zijn verantwoord en dat de tegoeden en de inkomsten daaruit evenmin in de desbetreffende (primitieve) aanslagen zijn betrokken. Dit vermoeden hebben eisers met hun enkele stelling dat zij bij gebrek aan wetenschap ontkennen dat onjuiste aangiften zijn gedaan, niet ontzenuwd. Nu eisers ook overigens niet de belastbare inkomens en belastbare vermogens betwisten, komt de rechtbank tot de conclusie dat sprake is van een redelijke schatting. Voorts hebben eisers naar het oordeel van de rechtbank met al hetgeen zij hebben aangedragen, waaronder het onder 2.5.16 vermelde overzicht van KB-Lux, niet overtuigend aangetoond dat de (navorderings)aanslagen zoals vastgesteld bij de uitspraken op bezwaar te hoog zijn.

4.25

Tussen partijen is niet meer in geschil dat verweerder bij het vaststellen van het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen over het jaar 2001 ten onterechte de helft van de geschatte waarde van de buitenlandse vermogensbestanddelen niet heeft toegerekend aan de partner van erflater (zie 2.5.19 en 3.7). Naar de rechtbank begrijpt zijn partijen het erover eens dat het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen dient te worden gehalveerd. De rechtbank zal de uitspraak op bezwaar met betrekking tot het jaar 2001 vernietigen, de aanslag over 2001 verminderen en het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen nader vaststellen op € 5.570 (50% van € 11.141). Het beroep is in zoverre dan ook gegrond.

4.26

Nu ter zitting namens eisers meegedeeld is dat de beschikkingen heffingsrente cijfermatig gezien niet meer in geschil zijn (zie 3.6), ziet de rechtbank - behoudens ten aanzien van de aanslag IB/PVV over het jaar 2001 (zie 4.24) - geen aanleiding om af te wijken van verweerders beslissing inzake de heffingsrente. Hierbij wijst de rechtbank eisers erop dat het bedrag van de heffingsrente het bedrag van de navorderingsaanslag volgt. De rechtbank ziet aanleiding om verweerders beslissing op bezwaar inzake de beschikking heffingsrente over het jaar 2001, te vernietigen, aangezien de met de beschikking heffingsrente samenhangende aanslag zal worden verminderd. De rechtbank verstaat dat verweerder het bedrag van de heffingsrente dienovereenkomstig zal verminderen.

4.27

Gelet op het vorenoverwogene zal de rechtbank het beroep in de zaak met procedurenummer 11/1959 gegrond verklaren en de overige beroepen ongegrond verklaren.

5.1

In zijn arresten van 10 juni 2011 (waaronder het arrest met zaaknummer 09/05112, ECLI:NL:HR:2011:BO5080) heeft de Hoge Raad beslist dat in belastingzaken aanspraak kan bestaan op een schadevergoeding met overeenkomstige toepassing van artikel 8:73 van de Awb, indien het belastinggeschil niet binnen een redelijke termijn wordt beslecht. De in aanmerking te nemen termijn vangt in beginsel aan op het moment waarop de inspecteur het bezwaarschrift ontvangt. Bij de beoordeling van de vraag of de redelijke termijn is overschreden moet, aldus de Hoge Raad, worden aangesloten bij de uitgangspunten die zijn neergelegd in het arrest van de Hoge Raad van 22 april 2005, nr. 37984, ECLI:NL:HR:2005:AO9006.

5.2

Uit de onder 5.1 genoemde arresten volgt dat de redelijke termijn in zaken zoals deze in beginsel is overschreden wanneer na indiening van het bezwaar meer dan twee jaar is verstreken voordat op dat bezwaar en, indien vervolgens beroep is ingesteld, op dat beroep is beslist. Dit betekent dat de te beoordelen termijn eindigt op de dag waarop de rechtbank uitspraak doet.

5.3

Als uitgangspunt voor de schadevergoeding dient een tarief te worden gehanteerd van € 500 per half jaar dat de redelijke termijn is overschreden, waarbij het totaal van de overschrijding naar boven wordt afgerond.

