Rechtbank Rotterdam, 25-11-2015, ECLI:NL:RBROT:2015:8599, ROT 14/7568 en ROT 14/7569

Op grond van artikel 2, eerste lid, aanhef en onder g, van de Uitvoeringsregeling uitgezonderde objecten Wet WOZ wordt bij de bepaling van de waarde op grond van de Wet WOZ buiten aanmerking gelaten de waarde van onroerende zaken die in hoofdzaak zijn bestemd voor de openbare eredienst of voor het houden van openbare bezinningssamenkomsten van levensbeschouwelijke aard, een en ander met uitzondering van delen van zodanige onroerende zaken die dienen als woning (hierna: de kerkenvrijstelling).

Op eiseres rust de bewijslast aannemelijk te maken dat de kerkenvrijstelling van toepassing is op de onroerende zaak.

Tijdens de eredienst op zondagmorgen in de naastgelegen kerk wordt de onroerende zaak gebruikt als crèche. Op zondagmiddag wordt de onroerende zaak gebruikt voor Bijbelonderricht aan twee groepen (Bijbelklas). Tijdens de eredienst op zondagavond wordt in de onroerende zaak de Ga met God-club gehouden en eens per maand een jongerendienst. Eiseres is van opvatting dat de Bijbelklassen, de Ga met God-club en de maandelijkse jeugddienst voor iedereen toegankelijk zijn en als (jeugd)nevendiensten moeten worden beschouwd. De (jeugd)nevendiensten dienen, naar de opvatting van eiseres, als openbare eredienst te worden aangemerkt. Ook de crèche wordt, naar de opvatting van eiseres, ten behoeve van de openbare eredienst gehouden. Doordeweeks wordt de onroerende zaak gebruikt voor de mannenvereniging, de vrouwenvereniging, catechisatie, de tienerclub, diverse kerkelijke vergaderingen en andere activiteiten (commissiebijeenkomsten, ouderenmiddagen, familiebijeenkomsten enzovoorts). Eiseres is ten aanzien van de crèche, de mannen- en vrouwenvereniging, de tienerclub en de catechisatie van opvatting dat deze bijeenkomsten in het verlengde liggen van de zondagsdienst en dat godsdienstige verering bij deze, voor iedereen toegankelijke, bijeenkomsten voorop staat, zodat zij als openbare eredienst zijn aan te merken. Eiseres beroept zich hierbij op een tweetal uitspraken van het gerechtshof Arnhem (ECLI:NL:GHARN:2003:AI0192 en ECLI:NL:GHARN:2004:AR4814).

Naar het oordeel van de rechtbank stelt verweerder zich terecht op het standpunt dat de crèche, de Bijbelklassen, de Ga met God-club, de tienerclub, catechisatie en de bijeenkomsten van de mannen- en vrouwenvereniging niet zijn aan te merken als openbare erediensten. In het algemeen geldende spraakgebruik wordt in een christelijke context als hier aan de orde onder een openbare eredienst een kerkdienst ter gezamenlijke verering van God verstaan en dat zijn deze activiteiten niet. Het beroep van eiseres op de uitbreiding van de kerkenvrijstelling per 1 januari 1995, in die zin dat ook openbare bezinningsbijeenkomsten van levensbeschouwelijke aard daar nu onder vallen, kan haar niet baten. Met deze uitbreiding heeft de wetgever beoogd onroerende zaken die in hoofdzaak zijn bestemd voor dergelijke bijeenkomsten onder de vrijstelling te brengen teneinde geen onderscheid te maken tussen – kort gezegd – godsdienstige en andere levensbeschouwingen, niet om christelijke activiteiten die niet zijn aan te merken als een openbare eredienst alsnog onder de vrijstelling te brengen. Het ontgaat de rechtbank waarom het aldus gewijzigde artikel 220d, eerste lid, aanhef en onder c, van de Gemeentewet en het overeenkomstige artikel 2, eerste lid, aanhef en onder g, van de Uitvoeringsregeling uitgezonderde objecten Wet WOZ discriminatoir zou zijn, zoals eiseres stelt. Voor zover in de door eiseres genoemde rechterlijke uitspraken een ruimere uitleg wordt gegeven aan de begrippen openbare eredienst of openbare bezinningssamenkomst van levensbeschouwelijke aard, volgt de rechtbank die uitspraken gelet op het voorgaande niet. Ten overvloede merkt de rechtbank hierbij op dat in het geval dat de bijeenkomsten in de onroerende zaak zelfs niet als openbare eredienst zijn aan te merken in geval deze met gebed worden begonnen en beëindigd.

