Rechtbank Overijssel, 10-04-2015, ECLI:NL:RBOVE:2015:1822, ak_14_2717 en ak_14_2718 en ak_14_2719

In geschil is de vraag of verweerder op juiste gronden is afgeweken van de door eiseres gedane aangifte zuiveringsheffing over de jaren 2008 (Awb 14/2719), 2009 (Awb 14/2717) en 2010 (Awb 14/2719) en eiseres over deze jaren terecht vergrijpboetes op heeft kunnen leggen.

De rechtbank stelt voorop dat op verweerder de last rust om te bewijzen dat de door hem in beroep verdedigde aanslagen en boetes terecht en niet te hoog zijn vastgesteld. De beantwoording van de vraag of verweerder aan deze bewijslast heeft voldaan, hangt mede af van wat door eiseres hiertegen is aangevoerd.

Eiseres bestrijdt de aanslagen en de opgelegde vergrijpboetes omdat zij is aangeslagen voor v.e.’s die niet door haar geloosd zijn, laat staan illegaal. Het is ook door verweerder niet bewezen of aangetoond dat eiseres, buiten haar meetvoorzieningen om, veel meer v.e.’s heeft geloosd dan is opgegeven. De aanslag berust louter op onbetrouwbare aannames en externe factoren worden in het geheel niet meegenomen.

Verweerder heeft hiertegenover gesteld dat er voldoende feiten en omstandigheden zijn aangetoond die - redelijkerwijs met uitsluiting van vrijwel alle andere denkbare mogelijkheden - aannemelijk maken dat eiseres wel buitengewoon grote hoeveelheden afvalwater op het gemeenteriool heeft geloosd. Verweerder heeft hiertoe verwezen naar de op 8 en 9 maart 2010 op en rond het terrein van eiseres uitgevoerde controle-acties. Uit de resultaten van een meetcampagne in februari en maart 2010 blijkt dat er significante verschillen bestaan tussen de meetresultaten vòòr 8 maart 2010 en de meetresultaten na 9 maart 2010. Daarnaast is geconstateerd dat de vuilvracht de week direct na deze controle aanzienlijk is gedaald, zeker nu eiseres met ingang van 12 maart 2010 gestart is met het over de weg afvoeren van digestaat. Uit de nadien gedane metingen en bemonsteringen blijkt een structurele afname in de vuilvracht bij het hoofdrioolgemaal te Spakenburg.

Ook is het lozingsgedrag op zondagen gemeten. Verwacht kan worden dat er in de gemeente Bunschoten-Spakenburg op zondagen weinig afvalwater wordt geloosd en dat dit ook geldt voor de afvalwaterlozing vanaf het industrieterrein Zuidwenk in Spakenburg. Voor de periode van 9 maart tot en met 31 maart 2010 is deze verwachting door de uitgevoerde metingen bevestigd. Gedurende drie zondagen voorafgaand aan 8 maart 2010 is een 12x grotere afvalwatervracht geloosd. Dit duidt op lozing door slechts één bedrijf.

Daarnaast is verweerder van mening dat het digestaat uit de vergisters direct geloosd moet zijn op het riool omdat dit niet recyclebaar is.

Een en ander is nader uitgewerkt in het rapport van Tauw Technologie te Deventer van 30 maart 2012.

Eiseres heeft hiertegenover gesteld dat bij de controle-acties op 8 en 9 maart 2010 op en rond haar terrein geen enkele onrechtmatigheid is aangetroffen of geconstateerd die kan leiden tot de aan haar opgelegde aanslagen. Bij die controle zijn geen illegale lozingen dan wel illegale lozingspunten gedetecteerd, terwijl daar wel intensief naar is gezocht. Het sedert 12 maart 2010 afvoeren van digestaat per as is puur een toevallige samenloop, nu eiseres vanaf november 2009 reeds besloten heeft om de capaciteit van de digestaat verwerkingsinstallatie te vergroten naar aanleiding van de geplande uitbreiding van groengasproductie. In verband hiermee is in december 2009 contact gezocht met diverse erkende transporteurs om het digestaat af te voeren. De transporteur diende vervolgens een exportvergunning aan te vragen om het digestaat af te zetten in het buitenland. Enig verband tussen de controle en de afvoer per as is geheel afwezig nu een dergelijk afvoersysteem niet in een termijn van drie dagen op te zetten is gelet op de wetgeving omtrent het exporteren van digestaat.