5.4

Naar het oordeel van de rechtbank brengt overeenkomstige toepassing van artikel 8:73 van de Awb mee dat erflater op enig moment gedurende de belastingprocedure, voorafgaand aan het overlijden, verweerder had moeten mededelen dat hij aanspraak maakt op een immateriële schadevergoeding. Nu hij dit niet heeft gedaan, kunnen zijn erfgenamen – eisers – die de belastingprocedure hebben voortgezet, gelet op de strekking van artikel 6:106, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, niet in zijn plaats aanspraak maken op een vergoeding. Het voorgaande laat onverlet dat eisers zelfstandig een verzoek kunnen doen, hetgeen zij hebben gedaan. In dat geval ziet de rechtbank geen reden aan te nemen dat bij eisers niet over de gehele duur van de belastingprocedure spanning en frustratie kan worden voorondersteld. De rechtbank verwijst naar de uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 28 januari 2014, nr. 11/00037, ECLI:NL:GHARL:2014:665, rechtsoverwegingen 4.8 tot en met 4.11. Gelet op het voorgaande heeft de in aanmerking te nemen termijn voor de onderhavige zaken een aanvang genomen op respectievelijk 31 januari 2003 (IB/PVV 1990 en VB 1991, zie 2.5.1), 12 juni 2003 (IB/PVV 1991 tot en met 2000 en VB 1992 tot en met 2000, zie 2.5.3) en 18 november 2004 (IB/PVV 2001, zie 2.5.4), zijnde de momenten waarop verweerder de bezwaarschriften heeft ontvangen. De rechtbank overweegt met betrekking tot het bezwaar inzake IB/PVV 2001 dat zij in dit verband het volgens verweerder op 18 november 2004 ontvangen bezwaarschrift – stukken ontbreken in het dossier – zal aanmerken als het door erflater tijdig ingediende bezwaar, nu dit niet in het nadeel is van eisers en – mede gelet op de onder 2.5.4 en 2.5.5 genoemde correspondentie – aanwijzingen ontbreken dat sprake is van een prematuur bezwaar. De rechtbank verwerpt eisers' stelling dat de termijn aanvangt op het moment van de criminal charge.

5.5

Vanaf de onder 5.4 vermelde momenten tot de datum van deze uitspraak (1 april 2014) zijn afgerond respectievelijk elf jaren en twee maanden (IB/PVV 1990 en VB 1991), tien jaren en tien maanden (IB/PVV 1991 tot en met 2000 en VB 1992 tot en met 2000), en negen jaren en vijf maanden (IB/PVV 2001) verstreken. De rechtbank stelt vast dat – ook als rekening wordt gehouden met de, onder meer hierna te noemen, bijzondere omstandigheden – in alle gevallen de redelijke termijn is overschreden.

5.6

In gevallen waarin de bezwaar- en de beroepsfase samen zo lang hebben geduurd dat de redelijke termijn daardoor is overschreden, dient de rechter met het oog op toekenning van een vergoeding voor immateriële schade die door dat tijdsverloop is ontstaan te beoordelen op welke wijze de termijnoverschrijding moet worden toegerekend aan de bezwaar- en aan de beroepsfase. Daardoor wordt immers bepaald in hoeverre de immateriële schade is toe te rekenen aan het bestuursorgaan respectievelijk de rechterlijke macht; de veroordeling tot vergoeding van die schade moet naar evenredigheid daarmee worden uitgesproken ten laste van de inspecteur respectievelijk de Staat (zie HR 22 maart 2013, ECLI:NL:HR:2013:BX6666). Bij deze toerekening heeft in belastingzaken als regel te gelden dat de bezwaarfase onredelijk lang heeft geduurd voor zover de duur daarvan een half jaar overschrijdt en de beroepsfase voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt. Deze regel geldt behoudens bijzondere omstandigheden.

5.7

De gemachtigde van eisers heeft ter zitting verklaard dat zijn verzoek om vergoeding van immateriële schade beperkt is tot de in bezwaar belopen termijnoverschrijding.