3. De eerste subsidiaire beroepsgrond van eiseres, dat de WOZ-waarde dient te worden verlaagd omdat de parkeerplaatsen (1.512 m²) die aan [adres 2] zijn toegerekend moeten worden toegerekend aan [adres 1] (de kerk), faalt.

De rechtbank ontleent aan het door verweerder in geding gebrachte taxatierapport van [taxateur], gedateerd 25 november 2014, de volgende feiten en omstandigheden:

4 Na de objectafbakening volgt de waardering van de afgebakende onroerende zaak.

De tweede subsidiaire beroepsgrond, dat verweerder de WOZ-waarde van € 321.000,- (waardepeildatum 1 januari 2012) respectievelijk € 320.000,- (waardepeildatum 1 januari 2013) niet aannemelijk heeft gemaakt, slaagt.

Op grond van artikel 17, tweede lid, van de Wet WOZ wordt de waarde van de onroerende zaak bepaald op de waarde die eraan dient te worden toegekend, indien de volle en onbezwaarde eigendom ervan zou kunnen worden overgedragen en de verkrijger de zaak in de staat waarin die zich bevindt, onmiddellijk en in volle omvang in gebruik zou kunnen nemen. Op grond van het derde lid van dat artikel wordt de waarde van een onroerende zaak, voor zover die niet tot woning dient, bepaald op de vervangingswaarde indien dit leidt tot een hogere waarde dan die ingevolge het tweede lid.

Op grond van artikel 4, eerste lid, van de Uitvoeringsregeling instructie waardebepaling Wet waardering onroerende zaken wordt - voor zover hier van belang - de waarde, bedoeld in artikel 17, tweede lid, van de Wet WOZ voor niet-woningen bepaald door middel van een methode van kapitalisatie van de bruto huur, door middel van een methode van vergelijking als bedoeld onder a, dan wel door middel van een discounted-cash-flow methode. Op grond van het tweede lid van dat artikel wordt de vervangingswaarde, bedoeld in artikel 17, derde lid, van de Wet WOZ berekend door bij de waarde van de grond van de onroerende zaak op te tellen de waarde van de opstal van de onroerende zaak. De waarde van de grond wordt bepaald door middel van een methode van vergelijking, rekening houdend met de bestemming van de zaak. De waarde van de opstal wordt gesteld op de kosten die herbouw van een vervangend identiek object zouden vergen, gecorrigeerd met een factor wegens technische veroudering gebaseerd op de verstreken en resterende gebruiksduur en met inachtneming van de restwaarde, en gecorrigeerd met een factor wegens functionele veroudering gebaseerd op economische veroudering, veroudering bouwwijze, ondoelmatigheid en excessieve gebruikskosten.

en dat verweerder hier onvoldoende rekening mee heeft gehouden.

De verwijzing naar Taxatiewijzers Overheidsgebouwen (met de waardepeildata 1 januari 2012 en 1 januari 2013) brengt de rechtbank niet tot een ander oordeel, omdat verweerder niet aannemelijk heeft gemaakt dat en op welke wijze bij de bepaling van de functionele veroudering van de onroerende zaak rekening is gehouden met de verschillen tussen de onroerende zaak en de in bijlage 4 bij de voornoemde taxatiewijzers opgenomen archetypen alsmede de in § 3 van de Taxatiewijzers Overheidsgebouwen genoemde aandachtspunten betreffende de bepaling van de functionele veroudering van wijk- en buurtcentra. Daarbij komt dat het gewicht dat aan de Taxatiewijzers Overheidsgebouwen bij de waardebepaling op grond van de Wet WOZ kan worden toegekend, wordt bepaald door de relevantie voor de waardebepaling van de marktgegevens of andere voor de rechtbank toetsbare gegevens die aan de Taxatiewijzers ten grondslag liggen, en verweerder deze gegevens niet in het geding heeft gebracht. Verweerder heeft derhalve de vastgestelde WOZ-waarden over de belastingjaren 2013 en 2014 niet aannemelijk gemaakt.

Hoewel immateriële schadevergoeding als regel alleen bij natuurlijke personen aan de orde is, zijn rechtspersonen daarvan op zich niet uitgesloten. Wel zal ingeval van een verzoekende rechtspersoon - en de rechtbank stelt natuurlijke personen die optreden in een zakelijke daarop gelijkende hoedanigheid daarmee op een lijn - sprake moeten zijn van bijzondere individuele omstandigheden en rust met het oog daarop bij eiseres een verzwaarde stelplicht. Die omstandigheden (risico’s voor de continuïteit van de bedrijfsvoering, voortdurende imagoschade e.d.) zijn in deze zaken niet gesteld, nog gebleken. Het verzoek wordt om die reden afgewezen.