Daarnaast heeft eiseres gesteld dat de inschatting van de hoeveelheid digestaat door Tauw, gebaseerd op grond van gegevens uit 2010, niet representatief is voor de situatie in 2008. Eiseres heeft hiertoe een reactie van ir. H. Spanjers en ir. G. Kooijman van de TU Delft overgelegd, waarin wordt geconcludeerd dat de argumenten van Tauw niet kunnen worden gebruikt voor de stelling dat eiseres verantwoordelijk is voor de discrepantie.

De rechtbank Midden-Nederland heeft aanleiding gezien de StAB rapport uit te laten brengen. In dit rapport van 5 september 2014 heeft de StAB onder meer aangegeven dat:

Partijen hebben op het rapport van de StAB gereageerd. Eiseres heeft bij haar reactie het commentaar van Royal HaskoningDHV gevoegd. Hierin is onder meer gesteld dat nimmer expliciet is vastgesteld dat eiseres illegale lozingen heeft gedaan, terwijl zich bij eiseres een monstername-inrichting bevindt en verweerder extra metingen heeft laten verrichten. Alle beweringen omtrent illegale lozingen worden gedaan op basis van indirect bewijs, terwijl direct bewijs nooit is verkregen.

De rechtbank is van oordeel dat uit de stukken naar voren komt dat de aan eiseres opgelegde aanslagen gebaseerd zijn op vermoedens en aannames dat eiseres in de periode van 1 januari 2008 tot en met 8 maart 2010 digestaat geloosd heeft, omdat dit digestaat eerst per 12 maart 2010 per as afgevoerd wordt. De hoeveelheid digestaat die volgens verweerder in de hiervoor genoemde periode geproduceerd is, is door Tauw berekend aan de hand van de input van biomassa en het geproduceerde biogas.

De rechtbank stelt vast dat waterschapsinspecteurs na onderzoek op 8 en 9 maart 2010 op en rond het terrein van eiseres conclusies met betrekking tot illegale lozingen hebben getrokken, terwijl daarvoor geen bewijs aanwezig was. Omdat eiseres het grootste visverwerkende bedrijf op dit industrieterrein is, hebben de inspecteurs geconcludeerd dat het geloosde water wel van eiseres af moet komen, zonder dat (illegale) afvalwaterleidingen zijn aangetroffen die deze conclusies onderbouwen.

De voor 2008 en 2009 opgelegde aanslagen zijn gebaseerd op monstermetingen die in 2010 en 2011 zijn genomen. Zoals ter zitting toegelicht zijn in 2011 nieuwe monsters genomen omdat er onzekerheid bestond over de in 2010 genomen monsters.

Op basis van deze monsters heeft verweerder geconcludeerd dat eiseres vanaf 2008 (illegaal) digestaat loost op het gemeenteriool.

De rechtbank kan verweerder hier niet in volgen. Niet alleen bestaat er onzekerheid over het proces in de vergistingstanks en de vraag in hoeverre en hoelang het digestaat gerecycled kan worden, nu de verschillende deskundigen blijkens de in deze geschillen uitgebrachte rapportages hier anders over denken, maar verweerder heeft ook anderszins niet aannemelijk gemaakt dat eiseres meer geloosd heeft op het gemeenteriool dan door haar in de aangifte is vermeld.

De rechtbank neemt hierbij in aanmerking dat volgens het rapport van de StAB in ieder geval tot medio 2009 het digestaat nog recyclebaar was, en dat eiseres zelf eind 2009 is gaan onderzoeken op welke wijze het digestaat afgevoerd kon gaan worden. Daarnaast is van belang dat niet gebleken is dat de aangeboden vuilvracht daadwerkelijk is afgenomen, nu de in 2010 vastgestelde discrepantie onverminderd hoog is gebleven in de daarop volgende jaren, ondanks het feit dat eiseres het digestaat vanaf 12 maart 2010 per as afvoert.

Nu niet vast is komen te staan dat eiseres meer afvalwater geloosd heeft dan door haar is opgegeven, is de rechtbank van oordeel dat de nader aan eiseres opgelegde aanslagen en de vergrijpboetes niet in stand kunnen blijven.

Uit vorenstaande volgt dat de beroepen gegrond zijn en de bestreden uitspraken op bezwaar vernietigd dienen te worden. De rechtbank ziet eveneens aanleiding de aan eiseres opgelegde aanslagen over de jaren 2008 tot en met 2010 te vernietigen, voorzover deze meer bedragen dan welke volgen uit de door eiser gedane aangiften.