5.8

5.9

Gelet op hetgeen onder 5.8 is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat in de onderhavige zaken voor de bezwaarfase inzake de IB/PVV 1990 en VB 1991 de redelijke termijn met 7 jaar, 6 maanden en 6 dagen, tot 8 jaar en 6 dagen dient te worden verlengd. Voor IB/PVV 1991 tot en met 2000 en VB 1992 tot en met 2000 geldt een verlenging van de redelijke termijn voor de bezwaarfase van 7 jaar, 3 maanden en 2 dagen, tot 7 jaar, 9 maanden en 2 dagen. Voor IB/PVV 2001 geldt een verlenging van de termijn van 5 jaar, 8 maanden en 7 dagen, tot 6 jaar, 2 maanden en 7 dagen.

5.10

Uit hetgeen onder 5.4 is overwogen, volgt dat de voor de bezwaarfase in aanmerking te nemen termijnen voor de onderhavige zaken een aanvang hebben genomen op respectievelijk 31 januari 2003, 12 juni 2003 en 18 november 2004. Gelet op de dagtekening van de uitspraken op bezwaar is deze termijn geëindigd op 18 juli 2011. De relevante behandeltermijn in de bezwaarfase bedraagt derhalve respectievelijk 8 jaar, 5 maanden en 17 dagen (IB/PVV 1990 en VB 1991), 8 jaar, 1 maand en 5 dagen (IB/PVV 1991 tot en met 2000 en VB 1992 tot en met 2000), en 6 jaar en 8 maanden (IB/PVV 2001). Dit brengt mee dat de vastgestelde redelijke termijn (zie 5.9) in de bezwaarfase voor de onderhavige zaken met respectievelijk vijf, vier en bijna zes maanden is overschreden.

5.11

Eisers hebben gesteld dat in elk van de zaken - en daarbinnen voor alle opgelegde (navorderings)aanslagen en afgegeven beschikkingen heffingsrente en boete - een afzonderlijke schadevergoeding moet worden toegekend. De rechtbank volgt deze stelling niet. De rechtbank overweegt daarbij het volgende.

5.12

5.13

De rechtbank zal beoordelen of ten aanzien van de onderhavige zaken sprake is van in hoofdzaak op hetzelfde onderwerp betrekking hebbende zaken. De rechtbank oordeelt dat dit ten aanzien van alle 22 onderhavige procedures, en de daarop betrekking hebbende beschikkingen, inderdaad het geval is. In alle zaken gaat het om (vrijwel) dezelfde problematiek, voortvloeiend uit het niet aangeven van inkomsten en vermogen ter zake van een buitenlandse bankrekening. De zaken zijn in de bezwaarfase gezamenlijk behandeld en op de bezwaren is gelijktijdig beslist. De beroepen zijn ter zitting gezamenlijk behandeld en de rechtbank heeft de uitspraken op deze beroepen vervat in één geschrift. De rechtbank zal daarom voor de onderhavige procedures slechts één keer een schadevergoeding toekennen. Nu de overschrijding van de redelijke termijn in de bezwaarfase voor alle zaken minder dan zes maanden (zie 5.10) is, zal de rechtbank een schadevergoeding toekennen in de zaak met procedurenummer 11/1948 (IB/PVV 1990).

5.14

Nu de rechtbank onder 5.5 heeft vastgesteld dat de redelijke termijn (voor de bezwaar- en beroepsperiode als geheel) op het moment van de uitspraak van heden is overschreden, en er derhalve voor de berekening van de in aanmerking te nemen overschreden termijn in de bezwaarfase geen “compensatie” aan de orde is, bedraagt de vergoeding in de zaak 11/1948 één half jaar maal € 500, ofwel € 500, geheel toe te rekenen aan verweerder. Voor een matiging van de schadevergoeding in verband met het feit dat de termijn al is aangevangen voordat eisers bij de belastingprocedure betrokken zijn geraakt (zie 5.4) ziet de rechtbank in het onderhavige geval geen aanleiding, nu deze periode door de verlenging van de bezwaartermijn (zie 5.8) geen invloed heeft gehad op de vastgestelde vergoeding.

5.15

Op grond van het vorenstaande komt de rechtbank tot de slotsom dat door verweerder aan eisers een vergoeding voor immateriële schade dient te worden betaald ter hoogte van € 500. Gelet op de samenhang in de onderhavige zaken kent de rechtbank aan eisers in de zaak 11/1948 een schadevergoeding toe ter hoogte van dit bedrag van € 500, en wordt in de overige zaken volstaan met de constatering dat de redelijke termijn is overschreden.

6.1

Van de indiener van een beroepschrift wordt door de griffier een griffierecht geheven. Indien het een beroepschrift ter zake van twee of meer samenhangende besluiten betreft, is eenmaal griffierecht verschuldigd (artikel 8:41 van de Awb). De rechtbank overweegt dat samenhangende besluiten in de zin van artikel 8:41 van de Awb besluiten zijn die voortkomen uit één samenstel van feiten en omstandigheden. In het onderhavige geval is sprake van 22 besluiten. De rechtbank beschouwt, gelet op het voorgaande, de zaak met procedurenummer 11/1959 (IB/PVV 2001) als één zaak, de procedurenummers 11/1948 tot en met 11/1955 (IB/PVV 1990 tot en met 1997) tezamen als samenhangende zaken, de zaken met procedurenummers 11/1956 tot en met 11/1958 (IB/PVV 1998 tot en met 2000) tezamen als samenhangende zaken, de zaken met procedurenummers 11/1960 tot en met 11/1967 (VB 1991 tot en met 1998) tezamen als samenhangende zaken en de zaken met procedurenummers 11/1968 en 11/1969 (VB 1999 en 2000) tezamen als samenhangende zaken. Dit brengt met zich mee dat ter zake van de onderhavige procedures slechts vijfmaal griffierecht verschuldigd is. Het door eisers te veel betaalde griffierecht ten bedrage van in totaal € 697 (17 x € 41) zal door de griffier aan hen worden terugbetaald.

6.2

Nu het beroep met procedurenummer 11/1959 gegrond is, dient verweerder met toepassing van artikel 8:74 van de Awb het in die zaak betaalde griffierecht te vergoeden. Rekening houdend met hetgeen onder 6.1 is overwogen, dient verweerder aan eisers derhalve een bedrag van € 41 te vergoeden.

6.3

Nu uit de stukken van het geding niet blijkt dat vóór de uitspraken op bezwaar is verzocht om vergoeding van kosten die in verband met de behandeling van de bezwaren zijn gemaakt, kan de rechtbank, gelet op het bepaalde in artikel 7:15, tweede en derde lid, van de Awb, verweerder niet veroordelen in de door eisers in de bezwaarfase gemaakte kosten.

6.4

De rechtbank vindt wel aanleiding verweerder te veroordelen in de kosten die eisers in verband met de behandeling van het beroep redelijkerwijs hebben moeten maken. De rechtbank heeft het beroep in de zaak met procedurenummer 11/1959 gegrond verklaard. De proceskostenvergoeding wordt vastgesteld op € 1.217,50 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting, 0,5 punt voor het verschijnen ter nadere zitting, met een waarde per punt van € 487 en een wegingsfactor 1).

- verklaart het beroep in de zaak met nummer 11/1959 gegrond;

- vernietigt de uitspraken op bezwaar in de zaak met nummer 11/1959;

- vermindert de aanslag IB/PVV over het jaar 2001 tot een aanslag berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 97.763 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 5.570;

- vermindert de beschikking heffingsrente met betrekking tot het jaar 2001 dienovereenkomstig;

- bepaalt dat deze uitspraak in zoverre in de plaats treedt van de vernietigde besluiten;

- verklaart de beroepen in de overige zaken ongegrond;

- veroordeelt verweerder in de proceskosten van eisers ten bedrage van € 1.217,50 in de zaak met nummer 11/1959;

- gelast dat verweerder het door eisers in de zaak met nummer 11/1959 betaalde griffierecht van € 41 vergoedt;

- veroordeelt verweerder tot vergoeding van de immateriële schade die eisers hebben geleden tot een bedrag van € 500.

1 - bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd. 2 - het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden: